Alberta

Uit Wegenwiki
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
Hoofdstad Edmonton
Grootste stad Calgary
Oppervlakte 661.848 km²
Inwonertal 4.501.000
Lengte snelwegennet 750 km[1]
Eerste snelweg 1955
Afkorting AB

Alberta is een provincie van Canada, gelegen in het westen van het land. De provincie heeft een oppervlakte van ruim 660.000 km² en telt 4,5 miljoen inwoners.[2] De hoofdstad is Edmonton, de grootste stad is Calgary.

Inleiding

Geografie

Alberta is onderdeel van de zogenaamde 'Prairie Provinces' en is daar de meest westelijke van. De provincie heeft een landsgrens met de Verenigde Staten, aan de staat Montana. De provincie grenst in het westen aan British Columbia, in het noorden aan de Northwest Territories en in het oosten aan Saskatchewan. Alberta meet maximaal 1.200 kilometer van noord naar zuid en 650 kilometer van west naar oost.

Alhoewel Alberta een prairie province wordt genoemd, beslaan prairies minder dan de helft van de provincie, met name in het zuiden. Het noorden van Alberta bestaat uit ontoegankelijke wildernis, hoofdzakelijk bestaand uit dunbevolkte taiga met weinig grote hoogteverschillen. Het zuidelijk deel van het grensgebied van British Columbia wordt ingenomen door de Rocky Mountains.

De belangrijkste rivieren van Alberta zijn de North Saskatchewan River en de South Saskatchewan River. De North Saskatchewan River stroomt door de stad Edmonton, de Bow River door de stad Calgary. De Peace River is de belangrijkste rivier in het noorden van Alberta. Grote meren liggen hoofdzakelijk in het noorden van de provincie, een deel van het grote Lake Athabasca ligt in het noordoosten van de provincie. Het Lesser Slave Lake ligt in het midden van de provincie. In de Rocky Mountains liggen diverse bergmeren en stuwmeren.

Alberta heeft een vochtig landklimaat met warme zomers en zeer koude winters. De maximumtemperaturen liggen boven de 30°C in de zomer en dalen tot -40°C in de winter. Gedurende de winter zijn er sporadisch warme periodes veroorzaakt door de Chinook Winds vanuit de Rocky Mountains. Met name Calgary staat bekend vanwege de sterke temperatuurschommelingen in de winter.

Economie

De skyline van Calgary.

Alberta is de rijkste provincie van Canada met een BBP per inwoner dat ver boven het Canadees gemiddelde ligt. Dit komt voornamelijk vanwege de extractie van grondstoffen, met name olie en gas. De Athabasca Oil Sands bevatten één van de grootste olievoorraden ter wereld. De stad Fort McMurray is hier het centrum van. Rond Edmonton zit veel aanleverende en verwerkende industrie, met grote olieraffinaderijen. Calgary is het economisch centrum van het zuiden van Alberta en van oudsher een logistiek knooppunt. Tegenwoordig is er ook veel industrie rond Calgary gelegen.

De landbouw speelt een belangrijke rol in het zuiden van de provincie. De bosbouw speelt een belangrijke rol in het midden en noorden van de provincie, alhoewel het verre noorden nauwelijks ontgonnen is. Het toerisme speelt een belangrijke rol in de Rocky Mountains, met nationale parken en bekende bestemmingen als Banff, Lake Louise en Jasper.

Het belastingniveau ligt in Alberta lager dan in andere delen van Canada, met name het verschil met de buurprovincie British Columbia is markant. Brandstofprijzen liggen beduidend lager dan in andere provincies.

Demografie

stad inwonertal (2016)
Calgary 1.239.000
Edmonton 932.000
Red Deer 100.000
Lethbridge 93.000
Medicine Hat 63.000

Alberta heeft een zeer snelgroeiend inwonertal. In de 20e eeuw groeide het inwonertal van amper 70.000 inwoners naar bijna 3 miljoen inwoners. De groei was niet gelijkmatig, en lag met name in de jaren '80-90 lager dan in andere decennia. Tussen 2001 en 2011 groeide het inwonertal met bijna 700.000 personen. Het grootste deel van de inwoners wonen in de agglomeraties Calgary en Edmonton. Er zijn geen andere steden met meer dan 100.000 inwoners, alhoewel de plaatsen langs de Highway 2 tussen Calgary en Edmonton ook snelgroeiend zijn. In het zuiden van Alberta liggen enkele kleine steden als Lethbridge en Medicine Hat. Op de grens met Saskatchewan is de stad Lloydminster gelegen, de enige Canadese stad die in twee provincies ligt.

