Parkway

Uit Wegenwiki
(Doorverwezen vanaf Parkways)
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
De Taconic State Parkway in New York.

Een parkway is een type weg dat kan bestaan uit verschillende wegcategorieën:

  • Een brede landschappelijk mooie route, waar vrachtverkeer niet op toegestaan is
  • Een weg door een stadspark
  • Een weg met snelweg-standaarden door landschappelijk mooi gebied waar vrachtverkeer verboden is

Parkways zijn Amerikaans, en komen voornamelijk voor in het Tri-State Area rondom New York City. Op deze wegen is zwaar- en vrachtverkeer verboden. Op sommige parkways zijn alleen auto's toegestaan, op andere ook bussen om het openbaar vervoer te promoten.

Geschiedenis

Veel wegen zijn in de loop der tijd Parkway genoemd. De eerste parkways zijn al in de 19e eeuw aangelegd om langzaam verkeer van snelverkeer te scheiden, waarvan bekende de hedendaagse hoofdwegen zijn in Brooklyn, New York. Ze zijn getypeerd door de bomen die langs de weg staan. Langs deze eerste parkways stonden vaak ook huizen, en ook kwamen er langzame en snelle rijstroken voor.

In het begin van de 20e eeuw werden ook ongelijkvloerse wegen in het begrip opgenomen, ontworpen voor recreatief rijden. Deze wegen werden ook gebruikt om nieuwe woonwijken aan te leggen, waardoor in de loop der tijd het recreatieve er wel af was. Sommige van deze wegen zijn drukke en belangrijke wegen en snelwegen geworden, sommige zelfs Interstate Highways. De parkways waren in feite de voorlopers van de Duitse Autobahnen, en het Interstate Highway System.

Het begin: New York City

De eerste parkways waren wegen door parken en bossen, vaak met één rijstrook per richting. Dit begon in New York, maar werden later ook in Boston gebouwd. De eerste parkways dateren uit 1895. In het begin van de 20e eeuw werd begonnen met de bouw van wegen met hogere standaarden, hier kwamen de eerste ongelijkvloerse kruisingen, middenbermen en meerdere rijstroken per richting, feitelijk de voorlopers van de latere snelweg-ontwerpeisen. De aanleg van de Long Island Motor Parkway begon in 1906, en die van de Bronx River Parkway in 1907. In de jaren 20 werd het parkway-systeem rondom New York City fors uitgebreid onder leiding van stadsplanner Robert Moses. De eerste parkway die aan de huidige snelwegeisen voldeed was de Merritt Parkway in Connecticut, deze werd geopend in 1938. Deze weg was bijzonder doordat de weg door dichtbebost gebied liep, met bomen aan weerszijden en in de middenberm, en elke brug was anders ontworpen, om de parkway een unieke uitstraling te geven. Parkways zijn voornamelijk gebouwd in New York, Connecticut en New Jersey.

De parkways van de regio New York evolueerden geleidelijk tot een autosnelweg. De eerste parkways rond 1920 hadden een ontwerpsnelheid van slechts 40 km/h, zo waren toe- en afritten vaak meer T-kruispunten dan echte aansluitingen, was er nog geen rijbaanscheiding en geen vluchtstroken. De eerste generatie parkways was ook niet volledig ongelijkvloers. De Bronx River Parkway was in de jaren '20 slechts 12 meter breed met 4 rijstroken. Begin jaren '20 werden de eerste upgrades doorgevoerd, zoals brede rijstroken en volledig ongelijkvloerse toegang, alhoewel de toe- en afritten vaak nog erg substandaard waren. In de jaren '20 hadden met name de parkways in Westchester County ten noorden van New York nog semi-gelijkvloerse kruispunten. De parkways op Long Island hadden doorgaans vanaf het begin al volledig ongelijkvloerse toegang, maar op de eerste delen was ook nog geen rijbaanscheiding. In de tweede helft van de jaren '20 werd een wat bredere rijbaan toegepast, zodat hogere snelheden mogelijk waren. In de jaren '20 ging de ontwerpsnelheid omhoog van 40 naar 65 km/h.

