Express lane

Uit Wegenwiki
(Doorverwezen vanaf Express toll lane)
Naar navigatie springen Naar zoeken springen

Express lanes is een term die twee betekenissen heeft; namelijk de doorgaande rijstroken in een parallelstructuur met local-express lanes en in recentere jaren vooral de betekenis van tolstroken op autosnelwegen in de Verenigde Staten. Express lanes worden sinds de jaren '90 op grote schaal toegepast op Amerikaanse freeways om wegverbredingen te bekostigen en een betrouwbare reistijd te bieden. Een variant op de express lane is de HOT lane, alhoewel deze in recente jaren minder toegepast wordt omdat carpooling minder populair is geworden.

Kenmerken

Vrijliggende express lanes.

Express lanes hebben altijd volledig electronic toll collection, ook wel open road tolling (ORT) genaamd. Vrachtwagens zijn doorgaans niet toegestaan op express lanes.

Express lanes bestaan in een aantal varianten;

1) De meest eenvoudige express lanes zijn voormalige HOV lanes waarvoor tol betaald moet worden. Dit zijn vaak HOT lanes. Vaak zijn ze aanliggend of slechts gescheiden met brede wegmarkeringen van de general purpose lanes.

2) Een tweede variant zijn aanliggende express lanes gescheiden door botsvriendelijke paaltjes (delineators), vaak met 2 rijstroken per richting. In veel gevallen zijn deze express lanes op bestaand asfalt gerealiseerd, door de HOV lane en linker vluchtstrook te gebruiken. Deze express lanes hebben vaak minder aansluitingspunten dan de aanliggende express lanes.

3) Een derde variant zijn vrijliggende express lanes die met bermen of barriers gescheiden zijn van de general purpose lanes en vaak eigen aansluitingen naar het onderliggend wegennet hebben. Bij netwerken van express lanes hebben ze vaak aparte flyovers binnen knooppunten. Deze variant telt bijna altijd 2x2 rijstroken, incidenteel 2x3 rijstroken.

4) Een vierde variant zijn express lanes in de vorm van een wisselbaan, die in de spitsrichting ingezet kan worden. Deze variant is wat zeldzamer en wordt vooral gebruikt op snelwegen met een sterke spitsrichting. Omdat de drukste snelwegen vaak circulair in karakter zijn, en dus geen prominente spitsrichting hebben, worden deze express wisselbanen vaak op snelwegen aan de rand van stedelijke gebieden aangelegd.

Tol

De express lanes van de Interstate 495 in Virginia.
De 91 Express Lanes in California.

Express lanes hebben vrijwel zonder uitzondering dynamische toltarieven, zodat bij drukte de tol omhoog gaat en bij rustig verkeer omlaag gaat, zodat altijd free-flow verkeer gehandhaafd kan worden door middel van bewust gecreëerde vraaguitval. Vaak zijn er politiek gestelde maximumtarieven. De hoogste tarieven gaan tot circa $ 1 per mijl, maar in rustige perioden zijn er ook express lanes die circa $ 0.15 per mijl vragen.

De tolheffing is altijd volledig elektronisch (ETC), met een mix van transponders en kentekenherkenning (ANPR), zodat ook incidentele gebruikers zonder transponder van de express lanes gebruik kunnen maken, al dan niet tegen iets hogere toltarieven.

Tolheffing is vrijwel altijd noodzakelijk om express lanes te kunnen bekostigen. Omdat de belastingen op autobezit en autogebruik in de Verenigde Staten laag zijn, is er veelal geen financiële ruimte om grote wegverbredingen uit belastinggeld te kunnen bekostigen. Daardoor worden veel wegverbredingen sinds 2000 met tolstroken uitgevoerd. In veel gevallen gaat het om een volledige reconstructie van de autosnelweg. Sommige express lanes zijn in een ruimtereservering in de middenberm aangelegd, waardoor hier geen hoge aanlegkosten waren. Dit soort express lanes zijn vaak erg lucratief voor de wegbeheerder omdat ze veel meer geld opbrengen dan ze gekost hebben.

Express lanes worden zowel door private concessionairs als door staten beheerd. Met name de dure wegverbredingen waarbij de gehele snelweg opnieuw wordt aangelegd worden door private investeerders bekostigd. Dit soort projecten kosten vaak meer dan 1 miljard dollar. Een nadeel van private constructies is dat de uitgegeven obligaties (bonds) al vanaf de eerste dag terugbetaald moeten worden, terwijl tolwegen vaak een lange opstartperiode hebben voordat ze door het grote publiek ontdekt en geaccepteerd worden. De private investeerder riskeert daarom een lagere credit rating als het gebruik tegenvalt.

Carpooling

De huidige generatie express lanes zijn vaak ontstaan uit HOT lanes, dat zijn tolstroken waarbij carpoolers gratis of tegen gereduceerde tarieven van de express lanes gebruik kunnen maken. HOT lanes zijn vaak wat eenvoudiger omdat ze op hun beurt weer uit aanliggende HOV lanes zijn ontstaan. Omdat carpooling een afnemende trend is vanwege verbeterde opties van openbaar vervoer, zijn veel HOV lanes onderbenut, waardoor de extra capaciteit verkocht wordt aan solo automobilisten, tegen tolheffing.

Vrachtverkeer

Op de meeste express lanes is vrachtverkeer niet toegestaan, mede omdat ze vaak helemaal aan de linkerzijde liggen en de toe- en afritten links liggen. Zelfs in de Verenigde Staten, waar vrachtverkeer op brede snelwegen vaak niet helemaal rechts rijdt, wordt het gezien als een knelpunt als vrachtverkeer de express lanes kunnen gebruiken. Op diverse express lanes zijn vrachtwagens wel toegestaan, de meeste daarvan liggen in Texas.

Bewegwijzering

De MUTCD schrijft voor dat elektronische tolwegen voorzien moeten zijn van paarse bewegwijzering, of in elk geval paarse elementen in de bewegwijzering, om ze makkelijk te kunnen onderscheiden van tolvrije wegen. De Westpark Tollway in Houston was één van de eerste tolwegen met paarse bewegwijzering. Paarse bewegwijzering is sindsdien op grotere schaal ingevoerd. Echter sinds 2010 zijn veel express lanes zonder paarse elementen bewegwijzerd.

Voor het oprijden van de express lanes dienen de toltarieven op elektronische borden getoond te worden. Een automobilist betaalt nooit meer tol dan er bij het oprijden van de express lanes getoond wordt.

Effecten & gebruik

Express lanes van Interstate 405 in Washington rond Seattle.
Express lanes op de Interstate 15 in California in San Diego.

Vaak zijn express lanes nieuwe capaciteit, zodat de doorstroming ook op de general purpose lanes verbetert. Vanwege de tolheffing zijn express toll lanes (ETLs) vaak alleen rendabel als er sprake is van structurele congestie. Het gebruik van de express lanes is daarom buiten de spits vaak gering.

Studies wijzen uit dat hoge toltarieven voor veel gebruikers juist een reden is om de express lanes te gebruiken, want een hoog toltarief duidt namelijk op congestie in de general purpose lanes, zodat automobilisten die tijd willen winnen, geneigd zijn de express lanes te gebruiken. In de praktijk blijkt ook dat automobilisten de vertraging vanwege congestie vaak fors overschatten, waardoor het equivalent van wel $ 100 per uur wordt betaald om congestie te vermijden.

Omdat vrachtverkeer veelal niet toegestaan is op express lanes, is de capaciteit van deze express lanes hoger dan de general purpose lanes. Daardoor kunnen hoge intensiteiten van 80.000 - 90.000 voertuigen per etmaal zonder grote congestie op express lanes afgehandeld worden. Echter omdat express lanes voornamelijk benut worden op tijden dat er congestie is op de general purpose lanes, is het totale gebruik van de express lanes relatief laag, de meest succesvolle express lanes verwerken circa 40.000 - 50.000 voertuigen per etmaal bij een 2x2-layout. Buiten de spits is er vaak sprake van significante restcapaciteit.

Express lanes worden vaak weggezet als "CEO lanes" vanwege de hoge kosten. Bij dagelijks gebruik kan een automobilist snel $ 4.000 per jaar kwijt zijn voor een filevrije reis. Echter studies wijzen uit dat automobilisten uit alle inkomensgroepen van express lanes gebruikmaken. Veel automobilisten maken alleen van de express lanes gebruik als men in tijdsnood zit, zodat veel automobilisten de express lanes niet dagelijks gebruiken. Zo zijn er bijvoorbeeld hoge boetes op het te laat afhalen van kinderen bij de kinderopvang, zodat een rit over de express lanes snel lonend is. Ook voor zakelijke automobilisten zijn express lanes een uitkomst om een betrouwbare reistijd te behalen. Met name rond luchthavens zijn express lanes populair omdat een vlucht minder snel gemist kan worden door congestie. Daarnaast maken bussen vaak (gratis) gebruik van de express lanes.

Knelpunten

Klassieke knelpunten zijn de eindpunten van express lanes, waar verkeer weer moet invoegen op de snelweg. In tal van gevallen is het eindpunt van de express lanes niet waar de verkeersintensiteiten significant afnemen, maar op politieke grenzen of bij lastig te verbreden delen, zodat dit klassieke knelpunten zijn. Voorbeelden hiervan zijn de I-495 Express Lanes aan de westkant van Washington, D.C. waar de express lanes abrupt eindigen voor de brug over de Potomac River, of de I-405 Express Lanes in de suburbs van Seattle.

Een ander probleem is politiek georiënteerd in California. In deze staat krijgen carpoolers (HOV 2+) korting of mogen zelfs gratis over de express lanes. Dit zorgt voor een te hoog aanbod van voertuigen die niet beïnvloed worden door de variabele toltarieven om de express lanes filevrij te houden. Op de express lanes van de State Route 237 in San Jose bestaat slechts 17% van het verkeer uit tol betalende automobilisten, waardoor het sturend effect van de toltarieven gemarginaliseerd wordt. Als het verkeersaanbod te hoog wordt worden solo automobilisten helemaal geweerd, waardoor er helemaal geen verkeer van de express lanes gebruik maakt zoals ze bedoeld zijn. Het zou effectiever zijn om alleen HOV 3+ gebruikers gratis toegang te bieden. Met HOV 2+ bestaat rond 50% van de carpoolers uit familieleden die met of zonder carpoolfaciliteiten samen zou reizen, waardoor het aantal voertuigen niet gereduceerd wordt.[1]

Locaties

De SH 288 South Freeway in Houston, met een ruimtereservering voor de express lanes die in 2020 benut is.

Zie ook lijst van express lanes.

Omdat express lanes een recente ontwikkeling zijn, worden ze voornamelijk toegepast in gebieden met een grote bevolkingsgroei en dus een grote groei van het verkeer. Deze liggen voornamelijk in het zuiden en westen van de Verenigde Staten. Express lanes komen met name veel voor in Texas, California en Florida. In de regio Dallas-Fort Worth worden ze ook wel TEXpress Lanes genoemd. Daarentegen kent het stagnerende noordoosten van de Verenigde Staten vrijwel geen express lanes. Ook in het midwesten komen ze weinig voor omdat de steden hier vaak kleiner zijn en er minder noodzaak is voor express lanes vanwege geringe congestie.

Sinds de jaren '90 zijn in 14 van de 20 meest filegevoelige agglomeraties express toll lanes aangelegd. In de regio Dallas-Fort Worth worden ze ook wel 'TEXpress Lanes' genoemd.[2] In begin 2016 was er 765 kilometer snelweg met express lanes in de Verenigde Staten, uitgesplitst naar 1.765 rijstrookkilometers.[3] De langste express lanes zijn in Utah, op de Interstate 15 over een lengte van 132 kilometer. Een andere set lange express lanes is op de Interstate 95 in Florida in de regio Miami en de Interstate 95 in Virginia ten zuiden van Washington, D.C.

Buiten de Verenigde Staten zijn express toll lanes nog een vrijwel onbekend begrip, voor zover bekend is de 'Fast Lane' op de Highway 1 in Israël de enige express lane buiten de Verenigde Staten.

Bewegwijzering voor de express lanes op I-95 in Northern Virginia.

Referenties