N237 (Nederland)

Uit Wegenwiki
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
N237
Begin Utrecht
Einde Amersfoort
Lengte 16 km
Lijst van Nederlandse niet-autosnelwegen
Route

Utrecht

De Bilt

Zeist

Bosch en Duin

Huis ter Heide

Den Dolder

Ecoduct Beukbergen

Soesterberg

Tunnel Soesterberg

Soesterberg-Oost

-> A28

Soest

Ecoduct Boele Staal

Stichtse rotonde -> A28 / Soest

De N237 is een niet-autosnelweg en provinciale weg in Nederland, gelegen in de provincie Utrecht. De N237 vormt een verbinding van Utrecht tot aan Amersfoort over een kleine 16 kilometer. De weg verloopt vrijwel parallel aan de autosnelweg A28 in een west-oostrichting en voert voor een groot deel over de stuwwal Utrechtse Heuvelrug.

Routebeschrijving

Het ecoduct Beukbergen bij Soesterberg.

De N237 start op de VRI-geregelde rotonde, genaamd de Berekuil, met de Waterlinieweg in Utrecht, de binnenring van de stad Utrecht. De Berekuil ligt in de buurt van het provinciehuis van de provincie Utrecht. Daar gaat de weg met 2x1-rijstroken en aanliggende busstroken richting het oosten, waarna de weg zonder aansluiting de autosnelweg A27 kruist. De weg draagt hier de naam Utrechtseweg. Hierna voert de weg door een afwisselend gebied met bebouwing, diverse landerijen en open doorzichten. Dit wegbeeld blijft met enige geregelde gelijkvloerse kruispunten zo, tot aan de N412 bij De Bilt. De N412 voert richting de A28 en het universiteitscomplex De Uithof.

Na de N412 gaat de N237 andermaal langs diverse landerijen, met 2x2-rijstroken, maar nu door een meer open gebied dan hiervoor. De weg buigt licht af naar het zuidoosten waar een gelijkvloers kruispunt volgt. Dit kruispunt is uitgevoerd als een T-kruispunt waarbij de N237 afslaat richting het noordoosten. In het verlengde van het kruispunt rijdt men Zeist in. Nadat men de N237 vervolgt gaat deze andermaal met 2x2-rijstroken verder met een brede middenberm. De weg draagt hier de naam Amersfoortseweg. In de middenberm groeien bomen en aan weerszijden van de weg bevindt zich een bosrijk gebied, dat over de stuwwal van de Utrechtse Heuvelrug loopt. Na een kruispunt, met de Panweg, krijgt de weg vluchtstroken. Een tweetal kruispunten verder komt men bij Huis ter Heide, waar men de N238 op kan rijden.

Met een kleine boog gaat men om Soesterberg heen, waar zich één geregeld kruispunt bevindt en een turborotonde. In het tussengelegen gebied gaat de weg door de tunnel Soesterberg, een lange onderdoorgang ter hoogte van de voormalige militaire vliegbasis Soesterberg. Even verderop volgt een bajonetkruispunt met de N413 waarna de weg versmalt naar 1x2-rijstroken. De weg is hier kaarsrecht en volgt een oud verkavelingspatroon waarbij de aanliggende landerijen in rechte vakken zijn ingedeeld. De weg loopt dan nog steeds door een bosrijk gebied. Binnen dit bosgebied liggen een tweetal ecoducten, het Ecoduct Beukbergen en het Ecoduct Boele Staal. Uiteindelijk eindigt de N237 op de Stichtse Rotonde, een voormalig verkeersplein, op de N221.

Classificatie

De N237 is in het kader van Duurzaam Veilig ingericht als gebiedsontsluitingsweg. Omdat de weg overal buiten de bebouwde kom ligt geldt over de gehele lengte een maximumsnelheid van 80 km/h. Op de 1x2- en 2x1-gedeelten is inhalen niet toegestaan, op de 2x2-gedeelten uiteraard wel.

Geschiedenis

De N237 kan gerekend worden tot een van de oudste wegen in Nederland. De geschiedenis kan in twee onderdelen verdeeld worden, over de Utrechtseweg (Utrecht - Zeist) en de Amersfoortseweg (Vollenhoven - Amersfoort).

Utrechtseweg

De geschiedenis van de Utrechtseweg gaat ver terug, tot 12e eeuw. De Utrechtseweg maakte reeds eeuwen geleden onderdeel uit van de handelsweg tussen Utrecht en Keulen. De weg is in 1139 aangelegd, en werd zo rond 1290 al bestraat. [1] Reeds op 20 juni 1290 werd namelijk al melding gemaakt van tolheffing op de Utrechtseweg op een 'stenen straat' waarmee het de weg vooralsnog ook tot de oudste bestrate weg van Nederland maakt. Aangezien klinkers nog vrij ongebruikelijk waren in de 13e eeuw, zal de weg met keien bestraat zijn geweest. Vroeger liep de weg over de Dorpsstraat vanouds Steenstraat naar de Soestdijkseweg en verder over de Holle Bilt naar Zeist.

