Brug Uitwellingerga
| Brug Uitwellingerga | |
|---|---|
| |
| |
| Overspant | Prinses Margrietkanaal |
| Rijstroken | 1x2 |
| Totale lengte | 109 meter |
| Hoofdoverspanning | 25 meter |
| Hoogte brugdek | 7,2 meter |
| Openstelling | 14-12-1948 |
| Verkeersintensiteit | ? mvt/etmaal |
| Locatie | kaart |
De Brug Uitwellingerga is een basculebrug in Nederland, gelegen in de voormalige rijksweg 43 tussen Sneek en Joure in Friesland, naast de Prinses Margriettunnel.
Kenmerken
De Brug Uitwellingerga bestaat uit drie onderdelen, namelijk de massieve betonnen aanbruggen, een basculebrug met een houten dek en een stalen hoofdoverspanning die niet beweegbaar is. De totale lengte van de brug bedraagt circa 109 meter, waarbij de stalen hoofdoverspanning circa 25 meter bedraagt. De doorvaarthoogte in gesloten toestand bedraagt 7,2 meter.
De brug is onderdeel van de Nije Dyk richting Sneek en de Aldewei richting Joure. Dit is de voormalige rijksweg van Sneek naar Joure. De brug overspant het Prinses Margrietkanaal ter hoogte van het dorp Uitwellingerga, waar het naar vernoemd is. De brug ligt op ongeveer 75 meter afstand van de Prinses Margriettunnel van de A7.
De Brug Uitwellingerga is gelegen in een ex-rijksweg die thans in het beheer van de gemeente Súdwest Fryslân is. De brug zelf is echter nog in beheer van Rijkswaterstaat. De brug is onderdeel van de Staande Mast Route (SMR) Noord-Nederland, van Lemmer naar Delfzijl.[1] De brug is hoog genoeg voor veel beroepsvaart, maar plezierjachten met hoge masten en hoge schepen moeten op een brugbediening wachten.
Geschiedenis
Voorgeschiedenis
In de jaren '30 is een aanvang gemaakt met het Prinses Margrietkanaal door Friesland. Daarvoor was er al een watergang in deze streek, die de Westerbrugsloot en de Oosterbrugsloot heette. Deze had een draaibrug voor de toenmalige Tramlijn Joure - Sneek, die van 1886 tot 1947 in gebruik was. Voor wegverkeer was er vanaf 1866 een pontveer in wat tegenwoordig de wegen Buorren en Lytse Suden in Uitwellingerga zijn. In die tijd was er geen doorgaande wegverbinding tussen Sneek en Joure. Het verkeer moest in die tijd via Spannenburg.
Aanleggeschiedenis
Met de bouw van het Prinses Margrietkanaal was ook de bouw van een nieuwe rijksweg voorzien die rechtstreeks tussen Sneek en Joure zou verlopen. Deze weg was als rijksweg 43 opgenomen in het Rijkswegenplan 1932. De bouw van de onderbouw van de brug werd in november 1939 aanbesteed.[2] De werkzaamheden aan het kanaal gingen na de Duitse invasie van mei 1940 nog enige tijd door. Op 1 oktober 1940 werd de pontveer over de Westerbrugsloot opgeheven omdat het nieuwe kanaal dermate gereed was dat deze niet meer noodzakelijk was.[3] De pontveer was toen nog het oorspronkelijke vaartuig uit 1866.
