Alignement

Uit Wegenwiki
Naar navigatie springen Naar zoeken springen

Definitie

Horizontaal en/of verticaal verloop van een weg.


Toelichting

Het alignement is een geheel van (rij)lijnen, bochten en bogen in wegen, spoorwegen en waterwegen. De belangrijkste onderscheidingen zijn het horizontaal alignement en het verticaal alignement.

Er bestaat een formele Nederlandse vertaling: belijning. Echter dit wordt in de civieltechnische wereld niet gebruikt omdat de term verwarring kan oproepen met wegmarkering. In oudere leerboeken (doorgaans van voor 1980) komt deze vertaling echter wel eens voor.


Horizontaal alignement

Beheerde definitie:

Het horizontale alignement is het horizontale verloop van de wegas. Het horizontale alignement is opgebouwd uit de volgende elementen:

- horizontale rechtstand;

- horizontale (cirkel)boog;

- overgangsboog.

Toelichting:

Het horizontaal alignement is de loop die een weg volgt door het landschap, rechtuit of met (scherpe) bogen. Het horizontaal alignement is van invloed op de capaciteit van een weg en aansluitingen, met name wanneer er scherpe bogen in de weg zitten waarbij het nodig is om als bestuurder de snelheid te verlagen. Hierdoor kan de doorstroming beïnvloed worden. Het horizontaal alignement kan beperkingen opleveren voor de capaciteit, met name bij lange rechtstanden en bij krappe boogstralen. Vanaf de jaren '60 van de 20e eeuw wordt meer aandacht besteed aan een optimaal horizontaal alignement.

Een voorbeeld waar het horizontaal alignement dagelijks voor extra congestie zorgt zijn de oude autosnelwegen van New York City. Krappe verbindingsbogen en onvoldoende doorzicht zorgen ervoor dat de doorstroming niet optimaal is.

Verticaal alignement

Beheerde definitie:

Het verticaal alignement bepaalt de wijze waarop hoogteverschillen worden overwonnen. In het verticale alignement worden verticale rechtstanden en cirkelbogen toegepast.

Toelichting:

Het verticaal alignement is de loop van een weg ten opzichte van een referentiepunt, bijvoorbeeld maaiveld of NAP. Het verticaal alignement verandert bijvoorbeeld bij bruggen en tunnels, in berggebieden. Het verticale alignement keert terug in een hybride vorm, bijvoorbeeld in verbindingsbogen in knooppunten waarbij soms over korte lengte een (fors) hoogteverschil moet worden overwonnen. Bijzondere aandachtspunten bij het verticaal alignement zijn de gehanteerde topbogen en voetbogen. Zo hebben te kleine topbogen negatieve gevolgen voor de verkeersveiligheid, omdat het doorzicht ernstig wordt beperkt. Een verkeerd verticaal alignement kan bovendien voor capaciteitsreductie zorgen, alhoewel de invloed meestal kleiner is dan bij ongewenste afwijkingen van het moderne horizontale alignement. Daarnaast kunnen bijvoorbeeld grotere hellingspercentages van invloed zijn op de doorstroming van het (vracht)verkeer. Kruipstroken kunnen worden toegepast, om zo de doorstroming van de weg te verbeteren.

Ontwerpeisen

Het alignement is vastgelegd in ontwerpeisen. Vrijwel elk land en/of wegbeheerder heeft bijvoorbeeld ontwerpeisen voor een boogstraal, clothoïdes of de hellingsgraad. Op snelwegen wordt meestal een maximum van 7 à 8% als hellingsgraad aangehouden, aangezien steilere hellingen problematisch zijn. Boven de 4% is er al sprake van significante gevolgen voor het snelheid kunnen houden van (vracht)verkeer. Dergelijke hellingen zorgen ervoor dat vrachtwagens al ver onder de maximumsnelheid omhoog kruipen. Dit kan in het ontwerp opgelost worden door bijvoorbeeld een kruipstrook aan te leggen.

Moderne ontwerpeisen wijken af van de eerdere ontwerpeisen, vooral die van voor de jaren '50 en '60 van de 20 eeuw. Oudere snelwegen die nooit meer zijn aangepast op hun alignement zijn hierdoor herkenbaar. Dit geldt bijvoorbeeld voor oude Reichsautobahnen in Duitsland of de eerste snelwegen in de Verenigde Staten. Een voorbeeld van een Nederlandse weg waarbij het alignement niet wezenlijk is aangepast sinds de aanleg in de jaren '30 van de 20e eeuw is de A44.

De Nederlandse ontwerpeisen zijn neergelegd in de Richtlijnen Ontwerp Autosnelwegen, de ROA. De eisen voor de VS vastgelegd in de ontwerpeisen voor Interstate Highways.