A50 (Nederland)

Uit Wegenwiki
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
A50, N50
Begin Eindhoven
Einde Emmeloord
Lengte 164,724[1] km
Lijst van Nederlandse autosnelwegen
Lijst van Nederlandse niet-autosnelwegen
Route

Ekkersweijer → Amsterdam / Maastricht

6 Industrie Ekkersrijt

7 Helmond

8 Son en Breugel

9 Sint-Oedenrode

10 Eerde

11 Veghel

12 Veghel-Noord

13 Volkel

14 Zeeland

Ecoduct Slabroek

15 Nistelrode

16 Oss

Paalgraven → Oss - Den Bosch

Ecoduct Herperduin

17 Ravenstein

Maasbrug Ravenstein

Bankhoef → Wijchen

Ewijk → Nijmegen - Venlo; → Druten

Tacitusbrug

Valburg → Rotterdam / Nijmegen

18 Heteren

Rijnbrug Heteren

19 Renkum

Ecoduct Wolfhezerheide

Grijsoord → Utrecht

Waterberg → Arnhem - Oberhausen

20 Arnhem-Centrum

21 Schaarsbergen

Wildwissel Terlet

Wildwissel Woeste Hoeve

22 Hoenderloo

23 Loenen

Beekbergen → Amersfoort / Hengelo

24 Apeldoorn

25 Apeldoorn-Noord

26 Vaassen

27 Epe

28 Heerde-Zuid

29 Heerde

Ecoduct Tolhuis

30 Hattem

Hattemerbroek → Amersfoort / Zwolle



Verzorgingsplaats Zalkerbroek

31 Kampen-Zuid

32 Kampen

32a Kampen-Noord

Eilandbrug

Ramspolbrug

33 Ens

34 Emmeloord-Zuid

Emmeloord → Lelystad / Joure

De Rijksweg 50, bestaande uit de A50 en de N50, is een autosnelweg en autoweg in Nederland. De autosnelweg verloopt van het knooppunt Ekkersweijer bij Eindhoven naar knooppunt Hattemerbroek bij Zwolle, bij Arnhem is een korte dubbelnummering met de A12. De autoweg loopt van Hattemerbroek naar het knooppunt Emmeloord. De totale route is 165 kilometer lang, waarvan de rijksweg 50 159,581 kilometer lang is en de planvervangende rijksweg 838 5,143 kilometer.[2]

Routebeschrijving

Noord-Brabant

De A50 begint op het knooppunt Ekkersweijer, aan de noordkant van Eindhoven. Vertrekpunt is de A2, de snelweg vanuit Amsterdam via de Randweg Eindhoven naar Maastricht. Vlak daarna volgt een knooppunt met de John F. Kennedylaan, een expresweg die Eindhoven in loopt. De A50 buigt hier af naar het noorden en begint aan zijn route naar de rivieren en passeert hierbij via een slingertracé de regionale stadjes Veghel en Uden. De snelweg scheert ten zuidoosten van Oss langs. Bij het knooppunt Paalgraven voegt de A59 uit 's-Hertogenbosch in. De A50 buigt hier met 2x2 rijstroken af naar het noordoosten. 10 km na knooppunt Paalgraven volgen de Maasbrug Ravenstein en de grens met Gelderland.

Gelderland

Vlak na de provinciegrens volgt het knooppunt Bankhoef, waar de A326 afslaat langs Wijchen naar Nijmegen. Niet ver daarna volgt het knooppunt Ewijk, waar de A73 begint die via Nijmegen naar Venlo en Roermond loopt. Naar het westen loopt hier de N322, de autoweg naar Druten en Tiel. Vlak daarna volgt de Tacitusbrug over de Waal die acht rijstroken telt. Bij het knooppunt Valburg kruist men de A15, die uit Rotterdam komt en aansluiting geeft naar het zuiden van Arnhem en het noorden van Nijmegen. De snelweg loopt daarna met 2x3 rijstroken door de Overbetuwe en steekt de rivier de Rijn over bij Heteren. Na de Rijnpassage volgt een traject over de Veluwe. De A50 loopt hier door een bebost en licht heuvelachtig gebied, voordat hij bij het knooppunt Grijsoord invoegt op de A12, die vanaf Utrecht komt.

De A50 en A12 zijn over 7 kilometer dubbelgenummerd. Dit deel is met 2x3 rijstroken uitgevoerd en loopt door dichtbebost gebied. Bij het knooppunt Waterberg, aan de noordkant van Arnhem, slaat de A50 naar het noorden af en gaat de A12 verder naar Oberhausen. De A50 kent vervolgens een lang recht stuk naar het noorden en de hele route tussen Arnhem en Apeldoorn is in beide richtingen uitgerust met spitsstroken. Er bevinden zich twee ecoducten op dit traject, waarbij de A50 naar bijna 100 meter boven zeeniveau stijgt. Richting zuiden heeft men uitzicht over Arnhem. Vlak voor Apeldoorn verlaat men de beboste Veluwe en komt men weer door polders.

Bij het knooppunt Beekbergen kruist men de A1, de snelweg van Amersfoort richting Hengelo. Veel verkeer gaat hier de A1 op richting Deventer en Hengelo vice versa. De A50 loopt langs de oostzijde van Apeldoorn met 2x2 rijstroken en vormt de oostelijke begrenzing van deze plaats. Noordelijker loopt de snelweg parallel aan het Apeldoorns Kanaal en duikt deze bij Heerde weer de Veluwe in. Hier volgt een beperkte stijging naar zo'n 40 meter boven zeeniveau. Na Hattem verlaat men de Veluwe, waarna het knooppunt Hattemerbroek volgt, waar men de A28 kruist, de snelweg van Utrecht en Amersfoort naar Zwolle en Groningen. Hier eindigt ook de snelweg.

Overijssel / Flevoland

De N50 is tot aan Kampen-Zuid als een 2+1-weg uitgevoerd. Enkele kilometers na het einde van de snelweg volgt de provinciegrens met Overijssel. Hier is een kruispunt met verkeerslichten bij de verzorgingsplaats Zalkerbroek. De weg loopt hierna met ongelijkvloerse kruisingen langs de westzijde van Kampen. Na de aansluiting Kampen wordt de N50 beduidend rustiger. De weg loopt langs het industrieterrein Haatland, waar de Eilandbrug over de rivier de IJssel volgt. Deze tuibrug is al van verre zichtbaar in het verder vlakke polderlandschap. Vrij snel daarna volgt de Ramspolbrug, die 2x2 rijstroken telt.

