Oostenrijk

Österreich
Hoofdstad	Wien
Oppervlakte	83.872 km²
Inwonertal	9.028.000
Lengte wegennet	200.000 km
Lengte snelwegennet	1.749 km
Eerste snelweg	1941
Benaming snelweg	Autobahn
Verkeer rijdt	rechts
Nummerplaatcode	A

Oostenrijk (Duits: Österreich), formeel de Republiek Oostenrijk (Republik Österreich) is een land in Centraal-Europa. Het land telt 9 miljoen inwoners op een oppervlakte van twee keer Nederland. De hoofdstad is Wien (Wenen).

Inleiding

De Großglockner Hochalpenstraße.

Geografie

Oostenrijk ligt in Centraal-Europa. Het land grenst kloksgewijs aan Tsjechië, Slowakije, Hongarije, Slovenië, Italië, Zwitserland, Liechtenstein en Duitsland. Het land meet maximaal 570 kilometer van west naar oost en 280 kilometer van noord naar zuid. Een groot deel van het land wordt gedomineerd door de Alpen, met de 3.798 meter hoge Großglockner als hoogste punt. Door het noorden van het land stroomt de rivier de Donau, waar heuvelland omheen ligt, behalve in het oosten, dat vlakker is, met name in het Burgenland en Niederösterreich. Er zijn tal van grote bergmeren, maar het grootste meer is de Neusiedler See, gedeeltelijk op de grens met Hongarije. De Bodensee ligt ook een klein stuk in Oostenrijk.

Een groot deel van Oostenrijk heeft een gematigd klimaat, met een Alpien klimaat in de bergen. Het klimaat heeft continentale karakteristieken met koude winters en vrij warme zomers, met name in het oosten. De gemiddelde maximumtemperatuur in Wenen varieert van 4°C in januari tot 27°C in juli. Het oosten is droger dan het westen, in Wenen valt slechts 550 mm neerslag per jaar, terwijl in Bregenz gemiddeld meer dan 1.500 mm per jaar valt. Sneeuw is gangbaar in de Alpen maar blijft in het laagland meestal niet lang liggen.

Demografie

De Reichsbrücke over de Donau in Wenen.

Het inwonertal van Oostenrijk verdubbelde van 3 naar 6 miljoen tussen 1800 en 1900, om daarna langzamer te groeien naar 8 miljoen in 2000. De bevolkingsgroei is daarna weer geaccelereerd. Oostenrijk heeft 5 steden met meer dan 100.000 inwoners, waarbij de hoofdstad Wien (Wenen) met afstand de grootste stad van het land is met 1,8 miljoen inwoners. De tweede stad Graz telt 270.000 inwoners. Belangrijke minderheidsgroepen zijn Turken en mensen uit het voormalig Joegoslavië, die 5% van de bevolking uitmaken. De meesten van deze bevolking kwamen als arbeiders in de tweede helft van de 20e eeuw, maar in Kärnten is een eeuwenoude Sloveense minderheid. Serviërs kwamen ook al sinds de 19e eeuw naar Oostenrijk.

In Oostenrijk spreekt men Duits, dat qua schrijftaal vrijwel niet verschilt van het Hoch Deutsch in Duitsland. Daarentegen zijn dialecten voor Oostenrijkers onderling soms moeilijk verstaanbaar. De immigrantentalen worden op kleine schaal gesproken, waarbij het Turks, Servo-Kroatisch en Hongaars het meest wordt gesproken. Het Hongaars wordt gesproken in Burgenland, dat traditioneel tot het Hongaarse deel van Oostenrijk-Hongarije behoorde.

Economie

Oostenrijk heeft een hoogontwikkelde economie en geldt als één van de meest welvarende landen ter wereld. Het land heeft een industriële basis rond de grote steden, met name in het noorden en oosten van Oostenrijk. In de Alpen is vrijwel geen zware industrie. Oostenrijk is een belangrijk transportland omdat het op de routes van Duitsland naar Zuidoost-Europa en Italië ligt. Het toerisme is goed voor bijna 10% van het Oostenrijkse BNP. Oostenrijk is één van de belangrijkste bestemmingen voor wintersport in Europa, maar ook in de zomer trekken de Alpen veel toeristen. Ook de Donauvallei en historische steden als Wenen en Salzburg trekken toeristen.

