Bulgarije

Uit Wegenwiki
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
България - Bălgaria
Hoofdstad Sofia
Oppervlakte 110.910 km²
Inwonertal 6.448.000
Lengte wegennet 44.033 km
Lengte snelwegennet 837 km[1]
Eerste snelweg 1978
Benaming snelweg avtomagistrala
Verkeer rijdt rechts
Nummerplaatcode BG

Bulgarije, voluit de Republiek Bulgarije (Bulgaars: Република България, Republika Balgariya) is een land in Zuidoost-Europa, gelegen op de zuidelijke Balkan. Het land telt 6,4 miljoen inwoners en de hoofdstad is Sofia. Het land is 2,5 keer zo groot als Nederland.

Inleiding

Geografie

Bulgarije ligt in Zuidoost-Europa aan de oostkant van het Balkan-schiereiland aan de Zwarte Zee. Het land grenst in het noorden aan Roemenië, in het westen aan Servië en Noord-Macedonië en in het zuiden aan Griekenland en Turkije. Bulgarije meet maximaal 490 kilometer van west naar oost en 320 kilometer van noord naar zuid. Bulgarije kent twee hoge bergketens, de oost-west verlopende Stara planina (Balkangebergte) in het midden van het land, en het Rodopi en Rila-gebergte. De 2.925 meter hoge Musala is de hoogste berg van Bulgarije en de gehele Balkan. Naar het noorden ligt de Donauvlakte, in het zuidoosten de Thracische vlakte. De grootste rivier is de Donau (Bulgaars: Дунав, Dunav) die grotendeels de grens met Roemenië vormt. Andere rivieren zijn de Maritsa en Struma.

Economie

Bulgarije is het minst welvarende EU-land, met een gemiddeld salaris van 2000 leva (€ 1.000) per maand (2023).[2] De kosten voor levensonderhoud liggen relatief laag, bijna 90% van de Bulgaren betaalt geen huur of hypotheeklasten.[3] De lev (BGN) wordt beschouwd als de meest stabiele munt in Oost-Europa. Bulgarije is een sterk geïndustrialiseerd land, een overblijfsel uit de communistische tijd, toen het wel de 'Silicon Valley van het Oostblok' werd genoemd. In 2013 had Bulgarije de op één na laagste staatsschuld van de Europese Unie.

Demografie

stad inwonertal datum gegevens
Sofia 1.190.000 census 2021
Plovdiv 322.000 census 2021
Varna 311.000 census 2021
Burgas 188.000 census 2021
Ruse 123.000 census 2021
Stara Zagora 122.000 census 2021
Pleven 90.000 census 2021

Het inwonertal van Bulgarije piekte op bijna 9 miljoen in 1988. Sinds de val van het communisme krimpt het inwonertal snel, in 2020 kromp de bevolking tot 7 miljoen inwoners, in 2022 bereikte het 6,4 miljoen inwoners, een krimp van meer dan 25% ten opzichte van 1988. Dit komt door een lager geboortecijfer en emigratie naar andere landen. Bulgarije bestaat voor circa 85% uit etnische Bulgaren, gevolgd door Turken (9%) en Roma (5%). Andere etnische groepen zijn kleiner dan 0,1%. Turkse Bulgaren wonen voornamelijk in het noordoosten en centrale zuiden van het land, met name op het platteland. In het oblast Kardzhali is een meerderheid Turks. De talen zijn evenredig verdeeld, 85% spreekt Bulgaars en 10% Turks. Het Bulgaars is een Slavische taal en wordt in het Cyrillisch schrift geschreven. Het is nauw verwant met het Macedonisch.

Geschiedenis

In de middeleeuwen was er in twee periodes een Bulgaars Rijk op de Balkan. Dit rijk besloeg een fors groter gebied dan het huidige Bulgarije, tot de Ionische Zee aan toe. In 1396 werd het gebied onderdeel van het Ottomaanse Rijk. In 1878 ontstond het land Bulgarije voor de derde maal na de Turks-Russische oorlog. In 1885 werd een korte oorlog met Servië gevochten. Alhoewel Bulgarije al sindsdien een de-facto zelfstandig land was, verklaarde het zich pas in 1908 onafhankelijk van het Ottomaanse Rijk. Tussen 1912 en 1918 was het land betrokken in drie oorlogen, twee Balkanoorlogen in 1912-1913 en de Eerste Wereldoorlog in 1914-1918. Doordat het land de Tweede Balkanoorlog verloor ging het een alliantie met de Centrale mogendheden aan. Hiermee verloor het daarna de Eerste Wereldoorlog.

