Autovía

Uit Wegenwiki
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
Het netwerk van autovías en autopistas in Spanje.

Een autovía (Baskisch: autobia) is de term voor een autosnelweg in Spanje. In Spanje betreft het een tolvrije autosnelweg, in andere Spaanstalige landen kunnen het ook andere soorten wegen betreffen, zoals tolwegen en gelijkvloerse hoofdwegen. De Spaanse tegenhanger van de autovía is de autopista, een autosnelweg met tol. Per 1 januari 2019 had Spanje 12.626 kilometer autovía.[1]

Autovías in Spanje

De A-21 bij Sigüés in de Pyreneeën.
De A-5 ten zuiden van Madrid in Castilla-La Mancha.
De A-6 bij Benavente in Castilla y León.
De A-7 bij Almuñécar in Andalucía.
De A-8 bij Portugalete in Baskenland.
De A-92 in de Sierra Nevada in Andalucía.

In Spanje vormen autovías het grootste deel van de autosnelwegen. Een autovía in Spanje heeft een ontwerpsnelheid van 120 km/h en een maximumsnelheid van 120 km/h. Een autovía wordt soms betiteld als een 'expressweg', maar feitelijk is een autovía een volwaardige autosnelweg, met 2x2 rijstroken, vluchtstroken en ruim ontworpen ongelijkvloerse aansluitingen. Echter de eerste generatie autovías had lagere ontwerpstandaarden, vaak was dit een verdubbelde carretera nacional (veelal de radiale wegen van Madrid). Op een aantal trajecten komen deze substandaard autovías nog voor, alhoewel diverse eerste generatie autovías zijn gemoderniseerd.

De autovía werd voor het eerst in de wegenwet van 1988 gedefinieerd.[2] In de wegenwet van 1974 was alleen de autopista gedefinieerd, in 1988 werden vier typen wegen gedefinieerd, namelijk de autopistas, autovías, vías rápidas en carreteras convencionales. Deze wet was aangenomen naar aanleiding van het tweede Plan General de Carreteras van 1984 waarin besloten werd om belangrijke carreteras nacionales te verdubbelen en ongelijkvloers te maken. Dit betrof grotendeels de radialen van Madrid, maar ook een aantal wegen elders in het land, zoals de A-7 in de regio Murcia en de A-31 naar Alicante. De eerste autovías werden gevormd door de ombouw van de zes radiale carreteras nacionales vanuit Madrid, de N-I tot en met N-VI, later genummerd als de A-1 tot en met A-6.

Sinds de jaren '90 zijn in Spanje op grote schaal de carreteras nacionales vervangen door autovías en breidde het netwerk zich uit van een enkele duizenden kilometers autopista tot meer dan 13.000 kilometer aan autovías en autopistas in 2005. Sinds eind jaren '90 werden de oude radiale autovías opgewaardeerd of vervangen door autosnelwegen met modernere ontwerpeisen. Geleidelijk bestond er praktisch geen verschil meer tussen een autopista en een autovía, afgezien van de hogere afritdichtheid en het feit dat autovías tolvrij zijn.

De maximumsnelheid op een autovía is 120 kilometer per uur. Doordat Spanje een bergachtig land is, komen lagere maximumsnelheden zoals 80 of 100 kilometer per uur vaker voor, met name bij lange afdalingen of bochtige trajecten. De gemiddelde kostprijs van een autovía bedraagt € 7,9 miljoen per kilometer,[3] maar ook aanlegkosten van € 2 - 3 miljoen per kilometer komen voor. Een kostprijs van meer dan € 10 miljoen per kilometer wordt in Spanje als duur beschouwd. Vanwege de lage aanlegkosten zijn autovías in Spanje al bij veel lagere verkeersintensiteiten rendabel dan in veel andere landen.