Bestuurlijke indeling

Oostenrijk is een federaal land dat bestaat uit 9 staten (Länder), vergelijkbaar met Duitsland. De staten hebben in Oostenrijk meer betekenis dan de provincies in Nederland, maar minder dan in Duitsland. De staten hebben een eigen parlement (Landtag) met een staatsregering (Landesregierung). Oorspronkelijk waren de staten machtiger en hadden ze meer taken. De staten hebben betekenis voor de regionale identiteit.

Het land is verder opgedeeld in districten (Bezirke), opgedeeld in stadsdistricten (Statutarstädte) en meer landelijke districten (Bezirkshauptmannschaft). De steden worden meestal niet aangeduid als Bezirk, daardoor wordt de term Landbezirk ook wel gebruikt voor de landelijke districten. De Bezirke zijn weer opgedeeld in gemeenten. De gemeenten hebben minder taken dan gemeenten in Nederland.

Geschiedenis

In de middeleeuwen kwam de Habsburgse monarchie als dominante macht in Centraal-Europa naar voren. De monarchie bestond uit staten binnen en buiten het Heilige Roomse Rijk. De hoofdstad van de Habsburgse monarchie was Wenen. In 1804 ging dit op in het Keizerrijk Oostenrijk, dat een oppervlakte van 650.000 km² had en een groot deel van Centraal-Europa omvatte, vanaf Lombardije tot Tsjechië en Oekraïne. Na de val van Napoleon vond het Congres van Wenen plaats, waarin het Keizerrijk Oostenrijk als één van de vier Europese grootmachten uit voort kwam en de grenzen van Europa opnieuw tekende. In 1867 volgde de zogenaamde "Ausgleich" (compromis), waarbij de dubbelmonarchie Oostenrijk-Hongarije werd gecreëerd, wat qua territorium voor een groot deel overeenkwam met het oorspronkelijke keizerrijk. In 1914 werd de aartshertog Franz Ferdinand in Sarajevo vermoord, wat leidde tot de Eerste Wereldoorlog. Meer dan een miljoen soldaten van Oostenrijk-Hongarije kwamen om het leven in de oorlog. Na het einde van de Eerste Wereldoorlog werd de monarchie beëindigd en hield Oostenrijk-Hongarije op te bestaan. De Republik Deutschösterreich bleef hiervan over als zijnde het Duitstalige deel van de voormalige monarchie.

Verdragen kort na de Eerste Wereldoorlog verboden een aansluiting bij Duitsland, wat indertijd een populaire wens was onder de Oostenrijkse bevolking. Het land werd hernoemd als de Republik Österreich en 3 miljoen Duitstaligen woonden vanaf dat moment buiten Oostenrijk, met name in Tsjechoslowakije, Italië en Joegoslavië. De grens tussen Oostenrijk en Joegoslavië werd in 1920 vastgesteld als zijnde de Karawanken, waarbij een Sloveense minderheid in Oostenrijk kwam te wonen. In 1938 vond de Anschluss van Oostenrijk bij Duitsland plaats. Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog bereikten de Amerikanen het westen en de Sovjets het oosten van Oostenrijk. Net zoals Duitsland werd Oostenrijk opgedeeld in Amerikaanse, Britse, Franse en Russische bezettingszones. In 1955 werd Oostenrijk weer onafhankelijk en verlieten alle buitenlandse troepen het land. In 1995 werd Oostenrijk na een referendum lid van de Europese Unie.

Wegennet

Het Oostenrijkse Autobahn- en Schnelsstraßennet.

In Oostenrijk ligt zo'n 110.000 kilometer aan wegen, die vrijwel alle verhard zijn. Het land kent zo'n 1.900 kilometer aan Autobahnen en Schnellstraßen. Wegen in deze laatste categorie kunnen substandaard snelweg zijn, maar ook tweebaans autowegen, waarbij alleen de restricties voor langzaam verkeer en de bijbehorende hogere maximumsnelheid het onderscheid ten opzichte van een reguliere tweebaansweg vormen. Wel geldt dat Schnellstraßen in de regel conflictvrij zijn uitgevoerd.

