Structuurschema Verkeer en Vervoer
Het Structuurschema Verkeer en Vervoer (SVV) was een transportplan in Nederland dat in 1977 werd geïnitieerd maar pas in 1981 formeel werd vastgesteld. Het was een forse terugschaling van het rijkswegenplan 1968, vanwege de oliecrises en de verlegging van de focus van wegenbouw naar openbaar vervoer. Het SVV werd geformaliseerd in het weinig indrukwekkende Rijkswegenplan 1984.
Context
Minister Westerterp bracht in 1977 samen met minister Gruijters van VROM het (eerste) Structuurschema Verkeer en Vervoer (SVV) uit. In het beleidsdocument kwam de denkomslag over wegen en verkeer van de jaren '70 (hoofdartikel: Nederlandse wegen tussen 1970 en 2000) sterk naar voren. Omdat de groei van het wegverkeer diende te worden afgebogen, was men terughoudend met de aanleg van nieuwe wegen en wilde men het openbaar vervoer versterken.
Op het gebied van nieuwe wegen werd ook als uitgangspunt geformuleerd dat, wanneer nieuwe wegen aan de orde konden zijn, dit niet ten koste mocht gaan van het leefmilieu, ruimte beschikbaar voor landbouw en ruimte beschikbaar voor recreatie. Concreet gevolg was dat voorkeuren ontstonden voor uitbouw van bestaande wegen; nieuwbouw door agrarisch gebied stond in een kwaad daglicht.
Versterking van het openbaar vervoer was een belangrijke reden om minder te gaan investeren in wegen. Dit moest onder meer zijn beslag krijgen door uitbreiding van het intercitynet, vrije busbanen en een snelle spoorverbinding met België en Duitsland. Bevordering van het fietsverkeer (vrijliggende fietspaden) moest zowel helpen op het gebied van verkeersveiligheid als om mensen een alternatief te geven voor de auto.
Het SVV, dat uiteindelijk in 1981 definitief werd vastgesteld, was echter niet het heldere beleidsstuk dat alom werd verwacht. Het ontbrak niet aan ambities, vooral op het gebied van openbaar vervoer overigens. Maar men had kool en geit willen sparen, en dat leidde niet tot een krachtig beleid.
Na de Kamerbehandeling werd in het definitieve SVV nog een aantal verbindingen geschrapt ten opzichte van het oorspronkelijke voorstel. Daarbij speelde de combinatie van de Groene Hart-discussie en een tekort aan financiële middelen een rol.
Plankaart
Het beperktere budget dat men voor de toekomst beschikbaar dacht te hebben vertaalde zich in een plankaart, waar een groot aantal wegen dat in het Rijkswegenplan 1968 was ingetekend niet voorkwam. Wat er nog aan nieuwbouw van rijkswegen was gepland, was onderverdeeld in twee fases. De eerste zou tot aan de jaren ‘90 lopen; de tweede zou pas daarna worden ingezet wanneer daar behoefte aan zou bestaan.
Omgekeerd werd ook een aantal wegen ingevoegd die niet was voorgekomen in het Rijkswegenplan 1968. Grotendeels ging het hier om secundaire wegen die waren ontwikkeld door provincies en die zouden worden uitgebouwd. Deels was dat gebeurd als uitruil voor de schrapping van andere rijkswegen, deels om hiermee andere rijkswegen te kunnen ontlasten om op die manier verdere knelpunten te voorkomen. De A30 Ede-Barneveld kwam bijvoorbeeld specifiek in de plannen terecht omdat dit de A2 en A12 zou ontlasten. Hier zou een al door de provincie aangelegde enkelbaans weg worden overgenomen en worden uitgebouwd tot volledige autosnelweg.
Werkelijk nieuwe wegen waren voorzien in de regio Rotterdam, waar plannen bestonden voor een Tweede Ruit. Deze zou lopen van de Blankenburgtunnel, dan noordelijk langs Vlaardingen, Schiedam en Overschie naar de A16 bij Bergschenhoek om bij Nieuwerkerk aan te sluiten op de A20 en de A3. Deze A3 zou weer noord-zuid langs de stad richting Papendrecht lopen en daarvoor bij Ridderkerk aansluiting bieden op de A38. Bedoeling was om met deze tweede ruit de filedruk op de bestaande Ring Rotterdam te verlichten, in het bijzonder die op de oeververbindingen Beneluxtunnel en Van Brienenoordbrug. Voor een deel stonden de plannen ook onder het voorbehoud dat uit onderzoek zou moeten blijken of de Tweede Ruit de voorkeur moest krijgen boven verdubbeling van de bestaande oeververbindingen. Bovendien stonden de delen Vlaardingen-A13 en A16-Nieuwerkerk pas voor fase 2 gepland. Omdat het vervolgens ook kwam tot een verdubbeling van Beneluxtunnel en Brienenoord is van dit deel van het SVV vrijwel niets terecht gekomen, hoewel het na 2020 uiteindelijk toch kwam tot aanleg van de Blankenburgtunnel (omdat ook de verdubbelde Beneluxtunnel verdere ontlasting nodig bleek te hebben) en de in het SVV voor fase 1 voorziene verbinding tussen het Terbregseplein en de A13 aan de noordkant van Overschie (uiteindelijk gerealiseerd als A16).
