Ethiopië

Uit Wegenwiki
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
ኢትዮጵያ ʾĪtyōṗṗyā
Hoofdstad Addis Ababa
Oppervlakte 1.104.300 km²
Inwonertal 127.955.000
Lengte wegennet 138.127 km
Lengte snelwegennet 214 km[1]
Eerste snelweg 2002
Benaming snelweg ፈጣን መ ንገድ
Verkeer rijdt rechts
Nummerplaatcode ETH

Ethiopië (Amhaars: ኢትዮጵያ, ʾĪtyōṗṗyā) is een groot land in het oosten van Afrika. Het land telt 127 miljoen inwoners en is circa 28 keer zo groot als Nederland. De hoofdstad is Addis Ababa.

Inleiding

Geografie

Ethiopië ligt in het binnenland van Oost-Afrika, het grenst kloksgewijs aan Eritrea, Djibouti, Somalië, Kenia, Zuid-Sudan en Sudan. Het land meet maximaal 1650 kilometer van west naar oost en 1250 kilometer van noord naar zuid. Het is daarmee één van de grotere landen in de wereld. De hoofdstad Addis Ababa ligt centraal in het land.

Het land bestaat uit twee grote regio's, de Ethiopische Hooglanden in het westen en midden en de vlakkere en lager gelegen Ogadenwoestijn in het oosten. Door het centrale deel van Ethiopië verloopt de Riftvallei. Het landschap varieert van tropische wouden in het zuiden, kale woestijn in het oosten en gematigder hooglanden in het midden, westen en noorden. In het noorden ligt het Tanameer, de bron van de Blauwe Nijl. De Ethiopische Hooglanden liggen veelal op 1000 tot 2000 meter boven zeeniveau. Het hoogste punt van het land is de 4550 meter hoge berg Ras Dashen in het noorden van het land. Dit is de tiende hoogste berg van Afrika.

Het klimaat van Ethiopië is divers. Het is gematigd in de hooglanden en heet in het lager gelegen oosten. Het land ligt in de tropen maar door de grote hoogte is het klimaat meer gematigd dan de buurlanden. Het oosten en noordoosten heeft een woestijnklimaat, waar de temperaturen het hele jaar door hoog liggen. Alleen de hoogste bergen hebben een meer Alpien klimaat, met incidenteel sneeuwval op bergen hoger dan 4000 meter, dit gebeurt vaak 's nachts in de zomer omdat er in de winter bijna geen neerslag valt. De hoofdstad Addis Ababa ligt op 2300 meter hoogte, de gemiddelde maximumtemperatuur ligt het gehele jaar door tussen 21 en 24 °C en het wordt er nooit heter dan 30 °C waardoor het een betrekkelijk aangenaam klimaat heeft. De neerslag valt grotendeels in de periode van juni tot september, maar met 1200 mm kent bijna het hele jaar door wel enige neerslag, behalve de periode november-januari, waar bijna geen neerslag valt. De neerslag in Ethiopië is van groot belang voor de landen Sudan en Egypte aangezien het grootste deel van het water in de Nijl vanuit Ethiopië komt.

Demografie

In de 20e eeuw is het inwonertal van Ethiopië stormachtig gegroeid. Het land had 18 miljoen inwoners in 1950 en groeide naar 65 miljoen inwoners in 2000 en meer dan 127 miljoen inwoners in 2023. De bevolkingsgroei is nog steeds één van de hoogste ter wereld en volgens schattingen zal het land rond 2060 meer dan 200 miljoen inwoners tellen.

Ondanks de meer dan 100 miljoen inwoners is Ethiopië nog betrekkelijk ruraal, alleen de hoofdstad Addis Ababa is een echt grote stad met 3,3 miljoen inwoners. Daarnaast zijn er 5 steden met rond de 300.000 inwoners en nog 15 andere steden met meer dan 100.000 inwoners. De urbanisatie neemt wel toe.

