Gelderland

Uit Wegenwiki
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
Hoofdstad Arnhem
Grootste stad Nijmegen
Oppervlakte 5.137 km²
Inwonertal 1.999.000
Lengte snelwegennet 409,3 km
Eerste snelweg 1956
Afkorting GE

Gelderland is een provincie van Nederland, gelegen in het oosten en midden van het land. Met een oppervlakte van ruim 5.100 km² is het de grootste provincie van Nederland. De provincie telt 2 miljoen inwoners, het is in dit opzicht de vierde provincie van Nederland. De hoofdstad is Arnhem, maar Nijmegen is iets groter.

Inleiding

Gelderland kan ruwweg opgedeeld worden in drie streken; het Rivierengebied in het zuiden, de Achterhoek in het oosten en de Veluwe in het midden en noorden. De provincie grenst in het oosten aan Overijssel en de Duitse staat Nordrhein-Westfalen, in het zuiden aan Limburg en Noord-Brabant, in het westen aan Zuid-Holland en Utrecht en in het noorden aan Flevoland. Door de provincie stromen alle grote rivieren van Nederland, namelijk de Rijn die zich splitst in de Nederrijn en Waal, de Maas en de rivier de IJssel. Daarnaast zijn er kleinere rivieren zoals de Berkel, Oude IJssel, Linge, Grift en de Afgedamde Maas. Tevens lopen er belangrijke kanalen door de provincie, te weten het Twentekanaal, Amsterdam-Rijnkanaal en het Maas-Waalkanaal. Het westen en zuiden van Gelderland is vlak en ligt deels beneden zeeniveau. Rond Nijmegen zijn beboste heuvels. In het midden verheft zich de Veluwe, die verder weinig echte hoogteverschillen kent, behalve aan de oostzijde en in mindere mate de zuidzijde, waar de heuvelrug nogal abrupt eindigt op de rivierdalen van Nederrijn en IJssel. De Achterhoek is vlak tot glooiend, met het Montferland als duidelijke verheffing in het landschap.

De grootste stad van Gelderland is Nijmegen. Apeldoorn en Arnhem zijn iets kleiner. Dit zijn de drie steden met meer dan 100.000 inwoners. Andere grote gemeenten zijn Ede, Doetinchem, Barneveld en Zutphen. Gelderland is één van de belangrijkste toeristische gebieden van Nederland als het om natuurschoon gaat, met name de Veluwe en de Achterhoek zijn geliefd. In het noorden liggen de randmeren die Gelderland van Flevoland scheiden. Hier zijn zandstranden aanwezig.

Wegennet

Het Gelderse hoofdwegennet is goed ontwikkeld en telt een groot aantal oeververbindingen, allemaal in de vorm van een brug. De provincie wordt doorkruist door snelwegen, behalve de Achterhoek, die minder goed ontsloten is. Er lopen drie belangrijke oost-westsnelwegen door de provincie, te weten de A1 van Amersfoort naar Apeldoorn en Deventer, de A12 van Utrecht naar Arnhem en Oberhausen en de A15 vanuit Gorinchem via Tiel naar de regio Arnhem/Nijmegen. De A28 is een diagonale verbinding in noordoostelijke richting, maar bedient in Gelderland geen grote steden. Harderwijk is de belangrijkste plaats langs de A28 door Gelderland. De A18 is een korte snelweg van Zevenaar tot voorbij Doetinchem. Hierna zet deze weg zich voort als de N18 naar Enschede. De A50 is een belangrijke noord-zuidsnelweg en verbindt de drie grootste steden van de provincie, te weten Nijmegen, Arnhem en Apeldoorn. De A73 ligt rond Nijmegen en vervult vanuit provinciaal opzicht een kleinere functie. In het westen van de provincie doorkruist de A2 Gelderland, maar kent hier geen grotere plaatsen dan Culemborg, Geldermalsen en Zaltbommel. Gelderland heeft tevens drie provinciale snelwegen, te weten de A325, A326 en A348, allen in de regio Arnhem-Nijmegen. Winterswijk en Zutphen zijn de grootste plaatsen die niet per snelweg verbonden worden.

Het N-wegennet is van wisselende uitbouwkwaliteit. Hoogwaardig zijn de N50 naar Kampen, delen van de N18, de N322 door het Land van Maas en Waal, de N323 over de Prins Willem-Alexanderbrug en delen van de N233 over de Nederrijn. Gelderland heeft relatief weinig autowegen. Met name de Achterhoek wordt doorkruist door gebiedsontsluitingswegen met veel rotondes en inhaalverboden, waardoor de reistijden in dit gebied ondanks de beperkte verkeersdrukte toch vrij lang zijn.

De snelwegen in Gelderland zijn behoorlijk druk. Van deze snelwegen zijn in de periode tussen 2005 en 2020 verbreed. De breedste snelweg is de A2 door het westen van de provincie, die 2x4 en 2x3 rijstroken telt. Ook de A12 en A50 tellen grotendeels 2x3 rijstroken. Ook spitsstroken en plusstroken kan men op deze snelwegen vinden. Ook de A1 kent plusstroken tussen Apeldoorn en Deventer. Gelderland is een belangrijke doorvoerprovincie, met drie belangrijke hinterlandverbindingen naar Duitsland, namelijk de A1, A12 en A15-A73.

