Autostrada (Italië)

Uit Wegenwiki
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
Het Autostrade-netwerk in Italië.
Het symbool voor een Autostrada.

De autostrada is de term voor een autosnelweg in Italië. Het netwerk van autostrade is per 1 januari 2021 7.169 kilometer lang en vormt het hoofdtransportnetwerk van het land. Naast autostrade zijn er talloze superstrade uitgebouwd als autosnelweg. Het grootste deel van de autostrade zijn tolwegen.

Netwerk

Het netwerk van autostrade in Italië bestaat uit een soort grid-netwerk, met voornamelijk oost-west en noord-zuid verlopende autosnelwegen. Het netwerk is het dichtst in het noorden van het land en wordt naar het zuiden toe dunner. Belangrijke hoofdroutes zijn de A1-A2 vanaf Milaan naar Reggio Calabria, de A4 als oost-westroute door het dichtbevolkte noorden vanaf Torino via Milaan en Venezia naar Trieste. Langs de oostkust van Italië loopt de A14, de op één na langste autosnelweg van Bologna via Rimini en Bari naar Taranto. Langs de Ligurische kust verloopt de A10-A12. Langs de westkust ligt geen doorgaande autosnelweg. Belangrijke transitroutes naar buurlanden zijn de A9 naar Zwitserland, de A22 naar Oostenrijk en de A5, A6 en A10 naar Frankrijk. Tevens lopen de A4 en A34 naar het grensgebied met Slovenië en de A23 naar het oosten van Oostenrijk.

Rondom Milaan, Rome en Napoli liggen de grootste stedelijke snelwegennetten. Andere steden hebben minder snelwegen. Het snelwegennet is redelijk goed geïntegreerd met dat van buurlanden, ondanks de aanwezigheid van de Alpen langs alle landsgrenzen. Er is geen vaste verbinding naar Sicilië, alhoewel deze wel gepland is. Italië is tevens van belang voor transitverkeer naar Griekenland en Turkije, dat de A14 naar de havens van Ancona en Brindisi gebruikt.

Relatief veel Italiaanse autostrade beschikken over 2x3 of 2x4 rijstroken, in 2022 had 1.870 kilometer autostrade minimaal 2x3 rijstroken.

Classificatie

De Autostrade zijn onder te verdelen in een aantal klassen;

  • Autostrade (hoofdroutenet)
  • Tangenziale (rondwegen)
  • Diramazione (verbindingswegen)
  • raccordi autostradali (toevoerwegen)
  • trafori (belangrijke tunnels)

Geschiedenis

Italië was een van de eerste landen ter wereld die speciale wegen voor auto's ontwikkelde. Het land profiteerde wellicht van het feit dat het wegennet rond 1900 in een dramatische staat was. Dit was weer het gevolg van een weinig slagvaardig politiek systeem in een land dat pas in 1861 een eenheid was geworden, en een zeer sterke focus op het spoor. Waar spoor lag, werd dat geacht alle doorgaande verkeer op te pakken en er werd niet geïnvesteerd in doorgaande wegen op die corridors.[1]

Al in 1906 -ook internationaal bezien zeer vooruitstrevend- werd voor het eerst gesproken over wegen die uitsluitend bedoeld waren voor gemotoriseerd verkeer. Na de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) voorzag ingenieur Piero Purcelli een netwerk van autosnelwegen. Hoewel Italië destijds slechts 85.000 voertuigen over haar wegen had rijden, waren die sterk geconcentreerd in het rijkere en geïndustrialiseerde noorden. Daar waren ook de geplande nieuwe wegen geconcentreerd, zodat werd verwacht dat speciale autowegen voldoende gebruikt zouden worden om hun aanleg te rechtvaardigen.

De eerste autostrada die werd opengesteld was de Autostrada dei Laghi, onderdeel van de huidige A8 en A9 tussen Milano en Varese. Op 21 september 1924 werd deze weg opengesteld. Het was geen autosnelweg in de naoorlogse betekenis, want de weg had één rijbaan met één rijstrook per richting. Maar de weg was alleen toegankelijk voor auto's, hetgeen leidde tot de naam autostrada. De weg was destijds 18 kilometer lang en een tolweg. Hij kende vrijwel geen bochten. Op 28 juni 1925 opende de aftakking van Lainate naar Como, de huidige A9. Deze weg was destijds 24 kilometer lang.