Doordat sommige autovías omgebouwde N-wegen zijn, is het voor veel dorpen de enige ontsluitingsroute. Daardoor hebben autovías veel meer aansluitingen dan autopistas, die op nieuwe tracés zijn gebouwd (greenfield). Veel aansluitingen op de eerste generatie autovías zijn onvolledig en geven vaak alleen toegang van en naar één windrichting.

Autosnelwegcategorieën in Spanje

De Spaanse autovías zijn in 3 categorieën onderverdeeld:

  • Autovías van de staat
  • Autovías van de autonome comunidades (autovías autonómicas)
  • Autovías van de provincies en consell of cabildos (voornamelijk Baskenland, de Balearen en Canarische Eilanden)

Deze autosnelwegen hebben ook een verschillende prefix, zo hebben snelwegen van de staat een A-nummer bestaande uit 1 of 2 cijfers, snelwegen van de autonome comunidades een prefix met de afkorting van de comunidad met één, twee, drie of in sommige gevallen vier cijfers. Verder zijn er nog de snelwegen van de provincies, die een wegnummer met de afkorting van de provincie hebben. Er zijn hierdoor heel veel verschillende prefixes.

jaar comunidades autónomas diputaciones & cabildos
2000 1.230 km 378 km
2005 1.652 km 559 km
2010 2.547 km 592 km
2015 2.882 km 573 km
2016 2.907 km 587 km

Wegnummering

Zie ook lijst van prefixes in Spanje.

De huidige wegnummering van autosnelwegen in Spanje is in 2003 ingevoerd.[4] Hierbij werden de A-nummers opnieuw ingedeeld, behalve voor de radiale snelwegen van Madrid, die hun nummer behielden. In de nieuwe nummering van 2003 werd voor het eerst onderscheid gemaakt tussen autovías en autopistas, die de prefix 'AP' kregen. De prefix 'A' staat voor autovía, maar kan ook aan andere wegen worden toegekend (zoals de carreteras autónomicas van Andalucía en Aragón). Ten tijde van de hernummering van 2003 had Spanje een snel groeiend netwerk van autovías. De hernummering had vooral impact op de autosnelwegen in en rond Barcelona en de omnummering van de verdubbelde N-wegen naar A-wegen.

Een klein aantal autovías heeft ook de status van carretera nacional en dus de prefix 'N'. Dit geldt niet voor een aantal autovías in Baskenland, waar deze N-wegen geen carretera nacional zijn. De enige carreteras nacionales die ook autovía-status hebben zijn de N-II bij Zaragoza, de N-322 nabij Albacete en de N-338 bij Alicante. Al deze trajecten zijn kort en het wordt beschouwd als een rariteit binnen de Spaanse wegnummering.

Verzorgingsplaatsen

Er zijn in de regel geen verzorgingsplaatsen direct langs de autovía, zoals men die op autopistas wel aantreft. Vanaf de autovía worden tankstations en restaurants nabij aansluitingen verwezen, op belangrijke routes zijn extreem veel tankstations en restaurants nabij autosnelwegen, soms elke tweede of derde afslag, wat betekent dat tankstations regelmatig op minder dan 5 of 10 kilometer afstand van elkaar liggen. Grote verzorgingsplaatsen worden soms een 'área' genoemd, met een nummer van de dichtstbijzijnde kilometerpaal.

Incidenteel zijn er wel parkeerplaatsen zonder voorzieningen langs autovías, deze zijn echter maar sporadisch toegepast ten veel autovías hebben over grote afstanden niet dit soort parkeerplaatsen. Dit heet ook wel een 'área de descanso' en worden aangegeven met het bijbehorende verkeersbord met een boom. Vaak hebben ze alleen een parkeerplaats met afvalbak, soms zijn er ook picknickbankjes. Toiletten ontbreken vrijwel altijd.

