A13 (Zwitserland)
| |||
|---|---|---|---|
| |||
| A13 | |||
| Begin | St. Margrethen | ||
| Einde | Ascona | ||
| Lengte | 195 km | ||
| |||
De A13 is een Autobahn en Autostrasse in Zwitserland. De A13 vormt een noord-zuidverbinding door het oosten van het land, vanaf Sankt Margrethen via Chur naar Bellinzona, plus een apart deel rond Locarno. De A13 gaat door de San Bernardinotunnel en is in Graubünden nog over langere trajecten een enkelbaans autoweg met tegenverkeer. De A13 is 195 kilometer lang.
Routebeschrijving
Bij het plaatsje St. Margrethen draait de A1 uit Zürich en St. Gallen naar het zuiden en wordt dan de A13. De snelweg telt hier 2x2 rijstroken en loopt direct langs de rivier de Rhein die hier de grens met Oostenrijk vormt. Dit dal is enigszins verstedelijkt met een aaneenschakeling van grotere dorpen en kleinere stadjes. Het dal is in eerste instantie nog vrij breed maar wordt naar het zuiden toe bergachtiger met toppen tot 2.400 meter in het westen. Na een eindje gaat de grens met Oostenrijk over in de grens met Liechtenstein. De A13 blijft hier direct langs de rivier de Rhein lopen en de meeste aansluitingen geven toegang tot Liechtenstein. Bij Buchs kan men naar Schaan, de grootste plaats in Liechtenstein, bij Sevelen kan men naar Vaduz, de hoofdstad. Naar het zuiden heeft men uitzicht op het zuidelijke gebergte van Liechtenstein, met toppen tot 2500 meter. Bij Sargans eindigt Liechtenstein en loopt de A13 verder van de grens met Oostenrijk. Bij de Verzweigung Sarganserland eindigt de A3 uit Zürich. Vervolgens wordt de Rhein stroomopwaarts gevolgd via Bad Ragaz en Landquart voordat men het stadje Chur bereikt. Hier kan men de bergen in naar Arosa of Lenzerheide. Bij Chur draait de A13 naar het westen, waarna bij Reichenau de snelweg ophoudt en als enkelbaans autoweg verder naar het zuiden gaat.
Bij Reichenau kan men naar het westen richting Disentis en Andermatt, maar de A13 draait naar het zuiden via Thusis en de Viamala. De weg stijgt hier van 1.000 meter naar zo'n 1.600 meter en loopt door een spectaculair berggebied. Bij Splügen kan men de Splügenpass nemen naar het Italiaanse Chiavenna. Voorbij het dorpje Hinterrhein volgt de 6,6 kilometer lange enkelbuizige San Bernardinotunnel uit 1967. De San Bernardinopass is een alternatieve route over de gelijknamige 2.065 m hoge pas.
Aan de zuidkant van de San Bernardinotunnel komt men in een meer mediterrane omgeving. De A13 is hier een ongelijkvloerse autoweg met één rijstrook per richting zonder middenafscheiding. Naar het oosten ligt het 3.000 meter hoge gebergte op de grens met Italië; naar het westen ligt een andere bergketen met eveneens toppen tot ruim boven 3.000 meter. De eerste kilometers in zuidelijke richting zijn tamelijk vlak alvorens men aan een vrij steile afdaling begint. Men daalt hier over korte afstand zo'n 800 meter; de enkele aansluitingen zijn ongelijkvloers. Vanaf Soazza telt de weg weer 2x2 rijstroken en de snelweg loopt de laatste kilometers door een vrij smal dal naar Bellinzona. Bij Bellinzona eindigt de weg op de A2, de snelweg vanuit Basel en Luzern in de richting van Lugano en Milano.
Daarna is de A13 onderbroken, totdat de weg in de buurt van Locarno weer begint. Hier is geen sprake van een echte snelweg. In eerste instantie is er een Autostrasse met 2x2 rijstroken, die versmalt naar 1x2 rijstroken door de Mappo-Morettinatunnel. Aan de westkant van de tunnel is een interessant gevormde aansluiting naar Locarno. De weg gaat iets ten westen van de tunnel, ter hoogte van Ascona, over in de H13 naar Italië.