Autobahnen en Schnellstraßen zijn in beheer van de centrale overheid, die de aanleg en het onderhoud weer heeft uitbesteed aan een organisatie genaamd ASFiNAG. Deze routes zijn tolplichtig. In de meeste gevallen volstaat een Oostenrijks Autobahnvignette; voor de grote Alpenroutes betaalt men echter separaat tol bij tolstations, dit zijn Sondermautstrecken. Het idee van deze gescheiden tolheffing is dat aanleg en onderhoud van routes als de Brenner en de Tauern dusdanig kostenintensief zijn dat deze niet uit de algemene middelen moeten worden voldaan, maar in sterkere mate door de gebruikers van deze routes. In tegenstelling tot het Zwitserse vignet kan men Oostenrijkse vignetten ook voor korte periodes kopen. Voor de vakantieganger kan een route door Oostenrijk dan ook aantrekkelijker zijn dan een route door Zwitserland. Vrachtwagens betalen via de GO-Box tol.

Evenals in Zwitserland ligt verdere uitbouw van de transalpine routes in Oostenrijk gevoelig bij bewoners van de Alpenregio's en bij de milieubeweging. Kleine gemeenschappen in de bergdalen hebben geen behoefte aan het faciliteren van grensoverschrijdend verkeer. Anderzijds gaat het vaak om het zoeken naar een balans tussen vrachtwagens die door de dorpen heenrijden en het aanleggen van een snelweg daaromheen. Omdat Oostenrijk lid is van de Europese Unie, kan het niet zulke zware maatregelen tegen vrachtverkeer nemen zoals Zwitserland. Dat zou in strijd komen met het Europese vrije verkeer van personen en diensten.

Geschiedenis

De A13 bij Innsbruck-Süd.

De Talübergang Schottwien van de S6.

In de jaren '20 van de 20e eeuw werd in navolging van de bouw van de Italiaanse autostrade ook nagedacht over de bouw van autosnelwegen in Oostenrijk. In 1926 werd het ontwerp opgesteld voor de eerste Autobahn van Oostenrijk, een autosnelweg van Wenen naar de Semmeringpass. Dit was gepland als een privaat gefinancierde weg, maar kwam niet van de grond. In 1928 nam de Verband der österreichischen Straßengesellschaften de taak om wegen te ontwikkelen, wat leidde tot een meer gestructureerde aanpak van de modernisatie van het Oostenrijkse wegennet. In 1936 werd het eerste wegenplan opgesteld, dat echter nog geen Autobahnen omvatte, maar vooral hoofdwegen. Eén van de hoogste prioriteiten was een moderne wegverbinding op de as Wenen - Linz - Salzburg.

De bouw van Autobahnen in Oostenrijk begon na de Anschluß bij Nazi-Duitsland. Op 7 april 1938 werd de eerste schop in de grond gestoken door Adolf Hitler, voor een Autobahn van Salzburg naar Wenen. Het was gepland dat in 1941 de gehele Autobahn van Salzburg naar Wenen gereed zou zijn. Voor het einde van de Tweede Wereldoorlog werd uiteindelijk slechts 16 kilometer opengesteld, een V-vormige splitsing rond Salzburg, wat de hedendaagse A1 en A10 rond Salzburg omvatte. Na de Anschluß werd Oostenrijk opgenomen in de plannen van de Duitse Reichsautobahnen. Ook werd de Duitse wegnummering van Reichsstraßen tot in Oostenrijk verlengd.

In het plan voor de Reichsautobahnen waren de volgende snelwegverbindingen in Oostenrijk voorzien;

• Passau - Linz - Wien - Hongarije
• Salzburg - Linz
• Salzburg - Liezen - Wien met een zijtak naar Graz
• Linz - Liezen
• Kufstein - Innsbruck - Brennerpass
• Scharnitz - Innsbruck

Er waren nog geen Reichsautobahnen in het zuiden van Oostenrijk voorzien. Het snelwegenplan sloot echter niet aan op de werkelijke verkeersvraag van die tijd, die vooral rond de grote steden plaats vond, daarbuiten was het verkeersaanbod in de jaren '30 nog zeer gering.

Na de Tweede Wereldoorlog kreeg de A1 tussen Salzburg en Wenen de hoogste prioriteit, de bouw begon in 1953 en maakte deels gebruik van de werkzaamheden die al in de periode 1938-1941 waren uitgevoerd, dit was de enige Autobahn in Oostenrijk waar in de jaren '50 al grote stukken van zijn opengesteld, met name in 1958 opende 93 kilometer van de A1. In 1967 was de A1 voltooid. In 1954 werd de term Autobahn en de prefix 'A' voor het eerst opgenomen in het Bundesstraßengesetz, alhoewel een nummering van Autobahnen zelf pas in 1971 geïntroduceerd werd, de Autobahnen stonden tot die tijd bekend onder hun naam.

