A1 (Kroatië)
| |||
|---|---|---|---|
| |||
| Dalmatina | |||
| Begin | Zagreb | ||
| Einde | Dubrovnik | ||
| Lengte | 554 km | ||
| |||
De A1 is een autocesta in Kroatië. De autosnelweg vormt de belangrijkste verbinding vanaf de hoofdstad Zagreb naar de steden aan de Dalmatische kust in het diepe zuiden van het land. De snelweg is 483 kilometer lang, maar wordt in de toekomst nog verder verlengd tot aan de Montenegrijnse grens bij Dubrovnik. De geplande lengte bedraagt 554 kilometer. De autosnelweg verloopt momenteel tot het čvor Ploče, vlak voor de grens met Bosnië-Herzegovina, waar de weg nu nog direct overgaat in de A10. De route heet ook wel de Dalmatina (maar staat ook bekend als de Autocesta Kralja Tomislava) en is een tolweg. De aansluitingen liggen over het algemeen vrij ver van elkaar.
Routebeschrijving
De Jadranska Avenija gaat ter hoogte van knooppunt Lučko over in de A1. Hier kruist men de A3, de snelweg vanaf Ljubljana richting Belgrado. De snelweg loopt dan door vrij vlak gebied richting het zuidwesten, alhoewel de heuvels en lage bergen langs de grens met Slovenië niet zo heel ver weg zijn. Men passeert de grotere stad Karlovac, 49.000 inwoners telt en waar men de rivier de Kupa kruist. Na Karlovac wordt het gebied wat heuvelachtiger en komt men op slechts korte afstand langs de Sloveense grens. Bij knooppunt Bosiljevo 2 slaat de A1 af naar het zuiden, terwijl de A6 rechtdoor gaat naar de kuststad Rijeka en het schiereiland Istrië. Dit gebied is behoorlijk dicht bebost. Het aantal afslagen is in dit gebied zeer beperkt. De snelweg stijgt hier behoorlijk richting de Dinarische Alpen. Dan volgt de eerste lange tunnel, de ruim 5.700 meter lange Mala Kapelatunnel. Niet ver van Brinje volgt de aansluiting met de D23, de bergweg die naar de kustplaats Senj leidt. De snelweg loopt verder naar het zuiden en er zijn ook hier vrij weinig aansluitingen. Men gaat ruim ten westen van Plitvice langs, waar de beroemde meren liggen. Naar het westen ligt het kustgebergte met toppen hoger dan 1.500 meter. Men kruist dit gebergte via de Sveti Roktunnel en men komt dan in een totaal ander landschap, van groene bossen tot kale gruisvelden wat op een maanlandschap lijkt. De snelweg gaat fors dalen naar de kust en biedt een schitterend uitzicht over zowel de omgeving als de Adriatische Zee. De snelweg gaat dan via een ruime haarspeldbocht naar beneden en kruist de golf van Novigrad via de Maslenicabrug.
Daarna komt men in een vlakker landschap, rond de stad Zadar. De snelweg loopt hier op ruime afstand van de kust en is vrij saai vergeleken met de kilometers ervoor. Men kruist dan de rivier de Krka. Hier is een aansluiting op het Nationaal Park Krka, wat niet verward moet worden met het eiland Krk, wat een stuk noordelijker ligt bij Istrië. Men passeert op enige afstand de stad Šibenik en het landschap wordt dan weer bergachtiger. Kroatië wordt ondertussen steeds smaller. Men komt langs de grotere stad Split, waarna de snelweg dicht langs de grens met Bosnië-Herzegovina loopt, na Vrgorac zelfs binnen 200 meter van de Bosnische grens. Op het knooppunt met de A10 (die richting Mostar loopt) moet verkeer dat richting Neum en Dubrovnik wil rijden de doorgaande richting verlaten. Vervolgens gaat de A1 na een aantal kilometer over in de D425.
Geschiedenis
De A1 is een hoogstaand stukje techniek gepromoot door de overheid van Kroatië. Op 21 juli 1971 begon de bouw van het eerste deel tussen Zagreb en Karlovac dat opende in 1972, maar de aanleg stokte daarna. In de jaren 90 begon de aanleg van de Sveti Rok tunnel door de Dinarische Alpen. In de jaren na 2000 werd de bouw van de weg voortvarend voortgezet. In de zomer van 2005 opende een lang stuk van Karlovac naar Split. De route tussen Zagreb en de zuidkust werd hiermee stukken makkelijker en vooral sneller. Men moest hiervoor via bochtige berg- en kustwegen van de Jadranska Magistrala rijden, een zeer schilderachtige route, maar wel tijdrovend. Het traject tussen Karlovac en Split kostte ongeveer 2,2 miljard euro. Op 30 juni 2011 werd een verlenging van 11 kilometer naar Vrgorac geopend[1] en op 20 december 2013 opende een 16 kilometer lange verlenging tot het knooppunt met de A10.