De bevolking van Ethiopië is divers, er zijn meer dan 80 etnische groepen. De grootste groepen zijn de Oromo (34%) en Amhara (27%). Andere groepen zijn kleiner dan 5%. Vanwege de diverse samenstelling van de bevolking worden er ook veel talen gesproken. Geen enkele taal heeft een meerderheid. De grootste talen zijn het Oromo en Amhaars, dat beiden door circa 30% van de bevolking wordt gesproken. Het Amhaars was van oudsher de nationale taal die in het onderwijs gesproken werd, maar is grotendeels vervangen door regionale talen. Het Amhaars geldt nog wel als de werktaal van de Ethiopische overheid. Lagere overheden mogen hun eigen werktaal vaststellen. Het Amhaars wordt geschreven in het Ethiopisch schrift, ook wel Ge'ez genoemd. Het Engels wordt beperkt gesproken. Het Italiaans wordt nog op kleine schaal gesproken.

Economie

Ethiopië geldt als het snelstgroeiende land van Afrika wiens economie niet op olie is gebaseerd. De grote economische groei komt echter hoofdzakelijk door de grote bevolkingsgroei, zodat het inkomen per inwoner niet zo snel stijgt als de BBP-cijfers suggereren. Een groot deel van Ethiopië is arm, ongeveer 85% van de bevolking werkt in de landbouw, voor een aanzienlijk deel om in de eigen voedsel te voorzien. Het voornaamste exportproduct is koffie. Een groot deel van de export bestaat uit landbouwproducten, het land heeft relatief weinig industrie en grondstoffen. De haven van Djibouti is van belang voor de export van Ethiopië, aangezien het land geen directe toegang heeft tot zee.

Geschiedenis

In de oudheid ontstond het Koninkrijk Aksum, dat een groot deel van hedendaags Ethiopië en Eritrea omvat. Dit koninkrijk bestond tot de middeleeuwen en werd opgevolgd door het Keizerrijk Ethiopië, dat ook wel Abessinië of Abyssinië werd genoemd. Ethiopië was één van de twee landen in Afrika die niet gekoloniseerd werd door de Europeanen. Naburig Eritrea werd wel gekoloniseerd door Italië, waarna eind 19e en begin 20e eeuw twee oorlogen werden gevoerd tussen Ethiopië en Italië, wat uiteindelijk leidde tot een Italiaanse bezetting vanaf 1936. Tijdens de Oost-Afrika-campagne van de Tweede Wereldoorlog werden de Italianen door de geallieerden verslagen. Het stond daarna enige tijd onder Brits militair bestuur, maar het Verenigd Koninkrijk erkende de Ethiopische soevereiniteit in 1944, en na de Tweede Wereldoorlog werd de voormalige Italiaanse kolonie Eritrea bij Ethiopië gevoegd.

In 1961 brak een onafhankelijkheidsoorlog in Eritrea uit, die uiteindelijk 30 jaar zou duren. De monarchie werd in 1974 omver geworpen, waarna de Derg werd geïnstalleerd, een communistische militaire dictatuur, gesteund door de Sovjetunie. In 1977 viel Somalië de Ogaden-woestijn binnen en bezette deze. Ethiopië ontving daarna grootschalige militaire steun uit andere communistische landen, zoals de Sovjetunie, Cuba, Oost-Duitsland en Noord-Korea en wist de Ogaden weer onder controle te krijgen.

In 1977-1978 kwamen een half miljoen mensen om het leven tijdens de Qey Shibir, ook wel bekend als de rode terreur, een repressieve campagne van de Derg. In de periode 1983-1985 kwam Ethiopië op de wereldkaart toen er een miljoen mensen om het leven kwamen bij een hongersnood. Na 1989 trok de Sovjetunie de steun in, waarna de macht van de Derg begon af te brokkelen. Ondertussen woedde nog steeds de Eritrese onafhankelijkheidsoorlog in het noorden, waarna rebellen de hoofdstad Addis Ababa innamen en de Derg ten einde kwam.

Eritrea werd in 1993 onafhankelijk van Ethiopië en in 1995 werden de eerste democratische verkiezingen gehouden. In de periode 1998-2000 volgde een grensoorlog met Eritrea, die een negatieve impact had op de Ethiopische economie. Het land is sindsdien een onstabiele democratie met periodiek interetnisch geweld.

Wegennet

De hoofdwegen van Ethiopië.