De sterke economie van Alberta trekt veel immigranten uit andere delen van Canada, en uit andere landen, met name migranten uit Azië. Chinezen, Indiërs en Filipino's vormen de belangrijkste minderheidsgroepen. First Nations maken 5% van de inwoners van de provincie uit. In Alberta wordt hoofdzakelijk Engels gesproken, alhoewel het Frans ook gefaciliteerd wordt, alhoewel dit door minder dan 2% van de inwoners gesproken wordt.

Geschiedenis

Het gebied wat nu Alberta is stond vanaf 1670 onder controle van de Hudson's Bay Company. De eerste nederzettingen waren handelsposten, met name voor de bonthandel. Het noorden van wat nu Alberta is behoorde niet tot het gebied dat toegewezen was aan de Hudson's Bay Company en was land dat geen bestuur had. Het uiterste zuiden van Alberta behoorde oorspronkelijk tot Louisiana, dat in 1803 door Frankrijk aan de Verenigde Staten verkocht werd. In 1818 werd het deel ten noorden van de 49e breedtegraad afgestaan aan de Britten. De Hudson's Bay Company behield de controle over het gebied tot ver in de 19e eeuw. In 1870 werd het gebied een onderdeel van Canada en heette toen de Northwest Territories. In 1882 werd het District of Alberta gecreëerd binnen de Northwest Territories. In 1905 kreeg Alberta de status van provincie.

De provincie ontwikkelde begin 20e eeuw vanwege de landbouw, als doorvoerstaat vanaf British Columbia naar de rest van Canada, en later andersom, vanaf de rest van Canada naar British Columbia en verder naar Azië. Nadat de extractie van olie en gas begon te groeien kon de provincie verder ontwikkelen. Al in de jaren '30 had Alberta de best ontwikkelde infrastructuur van alle Prairie Provinces. Het was de eerste provincie waar een groot deel van het wegennet geasfalteerd werd. Al in 1848 werd olie ontdekt in de Athabasca oil sands, maar de exploitatie ervan begon pas in 1967. Dankzij de Athabasca oil sands heeft Canada de op twee na grootste bewezen olievoorraden ter wereld. Door de energiesector gaat het Alberta al decennia economisch voor de wind. Lage olieprijzen hebben wel een negatief effect op de economische groei, zoals in de jaren '80 en vanaf 2014.

Wegennet

De Highway 63 door de bossen van noordelijk Alberta.

Alberta heeft 23,6% van de totale weglengte in Canada, met 181.064 kilometer weg in 2016.[3] Het wegennet van Alberta is in het zuiden erg uitgebreid, maar vrijwel non-existent in het noorden. Alberta wordt doorkruist door twee routes van de Trans-Canada Highway, de TCH zelf die de Highway 1 vormt, en de Yellowhead Highway, waarover de Highway 16 loopt. Deze twee routes zijn grotendeels met 2x2 rijstroken uitgebouwd. Alberta heeft circa 700 kilometer autosnelweg, waarvan het leeuwendeel door de Highway 2 tussen Calgary en Edmonton wordt gevormd. De Highway 1 is tussen Banff en Calgary ook nog voor een significant deel als snelweg uitgevoerd. De overige snelwegen liggen in de stedelijke gebieden van Edmonton en Calgary. De mooiste weg van Alberta is de Icefields Parkway.

De belangrijkste wegen van Alberta zijn "twinned", wat betekent dat ze verdubbeld zijn naar 2x2 rijstroken. De Highway 2 tussen Calgary en Edmonton is een freeway, de enige interstedelijke snelweg in West-Canada. De Highway 1 (Trans-Canada Highway) is nagenoeg volledig met 2x2 rijstroken uitgerust. De corridor vanaf de Verenigde Staten tot Calgary via de Highways 2, 3 en 4 is ook met 2x2 rijstroken uitgevoerd. In het noorden van Alberta is het grootste deel van de Highway 16 (Yellowhead Highway) met 2x2 rijstroken uitgevoerd, evenals de Highway 43 die Edmonton met de noordwestelijke steden rond Grande Prairie verbindt. In het noorden van Alberta is ook de Highway 63 met 2x2 rijstroken uitgevoerd over een lang traject door onbewoond gebied tot aan Fort McMurray. Dit is de enige route naar de olieindustrie rond Fort McMurray.

Andere belangrijke wegen die enkelbaans zijn, zijn de Highway 35 naar de Northwest Territories, de enige weg naar dat gebied, de Highway 28 van Edmonton naar Cold Lake en de Highways 11 en 12 van de Rocky Mountains naar Red Deer en oostelijker naar Saskatchewan.

