Zeer open asfaltbeton

Uit Wegenwiki
(Doorverwezen vanaf Fluisterasfalt (Vlaams))
Naar navigatie springen Naar zoeken springen

Zeer open asfaltbeton (ZOAB) behoort tot de categorie asfaltverhardingen. Het is een stille asfaltverharding met diverse voordelen en nadelen.

Voor- en nadelen

Belangrijke voordelen van ZOAB zijn de geluidsreducerende eigenschappen, superieure afwateringscapaciteit en comfort. De grootste nadelen zijn de hogere onderhoudskosten, maar dat is afhankelijk van het type ZOAB, dubbellaags ZOAB heeft beduidend hogere onderhoudskosten dan enkellaags ZOAB. Ondanks de hogere kosten kan ZOAB toch een kosten-effectieve maatregel zijn, omdat in sommige gevallen geen of lagere geluidsschermen nodig zijn.

Geluidsreductie

Eén van de redenen om ZOAB toe te passen is reductie van verkeerslawaai aan de bron. Op wegen waar de snelheid hoger dan 80 km/h ligt is het bandenlawaai dominerend. Daardoor wordt ZOAB voornamelijk op autosnelwegen en provinciale wegen toegepast. ZOAB wordt voornamelijk toegepast op wegen met een snelheid boven 60 à 70 km/u in verband met de geluidsreductie (circa -2 dB(A) voor personenauto's bij 80 km/u). Dubbellaags ZOAB heeft ook bij lagere snelheden een geluidsreductie (circa -5 dB(A) voor personenauto's bij 80 km/u).

Samenstelling

Aanbrengen van een ZOAB deklaag op de A2 bij Vught.

ZOAB bestaat uit steenslag, zand, vulstof en bitumen. Het mengsel is discontinu gegradeerd, waardoor een hoge holle ruimte wordt bereikt (15% tot 25%). Dit heeft als voordelen de reeds genoemde geluidsreductie (absorptie) en de afvoer van vocht (regenwater). ZOAB heeft een zeer sterk korrelskelet door een hoog gehalte gebroken materiaal groter dan 2 mm. Hierdoor heeft het gehele mengsel een hoge weerstand tegen blijvende vervorming.

Wanneer ZOAB als deklaag wordt gebruikt op onderlagen van steenslagasfaltbeton en een steenfundering (gebonden of ongebonden), dan treedt er nauwelijks spoorvorming op. De duurzaamheid kan verder verbeterd worden door Steenslag B toe te passen. Een verhoging van het bitumengehalte (gemodificeerde bitumen) tot bijvoorbeeld 5,0% is ook effectief.

Levensduur

De levensduur van ZOAB wordt bepaald door de weerstand tegen rafeling. Hedendaags ZOAB gaat langer mee dan ZOAB dat in de jaren '80 / '90 is gedraaid. Thans is de levensduur van enkellaags ZOAB ongeveer 1 jaar korter dan DAB. Dubbellaags ZOAB heeft een kortere levensduur dan DAB.

DAB 1L-ZOAB 2L-ZOAB
geluidsreductie 0 dB 4 dB 6 dB
aanlegkosten 100% 102% 112%
onderhoudskosten 100% 105% 180%
levensduur rechterrijstrook 12 jaar 11 jaar 9 jaar
levensduur overige rijstroken 18 jaar 17 jaar 13 jaar

Andere landen

ZOAB wordt alleen in Nederland en Japan op grote schaal gebruikt. In Duitsland, Zwitserland en België wordt het incidenteel gebruikt. In Frankrijk is men gestopt met het toepassen van ZOAB. Sinds circa 2010 wordt het in Denemarken op kleine schaal toegepast. Uit studies blijkt dat expertise in de wegenbouw belangrijk is voor het effectief toepassen van ZOAB en de onderhoudskosten laag te houden. Nederland staat hierin eenzaam aan de top in Europa. In Nederland is meer expertise met ZOAB in de bouwsector dan in andere landen. In Duitsland en Zwitserland liggen de lifecycle-kosten ten opzichte van de standaard verharding aldaar beduidend hoger dan in Nederland.

Winterschade

ZOAB is gevoeliger voor winterschade dan DAB of beton. Dit komt omdat ijs in de poriën gaat zitten en dit onder de dooi-vorstcyclus uitzet en krimpt. Typische schades aan ZOAB zijn rafeling, gaten en losrakend ZOAB op naden. Schade komt voornamelijk voor bij ZOAB dat aan het einde van de levensduur is en waarvoor groot onderhoud al gepland was.

Naast winterschade moet op wegen met ZOAB ook meer zout gestrooid worden, veelal tussen de 30 en 50% meer zout dan op gewone asfaltverhardingen. De open poriën van het asfalt raken verstopt met sneeuw en ijs waardoor ZOAB gladder kan worden dan regulier asfalt. Desondanks heeft Nederland één van de beste winterdiensten in Europa, snelwegen zijn sneller en langer sneeuwvrij dan in andere landen.

Geschiedenis

In 1972 werd voor het eerst geëxperimenteerd met ZOAB in Nederland. Daarvoor werd meestal dicht asfaltbeton (DAB) toegepast, incidenteel ook betonplaten. In de jaren '80 werd besloten om ZOAB op alle autosnelwegen toe te passen om de geluidsoverlast te reduceren. In 2010 beschikte 90% van de autosnelwegen over ZOAB. In de periode 2010-2012 verdwenen ook de laatste betontrajecten (A1 bij Oldenzaal en de A28 bij Zeist).

In andere talen

  • Deens (Dansk): Drænasfalt
  • Duits (Deutsch): Offenporig Asphalt (OPA)
  • Engels (English): Porous asphalt
  • Vlaams: Fluisterasfalt

Bron

Handboek Verkeer & Vervoer, 2000, deel E.

Externe links

Referenties