De Ramspolbrug is een basculebrug met een maximumsnelheid van 100 km/uur en omvat 2x2 rijstroken, een 1x2 gebiedsontsluitingsweg en een fietspad. Het Ramspol is de scheiding tussen het Ketelmeer en het Zwartemeer. Tevens vormt het Ramspol de grens met de provincie Flevoland. De N50 loopt vervolgens langs de kassen van Ens, waar een ongelijkvloerse aansluiting met de N352 ligt. De N50 loopt verder met 2x2 rijstroken door de provincie Flevoland en eindigt op het knooppunt Emmeloord, waar de A6 uit Lelystad verder gaat naar Lemmer en Joure. Een stuk van 5,1 kilometer tussen knooppunt Emmeloord en Ens staat te boek als planvervangende rijksweg 838 in plaats van rijksweg 50.

Geschiedenis

Voorlopers

Tussen Oss en Arnhem kent de A50 voorlopers als Route Impériale en in het Rijkswegennet 1821. De weg kwam hierbij aan vanuit Tilburg en ‘s-Hertogenbosch. Deze route ging op zichzelf terug op de laatmiddeleeuwse Flämische Strasse, tussen Vlaanderen en Hamburg. Het veer over de Maas bij Grave was daarin een belangrijke splitsing. Men kon vanaf hier richting Nijmegen en Arnhem en over Groesbeek naar Kleve en verder oostelijk.

Voor wie naar Arnhem ging: deze route liep door Nijmegen en over de huidige N324 en A325 dan ruim westelijk langs beide steden, zoals de huidige A50. Ten noorden van Arnhem maakte men gebruik van Hanzewegen door het dal van de IJssel. Men ging over Zutphen en Deventer naar Zwolle, in plaats van via Apeldoorn en de Veluwe zoals de A50.

's-Hertogenbosch - Oss

Begin 1973 werd de A50 opgeleverd met 2x2 rijstroken tussen Geffen en knooppunt Bankhoef. In midden jaren 2000 werd de A50 aangelegd tussen Eindhoven en Oss, waarbij het wegvak tussen knooppunt Hintham en knooppunt Paalgraven werd omgenummerd van A50 naar A59. In diezelfde tijd werd het deel tussen de knooppunten Hintham en Paalgraven ongelijkvloers uitgebouwd.

Eindhoven - Oss

De A50 heeft tussen Eindhoven en Oss een betonnen fundering.

Het meest zuidelijke deel van de A50 is tevens het jongste deel van de snelweg. De voorlopers van de huidige A50 gaan terug tot 1970, toen een tracébesluit werd genomen voor de aanleg van de rijksweg 75 van Eindhoven naar Ravenstein. Dit besluit werd echter niet uitgevoerd, hoofdzakelijk omdat de tegenstand was gegroeid tegen het zuidelijke vervolg van de route, over de Strabrechtse Heide naar de huidige A2 bij Nederweert. Een autosnelweg tussen Oss en Eindhoven bleef echter gepland, onder zowel het Structuurschema Verkeer en Vervoer als onder het SVV-II, waarin toch werd uitgegaan van een maar miniem aantal nieuwe autosnelwegen. In het SVV-II werd wel het voorbehoud gemaakt dat uit nader onderzoek zou moeten blijken of de A50 zou moeten eindigen op de noordtak van de Randweg Eindhoven, oftewel de A58, of op de A67. Daarbij zou in het bijzonder moeten worden gekeken naar de impact op de Ecologische Hoofdstructuur.

In 1993 werd het tracébesluit genomen voor de aanleg. De weg werd tussen Uden en Eindhoven westelijker aangelegd dan rijksweg 75 indertijd was gepland. Dat hing in zekere zin samen met het feit dat de A2 's-Hertogenbosch-Eindhoven was aangelegd over een westelijker tracé dan wat rond 1970 was gepland. Deze weg zou in oorspronkelijke plannen aantakken op de Randweg Eindhoven bij de huidige afrit Ekkersrijt in plaats van bij Knooppunt Ekkersweijer. Er werd tevens besloten om de Oostelijke Randweg Eindhoven niet aan te leggen en de autosnelweg te laten eindigen op het noordelijke deel van de Randweg Eindhoven. Het huidige A50-traject tussen Knooppunt Ekkersweijer en Ekkersrijt was onderdeel van de A58 en was geopend in 1977. Er werd in 1993 overigens ook gekozen voor aanleg in één keer als autosnelweg, waar in de jaren '70 en '80 nog was gehint op een aanleg in twee fases: eerst als autoweg, die bij voldoende verkeersbehoefte zou kunnen worden verdubbeld.

De aanleg van de weg Ekkersrijt-Oss is voornamelijk begin jaren 2000 uitgevoerd en de meeste trajecten werden in 2003 en 2004 opgeleverd. De bestaande omlegging van Nistelrode werd daarbij onderdeel van de A50.

Om deze omlegging was in 1989 een juridisch steekspel gevoerd, waar de Brabantse Milieufederatie (die had aangestuurd op een westelijke bypass van Nistelrode) bewerkstelligde dat de al bijna afgebouwde omleiding van Nistelrode niet mocht worden afgebouwd.[3] Uiteindelijk is het deel tussen Nistelrode en Heesch pas in november 1997 in gebruik genomen.

Het laatste stukje opende in 2006 tussen deze bypass van Nistelrode en knooppunt Paalgraven.

In 2010 werd de A50 verlengd als gevolg van een omnummering. In het kader van de ombouw van de Randweg Eindhoven werd het kruispunt bij Ekkersrijt (het toenmalige begin van de A50) omgebouwd tot een ongelijkvloers kruispunt. Hierna werd de A58 ingekort tot knooppunt Batadorp en werd de A50 verlengd werd tot knooppunt Ekkersweijer. Deze eindigt daarmee op de A2. De omnummering vond plaats op 7 maart 2010.

Oss - Arnhem

In 1962 en 1968 werden twee tracébesluiten genomen om het deel tussen Heesch en knooppunt Ewijk aan te leggen. In 1968 begon de aanleg van het wegvak tussen de knooppunten Bankhoef en Valburg, maar pas in 1971 begon men met de Tacitusbrug bij Ewijk. Eind jaren '60 werd ook begonnen met het deel verder naar knooppunt Grijsoord, waarbij het deel tussen Valburg en Grijsoord in 1972 werd opengesteld. In 1975 en 1976 werd ook het deel tussen Geffen en knooppunt Valburg in twee fases opengesteld voor het verkeer, waardoor er een volwaardige bypass kwam voor zowel Arnhem als Nijmegen.