Verschillen met het Rijkswegenplan 1968
Ingevoegd in het voorstel
| Routenummer | Traject | Opmerkingen |
|---|---|---|
| A7 | Zaanstad-Purmerend | Overgenomen provinciale verbinding (secundaire weg S14), indertijd opgenomen als A25 |
| N23 | Alkmaar-Hoorn | Voorzien als autoweg in fase 2 |
| A24 | Nieuwerkerk-Vlaardingen | Onderdeel van Tweede Ruit van Rotterdam. Delen buiten verbinding A13-A16 voorzien voor fase 2. Blankenburgtunnel overgenomen uit Rijkswegenplan 1968, maar met voorbehoud. |
| A30 | Almere-Barneveld-Ede | Overgenomen enkelbaans provinciale verbinding tussen Ede en Barneveld (secundaire weg S1), in fase 2 uit te bouwen tot autosnelweg. Almere-Barneveld voorzien voor fase 2, vervolgens geschrapt in kamerbehandeling. |
| A37 | Hoogeveen-Emmen-Duitse grens | Overgenomen enkelbaans provinciale verbinding, uit te bouwen naar autosnelweg in fase 2. |
| N48 | Zutphen-Deventer-Hoogeveen | Vervanging van rijksweg 32 naar Zwolle. Raalte-Hoogeveen betreft overgenomen enkelbaans provinciale verbinding |
| A59 | Zevenbergen-'s Hertogenbosch | Vanaf Terheijden een overgenomen enkelbaans provinciale verbinding, uit te bouwen naar autosnelweg in fase 1. |
| A59 | Oss-Cuijk | Noodzaak te onderzoeken in fase 2. |
| A79 | Maastricht-Heerlen | Overgenomen provinciale verbinding (secundaire weg S15), vervanging van rijksweg 78 |
Geschrapt in het voorstel
| Routenummer | Rijkswegnummer 1968 | Traject | Opmerkingen |
|---|---|---|---|
| A2 | 75 | Weert-Eindhoven via Strabrechtse Heide | Vervangen door uitbouw van bestaande rijksweg Eindhoven-Weert (indertijd rijksweg 68) plus route langs Weert |
| - | 6 | Emmeloord-Groningen | |
| - | 9 | Leeuwarden-Groningen | Vervangen door N31 Leeuwarden-Drachten (overgenomen provinciale verbinding) |
| - | 11 | Noordelijke randweg Utrecht | |
| - | 15 | Enschede-Nordhorn | |
| - | 16 | Rotterdam-Leiden en Haarlem-Alkmaar | Rotterdam-Leiden over ander tracé was nog wel een project voor fase 2 |
| - | 24 | Rotterdam-Houten | |
| - | 32 | Zwolle-Deventer | Een alternatief werd gezien in de route via N35-N48 via Raalte |
| N34/340 | 34 | Zwolle-Holsloot | Afgevoerd omdat de route niet meer tot het hoofdwegennet behoorde |
| N36 | 36 | Witte Paal-Linde | |
| - | 33 | Assen-Oosterwolde | |
| - | 50 | Joure-Akkrum | |
| A58 | 58 | Rijsbergen-Hoogerheide | Vervangen door uitbouw bestaande rijksweg langs Etten-Leur (indertijd rijksweg 56) |
| N62 | 61 | Terneuzen-Belgische grens | Afgevoerd omdat de route niet meer tot het hoofdwegennet behoorde |
| - | 62 | Tilburg-Giessen | |
| - | 66 | Noordelijke randweg Tilburg | |
| - | 78 | Maastricht-Heerlen | vervangen door A79 |
| - | 80 | Aalsmeer-Vinkeveen | |
| N200 | 5 | Amsterdam-Haarlem | Afgevoerd omdat de route niet meer tot het hoofdwegennet behoorde |
| N208 | 9 | Haarlem-Velsertunnel | Afgevoerd omdat de route niet meer tot het hoofdwegennet behoorde |
| N250 | 9 | De Kooy-Den Helder | Afgevoerd omdat de route niet meer tot het hoofdwegennet behoorde |
| N317 | 51 | Dieren-Doetinchem | Afgevoerd omdat de route niet meer tot het hoofdwegennet behoorde |