Namen

De Spaanse naam is een autovía. Regionale talen hebben soms een afwijkende spelling;

  • Aragonees: Autovía
  • Asturisch: Autovía
  • Baskisch: Autobia
  • Catalaans: Autovia
  • Extremeens: Autovia
  • Galicisch: Autovía

Wegbeheer

Autovías kunnen in principe in het beheer zijn van alle bestuurslagen in Spanje.

  • Nationaal beheer (Red de Carreteras del Estado): de meeste autovías
  • Autonoom beheer (carretera autonómica): de meeste overige autovías
  • Provinciaal beheer (carretera provincial): alleen in Baskenland
  • Eilandraad beheer (Cabildo Insular): Canarische Eilanden
  • Eilandraad beheer (Consell Insular): Balearen
  • Gemeentelijk beheer (carretera municipal): alleen de M-30 in Madrid.

Geschiedenis

De oudste autovía van Spanje is de A-2 in Madrid die in 1952 werd opengesteld.[5] Dit was tevens de eerste snelweg van het land, pas in 1969 opende de eerste autopista (tolweg). De autovías die in de jaren '50-60-70 zijn opengesteld hadden echter niet dezelfde ontwerpeisen als autovías dat tegenwoordig hebben, feitelijk waren dit dubbelbaans wegen die vaak niet volledig ongelijkvloers waren, daarom waren dit geen volwaardige autosnelwegen. Pas de eerste generatie autovías vanaf de jaren '80 hadden echt snelwegkarakteristieken, alhoewel deze naar huidige maatstaven ook substandaard waren.

Eerste generatie autovías

De oudste autovías werden tot in de tweede helft van de jaren '80 aangeduid als een autopista, het onderscheid tussen een autovía en autopista werd voor 1988 niet gemaakt. Dit kwam ook omdat Spanje voor die tijd praktisch geen autovías had. Enkele korte invalswegen van Madrid zijn in de jaren '70 als snelweg aangelegd. Ze reikten destijds nauwelijks buiten de agglomeratie.

In het Plan General de Carreteras 1984 werd besloten dat de radialen van Madrid, de N-I t/m N-VI, omgebouwd moesten worden tot autovía. Dit kon op de Meseta, de centrale hoogvlakte, goedkoop door de bestaande carreteras nacionales om te bouwen tot autovía, met rondwegen rond de dorpen en een tweede rijbaan op de trajecten tussen de dorpen. Op diverse trajecten is de oorspronkelijke weg daardoor verdwenen. Vaak wordt gedacht dat een groot deel van de Spaanse autovías op die manier zijn aangelegd, maar het betreft niet meer dan ongeveer 1.000 tot 1.500 kilometer autovía van de eerste generatie die op die manier is aangelegd. Op plekken waar het terrein heuvelachtig of bergachtig is was het verdubbelen van de oorspronkelijke weg niet mogelijk. Het grootste deel van de eerste generatie autovías door verdubbeling zijn tussen 1988 en 1992 opengesteld. Rondom de plaatsen werden rondwegen aangelegd, een 'variante' genoemd in het Spaans. Deze varieerden van drie of vier tot meer dan 20 kilometer in lengte.

In het Plan General de Carreteras 1984, dat een looptijd had van 1984 tot 1991, werd een netwerk van 2.590 kilometer autovía opgenomen.[6][7] Het bouwprogramma was gepland in twee fases, de eerste fase verliep van 1984 tot 1987 en de tweede fase van 1988 tot 1991.

naam traject huidige route
Autovía del Norte Madrid - Burgos
Autovía de Aragón Madrid - Zaragoza
Autovía de Levante Madrid - Valencia / Alicante
Autovía de Andalucía Madrid - Sevilla
Autovía de Extremadura Madrid - Badajoz
Autovía del Noroeste Adanero - Benavente
Autovía de Castilla Burgos - Tordesillas
Autovía del Mediterráneo Alicante - Murcia - Puerto Lumbreras
Autovía de la Costa del Sol Málaga - Algeciras
Autovía Sevilla - Huelva Sevilla - Huelva
Autovía del Atlántico Tui - Portugal
Autovía Oviedo - Campomanes Oviedo - Campomanes
Autovía Madrid - Toledo Madrid - Toledo
Autovía Murcia - Cartagena Murcia - Cartagena
Autovía de Circunvalación de Valencia Valencia
Autovía de Circunvalación de Alicante Alicante