In 1958 werd een nieuwe Bundesstraßengesetz vastgesteld, waarin de Wiener Außenring (A21) was opgenomen, evenals een zijtak van de A1 naar Linz. Ook werd de Süd Autobahn (A2) van Wenen via Graz en Villach naar de Italiaanse grens opgenomen. In de wet van 1958 werd ook voor het eerst een definitie van de Autobahn opgenomen als een ongelijkvloerse weg met aansluitingen en uitsluitend bedoeld voor snelverkeer. In de wet van 1958 was echter niet de Brenner Autobahn (A13) opgenomen, terwijl daar in 1959 wel de bouw van startte, men noemde dit de 'dubbelbaans verbreding van de Brenner-Bundesstraße', terwijl het in werkelijkheid een volledig nieuwe Autobahn was. In 1964 werden de Brenner Autobahn en de Inntal Autobahn (A12) in het Bundesstraßengesetz opgenomen.

In 1964 werd een nieuwe catalogus van geplande Autobahnen vastgesteld, toegevoegd werden de Autobahn Bregenz - Feldkirch (A14) en Linz - Schärding (A8). Ook werd vastgesteld dat Autobahnen niet meer op de komgrens van grote steden zouden eindigen, maar er omheen zouden verlopen. In 1968 werden de Tauern Autobahn (A10) en Pyhrn Autobahn (A9) in het Bundesstraßengesetz opgenomen, waarmee het landelijke geplande snelwegennet meer vorm kreeg.

Gedurende de jaren '60 werd ook gebouwd aan de A2 vanaf Wenen naar Wiener Neustadt. Ook prioriteit kreeg de A12 in Tirol, die tussen 1968 en 1972 werd opengesteld tussen de Duitse grens en Innsbruck, evenals de A13 tussen Innsbruck en de grens met Italië op de Brennerpass. Hiermee had Oostenrijk begin jaren '70 twee lange stukken Autobahn, tussen Wenen en Salzburg en tussen Kufstein en de Brennerpass.

In het Bundesstraßengesetz van 1971 werd voor het eerst een wegnummering voor Autobahnen en Schnellstraßen opgenomen;

De B197 over de Arlbergpass.

Het hoogste punt van de A10 (Tauernautobahn).

De Fernpass.