| N319 | 47 | Zutphen-Duitse grens | Afgevoerd omdat de route niet meer tot het hoofdwegennet behoorde |
| N325 | 52/54 | Arnhem-Nijmegen-Kleve | Afgevoerd omdat de route niet meer tot het hoofdwegennet behoorde |
| N345 | 49 | Zutphen-Apeldoorn | Afgevoerd omdat de route niet meer tot het hoofdwegennet behoorde |
| N630 | 65 | Goirle-Belgische grens | Afgevoerd omdat de route niet meer tot het hoofdwegennet behoorde |
Naar de lange termijn verschoven ("fase 2")
| Routenummer | Rijkswegnummer 1968 | Traject | Opmerkingen |
|---|---|---|---|
| N3 | 3 | Randweg Dordrecht | T.z.t. moest worden onderzocht of de bestaande S43 bruikbaar was of dat nieuwbouw moest worden overwogen. |
| A9 | 9 | Oostelijke Randweg Alkmaar | |
| A15 | 15 | Ressen-Zevenaar | |
| N18 | 15 | Varsseveld-Enschede | Tweede rijbaan in fase 2 |
| A32 | 32 | Heerenveen-Leeuwarden | Tweede rijbaan in fase 2 |
| N33 | 33 | Zuidbroek-Assen | Tweede rijbaan in fase 2 |
| N34 | 34 | Holsloot-De Punt | Tweede rijbaan in fase 2 |
| N35 | 35 | Raalte-Almelo | Tweede rijbaan in fase 2 |
| A50 | 75 | Oss-Eindhoven | Tweede rijbaan in fase 2 |
| N59 | 18 | Zierikzee-Hellegatsplein | Onderzoek naar mogelijke verdubbeling in fase 2 |
| N65 | 65 | Tilburg-'s-Hertogenbosch | Tweede rijbaan in fase 2 |
| N222 | 20 | Den Haag-Westerlee |
Geschrapt op basis van de kamerbehandeling
| Routenummer | Rijkswegnummer 1968 | Traject | Opmerkingen |
|---|---|---|---|
| - | 3 | Amsterdam-Gouda | Was in voorstel een fase 2-weg geweest |
| A6 | 6 | Holendrecht-Muiderberg | Gaasperdammerweg werd bestempeld als alternatief |
| A7 | 7 | Amsterdam-Purmerend | Vervangen door oude S14 Zaandam-Purmerend |
| - | 26 | Haarlemmermeer-Zaandijk | Was in voorstel een fase 2-weg geweest |
Naslag
Kamerstuknummer 14390
- Structuurschema Verkeer en Vervoer - Deel a: Beleidsvoornemen, 15 maart 1977
- Structuurschema Verkeer en Vervoer - Deel b: Hoofdlijnen uit de inspraak, 22 november 1978
- Structuurschema Verkeer en Vervoer - Deel c: Adviezen van de Raad van de Waterstaat en van de Raad van Advies voor de Ruimtelijke Ordening, 22 november 1978
- Structuurschema Verkeer en Vervoer - Deel c1: Aanvullend advies, 26 juni 1979
- Structuurschema Verkeer en Vervoer - Deel d: Regeringsbeslissing, 26 juni 1979
- Structuurschema Verkeer en Vervoer - Deel e: Tekst van de na parlementaire behandeling vastgestelde Planologische Kernbeslissing, 25 mei 1981
Referenties
| Chronologie van Nederlandse nationale wegenplannen |
|---|
|
Vaststelling (historische) rijkswegennetten: 1816 - 1821 Rijkswegenplannen: 1915 - 1927 - 1932 - 1938 - 1948 - 1958 - 1968 - 1984 Tussentijdse wegenplannen: 1200 km-plan (1959) - Structuurschema Hoofdwegennet 1966 Planologische kernbeslissingen: Structuurschema Verkeer en Vervoer (1977-1981) - Tweede Structuurschema Verkeer en Vervoer (1988-1991) - Nationaal Verkeers- en Vervoersplan (2000-2002) - Nota Mobiliteit (2004-2006) Rijksstructuurvisies: Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte (2011-2012) |