Nadat rond 1992 bijna alle radiales van Madrid waren omgebouwd tot autovía op de Meseta, begon de aanleg van de eerste generatie autovías door de bergen rond de Meseta. Zo zijn aanzienlijke delen van de A-3 naar Valencia op een nieuw tracé aangelegd. Bijzonder lastig was de aanleg van de A-6 vanaf Astorga naar A Coruña, die hier bijna geheel over een nieuw tracé werd aangelegd in verband met het bergachtige karakter. Ook in Catalunya, Cantabria en het País Vasco (Baskenland) werden de eerste generatie autovías over een volledig nieuw tracé aangelegd in verband met het vaak bergachtige karakter van deze regio's. De openstelling van de A-6 ten westen van Ponferrada in 2002 wordt meestal gezien als de laatste autovía van de eerste generatie, alhoewel deze eigenlijk net zo goed is uitgebouwd als latere autovías. In 2014 was de renovatie van alle eerste generatie autovías afgerond.

Belangrijke corridors die als de eerste generatie autovía zijn aangelegd zijn Madrid - Burgos, Madrid - Zaragoza, Madrid - Valencia / Alicante / Murcia, Madrid - Sevilla, Madrid - Badajoz en Madrid - La Coruña. In het zuidoosten van Spanje is ook een groot deel van de A-7 aangelegd als eerste generatie autovía tussen Almería en Alicante.

Plan de Acondicionamiento de Autovías de Primera Generación

Zie ook Plan de Acondicionamiento de Autovías de Primera Generación.

In 2007 is een programma gestart om 2.131 kilometer eerste generatie autovía te moderniseren, het Plan de Acondicionamiento de Autovías de Primera Generación. Dit programma omvatte autovías die in de jaren '80 zijn aangelegd en kostte € 6,3 miljard en was in 2012 grotendeels afgerond. Het programma bestond uit twee fases. In 2007 is gestart met 1.521 kilometer van de A-1, A-2, A-3, A-4 en A-31.[8] Dit was in 2009 grotendeels gereed. In de periode 2008-2011 zou een tweede fase van 574 kilometer autovía worden gemoderniseerd.[9] De werkzaamheden zijn deels onder een concessie van 19 tot 20 jaar uitgevoerd met schaduwtol. De tweede fase van het plan is echter versoberd uitgevoerd vanwege de financiële crisis vanaf 2009 en bovendien met minder schaduwtolconcessies.

Nieuwe autovías

Vanaf ongeveer het jaar 2000 werden er in Spanje op grote schaal autovías aangelegd. Deze hadden niet meer de substandaard kenmerken van de eerste generatie autovías en hebben dan ook alle kenmerken van een autopista, afgezien van het feit dat de autovías meer aansluitingen hebben en tolvrij zijn. Deze wegen hebben bijna allemaal een ontwerpsnelheid van 120 km/h, en eventueel 100 km/h op bergachtige trajecten. Ongeveer 80 procent van de Spaanse autovías is volgens moderne ontwerpeisen aangelegd. Tussen 2010 en 2014 zijn de eerste generatie autovías opgewaardeerd naar moderne ontwerpeisen. Daarmee blijft een zeer beperkt aantal verouderde autovías over, met name in stedelijke gebieden.

Sommige nieuwe generatie autovías zijn net zoals de eerste generatie autovías over de oude N-wegen aangelegd. Het verschil daarbij is dat hier sprake is van een volledige nieuwbouw, enkel het tracé wordt nog gebruikt om op grondverwerving te besparen. Dit gaat in grote delen van Spanje, met name op de Meseta, niet ten koste van de ontwerpeisen, omdat deze wegen vaak al een zeer optimaal alignement hadden.

