Bergen

Uit Wegenwiki
Naar navigatie springen Naar zoeken springen

Bergen is de tweede stad van Noorwegen, gelegen in de provincie Vestland. De stad telt 288.000 inwoners en heeft een stedelijk gebied van circa 500.000 inwoners.

Inleiding

Bergen is gelegen aan de westkust van Zuid-Noorwegen, in de provincie Vestland. De afstand over de weg naar Oslo bedraagt ongeveer 470 kilometer, hemelsbreed slechts 300 kilometer. Bergen ligt net wat noordelijker dan Oslo, en is een geografisch erg versnipperde agglomeratie, die zich uitstrekt over eilanden, in dalen en langs fjorden. Alhoewel Bergen aan zee is gelegen, ligt het wel op enige afstand van open zee, er is geen significante verstedelijking direct langs de open zee. De verstedelijkte regio meet noord-zuid van Knarvik naar Fana ongeveer 35 kilometer, en oost-west van Fjell tot Arna over 25 kilometer. De afstand over de weg is echter beduidend groter door de vele bergruggen en afhankelijkheid van bruggen en tunnels.

Bergen is vernoemd naar de zeven bergen rond de stad. Bergen is gelegen op een schiereiland dat Bergenshalvøyen heet. De 987 meter hoge Gullfjellet is het hoogste punt in de gemeente Bergen. Bergen geldt als de welvarendste stad van Europa, met een economie gebaseerd op de olie- en gas-industrie (offshore), diensten en scheepvaart. De haven van Bergen is de belangrijkste van Noorwegen. Bergen heeft ondanks zijn noordelijke ligging een mild klimaat, direct onder invloed van de Golfstroom. De gemiddelde maximumtemperatuur varieert van 3 °C in januari tot 18 °C in juli. Neerslag komt veel voor, in Bergen valt ongeveer 2.250 mm neerslag per jaar, het grootste deel in de vorm van regen. Sneeuw valt geregeld in de bergen rond de stad, maar blijft in de stad zelf vaak niet lang liggen.

Wegennet

Het knooppunt E39/Rv.555.

De belangrijkste wegen in en rond Bergen zijn de E16, die in Bergen begint en naar het oosten loopt, en de E39 als noord-zuidroute langs de westkust van Noorwegen. De riksvei 555 is de belangrijkste regionale weg. Formeel heeft Bergen maar een paar kilometer motorvei, een deel van de E39 in het noorden en RV555 in het westen van de stad, maar het is mogelijk om de gehele stad ongelijkvloers te doorkruisen op een 30 kilometer lange route van Åsane naar Sotra.

In het zuiden van Bergen zijn ook wat dubbelbaans wegen, die deels ongelijkvloers zijn, met name de E39 en Fv. 557. De luchthaven Flesland is in het zuidwesten van Bergen gelegen, maar de bereikbaarheid over de weg is matig.

Bruggen

De regio Bergen is sterk afhankelijk van bruggen. De drukste is de weinig indrukwekkende Puddefjordsbrug bij het centrum, onderdeel van de RV555. Deze telt 2x3 rijstroken. Rondom Bergen zijn drie grote hangbruggen, de Sotrabrug, Askøybrug en de Osterøybrug. Deze laatste ligt enigszins ten oosten van Bergen. Bijzonder is ook de Nordhordlandsbrug, een combinatie van een pontonbrug en een tuibrug. Nabij ligt ook de Hagelsundbrug, een kleinere hangbrug bij Knarvik.

Tunnels

Tunnels zijn een integraal onderdeel van het wegennet van Bergen, alle doorgaande wegen verlopen door meerdere tunnels. De langste tunnel direct bij de stad is de Fløyfjellstunnel van de E39, die verkeer rond de stad leidt. Onder het centrum loopt de Nygårdstunnel, waardoor de Rv. 555 verloopt. Ten westen van het centrum ligt de Damgårdstunnel, ook onderdeel van de Rv. 555. In het zuidwesten van de stad ligt de Knappetunnel, die ook een onderzeetunnel is, de enige in de regio Bergen. De E16 ten oosten van Bergen heeft een groot aantal tunnels.

Geschiedenis

De Askøybrug.

Tot eind jaren '80 had Bergen nauwelijks een wegennet dat capabel was om de agglomeratie te ontsluiten. Verkeer verliep over smalle stadswegen en was hopeloos verstopt. Decennia lang was de enige hoogwaardige weg de Rv. 555, waarvan de Puddefjordsbrug in 1956 opende, evenals de eerste buis van de Dåmgardstunnel. Het grootste deel van het snelwegennet van Bergen (de E39 en Rv. 555) is in de periode 1988-1993 in gebruik genomen, mede door de bouw van tweede tunnelbuizen. De Nygårdstunnel onder het centrum opende in 1999 voor het verkeer, zodat doorgaand verkeer niet meer over het wegennet van het centrum van Bergen hoefde.

In 1971 opende de eerste grote brug van de regio Bergen, de Sotrabrug van de Rv. 555. In 1992 opende de Askøybrug, zodat ook dat eiland geïntegreerd werd in het stedelijk gebied van Bergen. In 1994 opende de Nordhordlandsbrug en in 1997 de Osterøybrug.

Men kan dus stellen dat het wegennet van de regio Bergen in 10 jaar tijd tussen 1988 en 1998 drastisch is verbeterd, met de openstelling van bijna alle bruggen, tunnels en dubbelbaans autowegen. In 2010 en 2015 opende in twee fases de fylkesvei 557 als de westelijke ringweg van Bergen. Sinds 2016 is de congestieheffing in Bergen variabel. De E39 is ten zuiden van Bergen tot aan Os als autosnelweg uitgebouwd, hiertoe is tussen 2015 en 2022 de 9 kilometer lange Lysehorntunnel aangelegd.

