Uganda

Uganda
Hoofdstad	Kampala
Oppervlakte	236.040 km²
Inwonertal	42.729.000
Lengte wegennet	5.370 km
Lengte snelwegennet	45 km
Eerste snelweg	2018
Benaming snelweg	expressway
Verkeer rijdt	links
Nummerplaatcode	EAU

Uganda, formeel de Republiek Uganda (Swahili: Jamhuri ya Uganda), is een land in centraal Afrika. Het land is circa 6 keer zo groot als Nederland en telt 42 miljoen inwoners. De hoofdstad is Kampala.

Inleiding

Geografie

Uganda ligt in de overgang van Centraal naar Oost Afrika, aan het immense Victoriameer. Het land grenst in het noorden aan Zuid-Sudan, in het oosten aan Kenia, in het zuiden aan Tanzania en Rwanda en in het westen aan de Democratische Republiek Congo. De hoofdstad Kampala ligt vlakbij het Victoriameer in het midden van het land. Uganda meet circa 550 kilometer van oost naar west en 530 kilometer van noord naar zuid. Het land vormt de overgangszone van de savannes in het noorden naar de jungles van het zuiden. Naast het immense Victoriameer zijn ook het Albertmeer en Edwardmeer van belang, evenals het Kyogameer, een stuwmeer.

Grote delen van Uganda zijn vrij vlak, het land bestaat grotendeels uit een plateau op 900 tot 1200 meter hoogte. Aan de randen van het land liggen een aantal hogere bergketens. Het hoogste punt is de 5.109 meter hoge Mount Stanley, de op twee na hoogste berg van Afrika. Dit is echter een geïsoleerde bergketen. Op de grens met Tanzania en de grens met Kenia liggen oude vulkanen van meer dan 4.000 meter hoogte. Ook dit zijn geïsoleerde bergen die ver boven het omringende land uitrijzen.

Uganda heeft een tropisch klimaat, dat echter wat getemperd wordt door de grotere hoogte van het land. De maximumtemperatuur in Kampala ligt het hele jaar door rond 27-28 °C. Het hele jaar door valt er neerslag, waardoor Uganda een vruchtbaar land heeft. In Kampala valt bijna 1300 mm neerslag per jaar. Op de allerhoogste toppen rond Mount Stanley ligt permanent sneeuw.

Demografie

De Kampala - Entebbe Expressway.

Uganda is relatief dichtbevolkt en heeft te maken met een snelgroeiende bevolking, die druk legt op de grondstoffen en economie. Het land groeide van slechts 5 miljoen inwoners in 1950 naar 24 miljoen in 2000 en meer dan 42 miljoen in 2018. Uganda heeft de laagste leeftijdmediaan ter wereld en één van de hoogste geboortecijfers, waardoor de bevolking snel groeit.

Uganda heeft ondanks de grote bevolkingsomvang weinig grote steden. De hoofdstad Kampala is met afstand de grootste stad met 1,6 miljoen inwoners. De stedelijke regio van Kampala is echter een stuk groter en telt 6,7 miljoen inwoners, waarmee het één van de grotere steden in Afrika is. Nansana, Kira en Makindye Ssabagabo zijn steden die tussen 200.000 en 350.000 inwoners tellen, dit zijn allemaal steden rond Kampala. De grootste stad die buiten deze regio ligt is Mbarara. Uganda heeft 10 steden met meer dan 100.000 inwoners.

Het land heeft tal van etnische groepen waarvan alleen de Baganda meer dan 10% vormen. In Uganda worden 43 talen gesproken, dit zijn Bantutalen in het zuiden en Nilotische talen in het noorden. De officiële taal is het Engels en wordt op grote schaal gebruikt in de media, overheid en onderwijs. In 2005 kreeg ook het Swahili een officiële status, maar wordt voornamelijk in het noorden gesproken als lingua franca.

Economie

Uganda is een ontwikkelingsland met wijdverspreide armoede, maar is op sommige vlakken wat meer ontwikkeld dan de meeste buurlanden. Het is één van de meest vruchtbare landen van Afrika, met het hele jaar door neerslag. Geschat wordt dat Uganda bijna heel Afrika van voedsel kan voorzien als dit gemechaniseerd ontwikkeld zou worden. Een groot deel van de bevolking werkt in de landbouw voor de eigen voedselvoorziening. Een probleem voor de economie is echter de politieke instabiliteit en beperkte infrastructuur, evenals de ligging van het land in het binnenland van Afrika. Het land heeft beperkt grondstoffen, de voornaamste exportproducten zijn landbouwproducten, zoals koffie, vis en tabak. Er is enige industriële activiteit met elektronica en textiel.