#	Naam	Traject
A1	West Autobahn	Wien - Salzburg
A2	Süd Autobahn	Wien - Graz - Villach - Italië
A3	Südost Autobahn	Wien - Eisenstadt
A4	Ost Autobahn	Wien - Hongarije
A5	Nord Autobahn	Wien - Drasenhofen - Tsjechoslowakije
A6	Preßburger Autobahn	Bruck an der Leitha - Kittsee - Tsjechoslowakije
A7	Mühlkreis Autobahn	Linz - Wullowitz - Tsjechoslowakije
A8	Innkreis Autobahn	Duitsland - Suben - Wels - Sattledt
A9	Pyhrn Autobahn	Sattledt - Graz - Spielfeld - Joegoslavië
A10	Tauern Autobahn	Salzburg - Villach
A11	Karawanken Autobahn	Villach - Karawanken - Joegoslavië
A12	Inntal Autobahn	Duitsland - Kufstein - Innsbruck - Landeck
A13	Brenner Autobahn	Innsbruck - Brennerpass - Italië
A14	Rheintal Autobahn	Duitsland - Bregenz - Feldkirch - Bludenz
A15	Bodensee Autobahn	Lauterach - Höchst - Zwitserland
A20	Wiener Gürtel Autobahn	Wien/Donaupark Wien/Matzleinsdorf - Wien/Prater - Wien/Kaisermühlen
A21	Wiener Außenring Autobahn	Steinhäusl - Vösendorf - Wien/Lobau - Eibesbrunn - Korneuburg
A22	Donauufer Autobahn	Wien/Lobau - Wien/Kaisermühlen - Wien/Donaupark - Korneuburg
A23	Autobahnverbindung Wien Süd	Wien/Inzersdorf - Wien/Arsenal
A24	Autobahnverbindung Wien Ost	Wien/Kaisermühlen - Aderklaa
A25	Linzer Autobahn	Linz - Wels
S1	Marchfelder Schnellstraße	Wien/Kaisermühlen - Groß-Enzersdorf - Tsjechoslowakije
S2	Donaukanal Schnellstraße	Wien/Prater - Wien/Floridsdorf - Wien/Stammersdorf
S3	Waldviertler Schnellstraße	Korneuburg - Stockerau - Hollabrunn - Tsjechoslowakije
S4	Eisenstädtler Schnellstraße	Parndorf - Eisenstadt - Wiener Neustadt
S5	Badener Schnellstraße	Heiligenkreuz - Ebreichsdorf
S6	Semmering Schnellstraße	Seebenstein - Semmering - Bruck an der Mur - St. Michael bei Leoben
S7	Fürstenfelder Schnellstraße	Ilz - Fürstenfeld - Heiligenkreuz - Hongarije
S8	Ennstal Schnellstraße	Altenmarkt bei Radstadt - Liezen
S9	Innviertler Schnellstraße	Ried/Innkreis - Braunau - Duitsland
S10	Braunauer Schnellstraße	Salzburg - Mattighofen - Braunau
S11	Pinzgauer Schnellstraße	Bischofshofen - Bruck an der Großglocknerstraße - Lofer
S12	Loferer Schnellstraße	Wörgl - St. Johann - Lofer - Duitsland
S13	Seefelder Schnellstraße	Zirl - Scharnitz - Duitsland
S14	Fernpaß Schnellstraße	Imst - Lermoos - Duitsland
S15	Reschen Schnellstraße	Landeck - Reschenpaß - Italië
S16	Arlberg Schnellstraße	Pians bei Landeck - Arlberg - Bludenz
S17	Liechtensteiner Schnellstraße	Feldkirch - Tisis - Liechtenstein
S30	Kagraner Schnellstraße	Wien/Kaisermühlen - Kagran
S31	Burgenland Schnellstraße	Eisenstadt - Mattersburg - Lockenkhaus
S32	Ödenburger Schnellstraße	Eisenstadt - Klingenbach - Hongarije
S33	Kremser Schnellstraße	St. Pölten - Traismauer - Krems/Nord
S34	Traisental Schnellstraße	St. Pölten - Rotheau bei Treisen
S35	Brucker Schnellstraße	Peggau - Bruck/Mur
S36	Murtal Schnellstraße	St. Michael bei Leoben - Thalheim bei Judenburg
S37	Steyrer Schnellstraße	Enns - Steyr
S38	Welser Schnellstraße	Linz - Wels
S39	Grazer Schnellstraße	Graz (A2) - Graz/Liebenau
S40	Lurnfelder Schnellstraße	Lieserhofen - Lendorf
S41	Salzburger Schnellstraße	Salzburg-Süd - Salzburg/Nonnthal
S42	Paß Thurn Schnellstraße	Going - Kitzbühel
S43	Wienerwald Schnellstraße	Korneuburg - Klosterneuburg - Wiental

De Brennerpass.

In de jaren '70-80 is een groot deel van het Oostenrijkse snelwegennet gerealiseerd, waaronder de meeste Stadtautobahnen in Linz en Wien, ook zijn toen de grote routes met tunnels door de Alpen aangelegd. De Katschbergtunnel (A10) opende in 1974, de Tauerntunnel (A10) in 1975, de Arlbergtunnel (S16) en de Gleinalmtunnel (A9) openden in 1978, de Pfändertunnel (A14) in 1980, de Bosrucktunnel (A9) in 1983 en de Plabutschtunnel (A9) in 1987. Met de openstelling van de Plabutschtunnel werd de stad Graz enorm ontlast van doorgaand verkeer, met name in de zomerperiode wanneer veel gastarbeiders de route gebruiken naar de Balkan.

Er waren op diverse corridors tot relatief laat ontbrekende schakels. Zo werd het laatste deel van de A2 tussen Völkermarkt en Klagenfurt pas in 1999 opengesteld, de A8 bij Wels in 2003 en het laatste deel van de A9 in 2004. De focus lag daarna op de verbindingen naar de voormalige communistische buurlanden, die in 2004 bij de Europese Unie kwamen. In 2007 opende de A6 als eerste verbinding naar Slowakije en in 2010 het eerste deel van de A5 van Wien naar Brno.