Ontwikkeling

Het snelwegennet groeit sinds de jaren 90 gestaag. Het overgrote deel van de nieuwe snelwegen in Spanje zijn als autovías aangelegd. Tussen 1994 en 2010 groeide het autopista-net van 2.023 kilometer naar 2.991 kilometer, terwijl het autovía-net in die tijd van 4.474 kilometer naar 11.271 kilometer groeide.

jaar lengte (km)
2000 6.847
2001 7.294
2002 7.353
2003 7.779
2004 8.107
2005 8.784
2006 9.258
2007 10.041
2008 10.521
2009 11.005
2010 11.271
2011 11.509
2012 11.676
2013 11.955
2014 12.029
2015 12.296
2016 12.405
2017 12.484
2018 12.626

Fietsen op autovías

Fietsen op de autovía.

In Spanje geldt de algemene regel dat het is toegestaan om te fietsen op een autovía, tenzij dit met borden wordt verboden. In de praktijk is het op de meeste autovías niet toegestaan om te fietsen. Wanneer dat wel mag, moet van de vluchtstrook gebruikgemaakt worden.[10]

Autovías met de ontwerpeisen van een autopista

Sinds 2003 staat de term autopista voornamelijk voor een tolweg. Echter voor 2003 zijn diverse tolvrije autovías aangelegd die de ontwerpeisen van een autopista hebben.

Voorbeelden van A-wegen met de ontwerpeisen van een autopista, maar de wettelijke status van een autovía hebben, zijn de A-3/A-31 tussen Honrubia en La Roda, delen van de A-7 in de Región de Murcia, de A-49 tussen Sevilla en Huelva en de A-66 tussen Benavente en León, evenals tussen Oviedo en Gijón. Deze autovías komen overeen dat ze ouder zijn dan wat als 'eerste generatie autovías' worden beschouwd, en zijn veelal in de jaren '60-80 aangelegd, alhoewel deels tot in de jaren '90.

Kenmerken van autovías met een autopista-ontwerp zijn de grotere afstand tussen aansluitingen, een meer optimaal alignement dan de eerste generatie autovías (geen verdubbeling van de oude carretera nacional) en de toepassing van een halfklaverblad, iets wat bij de eerste generatie autovías bijna nooit voorkomt, maar wel op deze autovías met een autopista-ontwerp (meest prominent de A-49 ten westen van Sevilla).

Daarnaast zijn er tolvrije autopistas die de juridische status van een autopista hebben (met bijbehorend verkeersbord). Dit zijn bijvoorbeeld de ringwegen van Madrid, de A-49 van Sevilla naar Huelva en de A-67 van Torrelavega naar Santander. Deels kunnen deze wegen wel een schaduwtol hebben. Echter wegen met schaduwtol kunnen ook de bebording van een autovía hebben, zoals bijvoorbeeld de CM-42.

Verder zijn er een aantal autopistas waar voorheen tol werd geheven, maar waar de tolheffing is opgeheven, of het tolplichtige traject is ingekort. Deze zijn vaak nog met een AP-nummer bewegwijzerd, maar zijn in werkelijkheid tolvrij. Ook zijn er tolwegen behorend tot het autonome wegennet die geen AP-nummer hebben, maar wel een nummer van de autonome regio. Voorbeelden zijn enkele C-routes in Catalunya en enkele AG-routes in Galicia.

Maximumsnelheid

De maximumsnelheid op autovías is hetzelfde als die op autopistas: 120 km/h.

