Cantileverbrug

Uit Wegenwiki
(Doorverwezen vanaf Cantilever)
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
De Pont de Québec in Canada, de grootste cantileverbrug ter wereld.
De voormalige Tappan Zee Bridge, een typisch voorbeeld van een cantilever vakwerkbrug in de Verenigde Staten.
Het cantileverprincipe bij de in aanleg zijnde IJsselbrug Deventer (A1).

Een cantileverbrug is een brugtype waarbij de brug met zogenaamde uitkragende liggers vanuit de brugpijler naar het midden van de overspanning reikt en daar de uitkragende ligger vanaf de brugpijler aan de andere zijde ontmoet. Het brugtype is symmetrisch, en het middelpunt van beide delen bevindt zich ter hoogte van een brugpijler voor het evenwicht. De in 1919 opengestelde Pont de Québec is met 549 meter centrale overspanning de grootste cantileverbrug ter wereld.

Dit brugtype wordt in Europa in de stalen versie weinig gebruikt, maar is in Noord-Amerika zeer gangbaar voor grotere overspanningen. De oudere zijn vaak in staal uitgevoerd, maar ook beton is goed mogelijk, en die versie wordt sinds de jaren '70 in Europa ook veel toegepast als de kokerbrug. Een variant is waarbij de twee uitkragende liggers elkaar niet direct ontmoeten maar er nog een tussenoverspanning in zit, bijvoorbeeld een vakwerkbrug of een boogbrug. Door de constructievorm heeft een cantileverbrug veel weg van een vakwerkbrug. Een cantileverbrug kan uit vele overspanningen bestaan.

De betonnen cantilever, ook wel de vrije voorbouwbrug genaamd, is in Nederland redelijk gangbaar bij rivierbruggen, de Maasbrug Wessem was de eerste Nederlandse cantilever kokerbrug in 1966.

Kenmerken

Cantileverbruggen kunnen zowel als stalen brug als betonnen brug worden gebouwd. Betonnen cantileverbruggen worden vaak volgens de vrije uitbouwmethode aangelegd en zijn feitelijk ook kokerbruggen. Ze worden gebouwd vanaf de brugpijlers in beide richtingen tegelijkertijd om het evenwicht van de constructie te bewaren. Betonnen cantileverbruggen hebben geen opbouw, enkel een betonnen rijdek. Stalen cantileverbruggen hebben juist vaak een opbouw van een vakwerkbrug. Cantileverbruggen hebben vaak een overspanning tussen 100 en 500 meter. In Nederland komen geen overspanningen van meer dan 200 meter voor, in het buitenland wel.

Kleinere bruggen (zoals viaducten over snelwegen) kunnen ook als cantileverbrug gebouwd worden. Dit type brug bestaat uit twee cantilever delen op een brugpijler en een inhangdek in het midden. Dit type brug is in België veelvuldig toegepast maar in Nederland niet. Een nadeel van dit type brug is dat de opleggingen van het inhangdek niet te inspecteren of te vervangen zijn.

Geschiedenis

Stalen cantilever vakwerkbruggen waren vanaf de jaren '20 de voornaamste manier om grote overspanningen mogelijk te maken zonder veel brugpijlers in een rivier te bouwen. Ze werden dan ook veel toegepast in de Verenigde Staten om grote rivieren als de Mississippi, Missouri en Ohio te overspannen. Bijna alle Interstate Highways uit de jaren '50 tot '70 die een grote rivier overspannen doen dat via een stalen cantilever vakwerkbrug.

Vanaf de jaren '80 kwamen nieuwe technieken zodat betonnen cantileverbruggen ook mogelijk waren voor grotere overspanningen. Echter dit veroorzaakte wel een verschuiving van cantileverbruggen naar tuibruggen, omdat deze in die tijd vergelijkbare overspanningen konden maken. Sinds 2000 worden steeds grotere overspanningen met tuibruggen mogelijk, zodat stalen cantilever vakwerkbruggen zelden nog toegepast worden. Betonnen cantileverbruggen worden nog wel toegepast, maar vaak niet voor erg grote overspanningen.

Voordelen

Een groot voordeel van cantileverbruggen in de beginjaren (jaren '20 - 40) was dat deze grotere overspanningen konden maken dan liggerbruggen en betonnen boogbruggen (met de boog onder het brugdek). Bovendien is geen hulpconstructie (falsework) nodig zoals bij boogbruggen, zodat cantileverbruggen economisch en snel aangelegd konden worden. In de beginjaren van de moderne bruggenbouw (voor de Tweede Wereldoorlog) konden met cantileverbruggen vaak grotere overspanningen worden bereikt dan boogbruggen, die in Europa populairder waren. Dit komt vooral omdat Europese rivieren smaller zijn dan bijvoorbeeld de Mississippi of Ohio in de Verenigde Staten. Bredere rivieren in Europa, zoals de benedenloop van zowel de Donau als Volga, hebben om die reden weinig bruggen.

In andere talen

  • Deens (Dansk): Cantileverbro
  • Duits (Deutsch): Gerberträger
  • Engels (English): Cantilever Bridge
  • Frans (Français): Pont à poutres cantilever
  • Spaans (Español): Puente en ménsula

Referenties