Na 2010 is grootschalig geïnvesteerd in het moderniseren en verdubbelen van de grote Alpentunnels. Grote bottlenecks in de zomer werden opgelost, zoals de verdubbelde Plabutschtunnel in 2004, de Katschbergtunnel in 2009, de Tauerntunnel en Roppener Tunnel in 2010, de Pfändertunnel in 2013, de Bosrucktunnel in 2015, de Tunnelkette Klaus in 2018 en de Gleinalmtunnel in 2019.

In 2019 kwam een minister van de Grüne op het verkeersministerie, vrijwel alle bouwprojecten in Oostenrijk zijn toen uitgesteld of geschrapt.

Landesstraßen

Op het onderliggend wegennet zijn wegen in beheer van de deelstaten of van gemeentes. In de nummering wordt een onderscheid gemaakt tussen Straßen mit Vorrang (tot 2002 bekend als Bundesstraße, maar sindsdien in beheer van de deelstaten) en Straßen ohne Vorrang. Beide wegtypen worden bewegwijzerd met een B-prefix.

Wegnummering

Autobahnen hebben de prefix A, Schnellstraßen de prefix S en voor zowel Straßen mit Vorrang als voor Straßen ohne Vorrang wordt de prefix B gebruikt. Vele wegen van minder belang zijn niet of slechts administratief genummerd.

Het schildje voor A- en S-wegen is een rechthoek met witte rand en witte letters. Het wegnummer staat met prefix in het schildje vermeld. Straßen mit Vorrang hebben eveneens een blauw schildje met witte rand. Dit is echter vierkant en er wordt geen prefix bij het nummer vermeld. Ook Straßen ohne Vorrang worden zonder prefix vermeld. Hiervoor wordt gebruikgemaakt van een ovaaltje met zwarte rand en zwarte letters.

A- en S-wegen met lage nummers bevinden zich alle in de buurt van Wenen. Verder naar het westen en zuiden lopen de nummers op. Enkele ringwegen en verbindingswegen (in Oostenrijk Tangente genoemd) hebben nummers in de 20.

Autobahnen en Schnellstraßen

De A9 bij Sankt Pankraz.

De A10 bij Bischofshofen.

De Voestbrücke van de A7 over de Donau in Linz.

De Autobahnen en Schnellstraßen worden bewegwijzerd met hun nummer, maar in communicatie wordt vaak de naam gebruikt, soms zelfs zonder wegnummer, terwijl deze wegnamen nergens staan aangegeven.

No.	Naam	Route
A1	West Autobahn	Wien – Salzburg (grens met Duitsland)
A2	Süd Autobahn	Wien – Graz – Klagenfurt – Arnoldstein (grens met Italië)
A3	Südost Autobahn	Wien – Eisenstadt
A4	Ost Autobahn	Wien – Nickelsdorf (grens met Hongarije)
A5	Nord Autobahn	Wien - Drasenhofen (grens met Tsjechië)
A6	Nordost Autobahn	Bruckneudorf – Kittsee (grens met Slowakije)
A7	Mühlkreis Autobahn	Linz – Unterweitersdorf
A8	Innkreis Autobahn	A1 - Wels – Passau (grens met Duitsland)
A9	Pyhrn Autobahn	A1 – Graz – Spielfeld (grens met Slovenië)
A10	Tauern Autobahn	Salzburg – Villach
A11	Karawanken Autobahn	Villach – Karawankentunnel (grens met Slovenië)
A12	Inntal Autobahn	Kufstein (grens met Duitsland) – Innsbruck – Landeck
A13	Brenner Autobahn	Innsbruck – Brenner (grens met Italië)
A14	Rheintal Autobahn	Bregenz (grens met Duitsland) – Bludenz – S16
A21	Wiener Außenring	A1 – A2
A22	Donauufer Autobahn	Wien - Stockerau
A23	Südosttangente Wien	A2 – A4 – A22
A25	Welser Autobahn	A1 – A8
A26	Linzer Autobahn	Linz - Linz
S1	Wiener Außenring	Vösendorf – Korneuburg
S2	Wiener Nordrand Schnellstraße	A23 – S1
S3	Weinviertel Schnellstraße	Stockerau – Hollabrunn
S4	Mattersburger Schnellstraße	Wiener Neustadt – A2
S5	Stockerauer Schnellstraße	Stockerau – Krems
S6	Semmering Schnellstraße	Seebenstein - A9
S7	Fürstenfelder Schnellstraße	Riegersdorf - Heiligenkreuz (grens met Hongarije)
S8	Marchfeld Schnellstraße	Deutsch-Wagram - Marchegg (grens met Slowakije)
S10	Mühlviertler Schnellstraße	Unterweitersdorf - Freistadt
S16	Arlberg Schnellstraße	Landeck (A12) – Bludenz (A14)
S18	Bodensee Schnellstraße	Wolfurt-Lauterach - St. Margrethen (grens met Zwitserland)
S31	Burgenland Schnellstraße	Eisenstadt – Oberpullendorf
S33	Kremser Schnellstraße	St. Pölten – Krems
S35	Brucker Schnellstraße	Bruck an der Mur – Deutschfeistritz (A9)
S36	Murtal Schnellstraße	St. Michael (A9/S6) – Judenburg
S37	Klagenfurter Schnellstraße	St. Veit – Klagenfurt