Toekomst

In de komende jaren worden nog enkele grote wegenprojecten in de regio Bergen gerealiseerd. Er waren plannen om de E16 een andere route naar Bergen te vormen via de 8 kilometer lange Arnatunnel, maar dit project bleek negatieve effecten op de doorstroming rond het centrum te hebben. Als alternatief wordt mogelijk een zuidoostelijke bypass gepland zodat verkeer vanaf het zuiden naar de E16 niet meer via het centrum van Bergen hoeft. Ook wordt de E39 tussen Åsane en de Nordhordlandsbrug verbeterd. In 2023 begon de uitbouw van de riksvei 555 ten westen van Bergen, inclusief de nieuwe Sotrabrug.

Tol

Puddefjordsbroen, het drukste punt van Bergen.

Rondom Bergen ligt een tolcordon met volledig geautomatiseerde tolheffing. Dit is het oudste tolcordon ter wereld en werd eind jaren '50 ingevoerd om de eerste grote infrastructurele werken te bekostigen. Destijds werd het nog geen tolcordon genoemd, maar werd er tol geheven voor tunnels en bruggen. Het huidige tolcordon kwam in 1986 tot stand en was de eerste van Noorwegen. Met de tolheffing wordt het Bergensprogrammet gefinancierd. Nabij Bergen is een apart tolcordon op het eiland Askøy.

De tolheffing in Bergen geldt uitsluitend stadinwaarts. Het is praktisch onmogelijk om tol te omzeilen, op alle invalswegen en mogelijke sluiproutes staan portalen. Het tolcordon was oorspronkelijk niet erg duur (gezien het gemiddelde inkomen in Noorwegen), maar de toltarieven zijn in fases significant verhoogd. Tot 2013 was het toltarief 15 kronen, tot 2016 25 kronen en sinds 1 februari 2016 geldt een variabel toltarief van 45 kronen in de spits en 19 kronen buiten de spits.[1][2][3] Per 1 juni 2018 werden de toltarieven verder verhoogd naar 24 kronen buiten de spits en 49 kronen in de spits, met hogere tarieven voor dieselauto's.[4] De tolinkomsten bedroegen in 2016 ongeveer 690 miljoen kronen (€ 76 miljoen).

Na de verhoging van de toltarieven in 2016 bleek er 5% minder verkeer door de tolpoorten te rijden, met een afname van 14% in de spits maar een toename van 11% in de halve uren voor en na het ingaan van het spitstarief.[5] Het tolvermijdend effect nam na verloop van tijd wel af, waardoor men weer terugkeerde naar de spitsperiode. Er was afgesproken dat wanneer het aandeel elektrische auto's de grens van 20% overschrijdt, de uitzonderingsstatus voor elektrische auto's beëindigd zou worden. Sinds 6 april 2019 moeten elektrische auto's ook tol betalen in Bergen.[6] Naar verwachting zullen de tolinkomsten dan stijgen naar 1 miljard NOK. Bij het nabijgelegen tolcordon van Askøy moeten elektrische auto's sinds 1 februari 2019 tol betalen.[7]

In Bergen mag het toltarief vervijfvoudigd worden tijdens periodes met slechte luchtkwaliteit.[8] Het toltarief bedraagt dan 225 NOK (€ 23) per passage. Op dagen met een vervijfvoudiging van de toltarieven is het openbaar vervoer gratis.

Verkeersintensiteiten

Het wegennet rond Bergen wordt vrij intensief bereden. Met name omdat de knooppunten en aansluitingen substandaard zijn, geeft dit een hoge verkeersdruk. Het wegennet van Bergen is daarom filegevoeliger dan de verkeersintensiteiten suggereren. De hoogste verkeersintensiteit wordt behaald op de E39 ten zuiden van het centrum, met 55.000 voertuigen per dag. Dezelfde intensiteit wordt ook behaald op de Puddefjordsbrug (Rv. 555). De Fløyfjellstunnel (E39) verwerkt 47.000 voertuigen per dag.

De knelpunten zitten echter ook op enkelbaans trajecten. De Sotrabrug (Rv. 555) verwerkt 26.000 voertuigen per dag op 1x2 rijstroken, en in combinatie met invoegers vlak voor de brug leidt dit frequent tot filevorming. Met 19.000 voertuigen is de 1x2 rijstroken tellende Askøybrug ook behoorlijk druk. Een ander druk wegvak is de 1x2 E39 ten noorden van Åsane, met 21.000 voertuigen per dag. De wat noordelijker gelegen Nordhordlandsbrug verwerkt 16.000 voertuigen per dag.

Het wegennet in het zuiden van Bergen is ook vrij druk. De E39 telt 45.000 voertuigen per dag en heeft verkeerslichten. Met 20.000 tot 28.000 voertuigen is de Rv. 580 naar de luchthaven Flesland ook druk.

Zie ook

Referenties

Motorveier & riksveier in Noorwegen

Motorvei: E6E16E18E39Rv. 159Rv. 190Rv. 555Ring 3

Europavei: E6E8E10E12E14E16E18E39E45E69E75E105E134E136

Riksveier: 234579121313151719212222232425262728293031323334363738404142434445464748495051525355555760616263646570727374767778798081828383848586879192939498110111150159162163190350420509555706827