Autostrada (Polen)

Uit Wegenwiki
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
   Opengesteld
   Opengesteld, nog werkzaamheden
   In aanbouw
   Design-build contract, ontwerpfase
   In aanbesteding
   Milieubesluit vastgesteld
   Gepland

Een autostrada (meervoud: autostrady) is een autosnelweg in Polen. Samen met de droga ekspresowa vormt de autostrada het snelwegennet van het land. Een autostrada is een uitvoeringsvariant van een droga krajowa en valt onder het hoofdwegennet van Polen. Alle autostrada's zijn een droga krajowa, maar niet alle droga krajowa zijn een autostrada. Per 1 juni 2023 beschikte Polen over 1.801 kilometer autostrada.

Geschiedenis

zie ook lijst van wegopeningen in Polen.

Eerste planning en Tweede Wereldoorlog

Tussen de Eerste en Tweede Wereldoorlog begon men in Polen met het plannen van de eerste snelwegen. Na de Tweede Wereldoorlog veranderden de grenzen van Polen drastisch, waarbij ook een aantal Reichsautobahnen van Duitsland op Pools grondgebied kwamen te liggen, dit betreft de volgende wegen

  • Berlinka, wegvakken Duitse grens - Chociwel (huidige A6 en DW142, en Elbląg - Russische grens (huidige S22).
  • Śląska, wegvakken Duitse grens - Brzeg (220 km, huidige A4 en A18 en Ujazd - Gliwice - Zabrze (40 km, huidige DK88).

Na de Tweede Wereldoorlog

De meeste van deze snelwegen hadden oorlogsschade, met name bruggen waren vernietigd. Een aantal van deze bruggen zijn direct na de Tweede Wereldoorlog herbouwd, anderen duurden decennia voordat er een nieuwe brug werd gebouwd. De Berlinka van Elbląg tot de Russische grens was tot de herbouw in 2003 praktisch onberijdbaar, de A4 was extreem slecht maar is in fases van de jaren 90 tot 2006 vernieuwd. Momenteel is de gehele A4 gemoderniseerd. De DW142 bestaat nog wel in zijn oorspronkelijke vorm, maar heeft geen significante verkeersfunctie.

Jaren 70

In de jaren 70 begon de eerste serieuze aanleg van een snelwegennet. In 1972 werden plannen gemaakt voor een snelweg van Gliwice naar Kraków, de verdubbeling van de A4 tussen Wrocław en Gliwice en een weg van Warszawa naar Katowice. In 1976 kwam daar nog een aantal wegvakken bij, zoals Kraków - Tarnów, oostelijke bypass van Katowice, de S1 van Bielsko-Biała naar de Tsjechische grens, de A2 van Poznań naar Warszawa en een snelweg van Łódź naar Piotrków Trybunalski. In de jaren '70 is uiteindelijk één snelweg daadwerkelijk aangelegd, de S6 tussen Gdynia en Gdańsk die in 1977 opende. Dit was de eerste snelweg die door Polen zelf werd aangelegd, en de aanleg viel samen met de bouw van de eerste snelwegen in veel communistische landen, zoals Tsjechië, Slowakije en Roemenië.

Jaren 80

In 1985 werden plannen gemaakt voor een verdere onderverdeling; snelwegen en expresswegen. A1, A2 en A4 werden gepland als snelwegen, andere wegen als expresswegen. De aanleg van deze snelwegen verliep moeizaam, en tussen 1978 en 1991 wist de Poolse regering de volgende wegvakken op te leveren;

  • A1 Tuszyn - Piotrków Trybunalski (18 km)
  • A2 Września - Konin (48 km)
  • A4 Jaworzno - Kraków (36 km)

Jaren 90

In 1993 werd opnieuw getracht het snelwegennet uit te breiden, zoals de A3 Szczecin - Lubawka, A18 Olszyna - Krzywa (toen A12), A8 Łódź - Wrocław - Bolków en de A6 Duitse grens - Szczecin, die werden toegevoegd aan het geplande A-wegennet.

Jaren 2000

De ontwikkeling van het Poolse snelwegennet.

In 2001 werd besloten om de A3 te bouwen als de S3 en de A8 te beperken tot de rondweg van Wrocław en de rest als S8 aan te leggen, en tevens de S8 ook naar Białystok te laten lopen. In 2006 werd de A2 opgeleverd tussen Konin en Łódź. In 2007 volgden de eerste nieuwe kilometers van de A1 tussen Pruszcz Gdański en Tczew. In datzelfde jaar werd de A6 bij Szczecin vernieuwd. De planning van nieuwe snelwegen verliep in de eerste helft van de jaren 2000 traag. In 2004 werd Polen lid van de Europese Unie, wat voordelen en nadelen had, het voordeel was dat er meer geld beschikbaar komt voor de aanleg van nieuwe wegen, het nadeel was dat Polen veel meer ingewikkelde milieu-, ontwerp-, onteigenings- en aanbestedingsprocedures moet doorlopen. Met name de A2 en A4 vertraagden hierdoor.