De bouw van het Italiaanse autosnelwegennet in de jaren '20 en '30 werd aangegrepen voor propaganda door de fascistische overheid van Benito Mussolini. In 1930 bezocht Piero Purcelli Duitsland om een nieuwe ontwerpstandaard voor autosnelwegen te creëren. Vanaf dat moment werd aanbevolen om minimaal 2 rijstroken per richting aan te leggen met een rijbaanscheiding, het begin van het autosnelwegennet zoals we dat nog steeds kennen. In 1933 was het Italiaanse autostrada-netwerk reeds 458 kilometer lang. In 1933 werd de A4 tussen Torino en Venezia opengesteld. Andere vroegere autostrade waren de A3 tussen Napoli en Salerno in 1929 en de A11 tussen Firenze en Pisa in 1933. Vooroorlogse snelwegen waren allemaal enkelbaans. In sommige gevallen betrof het driestrooks wegen met een suicide lane in het midden. Pas later zijn die wegen omgebouwd tot volwaardige autosnelweg.

Nog in de jaren ‘30 gingen de concessionairs van de meeste autostrade failliet, als gevolg van te hoge inschattingen over de gebruikersaantallen en onderschatting van de onderhoudskosten. De wegen werden overgenomen door de organisatie die nu ANAS heet.

Na de Tweede Wereldoorlog werd het snelwegenbouwprogramma vrij snel weer opgepakt. De eerste autostrade die daadwerkelijk aan moderne eisen voor een autosnelweg voldoen (2x2 rijstroken met gescheiden rijbanen) werden vanaf midden jaren '50 aangelegd. Over het algemeen wordt de A90, de ringweg van Rome, gezien als de eerste autostrada met 2x2 rijstroken. Hiervan is het eerste deel in 1951 opengesteld, maar dit was slechts een zeer kort stuk. Het eerste langere stuk autosnelweg met 2x2 rijstroken was de A7 tussen Tortona en Serravalle op 26 juli 1958. Op 8 december 1958 opende ruim 100 kilometer van de A1 tussen Milano en Parma. Italië opende betrekkelijk veel autosnelwegen in de late jaren '50. Tussen 1951 en 1960 opende 551 kilometer autostrada, wellicht het meeste van Europa in die tijd.

De meeste Italiaanse autosnelwegen werden in de jaren 60 en de eerste helft van de jaren 70 opengesteld. In 1975 werd legge 492 ingevoerd, een wet die nieuwe autosnelwegen verbood. Enkel snelwegen in een vergevorderd stadium van planning, of die al in aanleg waren, mochten worden gebouwd. Deze wet werd in 2001 formeel ongedaan gemaakt, alhoewel vanaf de jaren '80 langzaam uitzonderingen op werden toegelaten zodat vanaf ongeveer 1995 weer wat nieuwe snelwegen werden gebouwd. Tussen pakweg 1978 en 1995 zijn er door legge 492 echter vrijwel geen autosnelwegen gebouwd. Eind jaren 90 nam het aantal projecten weer toe, en in het eerste decennium van 2000 werd weer veel gebouwd. Kanttekening is dat voor 1975 het gros van de Italiaanse snelwegen al voltooid was. De wet had relatief weinig effect. Enkel op Sicilië bleef de snelwegbouw achter, en een aantal regionale snelwegen werd niet gerealiseerd. Als alternatief zijn tijdens de jaren 80 en 90 veel superstrade gebouwd in het midden van Italië, die zonder de budgettaire problemen die de aanleiding vormden van de bouwstop vermoedelijk zouden zijn aangelegd als autostrada.

Veel Italiaanse autosnelwegen zijn in de recente geschiedenis verbreed, zoals de A1 en A4 die zeer veel vakantieverkeer en vrachtverkeer trekken. Ook zijn enkele delen van autosnelwegen heraangelegd, doordat het substandaard alignement van de jaren '60 niet meer aan de huidige verkeersvraag voldoet. Dit betrof bijvoorbeeld de A1 tussen Bologna en Firenze en de A2 tussen Salerno en Reggio Calabria.