De Brug Uitwellingerga is in het droge gebouwd, in 1940 kwam een tijdelijke hulpweg in het gebied gereed in wat later de rijksweg 43 zou worden.[4] De brug van de brug vorderde traag tijdens de bezettingsjaren vanwege tekort aan materialen.[5] De bouw van de brug is vermoedelijk in 1942 gestaakt. De bouw van de brug werd direct na de oorlog hervat, in oktober 1946 werd gewerkt aan de stalen hoofdoverspanning.[6] Het duurde echter toch nog enkele jaren voordat de Rijksweg 43 en de brug bij Uitwellingerga gereed kwamen, de brug is uiteindelijk op 14 december 1948 geopend voor het verkeer.[7]
Na de openstelling van de brug is in 1949 de tijdelijke hulpverbinding verwijderd en daarna het laatste deel van het kanaal uitgegraven. Het kanaal is op 30 mei 1951 officieel in gebruik genomen.[8][9] Er werd indertijd gesproken over het kanaal 'Stroobos - Lemmer'. In 1955 werd besloten om het kanaal het 'Prinses Margrietkanaal' te noemen.[10][11]
Latere ontwikkelingen
In de jaren '60 was de route van Joure naar Sneek een relatief snelle route, een brede enkelbaans weg zonder veel kruispunten en geen bebouwing op de route. Wel waren er twee basculebruggen. Vanwege de bouw van de A7 in de jaren '70 werd besloten tot de bouw van een tunnel, feitelijk aquaduct, net naast de Brug Uitwellingerga. Deze Prinses Margriettunnel is tussen 1974 en 1978 aangelegd en is op 5 juli 1978 opengesteld en op 29 juli dat jaar was de gehele A7 tussen Sneek en Joure gereed.[12] Daarmee nam de Prinses Margriettunnel de functie van de Brug Uitwellingerga over, die nadien nog weinig verkeer verwerkte.
Dit veranderde echter in 2022, op 14 december 2022 is de Prinses Margriettunnel afgesloten voor het verkeer omdat in de westelijke toerit een moot opgestuwd werd.[13] Het verkeer werd formeel grootschalig omgeleid via de A32 en N31, maar het meeste verkeer nam de oude rijksweg 43 tussen Sneek en Joure, waardoor de intensiteiten op de Brug Uitwellingerga sterk toenamen, met name de hoeveelheid zwaar vrachtverkeer. Vanwege de snelle verslechtering van de conditie van de basculebrug en het asfalt[14] werd besloten alternerend verkeer in te stellen, geregeld met een verkeerslicht, waarbij verkeer om en om over één resterende rijstrook over de brug kon.[15] De tunnel is op 6 februari 2023 weer provisorisch in gebruik genomen,[16] waarmee de drukte op de brug Uitwellingerga verdween.
Referenties
- ↑ Staande Mast Route: Traject Noord-Nederland | varendoejesamen.nl
- ↑ Aanbestedingen (04-11-1939) | De Volkskrant
- ↑ Opheffing pontveer Uitwellingerga (02-10-1940) | Nieuwsblad van Friesland
- ↑ Rijksweg No 43 (05-06-1940) | Christelijk sociaal dagblad voor Nederland De Amsterdammer
- ↑ Prov. Staten van Friesland (28-06-1941) | Leeuwarder Courant
- ↑ De montage van de brug bij Uitwellingerga (19-10-1946) | Leeuwarder Koerier
- ↑ De nieuwe scheepvaartverbinding bij Uitwellingerga (07-01-1949) | Nieuwsblad van Friesland
- ↑ Friese kanaalwerken vrijwel gereed (30-05-1951) | 't Nieuws voor Kampen
- ↑ De nieuwe kanalen openen op 24 mei (13-03-1951) | Leeuwarder courant
- ↑ Prinses Margrietkanaal in Friesland (10-06-1955) | Trouw
- ↑ Stroobos-Lemmer voortaan Prinses Margrietkanaal (09-06-1955) | Leeuwarder Courant
- ↑ dossier A7 | autosnelwegen.nl
- ↑ A7 tussen Joure en Sneek dicht vanwege omhoogkomend asfalt, verkeer wordt omgeleid via A32 en N31 | lc.nl
- ↑ Brug Uitwellingerga slijt sneller dan verwacht | sudwestfryslan.nl
- ↑ Verkeersregelinstallatie bij brug Uitwellingerga | sudwestfryslan.nl
- ↑ A7: Prinses Margriettunnel weer gedeeltelijk open voor verkeer | rijkswaterstaat.nl