De planning van het S-wegennet verloopt wat beter en vanaf 2005 werden er diverse rondwegen rondom dorpjes en stadjes geopend. Tevens werden veel S-projecten opgeschaald van 2x1 naar 2x2 rijstroken. In 2008 wordt de A1 verlengd van Tczew naar Grudziądz. In 2009 ging de A2 Świecko - Nowy Tomyśl eindelijk in aanleg en werd de A4 tussen Zgorzelec en Krzyżowa geopend, waarmee Polen zijn eerste doorgaande snelweg naar Duitsland kreeg. Sinds 2008 liepen ook de aanbestedingen voor de A1 en A4 een stuk soepeler, en werden overal in Polen stukken S-weg geopend.

Jaren 2010

In 2012 werd het EK voetbal in Polen en Oekraïne gehouden, waardoor men graag zo veel mogelijk nieuwe snelwegen wilde openen voor het evenement, wat deels ook gelukt is. In 2012-2013 zijn een groot aantal nieuwe autosnelwegen geopend, de prioriteit ging naar de A1, A2, S3 en A4. Belangrijk was de voltooiing van de A2 tussen de Duitse grens en Warszawa in 2012 en de voltooiing van de A1 tussen Gdańsk en Łódź in 2014. In 2016 werd de A4 voltooid, met de openstelling van het laatste deel tussen Rzeszów en Jarosław. Dit was de eerste voltooide autostrada in Polen, en de eerste aansluiting van het Europese snelwegennet op de voormalige Sovjetunie. In 2019 is de A2 door Poznań verbreed naar 2x3 rijstroken, dit was de eerste autosnelweg in Polen die verbreed is.

Jaren 2020

Vanaf 2020 waren bijna alle grote steden van Polen ontsloten per autosnelweg, echter de nadruk lag meer op de bouw van de droga ekspresowa dan op de bouw van autostrada's. In 2022-2023 kwam wel de A1 nog gereed als noord-zuidroute door heel Polen. In 2023 is ook de DK18 omgevormd tot A18 in het zuidwesten van Polen.

Afritnummering

Polen had oorspronkelijk een afritnummering naar afstand, in de praktijk werd dit vooral op de oudere delen van de A4 gebruikt. Toen de bouw van nieuwe autosnelwegen een vlucht naam, werd hier van afgestapt. In 2013 werd voor het eerst sequentiële afritnummering geïntroduceerd op de A1 tussen Toruń en Kowal. In 2020 werden de namen van afritten officieel vastgesteld.[1]

Maximumsnelheden

Voor personenauto's en voertuigen tot 3.5 ton is de maximumsnelheid 140 km/uur. Bepaalde bussen mogen 100 km/uur en voertuigen met aanhanger of meer dan 3,5 ton mogen 80 km/uur.

Ontwerpeisen

ontwerpsnelheid (km/h) 120 100 80
rijstrookbreedte (m) 3,75 3,5
vluchtstrookbreedte (m) 3,0 2,5
maximale rechtstand (m) 2000 1500
minimale rechtstand (m) 500 400 350
minimum boogstraal (m) 750 500 300
minimum booglengte (m) 300 200 150

Tol

Zie ook tolwegen in Polen.

Er wordt met twee systemen tol geheven in Polen, een open tolsysteem en een gesloten tolsysteem. Tol wordt geheven op de A1, A2 en A4.

Open tolsysteem

Bij een open tolsysteem moet men op vaste punten een bepaald bedrag betalen, afhankelijk van de voertuigklasse. Doorgaans is het mogelijk om voortijdig de snelweg te verlaten, waardoor technisch gezien niet voor alle delen van de tolweg ook echt tol betaald moet worden. De meeste tolstations zijn zo strategisch mogelijk geplaatst, zodat de tolopbrengsten zo hoog mogelijk zijn. Snelwegen met dit systeem zijn de A2 tussen Nowy Tomyśl en Konin en de A4 tussen Katowice en Kraków.

Gesloten tolsysteem

Bij een gesloten tolsysteem betaalt men naar gelang de gereden afstand, en niet op vaste punten. Bij het oprijden van de tolweg ontvangt men een ticket, en bij het afrijden, of het einde van de tolweg betaalt men een bepaald bedrag, afhankelijk van de voertuigklasse en gereden afstand. Dit systeem wordt gebruikt op de A1 en in de toekomst ook op de A2 van Konin naar Warszawa.

Tolvrije wegen

Een aantal wegen die als Autostrada zijn geclassificeerd zijn tolvrij. Dit betreffen de volledige A6 en A18, een paar delen van de A2 die buiten het open tolsysteem vallen en een groot deel van de A4 tussen de grens met Duitsland en Katowice. De A1 om Gliwice zal ook tolvrij zijn, evenals de A8. Het is wel de bedoeling om van de A4 in de toekomst een tolweg te maken. Hoe dit vormgegeven gaat worden is nog niet duidelijk.

Referenties

Autosnelwegen en expresswegen in Polen

Autosnelwegnamen in de wereld

AutobahnAutobunnAutocestaAutoestradaAutokinetodromosAutomagistralėAutópályaAutopistaAutoputAutorouteAutosnelwegAutostrada (Italië)Autostrada (Polen)Autostradă (Roemenië)AutostradëAutovíaAvtocestaAvtomagistralAvtomagistralaAvtopatDiaľnicaDálniceExpresswayFreewayKiirteeMoottoritieMotorveiMotorvejMotorvägMotorwayOtoyol