In 2018 had Ethiopië een netwerk van 126.773 kilometer. In 2017 verkeerde 72 procent van de wegen in goede conditie.[2]

Door het bergachtige karakter van Ethiopië lag het land lang geïsoleerd. Transport is een tijdrovende zaak vanwege de vele kronkelige wegen met een lage ontwerpstandaard. Sinds eind jaren '90 is veel geld geïnvesteerd in het wegennet, dat in hoog tempo wordt opgeknapt. Het wegennet groeide van 26.550 kilometer in 1997 tot 126.773 kilometer in 2018. Vanaf omstreeks 2007 volgde een tweede investeringsronde in het wegennet. In de periode 2009-2013 is 100.000 kilometer weg aangelegd in Ethiopië, voor 120 miljard birr (€ 4,5 miljard).[3] In 2019 had Ethiopië 138.127 kilometer all-weather roads,[4] deze omvang is veel groter dan de buurlanden.

Het hoofdwegennet is gecentreerd op de hoofdstad Addis Ababa, de meeste hoofdwegen beginnen in deze stad en verlopen in alle windrichtingen. De route naar Djibouti is sinds het land niet meer aan zee ligt, de belangrijkste handelsroute geworden. Het wegennet met Eritrea is relatief geïntegreerd, mede doordat het voor 1993 één land was. Andere hoofdwegen verlopen naar Kenia en Sudan, maar een verhard wegennet is in de grensstreken met Sudan en Somalië vrijwel non-existent. De verharde weg naar Somalië eindigt bij Jijiga, 660 kilometer voor de Somalische grens.

Ethiopië heeft twee autosnelwegen, de 80 kilometer lange Addis Ababa - Nazret Expressway, een tolweg met 2x3 rijstroken, en de Mojo - Hawassa Expressway. Rond de hoofdstad Addis Ababa ligt een gedeeltelijk voltooide ringweg, de Ring Addis Ababa met een parallelsysteem, waarbij voetgangers geen toegang hebben tot de weg. Deze is grotendeels ongelijkvloers, en wordt soms als autosnelweg beschouwd. In het centrum van Addis Ababa is door de Chinezen een groot ongelijkvloers knooppunt aangelegd.

Hoofdwegen in Ethiopië

Addis Ababa - Adama ExpresswayAdama - Awash ExpresswayMojo - Hawassa ExpresswayRing Addis Ababa


Wegbeheer

De federale wegbeheerder is de Ethiopian Roads Authority (ERA).[5] ERA beheerde in 2016 28.032 kilometer weg, waarvan 14.632 kilometer was verhard en 13.400 kilometer onverhard.

Geschiedenis

De eerste wegenbouw in Ethiopië werd eind 19e eeuw en begin 20e eeuw uitgevoerd tijdens keizer Menelik II. In die tijd werd Addis Ababa gesticht en werd in 1889 de hoofdstad van Ethiopië. Tussen 1936 en 1941 stond Ethiopië onder Italiaans bestuur, in die periode werd significant in de Ethiopische weginfrastructuur geïnvesteerd. Kenmerkend aan de wegenbouw in die periode was de bouw van wegen vanaf Addis Ababa naar havensteden zoals Massawa, Assab en Mogadishu. De Italianen legden de basis voor het wegennet dat tot in de 21e eeuw het hoofdwegennet van Ethiopië was.

Vanaf het begin van de moderne wegenbouw was Addis Ababa het centrum van het Ethiopische wegennet, met verbeterde wegen in vijf richtingen. Het wegennet werd onder Italiaans bestuur echter niet geïntegreerd met de buurlanden, maar er was wel een weg tot dicht bij de grens met Sudan. Ook de wegverbinding naar Mogadishu werd later een internationale verbinding met Somalië, dit was onder Italiaans bestuur al een cruciale route. Er werden in die tijd drie routes van Addis Ababa naar Mogadishu ontwikkeld, een noordelijke route via Dire Dawa (de hedendaagse A10), een zuidelijke route via Sodo en Negele (de hedendaagse B51) en er was ook een derde wegverbinding gepland tussen beide routes in, via Imi (de hedendaagse B90).

De ontwikkeling van de wegenbouw kwam tot stilstand nadat de Britten Ethiopië veroverden in 1941. Het wegennet werd na de Tweede Wereldoorlog maar beperkt ontwikkeld. Het land was instabiel en geïsoleerd, met een lange periode van militair bestuur, de Derg. In 1977 veroverde Somalië het oosten van Ethiopië in de Ogaden-oorlog, die Ethiopië echter dankzij enorme steun van de Sovjetunie en Cuba won. In de jaren '90 had Ethiopië theoretisch een wegennet van meer dan 25.000 kilometer, waarvan echter maar een klein deel verhard was.