Geschiedenis

Historische koninkrijken regeerden over het gebied, het land is vernoemd naar het koninkrijk Buganda. In de jaren 1830 werd het gebied bezocht door Arabische handelaren, gevolgd door de Britten in de jaren 1860. Vanwege onrust tussen bevolkingsgroepen werd in 1894 het Britse protectoraat Uganda uitgeroepen. In de jaren 1890 werd een spoorlijn aangelegd vanaf Uganda naar Mombasa door Indiase arbeiders. Een groot deel van hen migreerde weer naar India, maar een deel bleef in Uganda wonen. Uganda bleef buiten de conflictgebieden van de Eerste Wereldoorlog en was een belangrijke producent van landbouwproducten tijdens de wereldoorlogen. In 1962 werd Uganda onafhankelijk van het Verenigd Koninkrijk.

Als onafhankelijk land werd Uganda aanvankelijk bestuurd door het regime van Milton Obote, wat resulteerde in economisch mismanagement, hyperinflatie, tekorten en schendingen van mensenrechten. Het regime van Obote werd in 1971 omvergeworpen door Idi Amin, die aanvankelijk de steun van het westen had. Dit veranderde echter vrij snel, Uganda was onder Amin een brute dictatuur met ernstige repressie. In 1979 kwam het regime van Amin ten val nadat er een oorlog uitbrak met Tanzania, die dat uiteindelijk ook won. Nadien kwam Obote weer aan de macht, maar werd vervolgens weer omver geworpen door Yoweri Museveni, die nog steeds aan de macht is.

Uganda bleef daarna nog onrustig, een burgeroorlog brak uit nadat Obote in 1980 weer aan de macht kwam en bleef voortduren nadat Museveni in 1986 aan de macht kwam. Intern conflict bleef woeden, met diverse rebellengroepen die tegen de overheid vochten. Dit was hoofdzakelijk in het noorden en oosten van het land. Het meest prominent daarvan was de rebellengroep Lord's Resistance Army. Dit zwakte in de decennia erna geleidelijk af. Het land was echter wel betrokken bij de Tweede Congolese Burgeroorlog, waarbij Uganda een invasie uitvoerde in de D.R. Congo in 1998. Het land trok zijn troepen terug in 2003.

Wegennet

De A-wegen van Uganda.

Hoofdwegennet

Het National Road Network (NRN) van Uganda omvat 21.010 kilometer weg, waarvan in 2021 5.370 kilometer was verhard. Het NRN omvat ook tien veerdiensten. Het wegennet wordt opgedeeld in de klassen A, B, C en M (motorways).

Het wegennet van Uganda is niet erg uitgebreid, maar het verharde wegennet bedient alle grotere steden. Het wegennet is vooral dun in het noorden. Zandwegen worden onberijdbaar na regenval en regenval is frequent in Uganda, wat transport buiten de hoofdassen bemoeilijkt. Vanuit Kampala verlopen diverse wegen naar andere landsdelen en buurlanden, zoals de weg van Kampala naar Busia aan de grens met Kenia, de belangrijkste transportas voor internationaal verkeer. Tevens wordt de weg van Kampala via Gulu naar de grens met Zuid-Sudan frequent gebruikt, ook voor verkeer naar de Centraal-Afrikaanse Republiek. Twee wegen verlopen naar het westen, die zich splitsen naar Beni in de D.R. Congo en naar Kigali in Rwanda. Langs het Victoriameer verloopt een hoofdweg naar Bukoba in Tanzania.

Eén van de belangrijkste wegen was de deels 2x2 weg vanaf Kampala naar de luchthaven van Entebbe, die in 2018 is ontlast met de openstelling van de Kampala - Entebbe Expressway. Het verkeer in Kampala is chaotisch. Alleen de belangrijkste hoofdwegen door Kampala zijn verhard, vrijwel alle zijstraten zijn onverhard.

Kampala

Een stadsweg in Kampala.

De hoofdstad Kampala is het centrum van het Ugandese wegennet, alle belangrijke wegen verlopen vanuit Kampala naar andere landsdelen. Deze komen bij het centrum samen. Er is ook een bypass die is opgewaardeerd tot autosnelweg, de Kampala Bypass. Deze bypass gaat echter wel dwars door bebouwd gebied, een groter deel van het verstedelijkt gebied ligt buiten de bypass dan er binnen. Het is zowel een bypass voor doorgaand verkeer als een verzamelweg voor een groot deel van het stadsverkeer.

Het verkeer in Kampala is druk en chaotisch, met grote hoeveelheden voetgangers en ander langzaam verkeer die de weg delen met gemotoriseerd verkeer. Belangrijke wegen in Kampala hebben gescheiden rijbanen en formeel 4 tot 6 rijstroken. Rond het centrum liggen een aantal grote kruispunten en rotondes.

Het wegennet van Kampala is minder ontwikkeld dan in bijvoorbeeld Nairobi. Alleen de belangrijkste stadswegen zijn verhard, vrijwel alle woonstraten zijn onverhard, behalve in het centrum, waar wel bijna alle straten zijn geasfalteerd.