Tussen 1918 en 1943 was het land een dictatuur bestuurd door tsaar Boris III. Het nam deel aan de Tweede Wereldoorlog als één van de Asmogendheden. Bulgarije bleef buiten de invasie in de Sovjetunie. In 1944 werd het land binnengevallen door de Sovjetunie, waarna in 1946 de Volksrepubliek Bulgarije werd gesticht. Het land was daarna onderdeel van het Oostblok als satellietstaat van de Sovjetunie. Todor Zhivkov was de leider van het land tussen 1954 en 1989. Bulgarije werd beschouwd als de meest loyale satellietstaat van de Sovjetunie alhoewel het regime tot de jaren 1980 minder repressief werd beschouwd dan elders in het Oostblok. Keerpunt vormde de vervolging van de Turkse bevolking vanaf 1984. In 1989 viel het communistische regime en in 1990 werden de eerste vrije verkiezingen gehouden. Bulgarije had lang last van de omschakeling van de communistische planeconomie tot een vrije markt-economie, pas begin jaren 2000 verbeterde de welvaart in Bulgarije. Het land sloot zich in 2004 bij de NAVO aan en werd in 2007 lid van de Europese Unie.

Wegennet

Bulgarije heeft een netwerk van 19.917 kilometer weg, dat vrijwel volledig verhard is.[4] Het wegennet was in 2020 opgedeeld in 806 kilometer autosnelweg, 2.883 kilometer wegen van de eerste categorie, 4.019 kilometer wegen van de tweede categorie en 12.209 kilometer wegen van de derde categorie. In 2020 was er 318 kilometer onverharde weg. Het werkelijk wegennet is vermoedelijk circa twee keer zo groot, maar niet formeel geclassificeerd.

Bulgarije heeft een vrij uitgebreid wegennet en telt een aantal autosnelwegen, die veelal vanaf de jaren '80 zijn aangelegd. Er worden steeds meer autosnelwegen aangelegd. De belangrijkste autosnelwegen zijn de A1 en A2, die vanaf Sofia naar respectievelijk het zuidoosten en noordoosten lopen.

De autosnelwegen zijn vaak bekender onder hun naam dan het nummer. Ze zijn vernoemd naar geografische locaties, zoals rivieren. De A1 heet de Trakiya (Thracië), naar het gebied waar hij doorheen loopt. De A2 heet de Hemus en is vernoemd naar een oude naam voor het Balkangebergte waar de snelweg doorheen loopt. De A5 heet de Cherno More, wat Zwarte Zee betekent, en loopt dan ook langs de kust van die zee. De A4 heet de Maritsa, vernoemd naar de gelijknamige rivier in het zuidoosten van Bulgarije. De A3 heet de Struma, vernoemd naar de gelijknamige rivier in het zuidwesten van het land, en de A6 heet de Lyulin en is vernoemd naar het gebergte waar de snelweg doorheen loopt. Tevens is er een ringweg van Sofia die opgewaardeerd wordt naar snelweg. Ook loopt er een expressweg van Sofia naar de Servische grens richting Belgrado.

Vanaf 2006 zijn delen van de A3 (Struma) opgeleverd, een deel van de A4 (Maritsa), evenals de A6 (Lyulin). Wel is het de bedoeling een groter snelwegennet te bouwen, zoals de A5 langs de Zwarte Zeekust , de A3 naar Thessaloniki in Griekenland en de A2 naar Varna. Op den duur moet er een snelweg van Sofia naar Skopje (Noord-Macedonië) en Niš (Servië) lopen. Plannen voor noord-zuidsnelwegen door het midden van het land zijn er in de vorm van expresswegen. Deze plannen zijn weinig concreet waardoor het transitverkeer van Centraal- en West-Europa naar Turkije aangewezen blijft op de route door Servië. Die route wordt door hogere toltarieven en strengere grenscontroles soms onaantrekkelijk gevonden.