De oorspronkelijke plannen van de jaren 60 en 70 voorzagen in een route via Bihać (thans Bosnië-Herzegovina) en Knin, hetgeen 74 kilometer korter zou zijn dan de huidige snelweg.[2] Deze route was bekend als de Savkin Autoput.
Mala Kapela Tunnel
De Mala Kapela tunnel is een 5.760 meter lange tunnel tussen de aansluitingen Ogulin en Brinje. De westelijke tunnelbuis opende met twee rijstroken in 2005. De A1 was direct populair bij toeristen omdat men veel sneller langs de Kroatische kust naar het zuiden kan. Al vanaf het jaar van de opening stonden er in de zomer lange files voor de enkele tunnelbuis. De tweede tunnelbuis opende op 30 mei 2009 voor het verkeer. De A1 is hiermee doorgaand met 2x2 rijstroken opengesteld.
Zie ook Mala Kapelatunnel
Sveti Rok Tunnel
De Sveti Rok Tunnel is een 5.687 meter lange tunnel door het Velebitgebergte. De tunnel ligt tussen de aansluitingen Sveti Rok en Maslenica. De eerste tunnelbuis opende in 2003 voor het verkeer, en de tweede volgde op 30 mei 2009, samenvallend met de opening van de tweede buis van de Mala Kapela tunnel.
Zie ook Sveti Roktunnel
Afritnummering en -benaming
Op 22 december 2021 is de afritnummering aangepast om een logischere nummering te verkrijgen. Tevens is van een paar afritten de naam veranderd.[3]
Openstellingsgeschiedenis
| Van | Naar | Lengte | Datum |
|---|---|---|---|
| Čvor Lučko (A3) | Karlovac | 39,3 km | 29-12-1972 |
| Karlovac | Vukova Gorica | 18,2 km | juni 2001 |
| Vukova Gorica | Bosiljevo | 7,8 km | 26-06-2003 |
| Bosiljevo | Mala Kapela Tunnel | 38,2 km | 30-06-2003 |
| Gornja Ploča | Zadar | 57,6 km | 30-06-2003 |
| Mala Kapela Tunnel | Gornja Ploča | 100,9 km | 24-07-2004 |
| Zadar | Pirovac | 37,3 km | 30-06-2004 |
| Vrpolje | Dugopolje | 44,3 km | 30-06-2004 |
| Mala Kapela Tunnel | 5,8 km | 26-06-2005 | |
| Pirovac | Vrpolje | 33,4 km | 26-06-2005 |
| Dugopolje | Šestanovac | 36,4 km | 27-06-2007 |
| Šestanovac | Ravča | 40,1 km | 22-12-2008 |
| Ravča | Vrgorac | 10,9 km | 30-06-2011 |
| Vrgorac | Čvor Metković (A10) | 16,1 km | 20-12-2013 |
Toekomst
De plannen voorzagen een route over een brug naar het schiereiland Pelješac om de Neum-corridor door Bosnië-Herzegovina te vermijden. Deze oplossing was omstreden vanuit Bosnisch oogpunt, omdat Neum de enige plaats van Bosnië is die aan zee ligt, en het de mogelijke toekomstige havenmogelijkheden van Neum beperkt door de doorvaarthoogte van een brug naar Pelješac. De bouw van de Most Pelješac begon in juli 2018 en opende op 26 juli 2022. De brug telt weliswaar 2x2 rijstroken, maar zal geen onderdeel van de A1 zijn.
Daarna zou de snelweg langs de kust naar de stad Dubrovnik moeten lopen, en vanaf daar naar Montenegro, als onderdeel van de Adriatisch-Ionische snelweg. Het deel ten zuiden van Ploče via Dubrovnik is in augustus 2014 geschrapt ten faveure van een noordelijkere route door Bosnië-Herzegovina.[4] Dit betekent dat Dubrovnik niet direct op het Kroatische snelwegennet aangesloten zal worden. Echter in 2023 werd aangekondigd dat het traject van Doli naar Dubrovnik nog wel aangelegd zou worden,[5] De aanbesteding van twee segmenten begon in januari 2024, 9,0 kilometer tussen Rudine en Slano en 11,5 kilometer tussen Slano en Mravinjac.