Na de Franse overheersing onder Napoleon in de 19e eeuw werd de Utrechtseweg gezien als een weg van landsbelang, waardoor de weg met de vaststelling van het Rijkswegennet in 1816 in eigendom kwam bij het Rijk. Het werd onderdeel van Weg 5, van Den Haag naar Hannoverse grenzen - in zekere zin een voorbode van de huidige achterlandverbinding E30, die nu hier vlak verderop over de A28 loopt.

Pas in de 20e eeuw zou er weer iets wezenlijks veranderen aan de weg, wanneer even voor de Tweede Wereldoorlog een omlegging van de weg ten zuiden van De Bilt gereedkomt, zodat het verkeer niet meer over de smalle Dorpsstraat vanouds Steenstraat hoefde en de Holle Bilt vermeden kon worden. Deze omlegging dateert hoogstwaarschijnlijk van 1937.[2] Het exacte moment van verbreding naar 2x2 rijstroken is niet meer te achterhalen. Het is goed mogelijk dat verbreding direct in 1937 heeft plaatsgevonden.

De Amersfoortseweg

De N237 'Wegh der Weegen'.
De rijksweg 23 in de jaren 50.

De geschiedenis van de Amersfoortseweg gaat net zoals de Utrechtseweg ver terug, maar is iets jonger. De Amersfoortseweg stamt uit de 17e eeuw. Voor die tijd was er geen goede route tussen beide steden, en diende het sporadisch aanwezige verkeer zich een weg te banen door de karresporen over de heide en waren die 'wegen' grote delen van het jaar onbegaanbaar omdat het water in de zomer in de sporen bleef liggen en in de winter bevroor. De stad Amersfoort en de Staten van Utrecht waren initiatiefnemer van de weg. Zij wilden een kortere en goed berijdbare route tussen beide steden bewerkstelligen, maar bovenal zou het ook een mooie route moeten zijn. Reeds op 5 juli 1647 werd het eerste initiatief voor de weg ontplooid. Na diverse overleggen werd besloten niet meer dan een zandweg over de heide aan te leggen. Dit zou een rechte, mooie weg worden met boombeplanting. Enige tijd later werden de plannen gewijzigd. Om te besparen op de aanlegkosten werd het idee opgevat om de grond aan beide zijden van de weg als bouwgrond uit te geven. Elke eigenaar diende het aanliggende deel van de weg dan zelf aan te leggen, te beplanten en te onderhouden. De landinrichting en aanleg van de weg kan dan ook gezien worden als een PPS-project, een publiek-private samenwerking, wellicht een van de eerste ter wereld.

Het laatste ontwerp van de Amersfoortseweg, zoals dat door de PPS-constructie tot stand zou komen, was een ontwerp van de architect Jacob van Campen. Deze ontwierp ook het huidige Paleis op de Dam in Amsterdam en het Mauritshuis en Huygenhuis in Den Haag. Het ontwerp van de weg bestond nu uit een 60 meter brede zandweg, met aan weerszijden drie rijen laanbomen, waarbij op vaste afstand zijwegen voorkwamen zodat een rechthoekig verkavelingspatroon zou ontstaan binnen de Amersfoortseweg en de zijwegen, waarin de bouwgrond werd uitgegeven. De ontwerpen van de Zeestraat tussen Den Haag en Scheveningen (nu Scheveningseweg), Unter den Linden in Berlin (Berlijn) en de Champs-Elysées in Paris (Parijs) zijn allemaal afgeleid van het ontwerp van Jacob van Campen van de Amersfoortseweg. Op 31 december 1651 besloten de Staten van Utrecht goedkeuring te geven aan Gedeputeerde Staten voor de aanleg van de weg, waarna Gedeputeerde Staten op 12 augustus 1652 besloten tot de aanleg van de weg. Wanneer de weg voltooid werd is onbekend; Hij is wellicht nooit volledig gereedgekomen door het snelle verval dat optrad na de aanleg van diverse wegvakken.

Pas in de 19e eeuw werd de weg bestraat. Ten tijde van de Franse overheersing rond 1800 werd de Amersfoortseweg gezien als een weg van landsbelang, hoewel de weg na de inlijving van Nederland bij Frankrijk geen Route Impériale werd. Hiervoor had de verbinding vermoedelijk te weinig nut voor de Fransen, die er in hun nummering een sterk op Parijs gericht perspectief op nahielden. Met de vaststelling van het Rijkswegennet in 1816 kwam de weg in eigendom bij het Rijk. In 1808 kreeg de weg keibestrating waarna in 1824 de keien werden vervangen door klinkers.