Statistieken

De ontwikkeling van het autostrada-netwerk.
De snelwegopeningen per jaar.

Toekomst

Nieuwbouw vindt plaats op beperkte schaal, zoals de A31 naar Trento en de A33 in de regio's Cuneo en Torino. Ook is het gepland de ontbrekende schakel in de A12 aan de westkust te bouwen, evenals de A18 op Sicilië.

Tol

Zie ook tolwegen in Italië.

Vrijwel alle Autostrade zijn tolwegen, met uitzondering van de meeste snelwegen in het diepe zuiden, zoals de A2. Ook rondom de grote steden zijn autosnelwegen tolvrij. Tol wordt zowel met een gesloten ticketsysteem geïnd als met een open tolsysteem met individuele tolstations, met name op kortere trajecten. De hoogte van de tol varieert: over het algemeen wordt in bergachtige gebieden, met name de westelijke Apennijnen, meer tol gevraagd dan in vlakke gebieden. De tol varieert tussen € 0,05 en € 0,15 per kilometer. Over het algemeen is de tol lager dan in Frankrijk of Spanje, behalve bij grote steden en in de Alpen.

Om in Italië te komen dient men ook tol te betalen, veelal gaat dit via de behoorlijk prijzige toltunnels met Frankrijk, die vaak meer dan € 30 enkele reis vragen, het vignet in Zwitserland, Oostenrijk of Slovenië. Voor een heen- en terugreis zal het Zwitserse vignet over het algemeen het goedkoopst uitvallen, tenzij hiervoor veel omrijkilometers gemaakt moet worden (bijvoorbeeld wanneer men in het uiterste oosten van Italië moet zijn).

Maximumsnelheid

De maximumsnelheid op Autostrade is 130 km/h. In stedelijke gebieden ligt deze lager, op 110 of zelfs 90 km/h. Er bestaat de mogelijkheid om de maximumsnelheid op te hogen naar 150 km/h wanneer minstens 3 rijstroken per richting aanwezig zijn met trajectcontrole SICVE.[2][3] Voor zover bekend is er nergens een maximumsnelheid van 150 km/h ingesteld.

Trajectcontroles

Trajectcontrole SICVE (voorheen: "tutor").

zie SICVE voor het hoofdartikel.

Op 1.400[4] tot 2.500 kilometer autosnelweg is in Italië een trajectcontrole in werking. Dit systeem heet ook wel SICVE (Sistema informativo per il controllo della velocità) ook wel bekend als Tutor. De eerste trajectcontrole is in 2004 ingevoerd. Uit onderzoek blijkt dat het aantal verkeersdoden op wegvakken met Tutor met 51% gedaald is.[5] Anders dan in veel andere landen, waar trajectcontroles worden ingezet om lage maximumsnelheden te handhaven, geldt dat in Italië Tutor voornamelijk op snelwegen met een maximumsnelheid van 130 km/uur wordt ingezet. Deze wegvakken staan met borden aangegeven.

Evenals in Nederland, het Verenigd Koninkrijk en Oostenrijk wordt met de trajectcontrole de gemiddelde snelheid gemeten. Enkel afremmen voor de cameraportalen is zinloos.

Autostrade

Autostrade in Italië

A1A2A3A4A5A6A7A8A9A10A11A12A13A14A15A16A18A19A20A21A22A23A24A25A26A27A28A29A30A31A32A33A34A35A36A50A51A52A53A54A55A56A57A58A59A60A90A91Autostrada Catania-Siracusa

RA1RA2RA3RA4RA5RA6RA7RA8RA9RA10RA11RA12RA13RA14RA15RA16


Zie ook

Referenties

Autosnelwegnamen in de wereld

AutobahnAutobunnAutocestaAutoestradaAutokinetodromosAutomagistralėAutópályaAutopistaAutoputAutorouteAutosnelwegAutostrada (Italië)Autostrada (Polen)Autostradă (Roemenië)AutostradëAutovíaAvtocestaAvtomagistralAvtomagistralaAvtopatDiaľnicaDálniceExpresswayFreewayKiirteeMoottoritieMotorveiMotorvejMotorvägMotorwayOtoyol