Geschiedenis
Voordat de A13 werd aangelegd vormde wat nu de H13 is de hoofdweg door Oost-Zwitserland. Delen van de A13 zijn oorspronkelijk ontstaan als Autostrasse die pas later zijn verdubbeld tot Autobahn. In Graubünden is nog steeds een groot deel enkelbaans met tegenverkeer. De weg was oorspronkelijk tijdrovend om te rijden, de H13 ging door elk dorp en had lastige trajecten, zoals de Viamala, de Roflaschlucht en een lang traject over de San Bernardinopass die slecht uitgebouwd was.
Eén van de eerste delen die als Autostrasse werd uitgebouwd was in het vlakkere Rheintal parallel aan de grens met Oostenrijk, en verder richting Chur. In de jaren '60 was al een aanzienlijk deel van de H13 over een nieuw tracé aangelegd tussen Sankt-Margrethen en Oberriet en tussen Sargans en Chur. Alleen een klein stukje bij Sankt Margrethen is direct met 2x2 rijstroken aangelegd. Lange tijd ontbrak de autoweg tussen Haag en Trübbach. dit deel opende pas in 1977 enkelbaans voor het verkeer en is daarna vrij snel verdubbeld naar 2x2 rijstroken in 1980.
Het oudste deel van de A13 is de route in het Hinterrheintal rond Splügen, dat reeds tussen 1958 en 1960 is aangelegd, voornamelijk omdat dit een eenvoudig deel was om aan te leggen. In 1967 opende de San Bernardinotunnel.
De verdubbeling van de weg tussen Sankt Margrethen en Reichenau is grotendeels vanaf de jaren '80 uitgevoerd. Alleen tussen Mesocco en Soazza werd de weg in de jaren '70 direct met 2x2 rijstroken aangelegd. Het eerste deel ten noorden van de San Bernardino dat daadwerkelijk verbreed werd van 1x2 naar 2x2 rijstroken was tussen Trübbach en Sarganserland in 1969. Later is de rest verdubbeld naar een Autobahn met 2x2 rijstroken. Dit is grotendeels tussen 1989 en 1991 uitgevoerd.
Viamala
De Viamala of Via Mala (slechte weg) is een kloof van de Hinterrhein ten zuiden van Thusis. Op de route door het Rheintal is dit het eerste obstakel van betekenis voor het transport. In de kloof werden vanaf de 18e eeuw modernere wegen aangelegd, door de bouw van bruggen. Tussen 1818 en 1823 is een modernere verharde weg door de Viamala aangelegd. In 1836 is de weg deels herbouwd na een overstroming. Die herbouwde weg is in gebruik als onderdeel van de H13. In 1967 opende de moderne Autostrasse door de Viamala, dat de aanleg van enkele tunnels en een grote boogbrug over de kloof vereiste.
Roflaschlucht
De Roflaschlucht is een tweede kloof van de Hinterrhein, ongeveer 12 kilometer ten zuiden van de Viamala. Deze weg is tussen 1818 en 1823 aangelegd als onderdeel van de San Bernardino-route door Graubünden. Deze weg werd later uitgebouwd tot de hedendaagse H13. De moderne Autostrasse A13 is hier met tunnels en viaducten op een iets hoger gelegen niveau aangelegd en opende op 24 november 1970 tussen Andeer en Sufers. Op dit traject overwint de A13 400 meter hoogteverschil.
San Bernardino
De San Bernardinopass is een historisch eenvoudige pasroute, die zeker in de zomerperiode goed begaanbaar was voor ruiters. Deze werd reeds in de Romeinse tijd benut. Omstreeks 1770 werd de eerste weg over de pasroute aangelegd, die geschikt was voor paard en wagen. Tussen 1818 en 1823 is de wegverbinding over de San Bernardino uitgebouwd tot een verharde weg. De moderne H13 volgt deze historische route vrij getrouw. Kenmerkend aan de route is het grote aantal haarspeldbochten, zowel aan de noord- als zuidzijde. Aan de zuidkant kent de pasroute een nog groter hoogteverschil.
