Dálnice

Uit Wegenwiki
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
Het netwerk van snelwegen in Tsjechië.

Een dálnice is de term voor een autosnelweg in Tsjechië. De dálnice hebben de prefix "D". Per 1 januari 2020 was het netwerk van dálnice in Tsjechië 1.313 kilometer lang. In buurland Slowakije heet de snelweg een diaľnica.

Etymologie

Het woord dálnice is afkomst van het Tsjechische woord "dálka" wat "een (grote) afstand" betekent. Het achtervoegsel "nice" komt van "silnice", wat "weg" betekent, dus aan elkaar "afstandsweg". In de jaren '30 werd het woord autostrada ook wel gebruikt.[1]

Lijst van dálnice

No. traject eerste openstelling lengte (open) lengte (gepland)
Ring Praha / Pražský okruh 1983 40 km 82 km
Praha - Brno - Ostrava - grens Polen 1971 366 km 376 km
Praha - grens Slowakije 1978 61 km 61 km
Praha - Tábor - České Budějovice - grens Oostenrijk 1991 67 km 172 km
Praha - Příbram - Háje 1966 41 km 84 km
Praha - Plzeň - grens Duitsland 1986 151 km 151 km
Praha - Karlovy Vary - Cheb - grens Duitsland 1985 76 km 167 km
Praha - Louny - Chomutov 1971 39 km 79 km
Praha - Ústí nad Labem - grens Duitsland 1990 94 km 94 km
Praha - Mladá Boleslav - Turnov 1972 71 km 71 km
Praha - Hradec Králové - grens Polen 1984 113 km 155 km
Úlibice - Hradec Králové - Olomouc - Lipník nad Bečvou 1974 63 km 210 km
Moravská Třebová - Brno - 0 km 78 km
Vyškov - Olomouc 1974 38 km 38 km
Bělotín - Frýdek-Místek - Český Těšín 2004 32 km 75 km
Hulín - Zlín - grens Slowakije - 0 km 69 km
Brno - grens Oostenrijk 1996 17 km 53 km
Olomouc - Přerov - Hulín - Břeclav 2006 16 km 101 km
Ostrava - Frýdek-Místek 1985 12 km 13 km

Geschiedenis

De eerste plannen voor snelwegen in het toenmalige Tsjechoslowakije werden reeds in 1935 gemaakt, toen een lange oost-westsnelweg van Praha naar Uzhhorod gepland was. In 1939 werden korte stukjes gebouwd, maar de Tweede Wereldoorlog zorgde ervoor dat de bouw nagenoeg stil lag. In 1942 kwam de bouw definitief stil te liggen. In 1949 was 77 kilometer voltooid, die daarna ongebruikt bleef. In de jaren 60 groeide het verkeer snel, en een nieuw plan voor een snelweg van Praha naar de grens met de Sovjet-Unie werd bedacht. Het wegvak van Praha naar Brno ging in 1967 in aanleg, voornamelijk over het reeds gebouwde tracé in de jaren 30 en 40. In 1971 opende het eerste deel tussen Praha en Mirošovice over 21 kilometer. Daarna werd vanuit Praha naar het oosten en vanuit Brno naar het westen gewerkt, en in 1980 was de volledige 205 kilometer tot aan Brno voltooid, waarmee Tsjechië (destijds Tsjechoslowakije) één van de weinige communistische landen in Centraal-Europa was die een lang stuk snelweg in gebruik had. De D2 werd tussen 1978 en 1980 geopend, als doorgaande snelweg tussen Brno en Bratislava in het toenmalige Tsjechoslowakije met een lengte van 141 kilometer. Na het uiteenvallen van het land in Tsjechië en Slowakije kwam 61 kilometer in Tsjechië te liggen en 80 kilometer in Slowakije. De D2 was samen met de D1 de belangrijkste transitroute van het land, en vervult die functie nog steeds.

Ook de D5 is een al wat oudere snelweg, het eerste deel ging in 1977 in aanleg bij Praha en opende over 13 kilometer in 1984 met één rijbaan en kreeg een tweede rijbaan op 16 oktober 1986. In de jaren 80 reikte de D5 over 28 kilometer tot aan Bavoryně in 1989. Begin jaren 90 werd de rest van de route tot aan Plzeň voltooid en in 1997 volgde het deel van Plzeň tot aan de grens met Duitsland. De zuidelijke rondweg van Plzeň bleef jarenlang de ontbrekende schakel op deze route. Doorgaand verkeer moest de transitroute door Plzeň volgen. Vanaf 2001 ging het laatste gedeelte in aanleg, maar het duurde nog tot 6 oktober 2006 voordat de D5 volledig voltooid was bij Plzeň, en men dus ononderbroken over snelweg vanuit Duitsland naar Praha kon. Pas eind september 2008 werd ook het laatste gedeelte in Duitsland op de route van Praha naar Nürnberg geopend in de A6. De aanleg van de D11 begon in 1978 aan de oostzijde van Praha. In 1984 en 1985 werd de D11 over 27 kilometer opgeleverd tot aan Třebestovice. In 1990 werd de snelweg nog 15 kilometer verlengd tot aan de oostzijde van Poděbrady, inclusief een brug over de Elbe. Daarna lag de bouw 14 jaar stil. Toen Tsjechië lid werd van de EU ging de aanleg verder en in 2006 opende het deel van Poděbrady tot aan Hradec Králové.

