High Occupancy Vehicle

Uit Wegenwiki
(Doorverwezen vanaf HOV)
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
Een HOV lane.
Een HOV lane.
Een HOV lane in Phoenix, Arizona.
Een HOV lane in Canada.

Alternatieve betekenis: HOV (openbaar vervoer).

HOV (aitch-ooh-vee) is een begrip in de verkeerstechniek en verkeerskunde, wat met name gebruikt wordt in de Verenigde Staten en Canada. HOV staat voor High Occupancy Vehicle, meestal gevolgd door "Lane". Dit staat voor voertuigen met hoge bezettingsgraad. Een HOV-lane is een rijstrook gereserveerd voor voertuigen met meerdere personen aan boord. Ze staan ook wel bekend als carpool lanes, commuter lanes, diamond lanes en transit lanes. Normaliter zijn tenminste 3 inzittenden vereist maar 2 komt ook voor. HOV-voertuigen mogen op speciale rijstroken of zelfs aparte rijbanen rijden, die in de Verenigde Staten en Canada worden gemarkeerd met een diamant-vormig teken op het wegdek en/of diamantsymbolen op bebording.

Vrijliggende HOV-lanes hebben minder afslagen dan gewone rijstroken en zijn vooral handig voor het lange-afstands(forenzen)verkeer. HOV-lanes die fysiek niet gescheiden zijn van de overige rijstroken, hebben vaak wel de mogelijkheid om bij (bijna) alle afslagen uit te wisselen met andere wegen. Vaak komt het voor dat de HOV-lanes door middel van één of een dubbele doorgetrokken streep gescheiden zijn van de overige rijstroken. HOV-lanes worden ook in de stad toegepast (bijvoorbeeld in Vancouver, Canada), vaak met medegebruik door bussen en fietsers en alleen tijdens spitsuren. Buiten de spitsuren zijn deze stroken dan beschikbaar voor alle verkeer en mag er soms zelfs geparkeerd worden.

In sommige staten zijn er permanente HOV-lanes, in andere staten gelden ze alleen tijdens spitsuren, en mogen alle voertuigen buiten de spitsuren gebruikmaken van de rijstrook. In sommige gebieden mogen bussen gebruikmaken van de vluchtstrook, maar het is verboden voor HOV-voertuigen om van de vluchtstrook gebruik te maken. In sommige grote stedelijke gebieden sponsoren bedrijven de aankoop van kleine busjes om personeel op te halen en dan vervolgens relatief filevrij naar het werk te rijden. Op deze manier worden mensen aangemoedigd om te carpoolen en zo minder voertuigen op de weg te krijgen.

Voertuigen

De inhoud van het begrip HOV verschilt per plaats, maar normaliter betreffen het voertuigen met meer dan 2 personen aan boord. Meestal wordt hiermee carpoolen bedoeld, maar ook mini-bussen en andere bussen vallen binnen HOV. Auto's met meer personen mogen niet op de busstroken rijden. In sommige gevallen zijn ook hybride auto's met één persoon aan boord toegestaan op de HOV-lanes.

Wisselstroken

In sommige gebieden worden ook wisselstroken gebruikt als HOV-lanes, zodat in de ochtendspits er 2 HOV-lanes naar de stad toe zijn, en in de avondspits 2 de stad uit. Dit is te vergelijken met de voormalige carpoolstrook op de A1 tussen Muiderberg en Diemen, ten oosten van Amsterdam. Dit is een wat meer effeciëntere manier om het verkeer te verdelen over de aanwezige ruimte, mits er te allen tijde genoeg capaciteit is in de tegenspitsrichting. Op wegen tussen grote steden die op korte afstand van elkaar liggen of op ringwegen is het gebruik van wisselstroken meestal niet echt handig, doordat beide richtingen doorgaans druk zijn.

Ontwerp

Een voorbeeld van vrijliggende HOV/HOT lanes.
Een voorbeeld van aanliggende HOV lanes.