Veel wegen in Bulgarije zijn landschappelijk mooi, door het bergachtige karakter van het zuiden en midden van het land. Veel wegen lopen dan ook langs nationale parken. De kwaliteit van de wegen wisselt, zo zijn er een aantal snelwegen met oud wegdek. Hiervan is de A2 een voorbeeld, maar veel wegen worden sinds 2004 gerenoveerd. Wel kan men daardoor veel wegwerkzaamheden tegenkomen die soms slecht afgebakend zijn. Nieuwe wegen hebben een uitstekende kwaliteit.

Wegbeheer

Het Bulgaarse wegennet wordt beheerd door de API, het Agencya Patna Infrastructura (Cyrillisch: Агенция Пътна инфраструктура, АПИ).[5]

Avtomagistrali

Zie ook avtomagistrala.

Bulgarije heeft een bescheiden netwerk van autosnelwegen, die avtomagistrali heten. De eerste snelweg werd in 1978 opengesteld, waarna het netwerk in de jaren 1980 enigszins uitgebreid is, maar nogal stagneerde gedurende de jaren 1990. Sinds 2000 neemt het snelwegennet weer in lengte toe, met name vanaf 2009. De A1 en A2 vormen de oost-westroute vanaf Sofia naar respectievelijk Burgas en Varna. De A4 is een aftakking van de A1 naar Turkije. De A5 is een korte snelweg bij Varna en de A3 en A6 vormen een noord-zuidroute vanaf Sofia richting de Griekse grens. Het netwerk wordt nog flink uitgebreid.

Autosnelwegen in Bulgarije

Avtomagistrala Vidin - Botevgrad


Geschiedenis

Zie ook Lijst van wegopeningen in Bulgarije.

In de jaren 1960 werd besloten om ook in Bulgarije autosnelwegen aan te leggen, naar het voorbeeld van buurland Roemenië. In 1962 werd besloten om de A1 van Sofia naar Plovdiv aan te leggen. De bouw van deze snelweg begon nog niet direct, pas in 1975 begonnen de werkzaamheden hiervoor, waarna de snelweg enige jaren later tot Chirpan werd opengesteld. In 1979 werd begonnen met de aanleg van de A4 naar Turkije, maar de aanleg hiervan lag regelmatig langere tijd stil. In 1980 werd een kort stukje van de A5 opengesteld bij Varna. De vierde snelweg die werd aangelegd in Bulgarije was de A2, die vanaf Sofia naar Varna moest lopen, als oost-westverbinding door het noorden van het land. In 1984 werd begonnen met de aanleg van deze snelweg, die door aanzienlijk moeilijker terrein liep dan de in de jaren 1970 opengestelde A1. Er was een gebrek aan geld, en eind jaren 1980 werd de aanleg stilgelegd. Tussentijds werd in 1991 19 kilometer van de A4 opengesteld in Zuidoost-Bulgarije. Halverwege de jaren 1990 werd de bouw van de A2 weer opgepakt, en in 1998 en 1999 werd het deel tussen Sofia en Yablanitsa opengesteld voor het verkeer.

Deze twee snelwegen vormden lange tijd de enige van Bulgarije. Na 2000 ging het economisch weer wat beter met Bulgarije, en kon de bouw van nieuwe snelwegen hervat worden. In 2005 opende het oostelijk deel van de A2 tussen Shumen en Varna voor het verkeer. In 2006 werd de A1 tussen Karnobat en Burgas opengesteld, en in 2007 volgde een deel van Chirpan tot Stara Zagora. Ook in 2007 werd het eerste deel van de A6 opengesteld in zuidwest Bulgarije, tussen Daskalovo en Dolna Dikanya. In 2010 werd een deel van de A3 rond Harmanli opengesteld, en in 2011 volgde de A5 tussen Sofia en Pernik, waarmee het lange-afstandssnelwegennet van Bulgarije stuk voor stuk vorm begint te krijgen. Op 15 juli 2013 werd het laatste deel van de A1 tussen Yambol en Karnobat voltooid. Hiermee is de A1 de eerste voltooide snelweg tussen twee grote Bulgaarse steden (Sofia en Burgas). In 2015 opende het laatste deel van de A4, zodat er een doorgaande snelweg is tot de grens met Turkije.

Toekomst

Het wegennet van Bulgarije.