Genummerde wegen in de provincie Gelderland

Autosnelwegen: A1A2A12A15A18A28A30A50A73A325A326A348

Niet-autosnelwegen: N18N50N224N225N229N233N271N301N302N303N304N308N309N310N311N312N313N314N315N316N317N318N319N320N322N323N324N325N326N327N329N330N332N335N336N338N339N344N345N346N348

N418N740N763N781N782N783rw783N784N785N786N787N788N789N790N791N792N794N795N796N797N798N800N801N802N803N804N805N806N810N811N812N813N814N815N816N817N818N819N820N821N822N823N824N825N826N827N830N831N832N833N834N835N836N837N838N839N840N841N842N843N844N845N846N847N848

Stadsroutes: Nijmegen


Geschiedenis

Reeds in en voor de Tweede Wereldoorlog werd met de bouw van hoogwaardige wegen in Gelderland begonnen, meest prominent de A12 en A15. Geen van beiden zijn voor de oorlog als snelweg opengesteld. In 1956 opende de eerste snelweg, namelijk de A12 tussen Veenendaal en Arnhem. In de jaren '50 werden relatief veel snelwegen in Gelderland gebouwd, zoals aan delen van de A2 door het westen van de provincie. In de jaren '60 was de A12 tot aan de Duitse grens voltooid evenals de A28 tussen Amersfoort en Zwolle. Uit dezelfde periode stamt de verdubbeling van de A15 tot snelweg. Van latere datum zijn de A1 en A50, die voornamelijk in de vroege jaren '70 zijn aangelegd. Hierna stokte de snelwegbouw. In 1986 opende de A73 tussen het knooppunt Lindenholt en het knooppunt Rijkevoort, een stuk later dan de andere snelwegen in de regio. In 1990 raakte de A50 tussen Apeldoorn en Arnhem compleet. De A30 was de laatst opengestelde snelweg, toen in 2004 het deel bij Ede werd opengesteld.

Omstreeks 1989 werd de A12 ter hoogte van Arnhem naar 2x3 rijstroken verbreed, de eerste echte wegverbreding in de provincie. In 1996 opende de Martinus Nijhoffbrug met 2x3 rijstroken, de tweede grote wegverbreding in Gelderland. Tussen 2006 en 2010 is de A2 tussen het knooppunt Everdingen en het knooppunt Deil naar 2x4 rijstroken verbreed. In 2010/2011 werd de A50 tussen het knooppunt Grijsoord en knooppunt Valburg in zijn geheel naar 2x3 rijstroken verbreed. Tevens werden in 2010 de plusstroken op de A12 tussen Veenendaal en Ede opengesteld. Al iets eerder, in 2006, openden de plusstroken op de A1 tussen Apeldoorn en Deventer en de spitsstroken op de A50 tussen Arnhem en Apeldoorn, waarmee deze corridor meer lucht kreeg. Eveneens van belang is de verbreding van de A12 tussen knooppunt Waterberg en knooppunt Velperbroek, in 2011/2012, naar 2x3 rijstroken.

Omstreeks 2015 is de A12 tussen Ede en knooppunt Grijsoord verbreed naar 2x3 rijstroken. Het grootste recentere bouwproject is de bouw van de tweede Tacitusbrug en de renovatie van de eerste brug ter plaatse, waarover vanaf 2017 2x4 rijstroken van de A50 lopen. De A50 is daarbij tussen het knooppunt Ewijk en het knooppunt Valburg naar 2x4 rijstroken verbreed. Aansluitend zijn beide knooppunten verbouwd.

Toekomst

Belangrijk zijn de verbredingen van de A12, die in fases gereed kwam door de provincie Gelderland, het laatste project van de A12 is de verbreding van de snelweg rond Zevenaar, dit valt samen met de doorgetrokken A15 vanaf het knooppunt Ressen tot het knooppunt De Liemers als tolweg.

Concrete plannen om de A1 ten westen van Apeldoorn en de A15 te verbreden naar 2x3 rijstroken zijn er vooralsnog niet, alhoewel het aandeel vrachtverkeer hier rap toeneemt. De voltooiing van de Maasvlakte 2 in Rotterdam vergroot de druk op deze west-oostassen. Ook zijn er geen concrete plannen om de spitsstroken op de A50 tussen Arnhem en Apeldoorn om te bouwen tot een permanente derde rijstrook. Desondanks is Gelderland redelijk bediend met grote verbeteringen in het snelwegennet.

Verkeersintensiteiten

Zoals de meeste Nederlandse provincies is ook Gelderland behoorlijk druk, vrijwel alle snelwegen hebben hoge verkeersintensiteiten. De A50 rond Arnhem en Nijmegen kent intensiteiten van 100.000 - 110.000 voertuigen. De A2 telt over de gehele lengte 110.000 tot 130.000 voertuigen. De A15 is met 60.000 à 80.000 voertuigen wat rustiger. De A12 daarentegen kent hoge intensiteiten van 80.000 tot 110.000 voertuigen tussen Veenendaal en Arnhem en 80.000 voertuigen tussen Arnhem en Oud-Dijk. Relatief weinig verkeer rijdt hier door Duitsland in. De A28-corridor kent een gestage verkeersdrukte van 60.000 voertuigen per etmaal over vrijwel de gehele lengte door Gelderland. De A50 tussen Apeldoorn en Hattem kent vergelijkbare intensiteiten. Wat drukker is de A1 met 70.000 tot 90.000 voertuigen tussen Amersfoort en Deventer, evenals de A50 tussen Arnhem en Apeldoorn.

Duidelijk rustiger is de A30, die maximaal 50.000 voertuigen verwerkt. Ook de A18 in de Achterhoek is vrij rustig evenals de A326 en A348. De provinciale snelweg A325 is daarentegen behoorlijk druk. De A73 valt in de middenmoot, maar wordt buiten de provincie Gelderland rustiger. De drukste provinciale niet-snelweg is de N325 met ruim 75.000 voertuigen op de Andrej Sacharovbrug in Arnhem.

Provincies van Nederland

DrentheFlevolandFrieslandGelderlandGroningenLimburgNoord-BrabantNoord-HollandOverijsselUtrechtZeelandZuid-Holland