Aanliggende HOV lanes

Aanliggende HOV lanes zijn rijstroken aan de linkerzijde van de rijbaan, die niet fysiek gescheiden zijn van de overige rijstroken. Meestal zijn het linker vluchtstroken die later zijn omgebouwd tot HOV lane, soms is het een reguliere verbreding en soms is het de conversie van een reguliere rijstrook naar een HOV lane. Het in- en uitvoegen van een HOV lane is meestal gerestricteerd tot bepaalde punten, waardoor het niet altijd mogelijk is om alle afritten te bereiken. Een nadeel bij brede rijbanen is dat invoegend verkeer soms over korte afstand 5 rijstroken moet opschuiven om de HOV lane te bereiken. Dit verergert de turbulentie op wegvakken.

Vrijliggende HOV lanes

Vrijliggende HOV lanes zijn nog wat minder gangbaar en zijn niet zelden ook wisselbanen. Vaak zijn vrijliggende HOV lanes ook tolstroken, de zogenaamde HOT lane. De meeste vrijliggende HOV lanes zijn gescheiden van de hoofdrijbaan door pylonen, sommige zijn met jersey barriers gescheiden, vaak zijn deze typen wisselbanen. Het nadeel van deze HOV lanes zijn het excessieve ruimtebeslag in verhouding tot de verkeersintensiteit, vergeleken met reguliere rijstroken. Vrijliggende HOV lanes hebben meestal aparte aansluitingen op het onderliggend wegennet in de middenberm. Met name vanwege de aparte afritten is het ruimtebeslag fors. Ook zijn sommige knooppunten van HOV-flyovers voorzien. Er wordt veelal naar gestreefd om binnen een netwerk een sluitend systeem van HOV lanes te krijgen, die ononderbroken te berijden zijn.

Kritiek

Er is ook kritiek op de HOV lanes, voornamelijk gecentreerd op het ruimtebeslag en hun effectiviteit. Gemiddeld carpoolen zo'n 10% van de weggebruikers in de Verenigde Staten (woon-werkverkeer). Carpoolen is met name populair langs de westkust, in metropolen als Los Angeles en San Francisco. Echter bij sommige snelwegen is de 3e rijstrook al een HOV lane, terwijl het aandeel HOV-gebruikers op dit soort trajecten geen 30% van het verkeer is, waardoor het voorkomt dat een HOV lane nauwelijks gebruikt wordt waardoor op de reguliere rijstroken filevorming optreedt. HOV lanes zijn over het algemeen pas rendabel als 5e rijstrook of meer, en vooral in de grootste steden.

In sommige gevallen wordt wegcapaciteit gereduceerd door een bestaande rijstrook om te bouwen tot HOV lane, wat de filevorming verder verergert. Dit komt echter relatief weinig voor. Het nut van HOV lanes wordt soms ook bekritiseerd, omdat een relatief groot aandeel gebruikers van de HOV lane gezinnen zijn, en geen carpoolers op weg naar hun werk, zoals vaak gewenst is. Hierdoor wordt de HOV-capaciteit wel benut, maar wordt het aantal voertuigen niet gereduceerd. In Texas gaat het om 50% van de HOV 2+ gevallen.[1] Tevens zijn veel HOV lanes onderbenut met in veel gevallen piekintensiteiten van 1000 - 1400 voertuigen per uur per rijstrook. De onderbenutting van HOV lanes wordt in recente jaren aangepakt door ze om te bouwen tot HOT lanes zodat ook solorijders tegen een betaling van de betere doorstroming op de HOV lane gebruik kunnen maken. De tol is op deze trajecten vrijwel altijd variabel om de doorstroming free-flow te houden, met andere woorden, als het verkeersaanbod op de HOV lane te hoog dreigt te worden gaat het toltarief omhoog om het verkeersaanbod te reduceren.

Er worden de volgende probleempunten geïdentificeerd:

  • Veel HOV lanes zijn onderbenut. In sommige gevallen zijn ze echter te druk.
  • De meeste gebruikers zijn geen carpoolers maar familie die samen reist, waardoor dit niet tot minder autogebruik zorgt
  • Handhaving van de restricties is kostbaar en ineffectief.
  • Staten bleven nieuwe HOV lanes bouwen tegen de trend van een afnemend carpooling in. Tussen 1995 en 2005 verdubbelde het aantal kilometers HOV lane maar nam het aantal carpoolers voortdurend af.