Autobahnen in Oostenrijk
Autobahnen: • • • • • • • • • • • • • • • • • • • Schnellstraßen: • • • • • • • • • • • • • • • •

Tunnels

De Pfändertunnel van de A14 bij Bregenz.

De Roppener Tunnel van de A12.

tunnel	lengte (m)	openstelling
Arlbergtunnel	13972	1978
Plabutschtunnel	10085	1987
Gleinalmtunnel	8320	1978
Lobautunnel	8275	2025
Karawankentunnel	7864	1991
Landecker Tunnel	6955	2000
Pfändertunnel	6744	1980
Tauerntunnel	6546	1975
Tunnelkette Klaus	6220	2003
Katschbergtunnel	5898	1974
Strenger Tunnel	5851	2005
Bosrucktunnel	5509	1983
Felbertauerntunnel	5304	1967
Roppener Tunnel	5087	1990
Tunnel Götschka	4425	2015
Oswaldibergtunnel	4307	1988
Lermooser Tunnel	3168	1984
Ambergtunnel	3132	1985
Tunnel Wald	2844	1993
Lainbergtunnel	2278	1997
Dalaaser Tunnel	1810	1979

Tol

Het tolstation van de Felbertauerntunnel.

Autobahnen & Schnellstraßen

Zie ook Autobahnvignet.

In Oostenrijk moet tol betaald worden op de Autobahnen en Schnellstraßen. Voor voertuigen lichter dan 3,5 ton (personenauto's) is een autobahnvignette vereist voor vrijwel alle autobahnen. Daarnaast moet op veel transalpiene snelwegen apart tol betaald worden, dit heet de sondermaut. Enkel een vignet is vaak niet voldoende om Oostenrijk te doorkruisen. Een aantal strategisch gelegen verkeerstunnels en de Brennerpass zijn aangemerkt als sondermautstrecke.

Voertuigen zwaarder dan 3,5 ton moeten via de GO-Box betalen, een elektronische tol, vergelijkbaar met de vrachtwagentol in Zwitserland, Duitsland, Tsjechië, Polen en Slowakije.

Opbrengsten

In 2022 had de ASFiNAG de volgende inkomsten uit tol:

• vignetten: € 540 miljoen
• sondermaut: € 226 miljoen
• LKW-maut: € 1.677 miljoen

In 2022 werden er 27,0 miljoen vignetten verkocht, 3 miljoen meer dan in 2014. In 2021 werden 21,7 miljoen vignetten verkocht. Dit lag lager vanwege de COVID-19 pandemie.

Bergwegen

Naast de autosnelwegen moet in Oostenrijk, met name in het westelijk deel, op diverse bergwegen een toegangsprijs betaald worden. Feitelijk is dit ook een soort tolheffing. De prijzen variëren per weg maar liggen relatief hoog. Met name op de Großglockner Hochalpenstraße moet een forse prijs van € 38,00 (2022) betaald worden, wat voor veel toeristen toch even schrikken is. Daarnaast zijn er vrij hoge toegangsprijzen op bekende toeristische wegen als de Silvretta Hochalpenstraße, de Kaunertaler Gletscherstraße, Timmelsjoch en de Ötztaler Gletscherstraße. De meeste doorgaande verbindingen zijn tolvrij, behalve de Felbertauernstraße.