De focus ligt op de aanleg van de A2 door het noorden van Bulgarije en de A3 door het zuidwesten van Bulgarije. De A6 naar de grens met Servië is ook in uitvoering. De bouw van een autosnelweg van Burgas naar Varna heeft een wat lagere prioriteit. Rond Sofia is in 2016 de SST aangelegd, ook wordt gewerkt aan de upgrade van delen van de Ring Sofia.

De noord-zuidverbindingen door het Balkangebergte in het midden van Bulgarije worden waarschijnlijk aangelegd als expresswegen. Er worden diverse noord-zuidverbindingen verwacht, waaronder een vitale schakel vanaf de Roemeense grens bij Ruse via Veliko Tarnovo naar Stara Zagora, waarmee Roemenië een directere hoogwaardige verbinding krijgt naar Turkije. Gepland is om het deel tussen Ruse en Veliko Tarnovo uit te voeren als autosnelweg. Tevens wordt een expressweg gepland vanaf de A2 bij Botevgrad die naar Vidin in het uiterste noordwesten van Bulgarije moet lopen, via Vratsa en Montana. Deze sluit aan op de Vidin - Calafat Bridge.

Hoofdwegen

Het hoofdwegennet van Bulgarije wordt opgedeeld in drie klassen, de eerste, tweede en derde klasse, in schrijftaal aangegeven met de prefix I, II en III. De formele naam voor een nationale weg is een 'Republikeinse weg' (Републикански път, Republikanski pŭt).

Het netwerk van hoofdwegen bestond in 2019 uit 19.877 kilometer weg:

  • 6 autosnelwegen - 816 km
  • 9 wegen van de 1e klasse - 2975 km
  • 44 wegen van de 2e klasse - 4035 km
  • 150 wegen van de 3e klasse - 6400 km
  • 256 wegen van de 4e klasse - 5651 km
Hoofdwegen der 1e en 2e klasse in Bulgarije

Eerste klasse
I/1I/2I/3I/4I/5I/6I/7I/8I/9
Tweede klasse
II/11II/12II/13II/14II/15II/16II/17II/18II/19II/21II/23II/27II/29II/34II/35II/37II/44II/48II/49II/51II/52II/53II/54II/55II/56II/57II/58II/59II/62II/63II/64II/66II/71II/73II/74II/76II/79II/80II/81II/82II/84II/86II/97II/99


Hoofdwegen der eerste klasse

De I/1 t/m I/9 vormen de hoofdwegen der eerste klasse. Het zijn de belangrijkste wegen voor internationaal verkeer op plekken waar nog geen autosnelwegen lopen, en verbinden alle grote steden van Bulgarije. Het netwerk is in een grid opgebouwd, even nummers verlopen van west naar oost, en oneven nummers van noord naar zuid. De wegen zijn allemaal ongeveer even belangrijk, maar de I/7 is het minst belangrijk.

Hoofdwegen der tweede klasse

De hoofdwegen der tweede klasse hebben tweecijferige nummers, en verbinden de regionale steden met de grote steden en de hoofdwegen der eerste klasse. Een flink aantal van deze wegen hebben een doorgaande functie. De lengte ligt meestal tussen 50 en 150 kilometer, maar er zijn kortere en langere wegen, zo is de I/17 maar 7 kilometer lang en vormt een bypass van Botevgrad.

Hoofdwegen der derde klasse

De hoofdwegen der derde klasse hebben driecijferige en viercijferige nummers, en hebben nagenoeg nooit een belangrijke functie. Ze verbinden dorpen en plattelandsgebieden met de andere hoofdwegen. De meeste zijn niet langer dan 40 à 50 kilometer. Hoofdwegen met een viercijferig nummer worden zelden aangegeven.

Expresswegen

Zie ook skorostni putishta.

In 2011 zijn een aantal corridors aangewezen als expresswegen. Dit zijn autowegen met 2x2 rijstroken en ongelijkvloerse kruisingen met snelwegkenmerken, vergelijkbaar met de drum expres in Roemenië of de droga ekspresowa in Polen. Vooralsnog zijn er geen wegen van dit type aangelegd.

Europese wegen

Europese wegen in Bulgarije

E70E79E80E83E85E87E675E772E773E871


Tol

Zie ook vignet (Bulgarije).