De A13 is als een enkelbaans Autostrasse door het gebergte aangelegd. De pas zelf werd ondertunneld met de 6,6 kilometer lange San Bernardinotunnel. De tunnel is op 1 december 1967 voor het verkeer opengesteld.[1][2] Het was de eerste wegtunnel die door de hoofdkam van de Alpen verloopt en indertijd ook de langste wegtunnel in de Alpen.[3] Vanwege de tunnel is de weg over de San Bernardinopass niet verder verbeterd, deze pasroute ademt nog de sfeer van de jaren '60 in Zwitserland. De pas wordt niet meer open gehouden in de winter.
Met de tunnel werd ook een 38 kilometer lang traject van de A13 als ongelijkvloerse Autostrasse aangelegd van Splügen tot Soazza. Hiermee werd een fikse tijdswinst geboekt, maar met name de zuidhelling blijft problematisch in de winter vanwege de lange steile helling.
Latere aanpassingen
Oorspronkelijk verliep de A13 dwars door het dorp Roveredo in Ticino als een smalle autoweg. De weg is hier omgelegd buiten het dorp, inclusief de San Fedeletunnel van 2.381 meter lengte. Het nieuwe tracé is op 7 november 2016 opengesteld voor het verkeer.[4][5] Op 27 september 2019 is ter hoogte van Grono een halve aansluiting opengesteld.[6]
Openstellingsgeschiedenis
| Van | Naar | Lengte | Opening |
|---|---|---|---|
| Sufers | Nufenen (1x2) | 11 km | 21-10-1959 |
| Trübbach | Sarganserland (A3) (1x2) | 5 km | 31-08-1962 |
| Sarganserland | Maienfeld (1x2) | 7 km | 31-08-1962 |
| Zizers | Chur (1x2) | 5 km | 31-08-1962 |
| Maienfeld | Zizers (1x2) | 10 km | 00-00-1962 |
| Sankt Margrethen (A1) | Au | 3 km | 17-12-1964 |
| Au | Oberriet (1x2) | 16 km | 17-12-1964 |
| Chur-Süd | Reichenau (1x2) | 7 km | 00-00-1962 |
| Chur-Nord | Chur-Süd (1x2) | 4 km | 00-12-1965 |
| Oberriet | Haag (1x2) | 12 km | 25-11-1967 |
| Thusis | Zillis (1x2) | 7 km | 01-12-1967 |
| Hinterrhein | Mesocco-Nord (incl. San Bernardinotunnel) (1x2) | 21 km | 01-12-1967 |
| Mesocco-Sud | Soazza (1x2) | 4 km | 11-11-1969 |
| Trübbach | Sarganserland (A3) (2x2) | 4 km | 03-12-1969 |
| Roveredo | Bellinzona-Nord (1x2) | 9 km | 12-12-1969 |
| Andeer | Sufers (1x2) | 8 km | 24-11-1970 |
| Bellinzona-Nord | Bellinzona-Nord (A2) | 1 km | 17-06-1971 |
| Mesocco-Nord | Cresta (1x2) | 2 km | 31-10-1972 |
| Zillis | Andeer (1x2) | 6 km | 14-12-1972 |
| Sarganserland (A3) | Maienfeld (2x2) | 6 km | 29-11-1974 |
| Cresta | Mesocco-Sud (1x2) | 1 km | 20-11-1975 |
| Mesocco-Sud | Soazza (2x2) | 4 km | 27-11-1975 |
| Haag | Trübbach (1x2) | 17 km | 24-09-1977 |
| Soazza | Roveredo (1x2) | 14 km | 06-12-1978 |
| Haag | Trübbach (2x2) | 17 km | 27-06-1980 |
| Soazza | Roveredo (2x2) | 14 km | 21-10-1983 |
| Reichenau | Thusis (1x2) | 13 km | 11-11-1983 |
| Nufenen | Hinterrhein (1x2) | 4 km | 04-11-1986 |
| Maienfeld | Reichenau (2x2) | 29 km | 15-12-1989 |
| Au | Haag (2x2) | 28 km | 01-07-1991 |
Toekomst
Het kanton Graubünden wil graag dat de A13 verder verbreed wordt naar 2x2 rijstroken. De hoogste urgentie heeft daarbij de bouw van een tweede buis bij de Isla-Bellatunnel tussen Reichenau en Rothenbrunnen. De federale regering wil alleen een vluchtbuis, maar het kanton wil een volledige verdubbeling naar 2x2 rijstroken.[7]
Op 7 mei 2018 heeft het kanton Ticino plannen gepresenteerd om een 6,5 kilometer lange tunnel tussen Locarno en de A2 bij Bellinzona aan te leggen.[8] De kosten werden op dat moment geschat op 1,45 miljard CHF.