Er zijn wensen om het deel tussen Zagreb en Karlovac naar 2x3 rijstroken te verbreden,[6] in uitruil voor de verlenging van de concessie.[7] De kosten van de verbreding zijn geraamd op € 130 miljoen. Hiervoor zal de vluchtstrook in de zomer als 3e rijstrook worden ingezet.[8] Tevens zullen er dan ook geluidsschermen worden geplaatst en er zijn 2 nieuwe afritten gepland: Selce (bij Karlovac) en Stupnik (nabij Zagreb). De planning begin 2020 is dat dit tussen 2024 en 2027 gerealiseerd zal worden.
Er komt ook een nieuwe afrit Šibenik-Prodi tussen afritten 23 en 25 om het daar naast de A1 gelegen industrieterrein te ontsluiten. Tevens komt er een nieuwe afrit Rašćane tussen afritten 32 en 34. Een datum waarop de werkzaamheden starten is nog niet bekend. [9]
Tol
De A1 is een tolweg, met een gesloten tolsysteem met tickets. Tol wordt geheven over het gehele traject, dus van Zagreb naar Čvor Ploće. Er is wel een alternatief in de vorm van de kustweg D8, de oude doorgaande route, maar is een stuk tijdrovender dan de snelweg.
Verkeersintensiteiten
De verkeersintensiteiten worden onderverdeeld in een jaargemiddelde (AADT) en een zomergemiddelde (ASDT). De intensiteiten zijn van het jaar 2014 en gelden ten zuiden van de betreffende aansluiting.
| Telpunt | AADT | ASDT[10][11] |
|---|---|---|
| Čvor Lučko | 30.000 | 54.000 |
| Zdenčina | 29.600 | 54.100 |
| Jastrebarsko | 27.600 | 57.800 |
| Karlovac | 21.700 | 45.600 |
| Novigrad | 21.400 | 45.800 |
| Bosiljevo | 21.800 | 47.300 |
| Čvor Bosiljevo | 14.000 | 36.300 |
| Ogulin | 13.200 | 35.200 |
| Brinje | 13.100 | 35.100 |
| Žuta Lokva | 12.800 | 33.700 |
| Otočac | 12.700 | 33.500 |
| Petrušić | 12.000 | 31.800 |
| Gospić | 12.500 | 33.200 |
| Gornja Ploča | 13.700 | 36.700 |
| Sveti Rok | 13.500 | 36.800 |
| Maslenica | 13.700 | 36.900 |
| Posedarje | 13.000 | 34.800 |
| Zadar 1 | 10.400 | 28.500 |
| Zadar 2 | 10.800 | 28.200 |
| Benkovac | 10.000 | 25.900 |
| Pirovac | 9.300 | 23.400 |
| Skradin | 9.600 | 23.500 |
| Šibenik | 8.700 | 21.200 |
| Vrpolje | 8.800 | 21.200 |
| Prgomet | 8.000 | 18.900 |
| Vučevica | 8.000 | 18.900 |
| Dugopolje | 9.100 | 18.000 |
| Bisko | 6.800 | 15.200 |
| Blato na Cetini | 7.000 | 15.300 |
| Šestanovac | 6.400 | 13.500 |
| Zagvozd | 4.200 | 8.800 |
| Ravča | 4.000 | 8.400 |
| Vrgorac | 3.400 | 7.400 |
| Čvor Ploče | 3.000 | 6.800 |
De AADT bij Lučko lag in 1973 op 3.700, liep op naar 7.300 in 1979 om weer te dalen naar 5.700 in 1984.
Referenties
- ↑ Otvara se autocesta do Vrgorca | rtl.hr
- ↑ Autocesta Split-Zagreb | matica.hr
- ↑ Odluka o označavanju autocesta | Narodne Novine 22.12.2021
- ↑ TRASA KROZ BOSNU Hrvatska će odustati od autoputa do Dubrovnika | jutarnji.hr
- ↑ Novi detalji megaprojekta od 2 milijarde eura: Kako i do kada će se završiti hrvatske autoceste | jutarnji.hr
- ↑ Konačno! Otkrili kad će autocesta Zagreb - Karlovac dobiti treći trak | Vecernji.hr
- ↑ Gradit će se treći trak na dionici autoceste Zagreb - Karlovac? | tportal.hr
- ↑ Obnova autoceste od Zagreba do Karlovca: Zaustavni trak ljeti će služiti kao prometni | Vecernji.hr
- ↑ Investicija veća od 823 milijuna kuna: HAC gradi pet čvorova na autocestama, četiri proširuju | Vecernji.hr
- ↑ Average Summer Daily Traffic
- ↑ Brojenje prometa na cestama Republike Hrvatske godine 2014 | Hrvatske-ceste.hr
| Autosnelwegen in Kroatië |
|---|
|
|
