Praatpaal

Uit Wegenwiki
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
Een praatpaal in 2012.
Een praatpaal in 1972.
Evolutie van de praatpalen 1960 - heden (rechts naar links).

Definitie

Vroeger onderdeel van een communicatiesysteem waarmee de weggebruiker contact kon opnemen met een hulpverleningscentrale van de ANWB.


Toelichting

Praatpalen komen in veel landen voor, alhoewel het systeem verouderd is door de opkomst van mobiele telefonie en in steeds meer landen uitgeschakeld wordt. De praatpalen in Nederland vielen onder de verantwoordelijkheid van Rijkswaterstaat, maar werden geplaatst en beheerd door de ANWB. De oproepen kwamen binnen bij de meldkamer van de ANWB Wegenwacht. Een groot voordeel van een praatpaal was dat de exacte positiebepaling mogelijk is. Op hectometerpaaltjes stonden gele driehoekjes die door de wegenwacht geplaatst werden met daarop de richting van de dichtstbijzijnde praatpaal.

Kenmerken

Een praatpaal had één knop waarbij men in verbinding kwam met de meldkamer van de ANWB. De centralist van de meldkamer wist bij een melding de exacte locatie van het pechgeval, een groot voordeel ten opzichte van meldingen per mobiele telefoon, waar veel mensen hun exacte positie niet goed kunnen aanduiden. De praatpaal had zogenaamde "oortjes" waarbij het geluid van passerend verkeer gedempt wordt, zodat de centralist kon worden verstaan en vice versa. Praatpalen konden door alle weggebruikers gebruikt worden, maar voor pechhulp diende men wel lid te zijn van de ANWB, of dat ter plekke te worden.

De laatste generatie praatpalen kon ook op afstand ingeschakeld worden, waardoor men mee kon luisteren met het omgevingsgeluid. Zo kon op afstand worden vastgesteld of er ter plaatse sprake was van filevorming.

Statistieken

Per 6 mei 2013 stonden er 3.323 praatpalen langs de Nederlandse rijkswegen. Het onderhoud van de praatpalen kostte € 40.000 per jaar. Een praatpaal kostte in 2012 € 7.923,24 inclusief btw. Het mobiele netwerk van de praatpalen kostte € 800.000 per jaar. Tussen 2007 en 2012 fluctueerde het aantal oproepen met een praatpaal tussen 31.655 en 47.209 per jaar, waarvan de laatste een uitschieter is.[1]

Vlaanderen

In Vlaanderen stonden in 2015 1.350 praatpalen langs de autosnelweg. Het systeem kost in Vlaanderen € 800.000 per jaar. In 2014 werd er nog slechts 3.172 keer van gebruik gemaakt, een kostenpost van € 250 per oproep. In Vlaanderen worden ze ook uitgefaseerd.[2]

Geschiedenis

De Afsluitdijk kreeg in 1955 om de 5 km telefoonpalen, maar dat waren nog niet de praatpalen zoals die later verschenen. In 1960 werden de eerste 10 praatpalen geplaatst langs rijksweg 13 tussen Den Haag en Rotterdam. Deze praatpalen waren verbonden met het ANWB-wegenwachtstation bij de Pauwmolen in Delft.[3] Praatpalen zijn daarna langs alle rijkswegen geïnstalleerd. Het gebruik van de praatpalen nam vanaf eind jaren 90 sterk af door de opkomst van de mobiele telefoon, maar in 2011 werden nog 50.000 oproepen via de praatpalen gedaan, zo'n 3% van het totaal.[4] Dit komt mede doordat niet elke persoon een mobiele telefoon heeft, of de accu van de telefoon op het 'moment supreme' leeg kan zijn.

Modellen

Er zijn drie modellen praatpalen geweest. Tussen 1960 en 1972 werd een eenvoudige paal gebruikt, die erg veel lijkt op wat men in Duitsland aantreft. Tussen 1970 en 1994 is een kleiner model in gebruik geweest, met twee lawaaiafschermers naar de gebruiker toe. In 1994 werd het huidige model ingevoerd met de lawaaiafscherming naar boven.[5][6]

Het einde van de praatpalen

Vanwege de snelle ontwikkelingen vanaf 2005 met betrekking tot mobiele telefoons en in opmars zijnde systemen als e-call en b-call is het nut van de praatpaal ter discussie komen te staan. In oktober 2014 heeft Minister Schultz van Haegen van Infrastructuur en Milieu de Tweede Kamer per brief[7] geïnformeerd over de toekomst van de praatpaal. Hierin staat dat de ANWB en Rijkswaterstaat de mening delen dat deze vorm van communicatie binnen enkele jaren overbodig zal worden.[8] Besloten werd dat de palen tot 1 juli 2017 in gebruik zouden blijven met de kanttekening dat mocht het gebruik van de palen als eerder onder de 30.000x per jaar dalen dat het aantal palen al eerder verminderd zou worden. Uiteindelijk is besloten om het netwerk van praatpalen per 1 juli 2017 definitief uit te schakelen en de praatpalen te verwijderen. De ANWB en Rijkswaterstaat zijn daarvoor een campagne gestart om de weggebruiker hierover te informeren.