Verkeersintensiteiten
In 2014 reden dagelijks 35.800 voertuigen bij Sankt Margrethen, wat parallel aan de grens met Liechtenstein gelijk blijft. Dit stijgt iets naar 44.000 voertuigen na de Verzweigung Sarganserland en 46.000 voertuigen bij Chur. Zuidelijker dalen de intensiteiten flink, met name na Thusis waar 9.100 voertuigen rijden. 6.800 voertuigen rijden door de San Bernardinotunnel, wat maar iets stijgt naar 12.000 voertuigen bij Bellinzona.[9]
Files
De San Bernardinotunnel kan een alternatief zijn voor de Gotthardtunnel in de A2 die vaak lange wachttijden kent van meer dan 2 uur. De San Bernardinotunnel loopt wat minder snel vast omdat dit een minder drukke route is en kan op sommige dagen een alternatief zijn voor de Gotthardtunnel, zeker sinds in 2009 de westring van Zürich geopend is en men vanaf Basel ongehinderd langs de stad kan. Wel is de route via de San Bernardinotunnel significant langer en is deze alleen een alternatief wanneer de wachttijd voor de Gotthardtunnel meer dan een uur bedraagt. Op echt drukke zomerse dagen loopt het verkeer voor de San Bernardinotunnel ook vast, maar kampt men met minder lange wachttijden dan voor de Gotthardtunnel.
Rijstrookconfiguratie
| Van | Naar | Rijstroken | Lengte | Opmerkingen |
|---|---|---|---|---|
| St. Margrethen (A1) | Reichenau | 2x2 | 86 km | |
| Reichenau | Rothenbrunnen | 1x2 | 7 km | |
| Rothenbrunnen | Viamala | 2x2 | 13 km | deels 2+1 |
| Viamala | Mesocco-Süd | 1x2 | 60 km | |
| Mesocco-Süd | Roveredo | 2x2 | 16 km | |
| Roveredo | San Vittore | 1x2 | 3 km | |
| San Vittore |  Bellinzona-Nord (A2) |
2x2 | 7 km |
Kunstwerken
De volgende kunstwerken zijn onderdeel van de Zwitserse A13:
- Isla-Bellatunnel (2.449 m)
- Crapteigtunnel (2.171 m)
- Bärenburgtunnel (998 m)
- Roflatunnel (995 m)
- Cassanawaldtunnel (1.230 m)
- San Bernardinotunnel (6.596 m)
- Galleria San Fedele (2.381 m)
Referenties
- ↑ Als 1967 das erste Auto durch den San Bernardino rollte | nzz.ch
- ↑ Vor 50 Jahren wird der San-Bernardino-Tunnel eröffnet | nzz.ch
- ↑ 50 Jahre San-Bernardino-Tunnel | srf.ch
- ↑ A13 Circonvallazione di Roveredo | astra.admin.ch
- ↑ In vista dell’apertura al traffico della nuova Circonvallazione di Roveredo, prevista il prossimo 7 novembre | ticinonews.ch
- ↑ Il sogno è realtà: Grono inaugura il semisvincolo sull'A13 | laregione.ch
- ↑ Graubünden drängt auf Ausbau der zweiten Nord-Süd-Achse | nzz.ch
- ↑ Tessiner planen Milliarden-Tunnel in der Magadinoebene | srf.ch
- ↑ verkeersintensiteiten Zwitserland
 Autosnelwegen in Zwitserland
|
|---|
|
|