Arnhem - Apeldoorn

In 1957 werd de A12 langs Arnhem opengesteld, waar de A50 later ook overheen geleid zou worden. In 1968 werd begonnen met de bouw van de A50 tussen Hoenderloo en Apeldoorn, die in 1972 werd opengesteld. Lange tijd bestond er een ontbrekende schakel tussen knooppunt Waterberg en Hoenderloo. Reeds in 1962 werd hiervoor een tracébesluit genomen, dat in 1972 heroverwogen werd. In 1980 werd opnieuw een tracébesluit genomen, waarna in 1988 een stompje tot aan Schaarsbergen werd geopend. In 1990 volgde de ontbrekende schakel tussen Schaarsbergen en Hoenderloo, waarmee er een doorgaande snelweg was van Oss naar Zwolle.

Apeldoorn - Zwolle

De planning van de rijksweg 50 tussen Apeldoorn en Zwolle begon al midden jaren '30. In 1935 werd een tracé westelijk van Heerde overwogen. Aangezien toen de stadscentra nog knooppunten waren, was de rijksweg 50 vanaf het centrum van Apeldoorn gepland. In 1937 werd een tracé van het centrum van Apeldoorn naar Wezep voorgesteld. Op 1 juni 1942 volgde een hoorzitting met tegenstanders van het tracé van rijksweg 50. Nog tijdens de Tweede Wereldoorlog werd bij Epe begonnen met de aanleg van aarden banen voor rijksweg 50. Ook tussen Apeldoorn en Vaassen is toen begonnen met de aanleg van een tracé voor rijksweg 50.

Begin jaren '50 werd het plan weer actueel, maar men kon geen overeenstemming bereiken over het tracé van rijksweg 50. Wel werd in 1957 vastgesteld dat de stadscentra niet meer geschikt waren als kruisingen van rijkswegen, maar dat nieuwe, ongelijkvloerse knooppunten buiten de steden de voorkeur hadden. Tussen 1958 en 1968 werden vier tracés voor de A50 overwogen. Een tracé langs het Apeldoorns Kanaal tussen Vaassen en Epe bleek niet haalbaar in verband met de afwatering. In 1960 constateerde de gemeente Epe dat het doorgaande verkeer door de kern onhoudbaar werd. Men wees erop dat rijksweg 50 al 25 jaar gepland werd, maar niet van de grond kwam. In de jaren '60 kwam er tegenstand tegen de geplande route van de A50 over het noordoostelijk deel van de Veluwe en werd voorgesteld om de A50 vanaf Epe oostwaarts over de IJssel te laten lopen. Dit werd door de landbouwlobby tegengehouden en na consultatie van een natuurbeschermingsorganisatie werd toch voor een tracé door de bossen gekozen.

In 1968 werd uiteindelijk het definitieve tracé tussen Apeldoorn en Hattemerbroek vastgesteld. In 1970 werd begonnen met de aanleg van het deel tot de aansluiting Apeldoorn, dat in 1972 werd opengesteld. De aanleg van het deel verder naar Zwolle werd opnieuw uitgesteld omdat de aanleg van de Tacitusbrug en de aanleg van de A15 prioriteit kregen boven de A50 tussen Apeldoorn en Zwolle. Er werd voorzien dat de snelweg op zijn vroegst in 1979 opengesteld kon worden. Later bleek dat versnelling mogelijk was en de snelweg is uiteindelijk op 21 november 1977 opengesteld voor het verkeer. Dit was een van de grotere snelwegopeningen in de Nederlandse geschiedenis; een stuk van 32 kilometer werd in één keer opengesteld, na 42 jaar van plannen.[4]

Zwolle - Ramspol

Reeds in 1968 en 1972 werden twee tracébesluiten genomen om het wegvak tussen de knooppunten Hattemerbroek en Emmeloord als autosnelweg aan te leggen. Deze plannen werden nooit uitgevoerd en lange tijd was er sprake van een ontbrekende schakel in het hoofdwegennet. Het verkeer van Zwolle naar Kampen en verder moest over wat nu de N764 is, via Zwolle en 's-Heerenbroek. In 1983 werd de Molenbrug over de IJssel aan de zuidkant van Kampen opengesteld, waardoor het verkeer vanuit Wezep (en de A28) niet meer via het centrum van Kampen hoefde. Het verkeer moest nog geruime tijd door IJsselmuiden, wat voor frequente opstoppingen zorgde. In 1985 werd begonnen met de aanleg van het wegvak van Hattemerbroek naar Kampen, dat in 1988 met 1x2 rijstroken werd opengesteld.[5] In 2001 werd dit een stukje verlengd tot aan de N307 bij Kampen. In 2003 werd de N50 ten noorden van Kampen opengesteld, inclusief de nieuwe Eilandbrug over de IJssel.

De Ramspolbrug.

Vanwege het grote aantal frontale aanrijdingen, gerelateerd aan de smalle weg en de hoge verkeersintensiteiten, is de N50 in 2006 gereconstrueerd. De weg is verbreed naar 2+1 rijstroken met een betonnen barrier tussen beide rijrichtingen. In totaal kent dit traject per richting twee maal een inhaalstrook tussen het knooppunt Hattemerbroek en Kampen-Zuid. Dit was de eerste weg die bewust met dit doel van 2+1 is aangelegd in Nederland. Ook zijn verkeerslichten geplaatst op het kruispunt met de Verzorgingsplaats Zalkerbroek, zodat deze in beide richtingen bereikbaar bleef. Vóór de reconstructie was dit kruispunt ongeregeld.

Ramspol - Emmeloord

De Ramspolbrug was oorspronkelijk een smalle basculebrug uit 1949 met twee rijstroken die voor bijna alle typen scheepvaart open moest voor het verkeer. De brug was in slechte staat en een obstakel voor de doorstroming. Ook was er aan de zijde van Overijssel een verkeerslicht met de N765. Aan de kant van Flevoland lagen enkele ongeregelde kruispunten en verkeerslichten met de twee kruispunten met de N352. Daarom is de N50 hier omgelegd over een nieuwe, hogere brug, die nog wel beweegbaar is, en is de weg bij Ens omgelegd. Op 26 september 2011 opende het nieuwe tracé van de N50 rond Ens, inclusief een ongelijkvloerse aansluiting met de N352. Op 18 november 2012 werd de nieuwe Ramspolbrug in gebruik genomen.[6] De officiële openstelling was op 29 november 2012.[7] Op 21 december 2012 opende de aansluiting Kampen-Noord voor het verkeer.

