Tunnel förbifart Stockholm
| Barkabytunneln
Skärholmstunneln | |
|---|---|
| |
| |
| Kruist | Stockholm |
| Lengte | 16.500 meter |
| Openstelling | 2030 |
| Intensiteit | ? mvt/dag |
| Locatie | kaart |
De tunnel förbifart Stockholm is een in aanleg zijnde tunnel in Zweden, onderdeel van de förbifart Stockholm van de E4 in Stockholm. De tunnel wordt 16,5 kilometer lang.
Kenmerken
De tunnel is een tweebuizige tunnel van 16,5 kilometer lengte. Beide buizen tellen 3 rijstroken en een vluchtstrook per richting. Het zuidelijk portaal ligt bij het knooppunt met de E4 bij Kungens Kurva in het zuiden van Stockholm. Het noordelijk portaal ligt nabij de aansluiting Hjulsta. In de tunnel bevindt zich een ondergrondse aansluiting naar Vinsta. De tunnel ligt maximaal 65 meter beneden zeeniveau. De aansluiting Vinsta ligt circa 70 meter beneden maaiveld (het bovengrondse deel van de aansluiting ligt hoger dan zeeniveau). Het diepste deel van de tunnel ligt circa 100 meter beneden maaiveld.
De buizen van de tunnel zijn elk 16,3 meter breed en 7,40 meter hoog. De buizen liggen 15 meter uit elkaar. De buizen worden met de schildmethode aangelegd, met explosieve ladingen, en niet met een tunnelboormachine. Door de tunnel loopt de E4 als bypass van Stockholm.
Namen
De tunnels hebben namen per buis. Aangezien het om twee aparte tunnels gaat, zijn er vier namen. De langste tunnel tussen Kungens Kurva en Hjulsta heet de Barkabytunnel richting noorden en de Skärholmstunnel richting zuiden. De kortere noordelijke tunnel tussen Hjulsta en Akalla heet de Akallatunnel richting noorden en de Hästatunnel richting zuiden.[1]
Voormalige namen
In het verleden zijn diverse andere namen voor de tunnel in gebruik geweest, maar in 2015 is besloten om de tunnelnamen te wijzigen om verwarring met aansluitingen te voorkomen.
In 2013 waren de vorige namen bekendgemaakt: De hoofdtunnel heette Hjulstatunneln richting noorden en Vårbytunneln richting zuiden. De tweede tunnel tussen Hjulsta en Häggvik heette Hanstatunneln richting noorden en Järvafältstunneln richting zuiden.[2][3]
Tunnels in aansluitingen
Daarnaast hebben de tunnels van aansluitingen ook namen gekregen;
- knooppunt Kungens Kurva:
- Diamanttunneln (Stockholm - Förbifart)
- Safirtunneln (Förbifart - Stockholm)
- Rubintunneln (Förbifart - Skärholmsvägen)
- Smaragdtunneln (Skärholmsvägen - Förbifart)
- aansluiting Lovön:
- Slotstunneln (Förbifart-zuid - LV261 noord)
- Teatertunneln (LV261 noord - Förbifart-zuid)
- Torntunneln (LV261 zuid - Förbifart-noord)
- Parktunneln (Förbifart-noord - LV261 noord)
- aansluiting Vinsta:
- Grimstatunneln (Förbifart-zuid - LV 275 zuid)
- Hässelbytunneln (LV 275 zuid - Förbifart-zuid)
- Kälvestatunneln (Förbifart-noord - LV 275 noord)
- Solhemstunneln (LV 275 noord - Förbifart-noord)
Toekomst
De tunnel wordt tussen midden 2014 en 2030 aangelegd. Bij openstelling is het vermoedelijk de op vier na langste tweebuizige verkeerstunnel ter wereld (na de Boknafjordtunnel, Fehmarnbelttunnel, Yamate Tunnel en Zhongnanshan Tunnel). De tunnel is iets korter dan de Gotthardtunnel, maar die tunnel heeft maar één buis. De tunnel van de förbifart Stockholm wordt wel 's werelds langste tunnel met 2x3 rijstroken.
Op 6 november 2013 werd het definitieve milieubesluit genomen voor de aanleg van de förbifart.[4] De aanleg startte met een ceremonie op 19 augustus 2014[5] maar werd op 23 oktober 2014 door de nieuwe linkse regering in Zweden stopgezet tot ten minste 1 mei 2015.[6] Kort daarna viel de linkse regering bijna door een weggestemde begroting, waarna het bevriezen van de aanleg werd geschrapt, en de aanleg op 1 januari 2015 hervat is.[7][8] Op 21 januari 2016 volgden de eerste explosies voor de eigenlijke tunnelbouw.[9] In december 2016 was de eerste kilometer van de tunnel vanaf Kungens Kurva aan de zuidkant uitgeboord. De aanleg duurt zo'n 10 jaar en kost 28 miljard SEK (€ 3,25 miljard) en is het duurste wegenproject van Zweden en één van de duurste projecten van Europa.