Het eerste deel van de D8 werd tussen 1990 en 2000 tussen Praha en Lovosice in gebruik genomen, wat landschappelijk gezien het makkelijkste deel van de D8 is, aangezien het landschap hier grotendeels vlak is. In 1988 werd de R63 in gebruik genomen tussen Teplice en Ústí nad Labem, de D8 zou hier later een stukje van gebruikmaken. Op 21 december 2006 werd het wegvak tussen Ústí nad Labem en de grens met Duitsland opgeleverd, waardoor de lange en bochtige route via Zinnwald niet meer nodig was. De daadwerkelijke grensovergang bevond zich in Duitsland, op 5 kilometer van de daadwerkelijke grens. Vanaf 1 januari 2008 werd de grensovergang overbodig omdat Tsjechië toetrad tot het Schengenverdrag. De grensovergang is dus slechts ruim één jaar in bedrijf geweest. Op 17 december 2016 opende de ontbrekende 12 kilometer van de D8 tussen Bílinka en Řehlovice, waarmee dit traject na 9 jaar bouwtijd eindelijk was opengesteld en Praha met Dresden verbonden werd.

Herklassering Tsjechische wegennet

Zie ook hernummering van wegen in Tsjechië (2016).

Op 17 april 2013 heeft het Tsjechische parlement ingestemd met het herklasseren van de autosnelwegen. Bijna alle voormalige rychlostní silnice zijn administratief opgewaardeerd naar een dálnice, een klein aantal trajecten heeft de status van silnice pro motorová vozidla (weg voor motorvoertuigen) gekregen. Dit betekent dat de voorheen geplande uitbreiding van de R-wegen grotendeels als dálnices worden uitgevoerd, en deels als de silnice pro motorová vozidla. De wegklasse rychlostní silnice kwam daarmee volledig te vervallen. Omdat op veel rychlostní silnice al een maximumsnelheid van 130 km/h gold was het verschil met een dálnice voor weggebruikers niet te onderscheiden. Het enige verschil is dat het wegnummer rood in plaats van blauw is. De hernummering werd op 1 januari 2016 van kracht.

Toekomst

De huidige plannen richten zich vooral op de voltooiing van de D1 in het oosten van Tsjechië en de aanleg van de D3 vanaf Praha via Tábor naar České Budějovice en verder naar de grens met Oostenrijk. De aanleg hiervan verloopt langzaam. Verder is er nog een verlenging van de D11 in oostelijke richting naar de Poolse grens gepland. Verder zijn de plannen voor verdere Dálnice niet zo erg uitgebreid, de nadruk ligt de komende jaren op de voormalige rychlostní silnice, die sinds 2016 ook de status van dálnice hebben.

Tol

Zie ook Vignet (Tsjechië).

De D-wegen zijn tolwegen, welke middels een vignet wordt geheven. Er zijn week- maand- en jaarvignetten te koop. Dit systeem bestaat sinds 1997, en de eerste 3 jaar waren er enkel jaarvignetten verkrijgbaar. Tussen 2000 en 2004 waren er ook tiendaagse vignetten te koop, in 2005 en 2006 ook vijftiendaagse vignetten en sinds 2007 het huidige systeem. De toltarieven zijn relatief beperkt. De tol vermijden loont nauwelijks ten opzichte van de extra reistijd over het onderliggend wegennet.

Maximumsnelheid

De maximumsnelheid op autosnelwegen in Tsjechië is standaard 130 km/h. Lokaal kunnen lagere maximumsnelheden voorkomen.

In tunnels op autosnelwegen gold lange tijd standaard een maximumsnelheid van 80 km/h, vermoedelijk overgenomen van Duitsland. Een dergelijk lage maximumsnelheid is echter niet altijd noodzakelijk. De tunnel Valík van de D5 bij Plzeň was in 2022 de eerste tunnel waar de maximumsnelheid verhoogd werd van 80 naar 100 km/h. In 2023 werd gesproken om de maximumsnelheid in alle tunnels te verhogen naar 100 km/h waar dat mogelijk was.[2]

Referenties

Autosnelwegen in Tsjechië

Autosnelwegnamen in de wereld

AutobahnAutobunnAutocestaAutoestradaAutokinetodromosAutomagistralėAutópályaAutopistaAutoputAutorouteAutosnelwegAutostrada (Italië)Autostrada (Polen)Autostradă (Roemenië)AutostradëAutovíaAvtocestaAvtomagistralAvtomagistralaAvtopatDiaľnicaDálniceExpresswayFreewayKiirteeMoottoritieMotorveiMotorvejMotorvägMotorwayOtoyol