Een probleem in de prioritisering van de Ethiopische wegenbouw was het gebrek aan steden en industriële assets. De wegen waren vooral ter ontsluiting van regio's en minder om transport tussen steden en industrieën te accommoderen. De enige substantiële vrachtstroom in die periode was van Addis Ababa naar de havens aan de Rode Zee. Nadat de grens met Eritrea in 1998 sloot werd dit de haven van Djibouti. Elders in Ethiopië was echter weinig gemotoriseerd verkeer.

Na 2000 werd veel geld gestoken in de ontwikkeling van het wegennet, vooral om de landsdelen beter bereikbaar te maken. Het wegennet groeide theoretisch enorm, met meer dan 100.000 kilometer, maar dit was waarschijnlijk vooral een herclassificatie van wat een weg is. In 2016 bestond het federale wegennet uit 28.032 kilometer, wat voor ongeveer de helft verhard was. Het totale wegennet besloeg meer dan 126.000 kilometer, echter de circa 100.000 kilometer weg in Ethiopië die niet onder federaal beheer staat is grotendeels onverhard en een groot deel ontstijgt vermoedelijk niet meer het niveau van een bergpad.

China investeert substantieel in de Ethiopische infrastructuur. Eén van de eerste projecten was de bouw van de Ring Addis Ababa vanaf 1998, die in de periode 2002-2003 werd geopend als één van de eerste moderne wegen van Ethiopië. Tussen 2010 en 2014 is de eerste echte autosnelweg van Ethiopië aangelegd, de Addis Ababa - Adama Expressway. In 2021 opende de tweede autosnelweg, het eerste deel van de Mojo - Hawassa Expressway.

Exporthavens

Eén van de belangrijkste geopolitieke vraagstukken in de Hoorn van Afrika was de export en import-haven voor Ethiopië. Globaal waren er vier zeehavens, namelijk Massawa en Assab in Eritrea, Djibouti en Mogadishu in Somalië. Eritrea was indertijd een Italiaanse kolonie. In 1917 kwam een spoorweg van Addis Ababa naar Djibouti gereed, vanaf dat moment ging de meeste export via Djibouti. De havenstad Massawa was van belang voor Eritrea zelf, de vanuit Eritrees oogpunt excentrisch gelegen havenstad Assab ontwikkelde zich na de Tweede Wereldoorlog tot de voornaamste handelsroute van Ethiopië, omdat deze route vlakker was en Eritrea en Ethiopië vanaf 1952 in een unie stonden. Vanaf 1952 nam Assab daarom de rol van Djibouti over als voornaamste exporthaven van Ethiopië.

Tot de jaren '90 ging twee derde van de handel via Assab en een derde via Massawa. Het nadeel van de haven van Massawa is de grote afstand vanaf Centraal-Ethiopië en de grote afstanden over slecht uitgebouwde wegen door de Ethiopische Hooglanden. Toen in 1998 de grens tussen Eritrea en Ethiopië sloot ging al het vrachtverkeer instant naar de haven van Djibouti. Later is een tweede goederenspoorweg naar Djibouti aangelegd, waarmee Djibouti definitief de belangrijkste haven van de regio werd. Met name de havenstad Assab raakte in verval door het verlies van zijn handel. Massawa behield nog enige waarde voor handel van en naar Eritrea zelf. Sinds 2018 zijn beide havens van Assab en Massawa weer te gebruiken voor de Ethiopische export, maar in tussentijd is de haven van Djibouti zo ver gemoderniseerd en uitgebreid dat Assab daar niet meer mee kan concurreren.

Toekomst

De focus ligt op de bouw van een aantal expressways. Een hoge prioriteit heeft een autosnelweg van Addis Ababa naar Djibouti, aangezien 95% van de import en export van Ethiopië via de haven van Djibouti gaat. De huidige weg maakt een bijna 150 kilometer lange omweg via Mile, het is gepland om een zuidelijker route via Dire Dawa te realiseren.[6][7]

Wegnummering

Omstreeks 2013 is een wegnummering ingevoerd in vijf klassen (A, B, C, D en E-Roads). Daarvoor was er een wegnummering die nog geïntegreerd was met Eritrea. Zo verliep de A1 oorspronkelijk van Addis Ababa naar de havenstad Assab in Eritrea. De wegnummering wordt niet bewegwijzerd en is lokaal vrijwel onbekend. Er is geen wegnummering voor autosnelwegen.