De 2x2 N50 tussen Ens en Emmeloord.

Tussen Ens en Emmeloord was de N50 oorspronkelijk een enkelbaans weg met tegenverkeer. In de late jaren '80 is het kruispunt met de Bomenweg (kort voor het knooppunt Emmeloord) opgeknipt. Destijds is alleen een afrit vanuit Zwolle aangelegd. In 2001 is de N50 ongelijkvloers gemaakt door een viaduct voor de Vliegtuigweg aan te leggen en de N50 te verbreden naar 2x1 rijstroken met een geleiderail in de middenberm. De N50 is daarbij van vluchtstroken en een bushalte bij de Vliegtuigweg voorzien.

In januari 2011 startte Rijkswaterstaat een studie om de N50 tussen Ens en het knooppunt Emmeloord aan te passen. Een van de varianten was een verbreding naar een 2x2 autoweg, die aansluit op het 2x2-deel dat rond de Ramspolbrug en Ens is opengesteld in 2012. In de zomer van 2011 is voor een voorkeursvariant gekozen die een verbreding naar 2x2 rijstroken en een halve aansluiting bij de Bomenweg omvatte. Hier was oorspronkelijk alleen een afrit vanuit Zwolle; verkeer richting Zwolle kon niet de N50 op, uitgezonderd bussen. Ter plaatse was een verkeersregelinstallatie om bussen over te laten steken. Na het vaststellen van de voorkeursvariant konden de procedures worden gestart.

Op 27 september 2011 is het plan goedgekeurd door de gedeputeerde staten van Flevoland[8] en op 19 januari 2012 heeft minister Schultz een convenant met de provincie afgesloten. Het ontwerp-tracébesluit lag vanaf 19 december 2013 ter inzage.[9] Op 23 juni 2014 is het tracébesluit ondertekend en op 17 juli 2014 is het ter inzage gelegd.[10] De aanleg startte op 23 februari 2015. De eigenlijke verbreding was eenvoudig omdat de N50 al vluchtstroken had, deze hoefden enkel verbreed te worden. Er hoefden geen kunstwerken aangepast te worden. In enkele weken in augustus en september 2015 is de rijbaan richting zuiden al verbreed naar twee rijstroken. Het meeste werk was de aanleg van de aansluiting Emmeloord-Zuid met de Bomenweg nabij het knooppunt Emmeloord. In april 2016 was de verbreding grotendeels gereed, behalve bij de aansluiting Emmeloord-Zuid die op 22 augustus 2016 gereed kwam, waarmee de N50 in Flevoland geheel een autoweg met 2x2 rijstroken en ongelijkvloerse kruisingen was.[11] De kosten bedroegen € 17 miljoen.[12]

Emmeloord - Joure

Vroeger was ook de route van Emmeloord verder naar Joure onderdeel van de Rijksweg 50. In juni 1994 is de A50 tussen Emmeloord en Joure omgenummerd tot A6.[13] Dit deel heeft nog zijn oude hectometrering (de hoogste van Nederland).

Wegnummergeschiedenis

In het rijkswegenplan 1932 werden de rijkswegen voor het eerst genummerd. De rijksweg 50 liep in dat plan alleen van Arnhem naar Zwolle. Het deel tussen Arnhem en Nijmegen was als de rijksweg 52 genummerd en de rijksweg 55 liep van 's-Hertogenbosch naar Nijmegen. Deze laatste was in de 19e eeuw dan weer onderdeel geweest van Weg 8, van Brussel via Tilburg, Nijmegen en Arnhem naar Deventer. De rijksweg 66 liep in dit plan van Oss naar Helmond en de rijksweg 67 van Helmond naar Eindhoven. De route via Veghel was in dit rijkswegenplan nog geen rijksweg.

In het rijkswegenplan 1938 werd de rijksweg 66 tussen Oss en Helmond geschrapt. Verkeer van Eindhoven naar Nijmegen werd geacht via 's-Hertogenbosch te rijden. Dit bleef in de rijkswegenplannen van 1948 en 1958 ongewijzigd, maar met het beroemde rijkswegenplan 1968 werd het netwerk drastisch veranderd. De kruispunten van rijkswegen in de stadscentra maakten plaats voor nieuwe knooppunten buiten de steden, waarmee met name de routing rond Nijmegen, Arnhem en Apeldoorn werd gewijzigd. De nieuwe rijksweg 75 werd in het leven geroepen voor de route van Eindhoven naar Arnhem, ten westen van Nijmegen langs, min of meer via de huidige route. De rijksweg 55 tussen 's-Hertogenbosch en Oss bleef nog bestaan. Ook werd toen de rijksweg 50 noordwaarts verlengd van Hattemerbroek naar de rijksweg 32 ten noorden van Joure. Deze route was daarvoor als de rijksweg 38 genummerd.

Het Structuurschema Verkeer en Vervoer van 1977 lag aan de basis van de huidige A-nummering. De A50 werd toen toegekend aan de route van de A67 ten zuidoosten van Eindhoven (onderdeel van de geplande "ruit van Eindhoven") naar de A7 bij Joure, waarmee ook het deel ten noorden van Joure werd geschrapt. Het deel van 's-Hertogenbosch naar Oss werd toen al als rijksweg 59 genummerd, hoewel de feitelijke omnummering pas plaatsvond toen de nieuwe rijksweg 50 tussen Eindhoven en Oss werd geopend in 2005-2006.

Vermoedelijk in de tweede helft van de jaren '80 werd de A50 ten noorden van knooppunt Emmeloord omgenummerd tot A6. In het rijkswegenplan 1984 is dit deel nog als de A50 genummerd. Tevens is na de ombouw van de Randweg Eindhoven de A58 tussen Ekkersrijt en het knooppunt Ekkersweijer omgenummerd tot A50, waarmee het knooppunt Ekkersweijer het beginpunt van de A50 werd.