Autosnelwegen in Uganda

De Source of the Nile Bridge in Jinja.

In Uganda zijn twee autosnelwegen, de 24 kilometer lange Kampala - Entebbe Expressway en de 21 kilometer lange Kampala Bypass.

Geplande autosnelwegen

Er zijn een aantal nieuwe snelwegen in Uganda gepland;

• Kampala - Jinja (2x4, tolweg)
• Kampala - Mpigi
• Kampala - Bombo

Wegbeheer

De oude Kampala - Entebbe Road bij Kitende.

De nationale wegbeheerder is de Uganda National Road Authority (UNRA). Het agentschap is opgericht middels de UNRA Act of 2006. In 2008 werd ook het Uganda Road Fund opgericht om te zorgen voor een continue financiering van het wegennet. Met het Uganda Road Fund worden de Annual Road Maintenance Programmes (ARMP) gefinancierd die worden uitgevoerd door de Uganda National Roads Authority (UNRA) en de Kampala Capital City Authority (KCCA).

Geschiedenis

De basis van het Ugandese wegennet werd al in de Britse koloniale tijd gelegd, een groot deel van de hedendaagse hoofdwegen is al die tijd ontstaan. Het wegennet was indertijd sterk op Kampala gericht, vrijwel alle wegen van betekenis verliepen vanuit Kampala. Na de koloniale tijd werd het wegennet echter maar weinig ontwikkeld tijdens de regimes van Obote en Amin. Het land kwam geleidelijk meer in ontwikkeling vanaf de jaren '90, alhoewel er weinig wegenprojecten van betekenis werden uitgevoerd tot na 2000.

Het nationale wegennet is in 2010 fors uitgebreid van 9.800 naar 20.544 kilometer. Het netwerk van verharde wegen omvatte 2.652 kilometer in 2007, 3.121 kilometer in 2010 en 5.370 kilometer in 2020. Het aandeel verharde wegen van het National Road Network groeide van 15% in 2010 naar 26% in 2020.

In de periode 2004-2009 is de Kampala Bypass aangelegd, oorspronkelijk als een enkelbaans weg met rotondes. Deze weg raakte al snel overbelast vanwege de extreme bevolkingsgroei in Kampala. In 2018 opende de Kampala - Entebbe Expressway als eerste autosnelweg van Uganda. De bouw is gefinancierd en uitgevoerd door een Chinees staatsbedrijf. In 2018 opende de Source of the Nile Bridge in Jinja, een tuibrug over de bron van de Nijl. Dit is de meest prominente brug in Uganda. In 2018 opende ook een bypass van de stad Mbarara met 2x2 rijstroken. In de periode 2018-2021 is de Kampala Bypass verder opgewaardeerd tot een autosnelweg met de bouw van een tweede rijbaan en ongelijkvloerse aansluitingen. Deze verdubbeling is door een Portugees bouwbedrijf uitgevoerd.

Tolwegen

De eerste tolweg in Uganda was de Kampala - Entebbe Expressway, waar sinds 2022 tol wordt geheven. Het is gepland om meer wegen met tolheffing te financieren.

Wegnummering

De A109 zoals die in het verleden genummerd was.

Uganda heeft vermoedelijk geen actieve wegnummering meer. Sommige kaarten geven wegnummers aan in Uganda, maar de Uganda National Roads Authority gebruikt geen wegnummers in haar documenten en officiële wegenkaarten. De wegen worden genoemd onder hun naam. Er zijn wel wegklassen A, B, C en M.

In het verleden had Uganda een geïntegreerde wegnummering met Kenia en Tanzania, dit kwam voort vanuit de jaren '60 toen de East Africa Community werd opgericht. Er was echter weinig duidelijkheid over de wegnummering in Uganda, de nummers A104 en A109 zouden door het land verlopen, maar welke route exact is vaak onduidelijk. De A109 verliep vermoedelijk vanaf de grens met Kenia bij Tororo via Jinja, Kampala en Fort Portal naar de grens met de D.R. Congo bij Mpondwe.

Bewegwijzering

Een wegwijzer.

De bewegwijzering in Uganda is relatief beperkt. Het is gemodelleerd op dat van het Verenigd Koninkrijk. Er wordt gebruik gemaakt van groene borden met witte letters, met het Transport lettertype. De bewegwijzering is in het Engels, de spelling gebruikt de Brits-Engels variant.

Maximumsnelheid

wegtype	Vmax

In 2004 is de maximumsnelheid in Uganda vastgesteld als zijnde 50 km/h binnen de bebouwde kom en 100 km/h op verharde wegen buiten de bebouwde kom. Op gravelwegen geldt 80 km/h. Vrachtauto's mogen buiten de bebouwde kom maximaal 80 km/h, zware vrachtauto's 60 km/h.