Trunk Roads

De trunk roads vormen een radiaal systeem van de A1 t/m A10.[8] Deze beginnen in Addis Ababa of op radiale wegen vanuit Addis Ababa. Opvallend binnen dit systeem is dat er maar één route daadwerkelijk een landsgrens bereikt (de A1). Alle andere radiale wegen eindigen op behoorlijke afstand van de buurlanden. Daarmee heeft Ethiopië geen goed geïntegreerd nummeringsyssteem met de buurlanden. Wel verloopt de A1a als zijtak naar de grens met Djibouti.

# No. route lengte
A1 Addis Ababa - Modjo - Nazret - Awash - Mile - Serdo - Bure (gr. Eritrea) 802 km
A2 Addis Ababa - Aleltu - Debre Birhan - Dessie - Mersa - Adigrat - Axum 1.013 km
A3 Addis Ababa - Chancho - Debre Markos - Bure - Bahir Dar - Gondar 726 km
A4 Addis Ababa - Ginchi - Nekemte - Gedi Adis 444 km
A5 Addis Ababa - Welkite - Jimma - Bedele - Metu 608 km
A6 Jimma - Mizan Teferi 219 km
A7 Modjo - Batu - Shashamene Zuria - Sodo - Arba Minch 425 km
A8 Shashamene Zuria - Bule Hora 217 km
A9 Nazret - Asela 76 km
A10 Awash - Keykey - Jijiga - Degeh Bur 560 km

Historische nummering

De ééncijferige wegen verliepen oorspronkelijk vanuit de regio Addis Ababa naar alle kanten van het land, zonder een bepaalde volgorde. Tweecijferige wegen waren doorgaans aftakkingen of verbindingswegen. Het land had een gezamenlijk nummeringssysteem met Eritrea, op sommige wegen in Eritrea staan deze nummers nog aangegeven. De nummering loopt tot in de 40.

  • Route 1 Addis Ababa - Dese - Adigrat (gr. Eritrea): 870 km
  • Route 2 Dese - (gr. Eritrea): 390 km
  • Route 3 Addis Ababa - Gonder - Aksum (gr. Eritrea): 1.190 km
  • Route 4 Addis Ababa - Nazret - Dire Dawa - Jijiga: 640 km
  • Route 5 Addis Ababa - Asosa: 560 km
  • Route 6 Nazret - Dila - Moyale (gr. Kenya): 720 km
  • Route 7 Addis Ababa - Jima - Mizan Teferi: 530 km
  • Route 8 Nazret - Dodola - Goba - Gode - Ferfer: 940 km
  • Route 9 Addis Ababa - Arba Minch - Konso: 520 km

Bewegwijzering

Bewegwijzering op de Addis Ababa - Nazret Expressway.

Er is weinig bekend over de bewegwijzering in Ethiopië, voor zover deze aanwezig is. Bewegwijzering lijkt uit blauwe borden te bestaan, zowel in het Engels als het Ethiopisch. Ook groene borden zijn bij de luchthaven van Addis Ababa aanwezig. Groene wegwijzers worden ook op de Addis Ababa - Nazret Expressway gebruikt. De bewegwijzering is daar tweetalig Engels en Amhaars.

Tolwegen

De eerste tolweg van Ethiopië was de 85 kilometer lange Addis Ababa - Adama Expressway die in 2014 opende. In 2018 opende de tweede tolweg van het land, een upgrade van de 220 kilometer lange weg van Dire Dawa naar Dewele als tweede route naar Djibouti.[9]

Referenties

Wegen van Afrika

AlgerijeAngolaBeninBotswanaBurkina FasoBurundiCentraal-Afrikaanse RepubliekComorenDemocratische Republiek CongoRepubliek CongoDjiboutiEgypteEquatoriaal GuineaEritreaEthiopiëGabonGambiaGhanaGuineaGuinea-BissauIvoorkustKaapverdiëKameroenKeniaLesothoLiberiaLibiëMadagaskarMalawiMaliMarokkoMauritaniëMauritiusMozambiqueNamibiëNigerNigeriaRwandaSão Tomé en PríncipeSenegalSeychellenSierra LeoneSomaliëSudanSwazilandTanzaniaTogoTsjaadTunesiëUgandaWestelijke SaharaZambiaZimbabweZuid-AfrikaZuid-Sudan