In de wegcode van 1974 werd de maximumsnelheid op autovías vastgesteld als 110 km/h. Indertijd waren er echter maar heel weinig autovías in Spanje, de meeste autovías waren indertijd korte invalswegen van met name Madrid en een paar andere steden. In 1976 werd de maximumsnelheid vanwege de oliecrisis verlaagd naar 100 km/h, ook op de autopista. In 1979 werd deze op autopistas weer verhoogd naar 120 km/h, maar op autovías bleef deze nog 100 km/h. In de ruim 10 jaar nadien werden de eerste carreteras nacionales verdubbeld tot autovía, waarmee autovías over grotere afstanden ontstonden. De maximumsnelheid bleef echter nog enige tijd 100 km/h, in 1992 werd dit verhoogd naar 120 km/h.[11] In 2011 is de maximumsnelheid enige tijd verlaagd geweest van 120 naar 110 km/h.[12] Dit was echter impopulair en op 1 juli 2011 is de maximumsnelheid weer teruggebracht naar 120 km/h.[13]

Autovías in andere landen

De meeste Latijns-Amerikaanse landen geven voorkeur aan de oude naam "autopista" voor volwaardige snelwegen. In Latijns-Amerika wordt de term autovía gebruikt voor "carreteras de doble calzada", wegen met 2 rijbanen. Dit zijn vaak hoofdwegen met 2x2 rijstroken, die echter in de regel niet of niet volledig ongelijkvloers zijn. De term wordt gebruikt in Argentinië, Colombia en Mexico. De term lijkt in Centraal-Amerika weinig tot niet gebruikt te worden.

Zie ook

Referenties

  1. Evolución desde 1970 de todas las redes | mitma.es
  2. Ley 25/1988, de 29 de julio, de Carreteras. | boe.es
  3. Coste medio construcción por tipo de vía | mitma.es
  4. Real Decreto 1231/2003, de 26 de septiembre, por el que se modifica la nomenclatura y el catálogo de las autopistas y autovías de la Red de Carreteras del Estado. | boe.es
  5. Jueves 8 de mayo de 1952. El emir de Irak Abdul Illah inaugura junto a Francisco Franco la primera autopista de España: Avenida de América. | abc.es
  6. Plan General de Carreteras 1984 (p134) | fomento.gob.es
  7. Plan General de Carreteras 1984 | archive.org
  8. RESOLUCIÓN de 10 de octubre de 2006, de la Dirección General de Carreteras, por la que se publica el Acuerdo que regula la encomienda de gestión del Ministerio de Fomento a la Sociedad Mercantil Estatal Ingeniería y Economía del Transporte, S.A., para la asistencia técnica para la elaboración de informes relativos al Plan de adecuación de las autovías de primera generación. | boe.es
  9. Fomento anuncia una inversión de 22.985 millones hasta 2012 para mejorar las carreteras y autovías | elmundo.es
  10. Real Decreto Legislativo 6/2015, de 30 de octubre, por el que se aprueba el texto refundido de la Ley sobre Tráfico, Circulación de Vehículos a Motor y Seguridad Vial (BOE núm. 261, de 31 de octubre de 2015) - Artículo 20. Circulación en autopistas y autovías. | boe.es
  11. Real Decreto 13/1992, de 17 de enero, por el que se aprueba el Reglamento General de Circulación, para la aplicación y desarrollo del texto articulado de la Ley sobre Tráfico, Circulación de Vehículos a Motor y Seguridad Vial. | boe.es
  12. El Gobierno reduce la velocidad máxima en autovías y autopistas a 110 kilómetros por hora | elpais.com
  13. El Gobierno decide establecer nuevamente el límite de velocidad a 120 | elpais.com
Autosnelwegnamen in de wereld

AutobahnAutobunnAutocestaAutoestradaAutokinetodromosAutomagistralėAutópályaAutopistaAutoputAutorouteAutosnelwegAutostrada (Italië)Autostrada (Polen)Autostradă (Roemenië)AutostradëAutovíaAvtocestaAvtomagistralAvtomagistralaAvtopatDiaľnicaDálniceExpresswayFreewayKiirteeMoottoritieMotorveiMotorvejMotorvägMotorwayOtoyol