In 2023 besloot de staat Nevada om de HOV lanes in de regio Las Vegas niet meer 24 uur per dag in gebruik te nemen, maar alleen van 6-8 en 16-18 uur, met een mogelijk volledig schrappen van HOV restricties.[2]

Geschiedenis

De eerste HOV lanes waren in veel gevallen busbanen, waarvan de eersten begin jaren '70 openden in California en later ook in Texas. In de jaren '80 werden rond Houston enkele transitways aangelegd. De echte groei van HOV lanes in California begon vanaf begin jaren '90, toen een plan werd ontvouwd om langs bijna alle freeways een HOV lane aan te leggen. In veel gevallen ging het om een linker vluchtstrook die werd omgebouwd tot HOV lane. Ook werden rond Atlanta een aantal HOV lanes aangelegd. De meeste HOV lanes zijn te vinden in het westen en zuiden van de Verenigde Staten, in het Midwesten en Noordoosten zijn ze slechts sporadisch te vinden.

In recente jaren worden HOV steeds vaker omgebouwd tot HOT lanes, waarbij naast carpoolers ook solo automobilisten van de strook tegen een vergoeding (tol) er konden rijden. Zodoende wordt het bestaande asfalt beter benut, vanwege het vaak relatief geringe gebruik van veel HOV lanes, uitgedrukt in motorvoertuigen per uur.

Trends

I-405 in de regio Los Angeles, met links 2 HOV lanes.

Carpoolen werd begin jaren '70 populair vanwege de toenemende brandstofkosten. Nadat de brandstofprijzen in de 20 jaar daarna redelijk stabiel bleven, vlakte het carpoolgebruik af.

In recente jaren neemt carpoolen in de VS en Canada af, wat voornamelijk toe te schrijven is aan een toename van solo autorijden en met name verbeterde opties qua openbaar vervoer. Tussen 2001 en 2006 groeide het aantal carpoolers in Canada nog met 12%,[3] maar tussen 2006 en 2011 daalde het aantal carpoolers in Canada met 20%.[4] Tussen 2007 en 2012 nam het aandeel carpooling in 43 van de 52 agglomeraties in de Verenigde Staten af, het aandeel daalde van 10,7% naar 9,7%.

In de Amerikaanse staat California is met name sterk ingezet op HOV lanes, vooral de regio Los Angeles heeft een omvangrijk netwerk van HOV lanes. Het aantal carpoolers is ondanks miljardeninvesteringen sinds 1980 niet gegroeid. In 1980 waren er 1,8 miljoen mensen die carpoolden. Dit steeg naar 2 miljoen in 1990 en bleef daarna tot de recessie van 2008 stabiel. In de recessie kromp dit naar 1,8 miljoen. Sinds de recessie is er echter geen nieuwe groei van het aantal carpoolers geweest.[5] Tussen 1980 en 2014 steeg het aantal forenzen dat alleen reed echter van 7,1 naar 12,7 miljoen.

In 2009 waren er in de Verenigde Staten 13.917.000 personen die van en naar het werk carpoolen, het dubbele van het aantal OV-gebruikers in dat jaar. Carpoolen is met name populair onder Hispanic-Americans, met een aandeel van 16,4%, tegen 9,5% voor niet-Hispanic-Americans. Mede daardoor is carpoolen ook het meest populair in het zuidwesten van de Verenigde Staten, waar Hispanic-Americans een groot aandeel van de bevolking uitmaken. De reistijden van carpoolen zijn iets langer die van solo automobilisten, namelijk 28 minuten tegen 24,2 minuten, en ongeveer de helft van reizigers die van het openbaar vervoer gebruikmaken (47,8 minuten).[6]

1980 1990 2000 2010 2019 2021
carpool 19,7% 13,4% 12,2% 9,7% 8,9% 7,8%

HOT

Het aanbrengen van HOV-markingen in Arizona.

In veel (maar niet alle) gevallen mogen HOV-gebruikers tolvrij op tolstroken rijden, dat zijn zogenaamde HOT-lanes. In andere gevallen is er een gereduceerd tarief. Dit geldt echter meestal niet voor regliere turnpikes.

Zie ook

Referenties