Export

In december 1974 werd in Hongarije het jaren '70 model praatpaal geïntroduceerd.[9] Ook is dit model in Kroatië geïntroduceerd.

In andere landen

België

Op 23 januari 2017 is het netwerk van 1.350 praatpalen in Vlaanderen buiten gebruik gesteld.[10] In 2000 waren er in Vlaanderen jaarlijks 27.000 oproepen, in 2010 nog 5.000 en in 2014 nog slechts 3.172. Dat zijn gemiddeld twee oproepen per praatpaal per jaar.

Denemarken

In 2017 is het netwerk van 1.300 praatpalen in Denemarken buiten gebruik gesteld.[11] Ze waren elke twee kilometer geplaatst langs autosnelwegen. In 2016 werd nog slechts 98 keer van een praatpaal gebruik gemaakt.

Duitsland

In Duitsland wordt onderscheid gemaakt tussen de praatpalen langs Autobahnen en langs andere wegen. De praatpalen langs secundaire wegen waren grotendeels in het beheer van de Björn Steiger-stichting.[12] Eind 2011 is dit systeem grotendeels buiten gebruik gesteld vanwege het geringe gebruik, behalve in Baden-Württemberg, waar in januari 2016 nog 1.680 noodtelefoons langs de wegen in gebruik waren. Langs de Autobahn zijn circa 16.000 praatpalen in gebruik.

Voor de Tweede Wereldoorlog hadden Reichsautobahnen noodtelefoons. Na de oorlog raakte dit systeem in onbruik, en er zijn indertijd voorstellen gedaan om het te verwijderen. Dankzij de Björn Steiger-stichting werd dit echter niet uitgevoerd. Vanaf 1973 werden standaard noodtelefoons geïnstalleerd op nieuwe Autobahnen.

Frankrijk

Een VMS die aangeeft bij pech een praatpaal te gebruiken in 2019.

In Frankrijk is op het volledige systeem van autoroutes een netwerk van praatpalen geïnstalleerd. Men noemt het een 'poste d'appel d'urgence'. Ze zijn elke twee kilometer langs de autosnelweg geplaatst. Sinds 2006 wordt het systeem geleidelijk buiten gebruik gesteld. Langs routes nationales wordt het systeem sinds 2014 niet meer onderhouden, steeds meer praatpalen zijn buiten gebruik gesteld door gebrek aan onderhoud of vandalisme.[13] Binnen een jaar na het beëindigen van het onderhoudscontract was al een groot aantal praatpalen buiten gebruik gesteld, in 2015 waren er van de 547 praatpalen in Bretagne minder dan de helft in gebruik.[14]

Spanje

Vanaf 1984 werden praatpalen langs de Spaanse wegen geïnstalleerd. Langs autopistas en autovías werden ze elke twee kilometer geplaatst. Er waren in totaal zo'n 7.000 praatpalen langs de autosnelwegen in Spanje geplaatst, waarbij er tussen 2007 en 2010 al circa 1.500 buiten gebruik zijn gesteld.[15] In 2010 is besloten het systeem buiten gebruik te stellen en te verwijderen.[16][17]

Verenigde Staten

In de jaren '70 werd in Southern California een netwerk van noodtelefoons langs de freeways geplaatst. Deze werden ook wel een callbox genoemd. Ze werden met een interval van 400 meter geplaatst, één van de meest fijnmazige toepassing van praatpalen in de wereld. Ze zijn echter niet in alle regio's geplaatst, 29 van de 58 counties in California hadden callboxes. Er zijn 15.000 call boxes geïnstalleerd langs 10.000 kilometer weg. Ze zijn gefinancierd door middel van een bijdrage van $ 1 per jaar bij het vernieuwen van de registratie. Het gebruik van het systeem nam na 2000 sterk af. In Florida zijn alle praatpalen in 2014 verwijderd. In 2017 is het systeem van praatpalen langs de Pennsylvania Turnpike verwijderd.[18]

Zweden

In Zweden is nooit een netwerk van noodtelefoons in gebruik geweest. Met name in het zuiden (Skåne) zijn noodtelefoons geplaatst langs de autosnelweg, deze zijn echter vanwege het geringe gebruik verwijderd.

In andere talen

  • Deens (Dansk): Nødtelefon
  • Duits (Deutsch): Notrufsäule
  • Engels (English): Emergency telephone
  • Frans (Français): Borne d’appel
  • Japans (日本語 / Nihongo): 非常電話
  • Zweeds (Svenska): Nödtelefon

Referenties