Vignet
Een vignet is een vorm van tolheffing in Europa. Met een vignet betaalt men een vaste prijs voor toegang tot het wegennet voor een bepaalde tijdsduur, veelal 1 dag, 10 dagen, 2 maanden of een jaar.
Lijst van vignetten
- Autobahnvignet in Zwitserland en Oostenrijk
- Matrica in Hongarije
- Vignet (Slovenië) in Slovenië
- Vignet (Slowakije) in Slowakije
- Vignet (Tsjechië) in Tsjechië
- Rovinieta in Roemenië
- Vinetka in Bulgarije
- Vinjete in Letland (alleen vrachtverkeer)
- Vinjetes Litouwen (alleen vrachtverkeer)
- Vignette in Moldavië
Geschiedenis
Zwitserland was in 1985 het eerste land dat een vignet verplicht stelde voor het verkeer op de autosnelwegen. Het was 10 jaar lang het enige vignetland in Europa. In 1995 voerde Tsjechië als tweede land een vignet in, gevolgd door Slowakije in 1996. In 1997 voerde ook Oostenrijk een vignet in. In de periode 2000-2010 is het systeem van vignetten verder ingevoerd in het zuidoosten van Europa, met name in de periode 2005-2010 volgden meerdere landen achter elkaar.
In Hongarije is in 2001 een vignet ingevoerd, initieel alleen voor een klein aantal autosnelwegen, omdat er ook nog autosnelwegen met fysieke tolpoorten waren. In 2008 werd dit een landelijk systeem, en Hongarije was het eerste land waar vignetten volledig digitaal werden, gevolgd door Roemenië in 2010 en Slowakije in 2016.
In de periode 2019-2023 zijn alle resterende vignetlanden overgegaan op digitale vignetten, namelijk Bulgarije in 2019, Slovenië en Tsjechië in 2021 en Zwitserland en Oostenrijk als laatste in 2023. In Zwitserland en Oostenrijk is het digitale vignet optioneel, in alle andere landen is het verplicht.
Duitsland was voornemens een vignet in 2020 in te voeren, maar dit is uiteindelijk niet doorgegaan.
In 2024 hebben een aantal landen vignetten met een geldigheid van 1 dag ingevoerd, beginnend met Oostenrijk en Tsjechië op 1 maart 2024.
Prijsstelling en geldigheidsduur
De geldigheidsduur voor vignetten zijn in EU-lidstaten in een richtlijn van de Europese Unie geharmoniseerd, dit betreft 1 dag, 10 dagen, 2 maanden of 1 jaar. Waarbij een jaarvignet vaak 14 kalendermaanden geldig is, alhoewel veel landen zijn overgestapt op een jaarvignet dat 365 dagen vanaf de aankoop geldig is, en niet meer per se per 1 januari van het nieuwe jaar aangeschaft hoeft te worden. Het jaarvignet wordt hoofdzakelijk door inwoners van de vignetlanden gekocht, vignetten met een duur van 1 of 10 dagen vooral door toeristen of transitreizeigers. De 2-maandvignetten zijn in vrijwel alle landen het minst populair omdat de doelgroep hiervoor beperkter is.
Sinds 2024 zijn er ook 1-dagsvignetten, die in EU-landen niet meer dan 9% van het jaarvignet mogen kosten. Het goedkoopste jaarvignet is in Roemenië, het duurste in Hongarije. Zwitserland heeft ook een goedkoop jaarvignet, maar daar zijn vignetten van kortere duur niet verkrijgbaar.
Hongarije heeft afwijkend op de andere vignetlanden ook vignetten die alleen voor één district geldig zijn, om plattelandsbewoners met lage inkomens tegemoet te komen die niet vaak verder van huis reizen. Oostenrijk heeft aanvullend op de vignetplicht nog aparte trajecten waar tol betaalt moet worden, dit wordt een Sondermautstrecke genoemd.
In het verleden zijn er ook vignetten met een andere tijdsduur geweest, zoals 7 dagen, 2 weken, 1 maand of een halfjaarvignet. Een weekvignet heet vaak nog zo, maar is doorgaans 10 dagen geldig.
Omgerekend naar tolkosten per afgelegde kilometers zijn jaarvignetten duidelijk goedkoper dan vignetten met een korte tijdsduur. Transitverkeer en toeristen worden hiermee relatief zwaarder belast dan de eigen bevolking.