Contracten
De bouw van de bypass bestaat uit diverse grote contracten, zowel voor de ruwe tunnelbouw, de technische inrichting van de tunnel, de aansluitingen en de aanpassingen op de bestaande E4. In totaal zijn er 6 grote tunnelcontracten voor de ruwbouw van de tunnel, waarvan de aanleg 5 tot 6 jaar duurt.
Als eerste is op 10 juli 2015 een contract van 2,1 miljard kronen (€ 230 miljoen) gegund voor de bouw van de tunnel Johannelund.[10] Vervolgens zijn op 13 januari 2016 twee contracten van tezamen 3,7 miljard kronen (€ 400 miljoen) gegund voor de tunnels Norra Lovö en Södra Lovö.[11]
Uitvoering
Voor de bouw van de tunnel zijn vier tijdelijke werktunnels aangelegd, zodat per contract individueel gebouwd kan worden zonder afhankelijk te zijn van de voortgang van de andere contracten. De tunnels worden dus niet naar elkaar toe of in één richting uitgegraven, maar per segment, in totaal worden de tunnels op 7 verschillende locaties tegelijkertijd uitgeboord. Drie tijdelijke werktunnels hebben een eigen haven om puin af te voeren via het water. Dit reduceert het aantal vrachtwagenritten significant. De tunnels worden uitgegraven met behulp van explosieven. Omdat de meeste werkzaamheden onder de grond worden uitgevoerd, is er niet gedurende de 10 jaar bouwtijd altijd overlast voor verkeer en omwonenden.
Bij de bouw wordt gebruik gemaakt van explosieven. Eerst wordt grout in de bodem geboord, waardoor er geen grondwater in de tunnel kan lopen en het grondwaterniveau niet daalt. Bij het toepassen van de groutmethode worden 20 tot 25 meter diagonaal gaten geboord waarbij er een cementmix in de scheuren wordt geïnjecteerd. Daarna worden er gaten in het uit te blazen gedeelte geboord. Vervolgens wordt de explosieve lading aangebracht, waarna deze tot ontploffing wordt gebracht. De bouwsnelheid is afhankelijk van de hoeveelheid explosieven, om de overlast voor omwonenden te verminderen wordt onder bebouwd gebied met kleinere detonaties gewerkt, waardoor de snelheid van het uitboren ook trager wordt. In totaal wordt 19 miljoen ton uitgeboord, waarvan de helft per schip en de andere helft per vrachtwagen wordt afgevoerd.[12]
Op 28 januari 2020 werden de laatste explosies uitgevoerd voor het zuidelijkste deel van de tunnel, tussen de E4 bij Skärholmen en het water Sätra.[13] Op 20 maart 2019 werd de eerste tunneldoorslag van één van de hoofdtunnels gevestigd.[14] In september 2020 was 63% van de tunnellengte uitgeboord.[15] In december 2021 was 80 procent van de tunnelbuis uitgeboord.[16] In oktober 2023 was de gehele 60 kilometer tunnelbuis uitgeboord.[17] In totaal is 6.900.000 m³ gesteente uitgeboord.
Referenties
- ↑ Huvudtunnlar byter namn | trafikverket.se
- ↑ Tunnlarna i Förbifart Stockholm har fått sina namn | trafikverket.se
- ↑ Nya namn på huvudtunnlarna | trafikverket.se
- ↑ Viktig milstolpe för Förbifart Stockholm - Arbetsplanen är fastställd | trafikverket.se
- ↑ Bygget av Förbifart Stockholm har startat | trafikverket.se
- ↑ Förbifart Stockholm fryser produktionen enligt regeringsbeslut | trafikverket.se
- ↑ Regeringen avbryter frysningen av Förbifart Stockholm | regeringen.se
- ↑ Projektchefen om läget i februari: Förbifart Stockholm startar arbetena igen | trafikverket.se
- ↑ Byggstart för tunnlarna i Förbifart Stockholm | trafikverket.se
- ↑ Bilfinger får bygga Förbifart Stockholm i Vinsta | trafikverket.se
- ↑ JV Vianini CMC bygger bergtunnlarna under Lovön | trafikverket.se
- ↑ Tunneldrivning | trafikverket.se
- ↑ En milstolpe i projektet - all tunnelsprängning klar mellan Skärholmen och Sätra | trafikverket.se
- ↑ Första genomslaget i E4 Förbifart Stockholm | trafikverket.se
- ↑ Vi har sprängt ut ca 63% av den totala mängden tunnel i E4 Förbifart Stockholm. | trafikverket.se
- ↑ Drygt 80 procent utsprängt – ny lägesrapportfilm ute nu! | trafivkerket.se
- ↑ Arbetet just nu i E4 Förbifart Stockholm - november 2023 | trafikverket.se