Maximumsnelheid

De Katschbergtunnel.

wegtype	Vmax

Sinds de jaren '70 geldt in Oostenrijk een maximumsnelheid van 130 km/h op Autobahnen. In 2006 is op de A10 tussen Spittal-Ost en Paternion een proef gehouden met een maximumsnelheid van 160 km/h. Een maximumsnelheid van 160 km/h is daarna niet verder ingevoerd en op de A10 weer teruggebracht naar 130 km/h. Op 1 augustus 2018 startte op twee trajecten van in totaal 120 kilometer op de A1 een proef met een maximumsnelheid van 140 km/h, de verhoogde maximumsnelheid is per 1 maart 2020 na een regeringswissel teruggedraaid.

Bewegwijzering

Zie ook Bewegwijzering in Oostenrijk.

De bewegwijzering op autosnelwegen en Schnellstraßen is uitgevoerd op blauwe borden met witte letters; op alle andere wegen is deze uitgevoerd in zwarte letters tegen een witte achtergrond. Lokale doelen en objecten worden op de borden gezet in witte letters tegen een groene achtergrond. Datzelfde geldt voor verzorgingsplaatsen.

Verwijzingen vanaf het onderliggend wegennet naar het hoofdwegennet zijn uitgevoerd in wit-op-blauw. Verwijzingen vanaf het hoofdwegennet naar het onderliggend wegennet zijn nagenoeg overal uitgevoerd in wit-op-blauw. Alleen op de serviceborden geplaatst op 500 meter van de afrit wordt gebruikgemaakt van de achtergrondkleur wit.

De wegnummers van E-wegen, autosnelwegen, Schnellstraßen en Straßen mit Vorrang zijn op vrijwel alle wegwijzers vermeld. De nummers van Straßen ohne Vorrang staan echter vaak niet op wegwijzers of alleen op bevestigingsborden. Op autosnelwegen en de meeste Schnellstraßen zijn de afritten genummerd. Het nummer van de afrit is gelijk aan het nummer van de dichtstbijzijnde kilometerpaal. Daarbij wordt gebruikgemaakt van het internationaal bekende afritsymbool. Op oudere borden wordt het woord "EXIT" gebruikt - oftewel een Engelstalig woord in een Duitstalig land.

Naast Duits wordt in sommige gebieden in Steiermark en Kärnten ook het Sloveens als officiële taal erkend. Van de plaatsen in kwestie zou hierdoor naast de Duitse naam ook de Sloveense naam op de borden moeten verschijnen. Hiertegen bestaat echter verzet, met name uit rechtse kringen. FPÖ-burgemeesters hebben geweigerd om tweetalige borden te plaatsen, hetgeen tot rechtszaken heeft geleid. Inmiddels lijken de gemoederen enigszins bedaard, ook al zal tweetalige bewegwijzering nog lang niet overal te vinden zijn.

Verkeersveiligheid

jaar	verkeersdoden
2010	552
2011	523
2012	531
2013	455
2014	430
2015	479
2016	432
2017	413
2018	409
2019	416
2020	344
2021	362
2022	370

In 2010 vielen 66 verkeersdoden per 1 miljoen inwoners in Oostenrijk, een daling van 42 procent ten opzichte van het jaar 2001. Het land behoort hiermee tot de middenmoot van de Europese Unie. In 2015 was dit gedaald tot 55 verkeersdoden per 1 miljoen inwoners, rond het EU-gemiddelde. Het aantal verkeersdoden in Oostenrijk is wel hoger dan buurlanden Duitsland, Slowakije en Zwitserland. Met name het grote verschil met Zwitserland is markant, aangezien beide landen veel overeenkomsten hebben.

Externe links

• www.asfinag.at

Referenties

Wegen van Europa

Albanië • Andorra • Armenië • Azerbeidzjan • Belarus • België • Bosnië-Herzegovina • Bulgarije • Cyprus • Denemarken • Duitsland • Estland • Finland • Frankrijk • Georgië • Griekenland • Hongarije • Ierland • IJsland • Italië • Kazachstan • Kosovo • Kroatië • Letland • Liechtenstein • Litouwen • Luxemburg • Noord-Macedonië • Malta • Moldavië • Monaco • Montenegro • Nederland • Noorwegen • Oekraïne • Oostenrijk • Polen • Portugal • Roemenië • Rusland • San Marino • Servië • Slovenië • Slowakije • Spanje • Tsjechië • Turkije • Vaticaanstad • Verenigd Koninkrijk • Zweden • Zwitserland in cursief landen die deels in Europa liggen of met Europa geassocieerd worden