E17 (België)

	E17
Begin	Rekkem (B/F)
Einde	Antwerpen
Lengte	100 km
Route → Lille 1 Moeskroen → Mouscron Aalbeke → Tournai / Brugge 2 Kortrijk-Zuid → Kortrijk 3 Kortrijk-Oost → Zwevegem 4 Deerlijk → Ronse 5 Waregem N382 → Anzegem 6 Kruishoutem N459 → Olsene 7 Deinze → Gavere 8 De Pinte → Oudenaarde Zwijnaarde → Brussel / Brugge 9 U.Z. Gent Gent-Centrum → Gent-Centrum Schelde 10 Gentbrugge Schelde Destelbergen → Brussel / Zelzate 11 Beervelde N449 12 Lokeren → Lokeren / Dendermonde Durme 13 Waasmunster N446 → Belsele 14 St.-Niklaas-West → Sint-Niklaas / Dendermonde 15 St.-Niklaas-Centrum → Sint-Niklaas / Willebroek 15a Haasdonk N485 16 Kruibeke N419 → Melsele 17 Zwijndrecht Antwerpen-West → Antwerpen / Breda

De E17 is een autosnelweg in België. De autosnelweg vormt een route door het midden en westen van het land, vanaf de grens met Frankrijk bij Rekkem via Kortrijk en Gent naar Antwerpen, waar hij aansluit op de R1 en E34. De autosnelweg is 100 kilometer lang.

Wegnummer

De E17 staat ook bekend onder het nummer A14.

Routebeschrijving

De E17 bij het knooppunt Zwijnaarde met de E40 bij Gent.

Bij Rekkem gaat de Franse A22 uit Lille over in de E17. De autosnelweg telt hierna 2x2 rijstroken en verloopt vrijwel continu en kaarsrecht in noordoostelijke richting. Al na een paar kilometer volgt het knooppunt Aalbeke, waar men de E403 kruist, een noord-zuidsnelweg van Brugge naar Tournai. Na dit klaverblad telt de E17 2x3 rijstroken en verloopt deze langs de zuidoostkant van de stad Kortrijk. De aansluiting Kortrijk-Zuid is een semi-knooppunt met de R8, die de ring van Kortrijk vormt. Aan de oostkant van Kortrijk steekt men het kanaal Kortrijk-Bossuit over en verloopt de autosnelweg door relatief dichtbevolkt platteland met talloze grote dorpen en kleine stadjes naar het noordoosten. Men passeert Waregem en Deinze, waarna men in de regio Gent komt.

De E17 verloopt langs de oostkant van Gent en bij het knooppunt Zwijnaarde kruist men de E40, de belangrijke autosnelweg van Brussel naar Brugge en Oostende aan de kust. Direct na dit knooppunt steekt men de ringvaart Schelde over, waarna de B401 aftakt naar het centrum van Gent. Hierna volgt het viaduct van Gentbrugge en verderop steekt men de rivier de Schelde over. Ten oosten van Gent volgt het knooppunt Destelbergen, waar men de R4 kruist, de ring van Gent.

De E17 telt ook tussen Gent en Antwerpen 2x3 rijstroken en verloopt door dichtbevolkt platteland, onder andere langs Lokeren en St.-Niklaas. Bij Lokeren steekt men de Durme over, een zijrivier van de Schelde. Bij St.-Niklaas kruist men de N16. Niet veel verder bereikt men de voorsteden van Antwerpen, met name Beveren en Zwijndrecht. De autosnelweg loopt hier steeds dichter langs de Schelde, maar de E17 kruist deze niet. Bij het knooppunt Antwerpen-West eindigt de E17 op de ring van Antwerpen, de R1, waarover de E34 loopt. Men kan hier links of rechts om Antwerpen, via de R2 of de R1, richting Nederland.

Geschiedenis

Voorgeschiedenis

De planvorming voor de aanleg van de E17 dateert van eind jaren '40 toen een achterlandverbinding noodzakelijk werd geacht. In 1958 werd de aanleg van de E3, zoals het wegnummer destijds luidde, toegevoegd aan het snelwegenplan en het tracé werd vastgesteld. De uitvoering liet op zich wachten, met name omdat meer prioriteit aan de achterlandverbindingen E42 en E313 werd gegeven. Het tracé van de E17 volgt een 18de-eeuwse steenweg van Lille naar Antwerpen. Reeds vanaf de eerste planvorming werd rekening gehouden met een aftakking naar het centrum van Gent. In de jaren '60 was geen sprake van een hoogwaardige ringweg om Antwerpen en de E3 moest deze gaan vormen. Dat werd de huidige R1.