In Bulgarije moet tol betaald worden voor alle hoofdwegen en autosnelwegen met een één, twee- of driecijferig wegnummer. Dit zijn de autosnelwegen, de E-wegen en alle wegen der eerste, tweede en derde klasse. Dit vignet is in 2005 ingevoerd, en is sinds 1 januari 2019 een digitaal e-vignette.[6] Het was nog langere tijd het enige fysieke vignetsysteem van de Balkan, Roemenië is in 2009 overgestapt op elektronische (administratieve) vignetten, evenals Hongarije. Voor autosnelwegen hoeft niet apart tol betaald te worden.

Het fysieke vignet is in 2019 vervangen door een e-vignet, vergelijkbaar met Roemenië en Hongarije. Tevens is voor vrachtverkeer een op afstand gebaseerde tolheffing ingevoerd.[7] Op 15 januari 2018 is hiervoor een contract met Kapsch getekend.[8] Op 13 september 2018 stemde het Bulgaarse parlement in met de invoering van elektronische tol.[9] Het technische systeem van de vrachtwagenheffing is op 16 augustus 2019 gestart, met een commerciële start van de elektronische tolheffing per 1 maart 2020.

Wegnummering

Autosnelwegen

De autosnelwegen zijn niet volgens een systeem genummerd, maar chronologisch. Zo was de A1 de eerste snelweg, en is de A6 de meest recente snelweg. Over de exacte nummering bestond altijd veel onduidelijkheid, maar op 6 augustus 2012 werd bij wet de A-nummering vastgesteld waardoor deze onduidelijkheid verdwenen is.[10] Per 27 december 2018 is de wegnummering opnieuw gewijzigd.[11][12]

  • A1: Sofia - Plovdiv - Stara Zagora - Burgas
  • A2: Sofia - Shumen - Varna
  • A3: Sofia - Pernik - Dupnitsa - Sandanski - Griekse grens ter hoogte van Kulata
  • A4: Chirpan - Svilengrad - Turkse grens ter hoogte van Kapitan Andreevo
  • A5: Varna - Burgas
  • A6: Kalotina - Sofia

Wegnummers van autosnelwegen worden echter lang niet altijd aangegeven.

Hoofdwegen

Er zijn drie wegklassen in Bulgarije, de hoofdwegen der 1e, 2e en 3e klasse, die respectievelijk met de prefix I, II en III aangegeven worden in schrijftaal. Op de bewegwijzering komt een prefix niet terug. Eéncijferige nummers hebben de prefix I, tweecijferige II en driecijferige III. Er bestond voorheen nog een 4e klasse met de prefix IV, maar die is per 2005 overgedragen naar de gemeentes, tegelijkertijd met het invoeren van het wegenvignet van Bulgarije.

De hoofdwegen zijn in een grid genummerd, gebaseerd op de hoofdwegen der eerste klasse. Oneven wegnummers verlopen van noord naar zuid, en lopen oostwaarts op. Zo is de I/1 de westelijkste noord-zuidas, en de I/9 de meest oostelijke. Even nummers verlopen van west naar oost, en lopen zuidwaarts op, zo is de I/2 de noordelijkste west-oostas, en de I/8 de meest zuidelijke. Het systeem is redelijk consistent. De tweecijferige nummers zijn op de ééncijferige gebaseerd, en zijn geclusterd. Zo zal de I/21 dichtbij de I/2 verlopen. Driecijferige nummers zijn weer op de tweecijferige gebaseerd. Twee hoofdwegen zijn een ringweg, namelijk de II/18 rond Sofia (Ring Sofia) en de II/97 rond Dobrich. Het wegnummeringssysteem heeft ruimte voor nieuwe routes, lang niet alle wegnummers zijn in gebruik. Er is slechts één hoofdweg waarvan het nummer op een tiental eindigt, namelijk de II/80, de kortste genummerde hoofdweg van Bulgarije.

Bewegwijzering

Zie ook bewegwijzering in Bulgarije.

