Grid

Uit Wegenwiki
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
Een grid in Indiana.

Een grid is een netwerk van wegen dat is opgebouwd aan de hand van parallel aan elkaar verlopende en haaks op elkaar staande wegen. Grid is het Engelse woord voor rooster en een wegennet dat in een grid is aangelegd heeft wel iets weg van een enorm rooster (ook wel schaakbordpatroon genoemd).

Met name het wegennet van de Verenigde Staten is in de vorm van een grid uitgebouwd. Ook het stratenpatroon van veel Amerikaanse steden heeft de vorm van een grid. In Europa is het grid veel minder populair. Het patroon van wegen in Europa neemt veel vaker grofweg de vorm van tegengesteld op elkaar liggende driehoeken. Daarbij geldt overigens dat het Europese wegennet lang niet zo gepland tot stand is gekomen als het Amerikaanse - een logisch gevolg dat het feit dat Amerika op een vrij georganiseerde wijze werd ontgonnen (van oost naar west) terwijl in Europa het wegennet zich over de jaren langzaam heeft ontwikkeld.

Voor- en nadelen van het werken met grids

Met grids kan de per definitie schaarse ruimte in een stad zeer efficiënt worden gebruikt. Ook verkeerskundig bezien is een grid op het eerste gezicht efficiënt. In de parallel lopende straten is het voor ter plaatse onbekenden zeer makkelijk om te weg te vinden. Daarnaast maakt men de straten in een grid vaak eenrichtingsverkeer. Doelen waarvoor men "tegen de richting" in moet, laten zich relatief eenvoudig bereiken door een blokje te rijden. Doordat verkeer in een straat maar één richting op rijdt, ontstaan er ook geen problemen bij het linksafslaan (of, in een linksrijdend systeem, het rechtsafslaan). Er is immers geen tegenrichting die men eerst nog voorrang moet geven.

Verkeerskundig zijn er nadelen verbonden aan het werken met grids. De belangrijkste hiervan is dat men in een grid eigenlijk nooit de meest directe route van A naar B kan pakken, tenzij die beide doelen aan dezelfde straat liggen. Binnen een rechthoek gaat de meest directe route van de ene kant naar de andere kant altijd recht door het midden, en juist die optie geeft een grid in beginsel niet. Als oplossing wordt in een aantal steden het gridsysteem doorbroken met diagonale straten. Een voorbeeld hiervan is Broadway in New York en de Avinguda Diagonal in Barcelona. Nadeel is dat deze diagonale straten snel overbelast raken, omdat ze voor iedere weggebruiker een snelle route vormen.

Ook brengt het werken met een grid met zich mee dat er verhoudingsgewijs veel kruisingen zijn, die ieder voor zich een risico van congestie met zich meebrengen. Men zou kruisingen weg kunnen nemen door de straten van één bepaalde wijk eerst op een of meerdere centrale uitvalswegen uit te laten komen, die vervolgens weer de hoofdstraat kruist. In dat geval is er maar één kruising, maar juist die mogelijkheid laat een grid niet toe. De vele kruisingen creëren het risico van een gridlock. Wanneer de kruising tussen straat A en weg 1 is geblokkeerd, kan dit leiden tot het blokkeren van de kruising tussen straat B en weg 1. Daardoor raakt mogelijk de kruising tussen straat B en weg 2 geblokkeerd, wat op haar beurt weer kan leiden tot het blokkeren van de kruising tussen straat A en weg 2, met een uitstralingseffect op de (oorspronkelijke) kruising tussen straat A en weg 1. Wanneer een dergelijke gridlock ontstaat, kan de weggebruiker niet meer voor- of achteruit.

Grid en wegennummering

Zijn wegen genummerd aan de hand van een grid, dan wil dat zeggen dat de parallel aan elkaar verlopende routes oplopende nummers hebben. De meest westelijke route heeft bijvoorbeeld nummer 1 en naarmate men verder naar het oosten komt, worden de routenummers hoger. Een veel gekozen werkwijze in dit systeem is dat even nummers zijn toegekend aan oost-westroutes en oneven nummer aan noord-zuidroutes (of omgekeerd).

Ook in de wegennummering komt het netwerk van Amerikaanse Interstates als schoolvoorbeeld van een grid naar voren. Buiten de VS zijn ook in een aantal andere landen de wegen genummerd op basis van een grid-systeem. Dit heeft niet altijd tot een even duidelijk systeem als in de Verenigde Staten geleid, aangezien het routesysteem van die andere landen lang niet altijd in een grid verloopt. Voorbeelden zijn de E-wegen in Europa en het systeem van National Routes in Australië.

Canada

Het westen van Canada is opgedeeld in een grid volgens het Dominion Land Survey. Dit is net zoals in de Verenigde Staten een grid van 1 bij 1 mijl, echter er werd wel ruimte vrijgehouden voor een 'road allowance', een tracé voor een weg. In de VS werd dit niet gedaan, waardoor het Canadese grid iets groter is. Het grid is ontwikkeld in de 'prairie provinces' Alberta, Manitoba en Saskatchewan. In het zuiden van Ontario en delen van Québec werd een grid in de vorm van concession roads ontwikkeld.

Verenigde Staten

In de Verenigde Staten is het Public Land Survey System toegepast in het grootste deel van het land, behalve aan de oostkust en in Texas. Het land werd, waar topografisch mogelijk, opgedeeld in 'sections' van 1 bij 1 mijl. Dit grid is het meest zuiver aangehouden in het Midwesten. Op de High Plains is dit gevolgd, maar naar het westen toe was het gebied zo dunbevolkt dat niet overal een grid van 1 vierkante mijl is gecreëerd. Door plaatselijke omstandigheden, zoals in berggebieden, was het niet overal mogelijk om een grid te realiseren. In het Midwesten zijn de Ozark Mountains een belangrijke uitzondering.

Het grid is uiteindelijk gegroeid tot wegennet. Verreweg de meeste wegen in het grid zijn county roads, maar ook state highways en US Highways zijn door het grid aangelegd. Wegen konden in de hoeken niet exact het grid volgen, omdat de bochten anders te scherp zouden zijn, of men telkens op kruispunten af zou moeten slaan. In de beginjaren van de geasfalteerde wegen bestonden er relatief weinig diagonale verbindingen. Veel huidige diagonale verbindingen volgden oorspronkelijk de 'trapstructuur' door het grid waarbij men continu af moest slaan om een route te volgen. Met name in de jaren '50-60 zijn veel diagonale verbindingen aangelegd. Vanwege het hoogwaardige alignement was het sowieso niet mogelijk om snelwegen exact volgens het grid aan te leggen.

De Interstate Highways volgen weliswaar een grid, maar niet dat van het Public Land Survey System. Het wegennet in veel staten bestaat uit noord-zuidroutes en oost-westroutes, afgewisseld met diagonale wegen.

Zie ook

Referenties