In de jaren '30 werden de ontwerpeisen geleidelijk verbeterd. Een belangrijke veiligheidsverbetering was het toepassen van een rijbaanscheiding. Begin jaren '30 zijn nog stukken parkway geopend zonder rijbaanscheiding, vanaf midden jaren '30 werden parkways nieuw aangelegd met rijbaanscheiding, in eerste instantie een stoeprand, later met geleiderails. Vanaf circa 1933-1936 werd een rijbaanscheiding standaard. Later werden de aansluitingen verbeterd met langere in- en uitvoegstroken, tot die tijd ging het afslaan via een scherpe bocht vanaf de hoofdrijbaan.

In de jaren '50 en '60 werden modernere aansluitingen toegepast, zoals ruimere klaverbladen en andere typen aansluitingen. Tevens werden toen vluchtstroken toegepast. In die tijd zijn ook de oudere parkways vaak gemoderniseerd. Prioriteit had het toevoegen van jersey barriers tussen de rijbanen van parkways uit de jaren '20 en '30. Ook werden aansluitingen gemoderniseerd, alhoewel veel parkways naar huidige maatstaven nog steeds fors substandaard zijn, met name in Westchester County.

Andere delen van de Verenigde Staten

In de jaren 1930 werd het concept van de parkway doorgevoerd in de federale overheid, die mogelijkheden zag om parkways door natuurgebieden aan te leggen, en op die manier de recreatie te stimuleren en te reguleren. Veel van deze wegen waren gewone wegen met één rijstrook per richting zonder middenberm. Deze zijn aangelegd in North Carolina, Mississippi, Alabama, Tennessee en Virginia.

Toeristenroutes

Huidige Parkways

Rondom New York bestaan de parkways nog steeds, en op veel parkways is vrachtverkeer nog steeds verboden, niet in de laatste plaats omdat veel bruggen veel te laag zijn voor vrachtwagens. Ze lopen nog steeds door parkachtige omgevingen, maar bevinden zich inmiddels midden in de suburbs, waardoor het recreatieve gebruik is vervallen, en de routes worden gebruikt als forensenroutes vanuit de voorsteden. Rondom New York City bevinden zich erg veel parkways, maar doordat de meeste parkways slechts 2x2 rijstroken hebben, zijn ze geen alternatief voor de Interstates.

In Kentucky betekent een parkway een tolsnelweg. In Kentucky was de regel dat wanneer de weg was afbetaald door inkomsten uit de tolgelden, de snelweg tolvrij moest worden. Dit is inmiddels met alle tolwegen gebeurd, maar ze hebben nog wel de naam "parkway" behouden.

Lijst van parkways

Alabama

Arizona

Colorado

Connecticut

Florida

Georgia

Kentucky

Maryland

Mississippi

Nevada

New Jersey

New York

North Carolina

Tennessee

Texas

Utah

Virginia

Nederland

In Nederland zijn ook een aantal wegen met parkway-ontwerp in gedachte aangelegd. Een vroeg voorbeeld was de N200 van Haarlem naar Zandvoort, die in 1921 opende. De autosnelwegen over de Veluwe van de jaren 60 en 70 zijn ook volgens deze gedachte aangelegd. Deze wegen worden gekenmerkt door een groot aantal kleinschalige parkeerplaatsen en een begroeide middenberm. Met name op de A28 komt dit tot uiting evenals op de A1 en delen van de A50. Het concept is minder toegepast op nieuwere snelwegen, zoals de A28 over de Utrechtse Heuvelrug, die in 1986 werd opengesteld. De A50 tussen Arnhem en Hoenderloo, die in 1990 werd geopend vertoont minder kenmerken van een parkway.

Duitsland

In Duitsland is de A42 door het Ruhrgebied ingericht als een "Parkautobahn", waarbij extra aandacht is gegeven aan de landscaping. Het concept wordt zover bekend elders niet specifiek toegepast, maar veel Duitse Autobahnen zijn voorzien van dichte begroeiing in stedelijke gebieden.

Spanje

In Spanje worden sommige wegen als Vía Parque betiteld. Dit zijn vaak wegen met 2x2 rijstroken, maar met meerstrooks rotondes, waardoor het geen autovías zijn. Met name een aantal omgebouwde delen van de kustroute N-340 worden zo betiteld, in de Región de Murcia en Valenciana.

Zie ook

Referenties