Edmonton

Edmonton is een stad met 932.000 inwoners en een stedelijk gebied van net meer dan 1,3 miljoen. Edmonton heeft een volledige ringweg in de vorm van de 78 kilometer lange Highway 216. De Highway 2 verbindt Edmonton met Red Deer en Calgary. Een andere belangrijke snelweg is de Whitemud Drive, die een oost-westroute door het zuiden van Edmonton vormt. De Highway 16 is door het noorden van Edmonton slechts gedeeltelijk als snelweg uitgevoerd. Daarna kent de stad nog drie korte snelwegen, de Highway 100 in het oosten en de Groat Road en Wayne Gretzky Drive rond het centrum.

Calgary

Calgary telt 1.286.000 inwoners, en heeft een weinig grotere agglomeratie met 1,4 miljoen inwoners en het stedelijk gebied is in omvang dus nagenoeg gelijk aan dat van Edmonton. De Highway 2 is de belangrijkste autosnelweg, en doorkruist de stad van noord naar zuid, en geeft ook toegang naar Edmonton. De Highway 1 is ten westen van de stad tot aan Banff in de Rocky Mountains als snelweg uitgebouwd. Ook Calgary heeft een volledige ringweg, de 101 kilometer lange Highway 201. Daarnaast beschikt de snelweg over een aantal stedelijke snelwegen, zoals de Highway 8 door het zuiden, de Crowchild Trail in het westen en de Memorial Drive rond het centrum.

Geschiedenis

De Highway 1 nabij Banff.

De eerste auto reed in 1902 in Alberta rond. In 1920 waren er 38.000 motorvoertuigen geregistreerd. In 1922 werd een brandstofaccijns geïntroduceerd die de bouw van wegen moest financieren. Gedurende de jaren '20 werden de eerste moderne wegen aangelegd. Alberta was de eerste van de Prairie Provinces die langere stukken geasfalteerde weg hard in de jaren '30. Omdat Alberta minder droog is dan de oostelijker gelegen provincies Saskatchewan en Manitoba werd de provincie minder hard getroffen door de Dust Bowl van de jaren '30. In 1939 had Alberta diverse lange stukken geasfalteerde weg, uiteraard de route tussen Calgary en Edmonton, maar ook van Calgary tot Lake Louise en van Calgary tot de grens met de Verenigde Staten. In 1947 werd olie gevonden in Leduc, waardoor de inkomsten van de provincie sterk toenamen, en een deel hiervan werd gespendeerd aan de wegenbouw.

De oorspronkelijke wegnummering en verkeersstromen weken af van de huidige situatie. Tot 1941 waren de Highways 1 en 2 omgewisseld. De oorspronkelijke hoofdroute van de Verenigde Staten naar Calgary verliep westelijker en sloot aan op de US 89 in plaats van de Interstate 15 tegenwoordig. De geasfalteerde weg verliep vanaf Chief Mountain via Pincher Creek en Macleod naar Calgary.

Alberta was ook wat eerder dan de oostelijke Prairie Provinces met het asfalteren van het hoofdwegennet. Reeds in de jaren '50 is een vrij groot deel van het Albertaanse wegennet geasfalteerd, ook buiten de belangrijkste assen. Tevens is reeds eind jaren '50 de eerste stukken 2x2 buiten de steden aangelegd, namelijk van Calgary naar Red Deer en van Edmonton naar het westen. De enorme vlucht van de olie- en gaswinning in Alberta in de jaren '70 zorgde voor een buitengewoon hoog budget om het wegennet te verbeteren, dermate hoog dat zelfs de brandstofaccijns in 1978 afgeschaft kon worden. Er werd een snelweg tussen Calgary en Edmonton gerealiseerd en het overgrote deel van de genummerde primary provincial highways is toen geasfalteerd, tot bijna alle hoeken van het platteland.

De begroting kromp flink tijdens de jaren '80, door een overproductie van olie waren de prijzen zeer laag komen te liggen en daalden de inkomsten voor de provinciale overheid sterk. In 1987 werd de brandstofaccijns daarom weer ingevoerd.[4] In de jaren '80-90 zijn grote delen van de Highway 1 & 16 verdubbeld ("twinned") naar 2x2 rijstroken, alhoewel dit meestal geen echte snelwegen zijn. Eind 2014 kwam de verdubbeling van ruim 400 kilometer van de Highway 43 tussen Edmonton en Grande Prairie gereed. Eind 2015 kwam de verdubbeling van 240 kilometer van de Highway 63 tussen Grasslands en Fort McMurray gereed. In 2016 opende het laatste deel van de ringweg van Edmonton, waarmee Highway 216 de eerste volledige ringsnelweg in Canada was.