Aanleggeschiedenis

De aanleg vond voornamelijk van eind jaren '60 tot begin jaren '70 plaats. De bouw begon in 1966 bij Kortrijk. In 1969 opende de Kennedytunnel onder de Schelde bij Antwerpen, later onderdeel van de R1, maar het deel tot aan Kruibeke werd destijds al geopend, waarmee dit het eerste deel van de E17 was dat opengesteld werd. In de drie jaar daarna volgden grote delen van de E17, die in hoog tempo achter elkaar opengesteld werden. In 1972 werd het laatste deel tussen Waregem en Zwijnaarde opengesteld voor het verkeer en was de E17 in moordend tempo voltooid, de gehele autosnelweg is in 6 jaar tijd aangelegd. De toenmalige E3 kwam in 1973 gereed toen ook het laatste deel van wat nu de E34 naar Eindhoven is werd geopend. In 1985 werd het nummer E3 gewijzigd naar de E17.

Vanwege het korte tijdsbestek waarin de E17 werd ontworpen en aangelegd heeft de autosnelweg in hoge mate een uniform ontwerp. De E17 is tussen Deinze en Gent (knooppunt Destelbergen) direct met 2x3 rijstroken in gebruik genomen, evenals de eerste paar kilometer bij Antwerpen tot aan Kruibeke. De rest werd met een brede middenberm gedimensioneerd, met grote cantilever viaducten over de E17. Dit type viaducten is buiten België zeldzaam toegepast, maar op de E17 heeft vrijwel elk kruisend viaduct dit ontwerp.

Verbreding naar 2x3 rijstroken

In de jaren '80 zijn grote delen van de E17 verbreed naar 2x3 rijstroken. Tussen Kruibeke en het knooppunt Destelbergen werd de E17 naar 2x3 rijstroken verbreed binnen het bestaande profiel, de riante middenberm werd hiervoor benut. Daardoor hoefden geen viaducten vervangen te worden. Tussen Gent en Deinze had de E17 vanaf het begin al 2x3 rijstroken, begin jaren '80 is de E17 gedeeltelijk verbreed van Deinze tot Kortrijk, in eerste instantie de rijbaan richting Frankrijk. De rijrichting Antwerpen is pas in 2003-2004 naar 3 rijstroken verbreed. Opvallend is dat alle bruggen van de E17 reeds breed genoeg waren voor 2x3 rijstroken. In 2003 is ook het deel tussen Kortrijk en het knooppunt Aalbeke naar 2x3 rijstroken verbreed. Daarmee had alleen nog het 5 kilometer lange deel tussen het knooppunt Aalbeke en de Franse grens 2x2 rijstroken, maar ook dit deel is voorbereid op 2x3 rijstroken.

Grensovergang Rekkem

De grensovergang Rekkem was oorspronkelijk een grote grensovergang, omdat dit aanvankelijk ontworpen was als de doorgaande route Antwerpen - Lille - Parijs. Later werd besloten dat doorgaand verkeer niet door Lille zou rijden, maar via Tournai (E403). Met het Schengenverdrag werden de grenscontroles tussen België en Frankrijk afgeschaft, maar het grenscomplex bleef nog geruime tijd op de rijbaan staan. Het grenscomplex is in 2013 gesloopt. In 2012 kwamen door gebrek aan onderhoud al onderdelen van de overkapping op de rijbaan terecht.

Openstellingsgeschiedenis

Van	Naar	Lengte	Datum
Kruibeke	Borgerhout	11 km	31-05-1969
Rekkem	Kortrijk-Oost	9 km	1970
Sint-Niklaas-West	Kruibeke	12 km	1970
Zwijnaarde	Destelbergen	8 km	1970
Destelbergen	Sint-Niklaas-West	27 km	1971
Kortrijk-Oost	Waregem	12 km	1971
Franse grens	Rekkem	2 km	04-11-1972
Waregem	Zwijnaarde	26 km	1972

Toekomst

De E17 bij het knooppunt Destelbergen met de R4 bij Gent.