Delen van het oude tracé van de N50 tussen Zwolle en Emmeloord waren onderdeel van de planvervangende rijksweg 838.[14]Nieuwe tracédelen van de N50 vervangen deze rijksweg en zijn onderdeel van rijksweg 50. Eind 2014 bestaat de planvervangende rijksweg 838 nog tussen KP Emmeloord en Ens.[15]

Openstellingsgeschiedenis

De A50 bij Wolfheze.
De A50 tussen Apeldoorn en Arnhem.
Van Naar Lengte Opening[16] opmerking
Grijsoord Waterberg 7 km 29-05-1957 opengesteld als A12 van Planken Wambuis tot Arnhem-Noord
Hoenderloo Apeldoorn 12 km 31-05-1972
Valburg Grijsoord 15 km 30-08-1972
Paalgraven Bankhoef 11 km 12-06-1975 opengesteld vanaf Geffen (A50 liep destijds naar 's-Hertogenbosch)
Bankhoef Valburg 12 km 30-06-1976
Ekkersweijer Helmond 3 km 23-09-1977 opengesteld als A58 vanaf Acht, hernummerd naar A50 in 2010
Apeldoorn Hattemerbroek 32 km 21-11-1977
Hattemerbroek Kampen-Zuid 10 km 04-10-1988 opengesteld als 1x2 autoweg, omgebouwd 2+1 in 2006
Waterberg Schaarsbergen 3 km 08-11-1988
Schaarsbergen Hoenderloo 10 km 00-00-1990
Sint-Oedenrode Veghel 7 km 04-07-2003
Veghel Zeeland 10 km 08-09-2003
Helmond Nijnsel 6 km 11-09-2003
Nijnsel Sint-Oedenrode 2 km 09-07-2004
Zeeland Nistelrode 6 km 05-10-2005
Nistelrode Paalgraven 3 km 08-07-2006 A50 voltooid

Latere aanpassingen

Verbreding Valburg - Grijsoord

Als bypass van de regio Arnhem-Nijmegen was de A50 al vrij snel na ingebruikname een drukke route, met name vanwege de weinige rivierkruisingen concentreert al het noord-zuidverkeer zich in deze regio op de A50. In de jaren '90 was al sprake van significante congestie. Om de files te verzachten is op 13 december 2004 een 3 kilometer lange spitsstrook geopend tussen Heteren en het knooppunt Valburg, alleen richting zuiden.[17] Dit was de eerste spitsstrook van de Spoedwet wegverbreding die in gebruik genomen werd.

De A50 bleef tussen de knooppunten Valburg en Grijsoord met 90.000 voertuigen op 2x2 rijstroken fors overbelast. Om dit probleem op te lossen is de weg verbreed naar 2x3 rijstroken. De spitsstrook tussen Heteren en knooppunt Valburg in zuidelijke richting kwam hiermee na 6 jaar al te vervallen. De procedurele planning van dit wegvak begon reeds in 1996, toen de startnotitie werd gepubliceerd. Het duurde maar liefst 9 jaar voordat de trajectnota volgde, waarna in datzelfde jaar het ministersstandpunt werd genomen. In 2007 werd het ontwerp-tracébesluit vastgesteld, waarna in maart 2009 het tracébesluit volgde, dat na hoger beroep op 28 juli 2010 onherroepelijk werd. In januari 2010 begonnen de voorbereidende werkzaamheden, waarna de verbreding tussen juni 2010 en het tweede kwartaal van 2011 is uitgevoerd. In december 2010 is het deel tussen knooppunt Valburg en Renkum reeds met 2x3 rijstroken opengesteld. Op 18 april 2011 zijn de 2x3 rijstroken ook tussen Heteren en het knooppunt Grijsoord opengesteld. Ter hoogte van de verzorgingsplaats Kabeljauw is een ecoduct aangelegd dat sinds eind 2011 in gebruik is.[18]

Spitsstroken Waterberg - Beekbergen

Het traject vanaf het knooppunt Waterberg bij Arnhem en het knooppunt Beekbergen bij Apeldoorn was pas sinds 1990 volledig een autosnelweg, maar binnen 10 jaar was er al sprake van structurele congestie. Een probleem op dit wegvak was het hoge aandeel vrachtverkeer, dat grotendeels gerelateerd was aan de A1 richting Deventer. Daarom zijn beide snelwegen tegelijk aangepakt, op de A50 zijn spitsstroken op de plek van de vluchtstrook aangelegd en op de A1 kwamen plusstroken in de middenberm. Het project was opgenomen in de Spoedwet wegverbreding van 2003, maar de procedures waren al wat eerder gestart, in september 2003 is een ontwerp-wegaanpassingsbesluit vastgesteld voor de 19 kilometer lange spitsstroken,[19] gevolgd door het definitieve wegaanpassingsbesluit in 2004.[20] De werkzaamheden aan de spitsstroken begonnen in augustus 2005 en de spitsstroken op zowel de A1 als A50 zijn gelijktijdig op 24 februari 2006 geopend.[21] Dit wegvak is één van de langste in Nederland dat met spitsstroken is uitgerust. Er zijn momenteel geen concrete plannen om dit traject definitief te verbreden naar 2x3 rijstroken. De spitsstroken hebben de files op dit wegvak volledig opgelost, maar de intensiteiten zijn ook buiten de spits vrij hoog, waardoor de spitsstroken ook overdag en in de weekenden regelmatig opengesteld zijn.

Verbreding Ewijk - Valburg

De aanleg van de Tweede Waalbrug in augustus 2012.

Het wegvak tussen de knooppunten Ewijk en Valburg, ten westen van Nijmegen, was ernstig overbelast met rond 100.000 voertuigen per dag op 2x2 rijstroken en een spitsstrook in noordelijke richting. Een groot kunstwerk is hier de Tacitusbrug over de Waal die is uitgevoerd als tuibrug. Om de chronische files hier aan te pakken is het aantal rijstroken op de A50 verdubbeld van 4 naar 8. Hiervoor is een tweede brug gebouwd. Deze brug heeft 4 rijstroken richting zuiden. De brug is aan de westkant van de bestaande brug aangelegd. De bestaande brug is heringericht met 2x2 rijstroken, beide richting noorden. De rijbaansplitsing is nodig vanwege de pylonen in het midden van de oudste brug.

De procedurele planning van dit wegvak begon reeds in 1996, toen de startnotitie werd gepubliceerd. Het duurde maar liefst 9 jaar voordat de trajectnota volgde, waarna in datzelfde jaar het ministersstandpunt werd genomen. In maart 2009 werd het ontwerp-tracébesluit vastgesteld, waarna in maart en april 2010 het tracébesluit ter inzage lag. Op 15 juni 2011 werden alle beroepen tegen het tracébesluit door de Raad van State ongegrond verklaard.[22]

Op 23 juli 2010 zijn de werkzaamheden begonnen die volgens de oorspronkelijke planning in 2014 zouden zijn afgerond. Later bleek dit niet haalbaar, vanwege de noodzakelijke vervanging van de tuien van de oude Tacitusbrug, en is de openstelling uitgesteld tot 2017.[23] Begin 2013 openden nieuwe verbindingslussen in de knooppunten Ewijk en Valburg voor het verkeer. Op 21 mei 2013 opende de nieuwe Tacitusbrug voor het verkeer. Vanaf 23 mei 2013 maakte het verkeer in beide richtingen met 2x3 rijstroken gebruik van de nieuwe brug. De dagelijkse files behoorden sindsdien tot het verleden. Vervolgens is de oude brug gerenoveerd en versterkt en zijn de tuien vervangen. De oude brug opende met circa 2,5 jaar vertraging op 24 januari 2017 weer voor het verkeer. Daarna zijn tot mei 2017 afrondende werkzaamheden uitgevoerd.[24] Sinds 16 mei 2017 zijn er 4 rijstroken in beide richtingen beschikbaar. De kosten van het project bedroegen € 270 miljoen.[25]

Toekomst

Eindhoven - Nijmegen

In november 2018 is besloten een MIRT-verkenning te starten voor het traject Eindhoven - Nijmegen.[26] De MIRT-studie werd in het begrotingsjaar 2020 formeel in het MIRT opgenomen. De grootste problemen doen zich hier voor op het gedeelte tussen het knooppunt Paalgraven en het knooppunt Bankhoef, waar in 2017 tussen 85.000 en 98.000 voertuigen per dag op 2x2 rijstroken reden. Dit was één van de hoogste noteringen in de file top 50 waar tot dat moment geen zicht op een verbreding was.

Minder waarschijnlijk is een verbreding tussen Eindhoven en het knooppunt Paalgraven. Dit traject is echter vrij snel na openstelling een drukke route geworden met tussen 70.000 en 80.000 voertuigen per dag en met enige regelmaat terugkerende congestie in de spitsuren. Het aandeel vrachtverkeer is hier echter lager dan tussen Paalgraven en Bankhoef.

Op 8 oktober 2020 is een startbeslissing vastgesteld voor de verbreding van de A50 tussen het knooppunt Ewijk en knooppunt Paalgraven.[27] Hiermee startte de MIRT-verkenning. Uit deze MIRT-verkenning bleek dat een verbreding naar 2x3 rijstroken niet voldoende het knelpunt oplost, en dat een grootschaliger verbreding naar 2x4 rijstroken een mogelijke oplossing is. Hiervoor moet een uitgebreidere procedure worden gevolgd die een Structuurvisie vereist. Op 21 juni 2022 is de Notitie Reikwijdte en Detail ter inzage gelegd.[28]

Op 30 oktober 2023 is de ontwerp-structuurvisie en ontwerp-voorkeursbeslissing gepubliceerd, waarin de A50 tussen het knooppunt Paalgraven en het knooppunt Ewijk integraal naar 2x3 rijstroken wordt verbreed.[29] De bestaande Maasbrug bij Ravenstein wordt daarbij aan elkaar gekoppeld om de verbreding mogelijk te maken, en dus niet vervangen. Voor landbouwverkeer en langzaam verkeer wordt een nieuwe brug gebouwd. De brug over de spoorlijn Tilburg - Nijmegen wordt vervangen. Ook worden een serie kunstwerken over de A50 vervangen. Het budget is in 2023 opgehoogd naar € 435 miljoen.

Hattemerbroek - Kampen

Reeds in 1968 en 1972 werden twee tracébesluiten genomen om een snelweg aan te leggen tussen de knooppunten Hattemerbroek en Emmeloord. Deze besluiten kwamen niet tot uitvoering en pas in 1983 opende een tweede brug bij Kampen, aan de zuidzijde van de stad, zodat het verkeer niet meer door het centrum van Kampen hoefde. In 1988 opende de N50 tussen Hattemerbroek en Kampen-Zuid als een 1x2 autoweg. In 2001 werd het deel tussen Ens en Emmeloord omgebouwd naar 2x1 rijstroken met vluchtstroken. In 2003 volgde het deel van Kampen naar de Ramspolbrug, inclusief de nieuwe Eilandbrug over de IJssel ten noorden van Kampen. Eind 2006 werd de N50 tussen Hattemerbroek en Kampen-Zuid gereconstrueerd naar 2+1 rijstroken.

Wensen om deze verbinding aan te leggen als autosnelweg zijn er voornamelijk in de regio maar niet bij de landelijke overheid. Een ombouw van de N50 naar autosnelweg is daardoor niet op korte of middellange termijn te verwachten. Bovendien zou hiervoor de Eilandbrug verdubbeld moeten worden. Deze brug uit 2003 is niet voorzien op een verbreding naar autosnelweg. Wel zijn delen van de route opgewaardeerd naar een ongelijkvloerse stroomweg met 2x2 rijstroken.

In 2021 heeft een ingenieursbureau in opdracht van de provincies Overijssel en Flevoland een schetsontwerp gemaakt van de verbreding van de N50 tussen het knooppunt Hattemerbroek en de aansluiting Kampen-Zuid. Het uitgangspunt was een ongelijkvloerse stroomweg met 2x2 rijstroken en een ongelijkvloerse aansluiting ter hoogte van de verzorgingsplaats Zalkerbroek. De kosten werden toen geraamd op € 43,5 - 53,7 miljoen.

Kampen - Ramspolbrug

Eind 2010 is € 10 miljoen toegezegd voor de verbreding van een kort stukje N50 tussen Kampen-Zuid en Kampen naar 2x2 rijstroken.[30] De verwachting was dat de verbreding in 2014 zou beginnen,[31] maar in februari 2013 werd bekend dat het project geschrapt is van het MIRT.[32] Op de N50 gebeuren regelmatig ernstige ongevallen, soms met dodelijke afloop. Met name het deel bij Kampen is overbelast waar regelmatig filevorming optreedt. In oktober 2017 is als tijdelijke maatregel een filewaarschuwingssysteem geplaatst.[33]

Op 20 december 2017 is een startbeslissing genomen om de N50 hier naar 2x2 rijstroken te verbreden.[34] In 2019 is het project weer in het MIRT opgenomen.[35] Een ontwerp-tracébesluit is echter vertraagd vanwege de stikstofcrisis.[36]

Als tijdelijke maatregel is in 2023 een rijbaanscheiding op de N50 tussen de aansluitingen Kampen-Zuid en Kampen toegepast. De rijbaan was hier eigenlijk te smal voor, waardoor de maximumsnelheid verlaagd is naar 80 km/h. Daarnaast is in het kader van de aanpak van de verkeersveiligheid op Rijks-N-wegen in 2022 besloten om voor € 19 miljoen een fysieke rijbaanscheiding aan te brengen op het traject verder vanaf Kampen tot de Ramspolbrug.[37]

Maximumsnelheid

De A50 bij Heerde in de winter.
Van Naar Vmax Opmerkingen
Ekkersweijer Paalgraven
Paalgraven Valburg
Valburg Grijsoord thv Rijnbrug Heteren
Grijsoord Waterberg
Waterberg Beekbergen bij geopende spitsstrook, in de toekomst permanent 100 tussen 6-23h[38]
Beekbergen Hattemerbroek
Hattemerbroek Emmeloord (N50) thv VZP Zalkerbroek

Verkeersintensiteiten

De aansluiting Helmond nabij industrieterrein Ekkersrijt.
Het knooppunt Paalgraven.
Het knooppunt Valburg voor de ombouw naar een klaverturbine.
De Rijnbrug Heteren.
Het knooppunt Waterberg.
De A50 bij Hattem.
De A50 bij knooppunt Paalgraven.

Onderstaande intensiteiten zijn jaargemiddelde werkdagintensiteiten. Onderstaande intensiteiten zijn ten noorden van de genoemde aansluiting.

Telpunt 2006[39] 2011[40] 2013[41] 2014 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022
Ekkersweijer 63.000 59.100 88.200 94.700 100.100 104.700 108.400 110.300 88.200 92.300 99.900
Ekkersrijt 56.000 64.300 67.700 90.400 97.400 100.800 102.800 103.800 85.000 88.500 95.600
Helmond 67.700 68.100 71.700 75.400 77.300 79.700 66.900 70.600 75.800
Son en Breugel 45.000 57.000 61.700 63.600 68.300 70.100 73.000 68.200 58.400 61.600 67.200
Sint-Oedenrode 46.000 57.200 61.000 63.100 66.800 68.600 70.700 71.000 57.800 62.000 67.300
Eerde 43.000 57.200 61.400 62.300 67.000 69.000 71.500 72.000 59.500 62.300 67.000
Veghel 48.000 59.400 63.300 64.800 69.800 72.000 75.500 75.900 63.200 67.000 71.900
Veghel-Noord 54.000 69.100 72.100 73.700 78.200 79.700 82.400 84.200 70.900 75.000 80.400
Volkel 41.000 49.700 63.400 63.500 69.000 69.800 73.600 71.800 59.400 63.300 66.600
Zeeland 41.000 63.000 63.300 65.500 69.300 69.500 70.200 70.800 58.000 61.800 65.100
Nistelrode 41.000 65.800 61.400 65.300 68.100 69.600 70.100 70.100 59.200 62.400 66.200
Oss-Oost 39.000 34.600 35.500 36.000 38.500 39.500 38.700 31.600 33.800 36.700
Paalgraven 65.000 75.800 78.300 80.700 85.100 85.500 87.600 86.300 73.200 78.500 83.500
Ravenstein 78.000 84.100 82.500 88.200 96.400 98.300 99.200 94.300 77.700 85.700 91.200
Bankhoef 54.000 68.200 58.100 60.900 65.500 67.100 68.600 68.800 57.100 61.500 65.800
Ewijk 102.000 109.900 101.400 103.800 112.900 118.300 120.300 125.500 101.200 107.000 116.100
Valburg 90.000 94.000 88.700 89.600 88.700 92.600 99.800 103.400 86.600 91.000 98.800
Heteren 97.000 101.000 89.500 96.900 95.700 99.200 106.600 110.000 91.500 93.400 101.800
Renkum 83.000 79.700 78.600 86.500 93.600 92.800 101.700 105.100 81.900 83.700 93.100
Grijsoord 112.000 112.600 116.300 118.600 124.300 129.400 131.500 134.100 109.300 115.000 125.000
Waterberg 66.000 73.000 73.600 74.100 76.000 78.100 79.400 84.100 66.100 68.900 74.500
Arnhem-Centrum 78.000 85.900 90.000 89.000 89.400 97.400 99.000 98.200 72.400 75.300 83.800
Schaarsbergen 81.000 94.400 87.900 88.500 95.600 98.100 99.000* 101.100 78.500 82.000 90.200
Hoenderloo 75.000 78.200 80.500 81.700 85.900 89.400 91.100 90.800 71.700 76.300 81.500
Loenen 67.000 83.100 78.100 80.600 83.300 84.400 88.700 88.600 74.500 79.700 85.700
Beekbergen 64.000 71.400 65.600 66.100 70.400 73.100 75.100 73.700 58.800 61.000 65.100
Apeldoorn 66.000 73.000 66.700 64.700 69.000 70.500 73.000 72.800 59.900 61.700 68.400
Apeldoorn-Noord 67.000 73.600 71.000 70.000 74.500 76.000 77.000 77.700 63.400 63.700 70.100
Vaassen 62.000 67.000 66.000 69.300 73.400 75.200 80.100 78.300 62.000 63.700 70.700
Epe 56.000 60.800 57.600 58.500 56.500 63.800 69.700 66.100 53.400 54.200 60.600
Heerde-Zuid 60.000 65.000 57.400 58.600 61.900 64.000 65.300 65.200 53.000 54.500 59.900
Heerde 56.000 60.000 55.900 57.900 61.600 62.600 64.600 65.500 52.900 54.800 58.200
Hattem 57.000 64.900 59.200 62.500 64.900 66.200 67.200 67.300 56.600 57.600 61.100
Hattemerbroek 24.000 27.700 27.000 28.100 30.400 31.800 33.500 34.300 32.400 32.800 33.900
Kampen-Zuid 23.000 25.600 26.200 27.500 29.500 30.400 30.900 32.600 31.400 31.500 33.100
Kampen 13.000 14.500 15.800 16.800 19.600 19.000 19.400 19.600 22.600 19.400 20.300
Kampen-Noord 17.900 16.200 18.000 17.200 17.200 19.200 16.800 17.600 18.300
N765 (tot 2012) 15.000 17.500
Ens 11.000 13.500 14.400 14.600 16.000 16.700 18.200 18.400 16.000 17.000 18.100
Emmeloord-Zuid 12.500 12.600 13.900 14.500 16.000 14.300 12.600 14.300 13.100