De bewegwijzering is op de hoofdwegen tweetalig, zowel in het Cyrillische als Latijnse schrift. Op kleinere wegen zijn ze vaak alleen in het Cyrillisch en is enige kennis van dat schrift handig. De bewegwijzering op de snelwegen is vrij simpel en wegnummers ontbreken of geven alleen het E-nummer aan. Snelwegen hebben groene borden, overige wegen blauwe borden. Op hoofdwegen worden de wegnummers wel aangegeven, zonder prefix. E-nummers worden met een blauwe achtergrond aangegeven op niet-snelwegen. Langs de snelwegen staan vaak vorkborden met een afgeronde pijl en met een duidelijke pijlpunt. Verwijzingen naar het onderliggend wegennet zijn in een blauw kader. De afstand tot een afrit wordt tevens aangegeven. Verder zijn de borden vrij simpel. Buitenlandse doelen worden niet altijd even goed aangegeven, op de A6 (E79) wordt vooral verwezen naar de grensplaats Kulata, en niet naar het veel grotere Thessaloniki. Wel is er een onderscheid te zien tussen de erg eenvoudige oude bewegwijzering en de wat verbeterde nieuwe bewegwijzering, qua layout en lettertype.

Maximumsnelheid

wegtype Vmax

In Bulgarije geldt een algemene maximumsnelheid van 140 km/h op de avtomagistrali, alhoewel er lagere maximumsnelheden kunnen voorkomen.[13][14] Op de wegklasse skorostni putishta (expresswegen) geldt 120 km/h. De maximumsnelheid voor vrachtwagens is 90 km/h. De algemene maximumsnelheid buiten de bebouwde kom is 90 km/h voor personenauto's en 80 km/h voor vrachtwagens (categorie C) en 70 km/h voor categorie C+E (vrachtwagen met aanhanger). Binnen de bebouwde kom geldt 50 km/h als maximumsnelheid.[15]

Verkeersintensiteiten

De verkeersintensiteiten liggen in Bulgarije nog niet erg hoog, maar exacte cijfers zijn niet bekend. De meeste drukte is rond de grootste steden, en ertussen rijdt redelijk wat verkeer, maar echte filevorming komt alleen in Sofia voor. In zomerweekenden is het vaak erg druk op de I/8, A1 en A3 van de Servische naar de Turkse grens. Dit is de transitroute voor Turken die in West-Europa wonen en in de zomer op vakantie gaan naar Turkije. Lange wachttijden aan de Turkse grens bij Kapitan Andreevo zijn geen uitzonderingen op die dagen, maar vallen voor de rest van de week wel mee. In de winter is er soms wat drukte op de wegen naar de bergen, wanneer men gaat skiën, maar dit zijn nog geen Zuid-Duitse, Franse of Oostenrijkse taferelen.

Verkeersveiligheid

jaar verkeersdoden
2010 776
2011 658
2012 605
2013 601
2014 655
2015 708
2016 708
2017 682
2018 611
2019 628
2020 463
2021 561
2022 531

In 2010 vielen 105 verkeersdoden per 1 miljoen inwoners in Bulgarije, een daling van 23 procent ten opzichte van het jaar 2001. Het land behoort hiermee tot de minst veilige landen van de Europese Unie.[16] In 2015 bedroeg het aantal verkeersdoden per 1 miljoen inwoners 98, het hoogste aantal in de EU.[17]

De redenen voor de slechte mate van verkeersveiligheid ligt bij de sterk verouderde infrastructuur en een verouderd wagenpark. Het aantal verkeersdoden per 1 miljoen inwoners ligt bijna twee keer zo hoog als het EU-gemiddelde en ruim vier keer zo hoog als de veiligste landen. De registratiegraad van het aantal verkeersgewonden is matig, en voornamelijk gebaseerd op politierapporten.

Zie ook

Externe links

Referenties

Wegen van Europa

AlbaniëAndorraArmeniëAzerbeidzjanBelarusBelgiëBosnië-HerzegovinaBulgarijeCyprusDenemarkenDuitslandEstlandFinlandFrankrijkGeorgiëGriekenlandHongarijeIerlandIJslandItaliëKazachstanKosovoKroatiëLetlandLiechtensteinLitouwenLuxemburgNoord-MacedoniëMaltaMoldaviëMonacoMontenegroNederlandNoorwegenOekraïneOostenrijkPolenPortugalRoemeniëRuslandSan MarinoServiëSloveniëSlowakijeSpanjeTsjechiëTurkijeVaticaanstadVerenigd KoninkrijkZwedenZwitserland

in cursief landen die deels in Europa liggen of met Europa geassocieerd worden