De E17 is één van de drukste doorgaande routes van België, vanwege het forse aandeel internationaal verkeer van Nederland en Antwerpen richting Frankrijk en de Noord-Franse industriezone. Daarnaast is de E17 voor binnenlands verkeer van vitaal belang, daar het de grote steden Antwerpen en Gent direct met elkaar verbindt. Ook de verbinding met Kortrijk is van belang. De E17 is vrijwel volledig met 2x3 rijstroken uitgebouwd en dat kan zeker adequaat genoemd worden. Wel problematisch zijn de parkeerplaatsen richting Frankrijk, die overvol zijn op zondag omdat op die dag in Frankrijk niet gereden mag worden door vrachtverkeer.

Tussen 2020 en 2023 is het knooppunt Antwerpen-West volledig heraangelegd als een nieuw half sterknooppunt met flyovers, als onderdeel van de bouw van de Oosterweelverbinding. Het nieuwe knooppunt is compacter en de linkse in- en uitvoegers zijn vervangen door conventionele in- en uitvoegers aan de rechterkant. De bouw van het nieuwe knooppunt begon in februari 2020 en in mei 2023 werd het knooppunt zelf al grotendeels in gebruik genomen. Tegelijk wordt het op- en afrittencomplex 17 "Zwijndrecht" gereconstrueerd en komt er een nieuwe verbindingsweg langs de snelweg. De werken zijn klaar in juni 2024.

Verder zijn er ook nog plannen voor de aanleg van de oostelijke tangent van Sint-Niklaas. Deze krijgt een nieuwe aansluiting op de E17. De bestaande parallelstructuur op de E17 ter hoogte van de stad wordt hiervoor doorgetrokken. Een timing is hiervoor nog niet bekend.

Het gedeelte van de E17 tussen de parallelstructuur en de nieuwe aansluiting Zwijndrecht wordt in een latere fase waarschijnlijk op 2x4 rijstroken gebracht.

Verkeersintensiteiten

Het knooppunt Antwerpen-West in 2023.

In 2023 verschenen op het knooppunt Antwerpen-West de bestemmingen Lille en Liège enkel in het Frans.

locatie	2013	2015	2017	2019	2021
grens Frankrijk	35.000	36.200	35.500	40.000	34.200
Moeskroen	48.200	47.400	47.300	51.800	48.200
Aalbeke	?	72.300	72.300	77.000	69.800
Kortrijk-Zuid	104.700	109.600	111.600	117.900	104.900
Kortrijk-Oost	92.800	98.100	100.700	104.000	92.800
Deerlijk	91.000	98.100	101.600	104.000	92.000
Waregem	85.500	93.100	97.300	100.300	86.000
Kruishoutem	87.200	95.200	99.900	103.000	89.600
Deinze	91.600	98.700	104.100	109.300	92.200
De Pinte	112.100	121.100	124.400	120.200	111.800
Zwijnaarde	?	?	?	?	101.600
Gentbrugge	130.500	134.000	139.400	136.000	73.100
Destelbergen	118.500	122.500	127.200	121.400	102.620
Beervelde	123.100	126.800	127.200	125.200	98.900
Lokeren	117.300	120.200	120.300	117.900	98.700
Waasmunster	113.600	116.000	113.800	114.900	99.200
Sint-Niklaas-West	?	?	?	?	?
Sint-Niklaas-Centrum	116.600	120.500	119.800	118.500	88.700
Haasdonk	107.200	110.800	106.900	105.600	87.200
Kruibeke	108.800	109.500	104.900	103.110	88.500
Zwijndrecht	118.400	120.600	114.800	110.500	?
Antwerpen-West	?	?	115.700	110.500	?

Rijstrookconfiguratie

Van	Naar	Rijstroken	Lengte
Franse grens	Aalbeke	2x2	4 km
Aalbeke	Antwerpen-West	2x3	96 km

Kunstwerken

Grote kunstwerken in de E17:

• Brug over het Kanaal Bossuit-Kortrijk (E17) (215 m)
• Klaverbladbrug (180 m)
• Moskoubrug (285 m)
• Viaduct van Gentbrugge (1.700 m)
• Destelbergenbrug (110 m)

Referenties

Autosnelwegen in België
• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •