Europese weg

Uit Wegenwiki
(Doorverwezen vanaf Europaweg (E-weg))
Naar navigatie springen Naar zoeken springen

Een Europese weg (afgekort tot E-weg), voluit het International E-road network, vormen een netwerk van hoofdwegen door Europa en Centraal-Azië. Het netwerk wordt administratief beheerd door UNECE (United Nations Economic Commission for Europe), alhoewel het feitelijke wegbeheer en eigendom van de E-wegen bij de landen zelf ligt.

Geschiedenis

Oude E-nummers in Nederland in 1976.

Uitgebreid: Verklaring van Genève en Verdrag van Genève 1975

Het netwerk van E-routes is in 1950 gecreëerd met de Verklaring van Genève. Doel daarvan was niet alleen om de routes tussen deze belangrijkste plaatsen van Europa te verduidelijken; de in internationaal verband aangewezen E-nummers hielpen de individuele landen in deze na-oorlogse tijd ook om hun wegennetten zo op te bouwen dat zij op de juiste manier op elkaar aan zouden sluiten.

In de decennia na 1950 sloten meerdere landen zich aan bij de Verklaring van Genève. Ook werden steeds meer routes geduid als Europese hoofdroute. Dit viel maar moeilijk te verenigen met het nummeringssysteem van de Verklaring van Genève. Er ontstond dan ook een behoefte aan een algemene wijziging van het nummeringssysteem. Deze werd voorbereid door de Commissie voor Binnenlands Vervoer van UNECE.[1] Op 15 november 1975 werd de Europese Overeenkomst inzake de Hoofdverkeerswegen, ook bekend als het Verdrag van Genève, ondertekend. Het verdrag wordt regelmatig afgekort tot AGR, wat staat voor Accord Grands Routes. Dit verdrag trad in 1983 in werking. De nu geldende E-nummers voeren terug op dat verdrag.

Systeem

UNECE

De United Nations Economic Commission for Europe (UNECE), is een commissie van de Verenigde Naties die in 1947 is opgericht om de internationale samenwerking in Europa te verbeteren. Het heeft 56 lidstaten, met een hoofdkantoor in Genève, Zwitserland.

Niet alle landen die onderdeel zijn van UNECE hebben E-wegen. UNECE-lidstaten die buiten het netwerk van E-wegen vallen zijn Canada, Cyprus, Israël en de Verenigde Staten. Ook verlopen er geen E-wegen door enkele ministaten zoals Liechtenstein, Monaco en San Marino. Daarentegen verlopen E-wegen wel door UNECE-lidstaten in Centraal Azië en de Kaukasus, die geografisch deels of geheel buiten Europa liggen.

Bewegwijzering

Het verdrag verplicht de verdragsstaten om E-wegen te bewegwijzeren aan de hand van de bekende groene schildjes met witte tekst. Op het kader dient de hoofdletter E te worden vermeld, gevolgd door het nummer van de route. Over exacte maatvoering en lettertypen zegt het verdrag niets. In de praktijk wordt doorgaans het lettertype van het betreffende land gebruikt. Ook de exacte kleur groen varieert enigszins per land.

Die verplichtingen gelden echter alleen voor die staten die het verdrag hebben geratificeerd. Door Groot-Brittannië lopen volgens het Verdrag van Genève E-wegen, maar omdat het Verenigd Koninkrijk het verdrag nooit heeft geratificeerd, worden de E-routes in dat land ook niet bewegwijzerd. Die landen die E-routes wel bewegwijzeren, gebruiken hiervoor (conform het Verdrag van Genève) een groen schild met daarop het nummer in witte cijfers en letters.

Aan een E-nummer is niet te zien op welk niveau een weg is uitgebouwd (is dit een autosnelweg of een enkelbaansweg?) en evenmin in wiens beheer de weg is. Een E-route is hoe dan ook nooit in beheer van enige Europese instantie, maar altijd van een nationale overheid (hetzij een centrale overheid, hetzij een decentrale overheid).

Ook zijn er geen directe Europese subsidieprogramma's gekoppeld aan het ontwikkelen van E-wegen, zij het dat Europese instanties bij toekenning van regionale subsidie wel mee kunnen wegen in hoeverre een uit te bouwen route Europees belang heeft. Sinds op EU-niveau het TEN-T bestaat, zal voor dergelijke subsidies eerder naar het TEN-T worden gekeken dan naar het netwerk van E-wegen. In de praktijk volgen TEN-T routes echter vaak wegen die ook E-wegen zijn.

De routes

Het netwerk van E-routes is niet tot op het exacte wegvakniveau vastgesteld. UNECE heeft alleen de steden vastgelegd waar deze routes langs of doorheen lopen. De exacte route is een zaak van de lidstaten.

Het systeem van E-routes laat zich het makkelijkste begrijpen, wanneer de uitzonderingen voor de Kaukasus en Centraal-Azië buiten beschouwing worden gelaten. Het systeem maakt een onderscheid tussen tweecijferige routes en driecijferige routes. Eencijferige routes bestaan niet; de nummers onder de 10 staan genummerd als E01, E02, enzovoort, en gelden dus als tweecijferig nummer. In de praktijk worden deze nummers zonder 0 bewegwijzerd, zoals de E6.

Tweecijferige routes. De tweecijferige routes vormen met elkaar het grid van E-routes. De even nummers lopen oost-west, de oneven nummers lopen noord-zuid. Belangrijk zijn de noord-zuidroutes met eindcijfer 5 en de oost-westroutes met eindcijfer 0. Een route met eindcijfer 5 mag een andere route met eindcijfer 5 niet kruisen. Datzelfde geldt voor de routes met eindcijfer 0. Deze referentieroutes garanderen dat het grid "op zijn plaats blijft". Andere noord-zuidroutes en andere oost-westroutes mogen elkaar wel kruisen. De E32 bijvoorbeeld kan dus ten noorden van de E30 liggen, ook al zou hij op grond van het grid-systeem ten zuiden van die route moeten liggen. De E25 mag echter niet ten oosten van de E35 komen.

Driecijferige routes. Driecijferige routenummers worden gebruikt als verbinding tussen tweecijferige routes, wanneer deze verbinding zelf nog een tweecijferig nummer heeft. Dat laatste is meestal het geval, wanneer zo'n verbindingsroute niet recht noord-zuid of oost-west loopt (die hebben immers meestal een tweecijferig nummer), maar bijvoorbeeld noordoost-zuidwest. Hun nummer is doorgaans afgeleid van de routes die met elkaar worden verbonden, bijvoorbeeld de E429, die in het grid als verbinding wordt beschouwd tussen de E40 en de E42. Het gebruik van driecijferige nummers varieert nogal. In Nederland zijn driecijferige nummers toegekend aan routes met een twijfelachtig Europees belang; in Zwitserland heeft men niet gezocht naar een mogelijk driecijferig nummer voor nationaal belangrijke routes die niet in aanmerking kwamen voor een tweecijferig nummer.

Wanneer die hoofdregel duidelijk is, worden de uitzonderingen uit Centraal-Azië hopelijk weer wat duidelijker: de routes E101 tot en met E127 hebben de rol van een tweecijferige route, alleen hebben "per ongeluk" drie cijfers. De routes E001 tot en met E016 gelden als driecijferige route, alleen hebben in hun nummering niets te maken met de routes waaruit hun nummer is afgeleid.

In Zuidoost- en Oost-Europa wordt sinds 1977 een netwerk van Trans-European Motorways ontwikkeld, gebaseerd op de E-wegen.

Landen zonder Europese wegen

Enkele Europese landen hebben geen E-wegen. Zo zijn er formeel geen E-wegen in Albanië (soms wel aangegeven op wegwijzers), Andorra, Cyprus, Liechtenstein, Malta, Monaco en San Marino.

Statistieken

  • lengte E-netwerk: 185.766 kilometer (inclusief dubbelnummeringen, exclusief veerdiensten)
  • aantal E-routes: 244
  • gemiddelde lengte: 761,3 kilometer
  • langste E-route: E40 Calais - Ridder: 8.776 kilometer
  • kortste E-route: E821 Roma - San Cesareo: 18 kilometer
  • langste 3-cijferige E-route: E105 Kirkenes - Yalta: 3.672 kilometer
  • kortste 2-cijferige E-route: E32 Colchester - Harwich: 26 kilometer
  • langste E-route binnen één land: E30 (Rusland) 3.305 kilometer
  • hoogste E-weg: E008 in Tadzjikistan op de Ak-Baytal Pass: 4.658 meter
  • hoogste E-weg in geografisch Europa: E62 in Zwitserland op de Simplonpass: 2.005 meter
  • laagste E-weg: E39 in de Bømlafjordtunnel in Noorwegen: -263 meter
  • grootste knooppunt: Moskva (Moskou) & Praha (Praag): 6 routes
  • grootste stad met één E-weg: Istanbul, Turkije: 13.500.000 inwoners (E80)
  • meeste veerdiensten: E39 (Noorwegen): 9 veerdiensten
  • noordelijkste E-weg: E69 Nordkapp: 71.10 N
  • zuidelijkste E-weg: E75 Kreta: 35.06 N
  • westelijkste E-weg: E01 in Lisboa (Lissabon), Portugal: 9.10 W
  • oostelijkste E-weg: E127 ter hoogte van de Chinese grens: 85.36 O

Kritiek op E-routes

Hebben E-routes nut?

Bovenstaande vraag zou een geliefd onderwerp kunnen zijn voor borrelpraat, ware het niet dat de meeste mensen zich maar nauwelijks voor wegnummers interesseren, en al helemaal niet voor E-nummers. Daarmee is ook het makkelijkste antwoord gegeven: omdat mensen de E-nummers niet kennen, kunnen ze maar beter worden afgeschaft.

De waarheid ligt genuanceerder. Zeker in de jaren '50 hebben E-nummers groot nut gehad bij de uitontwikkeling van het Europese wegennet. Daarnaast werden de nummers veelvuldig gebruikt door weggebruikers. In veel landen waren de E-nummers de eerste vormen van wegnummers die op de borden verschenen. En in een land als Duitsland waren wegnummers wel bekend, maar hadden de autosnelwegen in die periode nog geen nationaal nummer. De E-wegen vulden deze gaten in de nummering mooi op.

Maar dat initiële succes is wellicht ook het begin van het einde van de E-nummers geweest. Aangemoedigd door het succes van de E-nummers gingen veel landen eigen nummeringssystemen ontwerpen en bewegwijzeren. Voordeel van een nationaal nummeringssyteem boven een Europees nummeringssyteem was dat een nationaal systeem per definitie meer ruimte gaf om werkelijk alle routes te nummeren dan een Europees systeem waarin alleen de internationale hoofdroutes waren meegenomen. Ook gaf een nationaal systeem de mogelijkheid om nationale routes ook volgens hun nationale belang in te schalen, bijvoorbeeld door een nationaal belangrijke route een laag nummer te geven. Het grid van E-nummers gaf de individuele staten die ruimte niet.

Uiteindelijk zijn er maar enkele landen overgebleven, waar de E-nummers prevaleren boven nationale nummers: België, Denemarken, Zweden, Noorwegen en een aantal landen in Zuidoost-Europa. In al deze landen hebben E-wegen weliswaar administratieve nummers -die soms ook wel op wat borden verschijnen-, maar men zal in eerste instantie naar het E-nummer van de bewuste route verwijzen. Men spreekt in België vooral over de E411, niet over de A4. In alle andere landen wordt in het dagelijks spraakgebruik primair verwezen naar nationale nummers, terwijl de E-nummers in veel landen ook niet de prominente rol hebben op de bewegwijzering als de nationale nummers. In Duitsland bijvoorbeeld komen E-nummers alleen terug op de afstandsborden na de afrit. Op voorwegwijzers en beslissingswegwijzers komen ze in de regel niet terug, zodat het praktisch onmogelijk is om in Duitsland op E-nummers te rijden. In de praktijk zal vrijwel niemand door Europa rijden aan de hand van E-nummers alleen.

Dit laatste is misschien niet helemaal terecht. Wanneer men op belangrijke internationale routes op E-nummers zou rijden, hoeft men door de bank genomen minder wegnummers te onthouden dan wanneer men op nationale wegnummers zou rijden. Maar goed, dat is theorie; de praktijk kiest nou eenmaal voor de nationale nummers, mede dankzij de vaak betere bewegwijzering van die nationale nummers.

En daarmee wordt de vraag aan het begin van dit hoofdstuk weer relevant: misschien toch maar afschaffen die E-nummers? Formeel afschaffen lijkt in ieder geval geen optie. Hiervoor zou het Verdrag van Genève moeten worden beëindigd, en dat lijkt politiek gezien niet haalbaar bij met name die landen waar E-nummers een prominente rol spelen in de nationale wegennummering (België, Scandinavische landen). Het zou voor Nederland een optie zijn om op eigen initiatief het verdrag op te zeggen en de nummers dus ook niet meer op de borden te laten terugkomen. En men kan de "Duitse" route kiezen: E-nummers op een zeer beperkte manier in de bewegwijzering integreren, zodat men zich aan de letter van het verdrag houdt, maar de weggebruiker geen last heeft van de nummers én eveneens de onderhoudskosten tot een minimum worden beperkt.

Kritiek op het systeem

Nog los van de vraag over het nut van E-routes -als hiervoor besproken- is er concrete kritiek mogelijk op de daadwerkelijke invulling van het wegennet, zoals die in het Verdrag van Genève is ingevoerd.

Het Europese wegennet is niet geschikt voor op een grid gebaseerde nummering

Het wegennet in de meeste delen van Europa lijkt, bij analyse van landkaarten, te bestaan uit omgekeerd tegen elkaar aanliggende driehoeken. Schuin verlopende verbindingen zijn aan de orde van de dag, terwijl een grid juist uitgaat van haaks op elkaar staande routes. In het E-systeem is het daardoor mogelijk dat in het dagelijks verkeer belangrijk gebleken routes een driecijferig nummer hebben; dat sluit niet aan bij de perceptie van de weggebruiker.

Het feit dat wegen niet in een rechte lijn noord-zuid of oost-west verlopen -zoals dat in de Verenigde Staten wél het geval is- neemt ook het idee van een grid en daarmee van een logisch nummeringssysteem weg. Maar al te vaak komt het voor dat een oost-west verlopende snelweg op een gegeven moment eindigt. Het E-nummer moet echter door op zijn route naar het eindpunt. Als oplossing is er in dat soort gevallen voor gekozen dat het E-nummer een stukje over een noord-zuidroute loopt om verder naar het noorden of zuiden de route naar het oosten weer voort te zetten.

Een concreet voorbeeld is het verloop van de E30 in Nederland. Deze begint in Hoek van Holland en moet uiteindelijk naar Berlijn. Deze doelen liggen inderdaad min of meer op een rechte lijn van elkaar. Een rechtstreekse route bestaat echter niet. Vanaf Hoek van Holland moet men via de A20, A12, A27 en de A28 naar Knooppunt Hoevelaken en pas daar zit men op een route die min of meer rechtstreeks naar Berlijn loopt. Die problematiek geldt uiteraard niet alleen voor oost-westroutes, maar ook voor noord-zuidroutes. Het veel gehoorde kritiekpunt is dat het E-wegennet aan elkaar hangt van TOTSOs en dubbelnummeringen - beide algemeen ervaren als onvolkomenheden in een systeem van wegnummering.

Ook de geografie maakt het gebruiken van een grid moeilijk. In Zuid-Europa is de Middellandse Zee prominent aanwezig, waardoor gekozen moet worden tussen recht oost-west verlopende routes die dan worden onderbroken door de zee en routes die min of meer het land volgen, maar dan dus niet meer recht oost-west lopen. Er blijkt vaak gekozen voor het laatste. Het grid-idee is hierdoor echter in sterke mate verdwenen; zie de E80 die van Midden-Portugal eerst naar de Franse zuidkust slingert en dan weer terug naar het zuiden door Italië.

In het grid zijn verkeerde keuzes gemaakt

Zelfs wanneer zou worden vastgehouden aan de keuze voor een grid-systeem als basis voor routes door Europa, is kritiek mogelijk op de gemaakte keuzes. Rechtstreeks noord-zuid of oost-west verlopende routes zouden in het E-systeem één nummer moeten hebben. De praktijk leert dat dat vaak niet het geval is. De route Amsterdam - Marseille bijvoorbeeld loopt rechtstreeks noord-zuid, maar heeft zes nummers. Daarentegen loopt wel één E-nummer van Amsterdam naar Rome, twee steden die in de verste verte niet recht onder elkaar liggen. En de route tussen Le Havre en Bordeaux (de E05), twee doelen die recht onder elkaar liggen, wordt via het veel oostelijker gelegen Parijs geleid.

Het probleem van een grid is dat wanneer één route "schuin" loopt, alle routes die daaraan parallel zouden moeten lopen ook "schuin" gaan lopen. Dat speelt met name bij de referentieroutes (routes met eindcijfer 0 of 5), omdat deze geen andere referentieroutes mogen kruisen. Omdat de E05 als genoemd schuin loopt, volgen de E15, de E25 enzovoort bijna als vanzelf.

Waar noord-zuidroutes vaak niet noord-zuid lopen (evenmin als oost-westroutes vaak niet oost-west lopen) is het aan de orde van de dag dat een even nummer tijdelijk noord-zuid loopt en een oneven nummer tijdelijk oost-west loopt. Dat maakt het systeem voor de weggebruiker niet duidelijker; een onduidelijkheid die voorkomen had kunnen worden door de routes wél in een rechte lijn te laten verlopen.

Tenslotte zijn in Scandinavië een aantal E-routes te vinden die niet in het minst in het grid passen. De E04 tussen Helsingborg en de Finse grens bijvoorbeeld zou volgens de principes van het verdrag een oost-westroute moeten zijn, geen noord-zuidroute. Ook de E06 loopt wat dat betreft vreemd. De reden hiervoor is dat de Scandinavische landen bij de onderhandelingen over het Verdrag van Genève hun bestaande wegnummers koste wat kost wilden behouden. In de routes van de toenmalige E4 en de E6 mochten geen veranderingen worden aangebracht. Die benadering is uiteindelijk succesvol geweest. Het gevolg is vreemd verlopende routes binnen Scandinavië (die overigens nog steeds als E4 en E6 in plaats van E04 en E06 op de borden worden gezet).

Driecijferige nummers maken het systeem onduidelijk

Voor de meeste weggebruikers zijn driecijferige nummers moeilijk te ontcijferen, terwijl het internationale belang van de meeste driecijferige routes zeer beperkt is. Waar het systeem aan duidelijkheid verliest door het gebruik van moeilijk doorgrondbare nummers, zien velen de driecijferige nummers liever verdwijnen.

De uitbreiding naar het oosten is systeemvreemd, maar was feitelijk onnodig

De vraag is legitiem, waarom het systeem van E-routes rond de eeuwwisseling moest worden uitgebreid naar gebieden die algemeen tot Azië worden gerekend. Geen geograaf rekent de grens tussen Kirgizië en China tot Europa, maar UNECE vond het nodig daar E-routes toe te voegen. Het persbericht van indertijd spreekt trots over een nieuwe Zijderoute. Dat alles overigens in een periode dat in dezelfde regio ook Aziatische routenummers werden uitgerold.

De keuze voor de Osterweiterung van het E-systeem zou op zich nog niet zo heel problematisch zijn, wanneer UNECE voor die keuze geen toevlucht had hoeven nemen tot systeemvreemde oplossingen, zoals de driecijferige E-routes die eigenlijk de rol van een tweecijferige route vervullen (zie hierboven onder Systeem). Nu moet het erop worden gehouden dat de keuze ongelukkig was en het systeem van E-routes alleen maar onduidelijker heeft gemaakt. Aan de voor bewegwijzering essentiële vereisten van inzichtelijkheid en consistentie wordt niet langer voldaan.

E-nummers lopen nog te vaak over niet-snelwegen

De meeste weggebruikers plannen hun route zo dat ze op de snelste manier van A naar B komen. Daarvoor zullen ze in principe een route nemen met zoveel mogelijk autosnelweg. Aan het E-nummer kan men niet zien over wat voor soort weg het nummer loopt. En de praktijk leert dat E-routes nog steeds vaak over niet-autosnelwegen verlopen, zelfs wanneer men met een geringe omweg hetzelfde doel wel over snelwegen kan bereiken. Wie dus blind rijdt op het E-nummer, kan voor de onaangename verrassing komen te staan dat de autosnelweg ineens ophoudt en men terecht komt op een weg van mindere standaard.

Bij de gemaakte keuzes speelt een rol dat het wegennet van nu enorm verschilt met dat van 1975, toen het huidige E-netwerk werd ontworpen. In die periode waren er nog veel minder snelwegen en kon men er in veel landen sowieso niet op rekenen dat de gehele route over snelwegen zou lopen. In het huidige tijdsgewricht is het erg vreemd om te zien dat een E42 door de Duitse Hunsrück over secundaire wegen verloopt, terwijl er allerlei snelwegen in de buurt zijn.

Lijst van Europese wegen

Zie Verklaring van Genève voor de oorspronkelijke nummering van 1950.

# route landen lengte (km)[2]
E01 Sevilla - Lisboa - La Coruña - Rosslare - Larne E - P - IRL - GB 1450
E03 La Rochelle - Nantes - Cherbourg F 459
E04 Helsingborg - Stockholm - Sundsvall - Tornio S - FIN 1590
E05 Algeciras - Sevilla - Madrid - Bilbao - Bordeaux - Paris - London - Birmingham -- Glasgow - Greenock E - F - GB 3281
E06 Trelleborg - Göteborg - Oslo - Alta - Kirkenes S - N 3108
E07 Langon - Pau - Zaragoza F - E 404
E08 Tromsø - Oulu - Turku N - FIN 1398
E09 Orléans - Toulouse - Barcelona F - E 863
E10 Å - Kiruna - Luleå N - S 852
E11 Vierzon - Béziers F 546
E12 Mo i Rana - Umeå - Helsinki N - S - FIN 895
E13 Doncaster - London GB 254
E14 Stjørdal - Sundsvall N - S 417
E15 Inverness - London - Paris - Lyon - Perpignan - Barcelona - Alicante - Alemria - Malaga -- Algeciras GB - F - E 3566
E16 Derry - Edinburgh - Bergen - Oslo - Gävle GB - N - S 1209
E17 Antwerpen - Lille - Reims - Beaune B - F 648
E18 Craigavon - Newcastle - Oslo - Stockholm - Helsinki - Sankt Petersburg GB - N - S - FIN - RUS 1820
E19 Amsterdam - Brussel - Paris NL - B - F 521
E20 Shannon - Manchester - København - Stockholm - Tallinn - Sankt Petersburg IRL - GB - DK - S - EST - RUS 1873
E21 Metz - Dijon - Genève F 529
E22 Holyhead - Amsterdam - Hamburg - Malmö - Riga - Moskva - Ishim GB - NL - D - S - LV - RUS 5289
E23 Nancy - Lausanne F - CH 337
E24 Birmingham - Ipswich GB 227
E25 Hoek van Holland - Genova - Palermo NL - B - L - F - CH - I 1850
E26 Hamburg - Berlin D 271
E27 Belfort - Bern - Aosta F - CH - I 351
E28 Berlin - Gdańsk - Vilnius - Minsk D - PL - RUS - LT - BY 980
E29 Köln - Luxembourg - Sarreguemines D - L - F 290
E30 Cork - London - Utrecht - Berlin - Moskva - Samara - Omsk IRL - GB - NL - D - PL - BY - RUS 6113
E31 Rotterdam - Köln - Ludwigshafen NL - D 507
E32 Colchester - Harwich GB 26
E33 Parma - La Spezia I 107
E34 Zeebrugge - Oberhausen - Bad Oeynhausen B - NL - D 470
E35 Amsterdam - Köln - Zürich - Milano - Roma NL - D - CH - I 1653
E36 Berlin - Legnica D - PL 236
E37 Bremen - Köln D 292
E38 Hlukiv - Saratov - Shymkent UA - RUS - KZ 3350
E39 Trondheim - Bergen - Aalborg N - DK 1142
E40 Calais - Brussel - Köln - Dresden - Kraków - Lviv - Kiev - Charkov - Volgograd - Tashkent - Almaty - Ridder F - B - D - PL - UA - RUS - KZ - UZ - TM - KGZ 8413
E41 Dortmund - Würzburg - Stuttgart - Zürich - Altdorf D - CH 756
E42 Dunkerque - Liège - Frankfurt - Aschaffenburg F - B - D 611
E43 Würzburg - Bregenz - Bellinzona D - A - CH 516
E44 Beuzeville - Luxembourg - Koblenz - Reiskirchen F - B - L - D 820
E45 Alta - Karesuvanto - Göteborg - Kolding - Hamburg - München - Roma - Napels - Messina - Gela FIN - S - DK - D - A - I 5190
E46 Cherbourg - Reims - Liège F - B 745
E47 Helsingborg - Lübeck S - DK - D 293
E48 Schweinfurt - Karlovy Vary - Praha D - CZ 349
E49 Magdeburg - Plzeň - Wien D - CZ - A 749
E50 Brest - Paris - Manheim - Nürnberg - Praha - Bratislava - Kosice - Dnipr - Donetsk - Rostov - Makhhachkala F - D - CZ - SK - UA - RUS 4971
E51 Berlin - Nürnberg D 411
E52 Strasbourg - Karlsruhe - Salzburg F - D - A 507
E53 Plzeň - München CZ - D 277
E54 Paris - Mulhouse - Lindau - München F - CH - D 904
E55 Helsingør - Berlin - Praha - Bologna - Igoumenitsa - Kalamata DK - D - CZ - A - I - GR 2992
E56 Nürnberg - Passau - Sattledt D - A 301
E57 Sattledt - Graz - Ljubljana A - SLO 371
E58 Wien - Uzhhorod - Odessa - Rostov A - SK - UA - RO - MD - UA - RUS 2389
E59 Praha - Wien - Graz - Zagreb CZ - A - SLO - HR 642
E60 Brest - Basel - Wien - Constanţa - Tbilisi - Baku - Ashgabat - Dushanbe - Irkeshtam F - D - CH - A - H - RO - GEO - AZ - TM - UZ - TJ - KGZ 6815
E61 Villach - Ljubljana - Trieste - Rijeka A - SLO - I - HR 237
E62 Nantes - Genève - Genova F - CH - I 1273
E63 Sodankylä - Jyväskylä - Turku FIN 1114
E64 Torino - Milano - Brescia I 235
E65 Malmö - Szczecin - Praha - Bratislava - Zagreb - Skopje - Chania S - PL - CZ - SK - H - HR - BIH - MNE - SRB - RKS - NMK - GR 3692
E66 Vahrn - Villach - Graz - Székesfehérvár - Cegléd I - A - H 797
E67 Helsinki - Warszawa - Praha FIN - EST - LV - LT - PL - CZ 1605
E68 Szeged - Arad - Braşov H - RO 525
E69 Nordkapp - Oldefjord N 129
E70 La Coruña - Torino - Ljubljana - Beograd - Bucureşti - Varna - Samsun - Poti E - F - I - SLO - HR - SRB - RO - BG - TR - GEO 4517
E71 Košice - Budapest - Zagreb - Split SK - H - HR 1009
E72 Bordeaux - Toulouse F 234
E73 Budapest - Osijek - Sarajevo - Opuzen H - HR - BIH 728
E74 Nice - Asti F - I 222
E75 Vardø - Helsinki - Gdańsk - Budapest - Beograd - Athinai - Sitia N - FIN - PL - CZ - SK - H - SRB - NMK - GR 4328
E76 Pisa - Firenze I 76
E77 Pskov - Kaliningrad - Gdańsk - Kraków - Budapest RUS - EST - LV - LT - PL - SK - H 1702
E78 Grosseto - Fano I 275
E79 Miskolc - Oradea - Sofia - Thessaloniki H - RO - BG - GR 1235
E80 Lisboa - Nice - Roma - Podgorica - Istanbul - Doğubayazıt P - E - F - I - HR - MNE - SRB - RKS - BG - TR 5651
E81 Mukachevo - Sibiu - Bucureşti - Constanţa UA - RO 949
E82 Porto - Tordesillas P - E 375
E83 Byala - Sofia BG 241
E84 Keşan - Silivri TR 150
E85 Klaipėda - Vilnius - Ternopol - Bucureşti - Alexandroupolis LT - BY - UA - RO - BG - GR 2259
E86 Kristallopigi - Thessaloniki GR 200
E87 Odessa - Tulcea - Burgas - İzmir - Antalya UA - MD - RO - BG - TR 1965
E88 Ankara - Refahiye TR 585
E89 Gerede - Ankara TR 126
E90 Lisboa - Madrid - Barcelona - Mazaro del Valle - Brindisi - Igoumenitsa - Ankara - Cizre P - E - I - GR - TR 4906
E91 Osmaniye - Yayladağı TR 175
E92 Igoumenitsa - Volos GR 305
E94 Korinthos - Athinai GR 81
E95 Sankt Petersburg - Kiev - Odessa - Samsun - Merzifon RUS - BY - UA - TR 1753
E96 İzmir - Sivrihisar TR 440
E97 Kherson - Novorossiysk - Batumi - Aşkale UA - RUS - GEO - TR 1625
E98 Kırıkhan - Reyhanlı TR 58
E99 Aralık - Şanlıurfa TR 800
E101 Moskva - Kiev - Odessa RUS - UA 823
E105 Kirkenes - Murmansk - Sankt Petersburg - Moskva - Kharkiv - Yalta N - RUS - UA 3672
E115 Yaroslavl - Moskva - Rostov - Novorossiysk RUS 1730
E117 Mineralnye Vody - Tbilisi - Yerevan - Meghri RUS - GEO - AM 1050
E119 Moskva - Volgograd - Astrakhan - Baku - Astara RUS - AZ 2561
E121 Samara - Atyrau - Türkmenbaşy - Ak-Ayla RUS - KZ - TM 2690
E123 Chelyabinsk - Shymkent - Tashkent - Dushanbe - Panji Poyon RUS - KZ - UZ - TJ 2860
E125 Ishim - Astana - Almaty - Bishkek - Torugart RUS - KZ - KGZ 2595
E127 Omsk - Pavlodar - Semey - Kapchagay RUS - KZ 1305
E134 Haugesund - Drammen N 409
E136 Ålesund - Dombås N 176
E201 Rathdowney - Cork IRL 141
E231 Amsterdam - Amersfoort NL 40
E232 Amersfoort - Zwolle - Groningen NL 164
E233 Hoogeveen - Meppen - Cloppenburg NL - D 132
E234 Cuxhaven - Bremen - Walsrode D 162
E251 Sassnitz - Berlin D 283
E261 Wrocław - Poznań - Grudziądz PL 365
E262 Ostrov - Daugavpils - Kaunas RUS - LV - LT 409
E263 Tallinn - Tartu - Napi EST 284
E264 Jõhvi - Tartu - Rīga EST - LV 358
E265 Kapellskär - Tallinn S - EST 61
E271 Minsk - Homel BY 293
E272 Klaipėda - Šiauliai - Vilnius LT 380
E311 Utrecht - Breda NL 68
E312 Vlissingen - Breda - Eindhoven NL 150
E313 Antwerpen - Liège B 111
E314 Leuven - Heerlen - Aachen B - NL - D 124
E331 Dortmund - Kassel D 147
E371 Radom - Rzeszów - Prešov PL - SK 357
E372 Warszawa - Lublin - L'viv PL - UA 355
E373 Lublin - Kiev PL - UA 563
E391 Hlukiv - Zheleznogorsk UA - RUS 156
E401 Saint-Brieuc - Caen F 223
E402 Calais - Rouen - Le Mans F 411
E403 Tournai - Brugge B 66
E404 Jabbeke - Zeebrugge B 24
E411 Brussel - Arlon - Richemont B - F 243
E420 Nivelles - Charleroi - Reims B - F 197
E421 Aachen - Luxembourg D - B - L 156
E422 Trier - Saarbrücken D 82
E429 Lille - Halle F - B 73
E441 Hof - Chemnitz D 105
E442 Karlovy Vary - Liberec - Olomouc - Žilina CZ - SK 600
E451 Gießen - Frankfurt - Mannheim D 124
E461 Svitavy - Brno - Wien CZ - A 201
E462 Brno - Kraków CZ - PL 328
E471 L'viv - Mukachevo UA 220
E501 Le Mans - Angers F 70
E502 Le Mans - Tours F 86
E511 Troyes - Courtenay F 99
E512 Remiremont - Mulhouse F 76
E531 Offenburg - Bad Dürrheim D 95
E532 Memmingen - Füssen D 72
E533 München - Innsbruck D - A 139
E551 České Budějovice - Humpolec CZ 107
E552 München - Linz D - A 210
E571 Bratislava - Košice SK 400
E572 Trenčin - Žiar nad Hronom SK 100
E573 Uzhhorod - Debrecen UA - H 145
E574 Craiova - Braşov - Bacău RO 435
E575 Bratislava - Győr SK - H 92
E576 Dej - Cluj-Napoca RO 57
E577 Ploieşti - Buzău RO 73
E578 Sărătel - Chichiş RO 288
E581 Focşani - Odessa RO - MD - UA 427
E583 Roman - Bălti - Zhytomyr RO - MD - UA 523
E584 Poltava - Kirovohrad - Chişinău - Slobozia UA - MD - RO 926
E592 Krasnodar - Dzhubga RUS 120
E601 La Rochelle - Niort F 58
E602 La Rochelle - Saintes F 62
E603 Saintes - Limoges F 180
E604 Tours - Vierzon F 114
E606 Angoulême - Bordeaux F 91
E607 Digoin - Châlon-sur-Saône F 69
E611 Lyon - Pont-d'Ain F 53
E612 Ivrea - Torino I 35
E641 Wörgl - Salzburg A - D 100
E651 Altenmarkt - Liezen A 79
E652 Klagenfurt - Naklo A - SLO 47
E653 Maribor - Letenye SLO - H 99
E661 Balatonkeresztúr - Banja Luka - Zenica H - HR - BIH 446
E662 Apatin - Sombor - Subotica SRB 83
E671 Satu Mare - Arad - Timişoara RO 308
E673 Lugoj - Deva RO 75
E675 Constanţa - Kardam RO - BG 59
E691 Horasan - Gyumri - Yerevan TR - GEO - AM 575
E692 Poti - Samtredia GEO 57
E711 Lyon - Grenoble F 99
E712 Genève - Grenoble - Marseille F 399
E713 Voreppe - Valence F 81
E714 Orange - Marseille F 115
E717 Torino - Savona I 123
E751 Koper - Rijeka SLO - HR 200
E761 Bihać - Sarajevo - Zaječar BIH - SRB 718
E762 Bozaj - Podgorica - Sarajevo MNE - BIH 342
E763 Beograd - Bijelo Polje SRB - MNE 348
E771 Drobeta-Turnu-Severin - Niš RO - SRB 203
E772 Yablanitsa - Shumen BG 257
E773 Popovitsa - Burgas BG 218
E801 Verín - Vila Real - Coimbra E - P 252
E802 Bragança - Castelo Branco - Ourique P 417
E803 Salamanca - Sevilla E 463
E804 Bilbao - Zaragoza E 293
E805 Povoa de Varzim - Vila Pouca de Aguiar P 103
E806 Torres Novas - Guarda P 213
E821 Roma - San Cesareo I 18
E840 Sassari - Civitavecchia I 100
E841 Salerno - Avellino I 35
E842 Napoli - Canosa I 170
E843 Bari - Taranto I 85
E844 Casino Gallo - Sibari I 21
E846 Cosenza - Crotone I 110
E847 Bivio - Bernalda I 153
E848 Santa Eufemia Lamezia - Catanzaro I 40
E851 Prishtinë - Prizren - Petrovac RKS - MNE 164
E852 Ohrid - Radozhda NMK 20
E853 Ktismata - Ioannina GR 56
E871 Kumanovo - Sofia NMK - BG 194
E881 Çeşme - İzmir - Bursa - İzmit TR 550
E901 Madrid - Valencia E 332
E902 Jaén - Málaga E 241
E931 Mazara del Vallo - Gela I 185
E932 Buonfornello - Catania I 151
E933 Trapani - Alcamo I 39
E951 Ioannina - Amfilochia GR 107
E952 Lamia - Agrinio GR 208
E961 Tripoli - Githio GR 98
E962 Thiva - Elefsina GR 55
E001 Tbilisi - Vanadzor GEO - AM 152
E002 Dəmirçi - Şirvan AZ - AM 490
E003 Uchkuduk - Daşoguz - Ashgabat UZ - TM 1000
E004 Kyzylorda - Bukhara KZ - UZ 720
E005 Samarkand - Guzar UZ 160
E006 Kokand - Ayni UZ - TJ 300
E007 Tashkent - Osh - Sary-Tash UZ - KGZ 600
E008 Dushanbe - Kulma Pass TJ 890
E009 Khorog - Gāz Khān TJ 220
E010 Bishkek - Osh KGZ - UZ 610
E011 Kokpek - Tyup KZ - KGZ 175
E012 Almaty - Khorgos KZ 360
E013 Sary-Ozek - Koktal KZ 180
E014 Kabanbay - Druzhba KZ 190
E015 Takesken - Bakhty KZ 190
E016 Zapadnoye - Astana KZ 460
E017 Yelabuga - Ufa RUS 350
E018 Zhezkazgan - Karagandy - Pavlodar - Uspenka KZ 1050
E019 Petropavlovsk - Zapadnoye KZ 290