* Waarschijnlijk afwijking telpunt

Rijstrookconfiguratie

Van Naar rijstroken opmerkingen lengte rijstrookkilometers
Ekkersweijer Ewijk 2x2 56 km 224
Ewijk Valburg 2x4 4 km 32
Valburg Grijsoord 2x3 15 km 90
Grijsoord Waterberg 2x3 dubbelnummering met A12 7 km 42
Waterberg Beekbergen 2x2 spitsstroken 21 km 84 (126)
Beekbergen Hattemerbroek 2x2 weefstroken tussen Beekbergen en Apeldoorn 34 km 136
Hattemerbroek Kampen-Zuid 2+1 alternerend 9 km
Kampen-Zuid Ramspolbrug 1x2 10 km
Ramspolbrug Emmeloord 2x2 11 km

Rijstrookkilometers

A50, exclusief dubbelnummering A12.

rijstrookkilometers
Regulier 566 km
Spits 608 km

Overzichten

Verzorgingsplaatsen langs de A50 / N50

Richting Emmeloord: De GagelMeilandenDe SlenkDe SompKolthoornZalkerbroek

Richting Eindhoven: ZalkerbroekHet VeenDe BrinkDe SchaarsKabeljauwWeerbroekGanzenvenSonse Heide


Aansluitingen in de A/N50

6789101112131415161718192021222324252627282930313232a3334

Knooppunten: EkkerswijerPaalgravenBankhoefEwijkValburgGrijsoordWaterbergBeekbergenHattemerbroekEmmeloord


Externe links

Informatie

Referenties

  1. Actuele Wegenlijst maart 2016 | Rijkswaterstaat
  2. actuele wegenlijst december 2014 | rijkswaterstaat
  3. [https://www.nrc.nl/nieuws/1989/08/09/onvoltooide-rondweg-in-nistelrode-wekt-woede-op-van-inwoners-kb_000031005-a3608887 Onvoltooide Rondweg in Nistelrode wekt woede op van inwoners,} | NRC Handelsblad 9 augustus 1989.
  4. Rijksweg 50 van A tot Z | scribd.com
  5. Agenten verstoren opening weg (05-10-1988) | Het Parool
  6. Nieuwe Ramspolbrug in gebruik genomen | omroepflevoland.nl
  7. Nieuwe Ramspolbrug icoon van innovatie | rijksoverheid.nl
  8. besluitenlijst gedeputeerde staten 27 september (p4) | flevoland.nl
  9. N50 Ens – Emmeloord een stap dichterbij | rws.nl
  10. Besluit over verbreding N50 Ens - Emmeloord
  11. Start werkzaamheden N50 voor vlottere en veiligere doorstroming | rijksoverheid.nl
  12. Flevolandse deel N50 volledig 2x2-baans | rijksoverheid.nl
  13. | Elke weg heeft een 'nulpaatje'| Leeuwarder Courant (22-09-1994)
  14. actuele wegenlijst januari 2004 | rijkswaterstaat
  15. actuele wegenlijst december 2014 | rijkswaterstaat
  16. A50 op autosnelwegen.nl
  17. Spitsstrook A50 Heteren-Valburg maandag open | infrasite.nl
  18. Verbreding A50 noord vanaf Heteren al gereed | De Gelderlander
  19. Ontwerp-wegaanpassingsbesluit A50 Arnhem Centrum - knooppunt Beekbergen : aanleg spitsstroken in het kader van de Spoedwet wegverbreding | publicaties.minienm.nl
  20. Wegaanpassingsbesluit A50 Arnhem Centrum - knooppunt Beekbergen : aanleg spitsstroken in het kader van de Spoedwet wegverbreding | publicaties.minienm.nl
  21. Spitsstroken A1 en A50 worden opengesteld | rijkswaterstaatverkeersinformatie.nl
  22. Verbreding A50 tussen Ewijk en Valburg mag doorgaan | raadvanstate.nl
  23. Rijksjaarverslag Infrafonds 2014
  24. Tacitusbrug A50 Ewijk – Valburg: 2 weken nachtelijke werkzaamheden: beperkte hinder voor het verkeer | rijkswaterstaat.nl
  25. A50 Ewijk - Valburg | mirtoverzicht.nl
  26. Afsprakenlijst Bestuurlijk Overleggen MIRT, 21 en 22 november 2018 | rijksoverheid.nl
  27. Kamerbrief startbeslissing MIRT-verkenning A50 Ewijk-Bankhoef-Paalgraven. | rijksoverheid.nl
  28. MIRT-brief voorjaar 2022 | rijksoverheid.nl
  29. Kamerbrief over vaststellen Ontwerp-Structuurvisie A50 Ewijk-Bankhoef-Paalgraven | rijksoverheid.nl
  30. nieuwsbericht 2x2 N50 Kampen op destentor.nl
  31. N50 Kampen - Kampen Zuid 2x2 100 km/uur | overijssel.nl
  32. Bezuiniging infrafonds | rijksoverheid.nl
  33. Rijkswaterstaat plaatst filewaarschuwing op N50 bij Kampen | rijkswaterstaat.nl
  34. Minister start procedure voor verbreding N50 bij Kampen | rijksoverheid.nl
  35. N50 Kampen - Kampen-Zuid | mirtoverzicht.nl
  36. Beantwoording Kamervragen over ernstig ongeluk met een camper en 3 auto's | rijksoverheid.nl
  37. Aanpak verkeersveiligheid Rijks-N-wegen | rijksoverheid.nl
  38. als compenserende maatregel voor de doortrekking van de A15 van knooppunt Ressen tot Zevenaar wordt de maximumsnelheid op de A50 tussen de knooppunten Waterberg en Beekbergen verlaagd naar 100 km/h tussen 6 en 23 uur, ongeacht of de spitsstrook open is
  39. INWEVA 2006
  40. MTR+
  41. INWEVA 2013
Autosnelwegen van Nederland

Autowegen in Nederland