Freeways

   belangrijke hoofdweg
   divided highway (2x2)

De bouw van snelwegen begon in Alberta in de stad Edmonton, waar in 1955 de eerste snelweg werd opengesteld, de Groat Road. Deze heeft geen Highway-aanduiding vanwege de korte lengte. In de jaren 60 en 70 is de Highway 2 tussen Calgary en Edmonton tot snelweg uitgebouwd, en geldt ook nu nog als de belangrijkste snelweg van de provincie. In de jaren 80 werden sporadisch snelwegen aangelegd, en in de jaren 90 begon men met de bouw van de ringweg van Edmonton. Tegen het einde van het eerste decennium van 2000 begon men ook aan de ringweg van Calgary.

Toekomst

In Edmonton wil men graag de Highway 16 door het noorden van de stad omvormen tot freeway. In Calgary wordt Deerfoot Trail (Highway 2) verbreed. Ook is gepland om een lang stuk van de Highway 3 te verdubbelen in het zuidoosten van Alberta. Andere projecten in Alberta omvat het ongelijkvloers maken van drukke of gevaarlijke kruispunten in de Highways 1 en 16, die beiden reeds met 2x2 rijstroken zijn uitgebouwd, maar geen snelwegen zijn vanwege de consequent gelijkvloerse aansluitingen.

Winter roads in Alberta

In Alberta worden elke winter zogenaamde winter roads ontwikkeld, dit zijn wegen van sneeuw en ijs die over muskeg en bevroren meren worden aangelegd. Het netwerk van winter roads in Alberta is minder betrouwbaar dan verder oostelijk omdat er in de winter soms warme periodes zijn met de chinook-winden vanaf de Rocky Mountains. Het komt voor dat winter roads al vroeg in het seizoen onbruikbaar worden. Eén van de belangrijkste winter roads is de route van Fort McMurray naar Fort Chipewyan, dat gelegen is aan het Lake Athabasca in het noordoosten van Alberta. Deze winter road is ruim 200 kilometer lang. Deze route wordt sinds begin jaren '80 elke winter ontwikkeld.

Tolwegen

In Alberta zijn geen tolwegen. Tolwegen zijn voorgesteld in Calgary en Edmonton.[5] Dergelijke voorstellen zijn echter impopulair. In 2020 werd echter een wetsvoorstel gepubliceerd om tolfinanciering mogelijk te maken,[6] dit was vooral gericht op de financiering voor de vervanging van de veerdienst van Highway 697 door een brug over de Peace River nabij La Crête.

Wegnummering

Het oude (links) en nieuwe (rechts) schild van Alberta.

De belangrijkste wegnummers van Alberta zijn de highways 1, 2, 3, 4, 9, 16, 35, 43 en 63. De hoogte van het nummer zegt niet veel over de belangrijkheid of lengte, sommige highways zijn erg kort terwijl het volgende nummer een lange route is. De nummering loopt over het algemeen van zuid naar noord op, maar dit systeem wordt niet overal gevolgd. Sommige nummers van 50+ liggen ook in het zuiden. De ringwegen van Calgary en Edmonton zijn genummerd naar de belangrijkste kruisende weg, zo is de ring van Calgary genummerd als de Highway 201, naar de Highway 1, en de ringweg van Edmonton als de Highway 216, naar de Highway 16.

In 2014 is het wegnummerschild aangepast om de nieuwe stylering van het woord 'Alberta' van de overheid door te voeren.

Verkeersintensiteiten

Over het algemeen liggen de verkeersintensiteiten buiten de grote steden in Alberta wat hoger dan in de oostelijker gelegen Prairie Provinces Saskatchewan en Manitoba. In Alberta rijden op de meeste plattelandswegen nog tussen 1.000 en 3.000 voertuigen, waar dit in de oostelijker gelegen provincies op grote schaal rond of beneden 500 voertuigen per dag ligt. De Highway 2 is uiteraard de drukste interstedelijke corridor. De laagste verkeersintensiteiten vindt men voornamelijk in het zuidoosten van de provincie en op routes die geen grotere plaatsen verbinden. In Calgary en Edmonton komen intensiteiten van meer dan 100.000 voertuigen per dag voor. Calgary heeft het drukste wegvak van west-Canada.

Referenties

Highways & freeways in Alberta

12345678910111213141516171819202122232425262728293132333536373839404142434445474950525354555658596061626364666869728893100201216

Crowchild TrailGroat RoadMemorial DriveSherwood Park FreewayWayne Gretzky DriveWhitemud Drive

Provincies en territoria van Canada

provincies: AlbertaBritish ColumbiaManitobaNew BrunswickNewfoundland and LabradorNova ScotiaOntarioPrince Edward IslandQuébecSaskatchewan

territoria: Northwest TerritoriesNunavutYukon