Zie ook

Externe links

Referenties

  1. Toelichtende nota op de Nederlandse invoeringswet, TK 1979-1980, 15804, 1, pagina 2.
  2. exclusief veerdiensten
Europese wegen

E01E03E04E05E06E07E08E09E10E11E12E13E14E15E16E17E18E19E20E21E22E23E24E25E26E27E28E29E30E31E32E33E34E35E36E37E38E39E40E41E42E43E44E45E46E47E48E49E50E51E52E53E54E55E56E57E58E59E60E61E62E63E64E65E66E67E68E69E70E71E72E73E74E75E76E77E78E79E80E81E82E83E84E85E86E87E88E89E90E91E92E94E95E96E97E98E99E101E105E115E117E119E121E123E125E127

E134E136E201E231E232E233E234E251E261E262E263E264E265E271E272E311E312E313E314E331E371E372E373E391E401E402E403E404E411E420E421E422E429E441E442E451E461E462E471E501E502E511E512E531E532E533E551E552E571E572E573E574E575E576E577E578E579E581E583E584E592E601E602E603E604E606E607E611E612E641E651E652E653E661E662E671E673E675E691E692E711E712E713E714E717E751E761E762E763E771E772E773E801E802E803E804E805E806E821E840E841E842E843E844E846E847E848E851E852E853E871E881E901E902E931E932E933E951E952E961E962E981E982E001E002E003E004E005E006E007E008E009E010E011E012E013E014E015E016E017E018E019