De historie van de Amersfoortseweg is vastgelegd door de stichting 'Wegh der Weegen'.[3]

Massamotorisatie noopt tot een hoogwaardige verbinding Utrecht - Amersfoort

In de periode na de Tweede Wereldoorlog werd het belang van de verbinding tussen Utrecht en Amersfoort voor het snel toenemende autoverkeer steeds groter. Alle metingen voor de groei van het gemotoriseerd verkeer gingen de prognoses ver te boven. De enkelbaansweg die voorheen de verbinding vormde tussen Utrecht en Amersfoort was dan ook onvoldoende om het verkeer te kunnen verwerken. De verbinding met Amersfoort werd na de oorlog fors uitgebreid. Een onderdeel van de verbetering was de realisatie van de Rondweg Amersfoort, die van de Stichtse Rotonde af als 2x2-weg ten zuiden en oosten van Amersfoort langs ging naar het knooppunt Hoevelaken. Dit was in 1962, waarmee een doorlopende, redelijk hoogwaardige verbinding om Amersfoort tot stand kwam. Tussen de Stichtse Rotonde en Soesterberg had de weg lange tijd één rijbaan met twee rijstroken. De weg was zodanig breed dat er een tussenliggende 'derde rijstrook' was die gebruikt werd door inhalende voertuigen. Later is dit wegvak versmald en is de 'derde rijstrook' verdwenen. Tussen Soesterberg en Utrecht kreeg de weg al vroeg twee rijstroken per richting, maar het is onbekend wanneer deze verbreding heeft plaatsgevonden.

Daarna werd in in 1985 en 1986 de autosnelweg A28 tussen het knooppunt Rijnsweerd en Amersfoort-Zuid, aansluitend op de Rondweg Amersfoort in fases geopend. Het laatste deel van de A28 opende op 29 oktober 1986, waarmee het belang van de verbinding over de Utrechtseweg en de Amersfoortseweg sterk verminderde. De wegen konden nu ingericht worden voor het regionale en lokale verkeer. Dat gebeurde pas vanaf het begin van de 21e eeuw.

In 1987 werd bij Huis ter Heide, bij de kruising van de N237 en N238 de eerste McDonald's van Nederland met een Drive-Thru in gebruik genomen. Dit was vanwege de ligging nabij vliegbasis Soesterberg waar veel Amerikanen gelegerd waren. Amerikaanse soldaten mochten niet in legerkleding in openbare gelegenheden komen. De McDrive gaf de mogelijkheid om toch 'uit te gaan eten'.[4][5]

Wegennummering

De N237 is in de geschiedenis onder diverse administratieve wegnummers bekend geweest. De weg was al opgenomen in het rijkswegennet 1816 en werd in het rijkswegenplan 1932 als de rijksweg 23 genummerd. Het deel ten westen van Vollenhoven bij Zeist was de rijksweg 25. Bij het rijkswegenplan 1968 werd de rijksweg 23 overgedragen aan de provincie Utrecht. Het doorgaande verkeer werd geacht over de in 1969 in aanleg zijnde rijksweg 28 (A28) te gaan, maar deze zou pas 17 jaar later worden opengesteld. In het provinciale wegenplan 1968 werd de route als de administratieve secundaire weg S7 genummerd.[6] Door de Wet Herverdeling Wegenbeheer verdween de administratieve wegnummering en werd de weg zowel administratief als op de bewegwijzering genummerd als N237. Het nummer 237 is een verwijzing naar de oorspronkelijke rijksweg 23.

Recente aanpassingen

De N237 in Soesterberg.

De N237 is tussen 2005 en 2015 ingrijpend gereconstrueerd. De weg is op grote delen opnieuw aangelegd, met aanpassingen die de verkeersveiligheid en leefbaarheid zouden moeten bevorderen. In 2004 is het Ecoduct Beukbergen aangelegd ten westen van Soesterberg. In 2015 volgde de tweede natuurpassage ecoduct Boele Staal ter hoogte van de voormalige sauna.[7] Tussen oktober 2015 en juli 2016 is de tunnel Soesterberg aangelegd, een onderdoorgang met een lengte van 210 meter ter hoogte van Soesterberg. De onderdoorgang opende op 11 juli 2016 voor het verkeer.

Verkeersintensiteiten

Van Naar 2009 [8]
Utrecht De Bilt 18.500
De Bilt Zeist 28.000
Zeist Bosch en Duin 12.000
Bosch en Duin Huis ter Heide 10.500
Huis ter Heide N238 11.500
N238 Soesterberg 18.000
Soesterberg N413 15.000
N413 Laan Blussé van Oud Alblas 13.500
Laan Blussé van Oud Alblas Amersfoort 11.000

Referenties

Genummerde wegen in de provincie Utrecht

Autosnelwegen: A1A2A12A27A28A80

Niet-autosnelwegen: N198N199N201N204N210N212N221N224N225N226N227N228N229N230N233N234N237N238N327

N401N402N403N404N405N407N408N409N410N411N412N413N414N415N416N417N418N419N420N421N458N463N483N484N806N848