Gewestweg

Uit Wegenwiki
Naar navigatie springen Naar zoeken springen

Een gewestweg (Frans: route nationale) is een weg in het beheer van één van de drie Belgische gewesten (Vlaanderen, Wallonië en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest). In België is 13.933 kilometer gewestweg, waarvan 7.734 kilometer in het beheer is van het gewest Wallonie, 5.868 kilometer in het beheer van Vlaanderen en 331 kilometer van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Autosnelwegen zijn in principe ook in het beheer van de gewesten, maar worden niet een gewestweg genoemd.

Netwerk

De N-wegen vormen het onderliggend wegennet van België. Vanwege het dichte netwerk van autosnelwegen spelen ze in veel gebieden alleen een rol voor lokaal tot regionaal verkeer. Er zijn enkele uitzonderingen, zo zijn de N63, N4 en N89 onderdeel van de E46, is de N5 onderdeel van de E420 en is de N62 onderdeel van de E421. Deze routes worden geacht een groter belang voor doorgaand verkeer te vervullen.

Van oudsher hadden veel N-wegen in België 3 rijstroken. Velen hiervan zijn gereconstrueerd naar 1+1 met een middenvlak voor afslaan (center turn lane). Vroeger waren dit driestrookswegen waar in beide richtingen tegelijk ingehaald mocht worden. 2+1 wegen zoals in Scandinavië komen in België niet voor. Veel van dit soort 3-strooks wegen voeren door dichtbebouwd platteland, België en met name Vlaanderen kent veel lintbebouwing.

Ook zijn er relatief veel wegen met 4 rijstroken in België. Met name in Wallonië is een vrij uitgebreid netwerk van 4-strooks N-wegen in aanvulling op de autosnelwegen, de zogenoemde 'Ardense expreswegen'. De uitbouwstandaard van deze wegen varieert van 4 rijstroken zonder middengeleider, 4 rijstroken op een smal profiel met middengeleider, of een volwaardige 2x2 weg met vluchtstroken en ongelijkvloerse aansluitingen. Op sommige van deze wegen zijn later rotondes gebouwd om ze veiliger te maken. Ook in Vlaanderen kan men 4-strooks expreswegen vinden.

De N-wegen in Brussel worden veelal niet bewegwijzerd.

4 klassen

Het netwerk wordt opgedeeld in 4 klassen;

  • 1e klasse: N1 t/m N9, de radiale wegen vanuit Brussel
  • 2e klasse: N10, N20,... N90
  • 3e klasse: N11, N12,...N99
  • 4e klasse: N101, N102,...N999

Wegbeheer

Sinds de staatshervorming van 1988-1989 zijn de N-wegen in het beheer van de gewesten: Vlaanderen, Wallonië en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Daarvoor werd gesproken van nationale wegen en waren ze in het beheer van de Belgische Staat. Sinds de staatshervorming zijn er geen wegen meer in België die in nationaal beheer zijn. Sindsdien wordt daarom gesproken van gewestwegen en niet meer van nationale wegen, alhoewel de prefix 'N' behouden bleef.

Geschiedenis

In de jaren '30 is voor het eerst een wegnummering ingevoerd voor de Belgische nationale wegen. De routevorming was indertijd weinig logisch, men probeerde een zo lang mogelijke route te creëren. In die tijd werd al een radiaal systeem vanuit Brussel gecreëerd, met een N1 t/m N10 die vanuit Brussel naar de landsgrenzen verliepen. De N72 was indertijd het hoogste twee-cijferige nummer. De N-wegen volgden voornamelijk de historische steenwegen uit de 18e en 19e eeuw, die vaak kaarsrecht door het land verliepen. Indertijd waren er nog nagenoeg geen rondwegen, het verkeer reed van stadscentrum naar stadscentrum, maar sommige steenwegen vermeden al wel plaatsen om ze zo recht mogelijk te laten verlopen.

In de jaren '70 werden veel wegen verbreed naar 2x2 rijstroken, deels over een nieuw tracé. Daarbij behield de oude route zijn één of twee-cijferig nummer, terwijl de nieuwe, veel betere weg een kort drie-cijferig nummer kreeg. In de jaren '80 was al een groot deel van het Belgische snelwegennet compleet, waardoor men een nieuwe wegnummering van de E-wegen ging invoeren, zoals vastgelegd in het Verdrag van Genève 1975. Ook heeft men toen besloten om de nationale wegen te hernummeren.

De hernummering vond omstreeks 1985 plaats. Opvallend is dat men daarbij de nationale wegen wel in stand hield, in tegenstelling tot Nederland of Frankrijk werden deze nummers niet gedeclasseerd als ze parallel aan een autosnelweg verliepen en weinig doorgaand belang meer hebben. Het radiale systeem vanuit Brussel bleef grotendeels in stand maar werd in de serie N6 t/m N9 wel aangepast. De N1 t/m N5 behielden globaal hun oude route uit de jaren '30. De tweecijferige nummers werden echter geheel opnieuw ingedeeld.[1]

Tijdens de derde staatshervorming van 1988-1989 is het beheer van het hoofdwegennet een bevoegdheid van de gewesten (Vlaanderen, Wallonië en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest) geworden. Voor 2009 waren sommige hoofdwegen in het beheer van de Belgische provincies, dit waren provinciewegen. Deze zijn in Vlaanderen op 1 januari 2009 overgedragen aan de gewesten of aan de gemeenten. In 2012 zijn de Waalse provinciale wegen overgedragen aan het Waals gewest. Niet alle provincies hadden provinciewegen in het beheer.

Wegnummering

De gewestwegen zijn genummerd in zones. De N1 t/m N9 vormen radiale wegen vanuit Brussel. De N10 t/m N99 vormen clusters per serie van 10, maar zijn echter niet gerelateerd aan de N1 t/m N9. Zo verloopt de serie N70 t/m N79 in het noordoosten van België en niet tussen de N7 en N8 in het westen van België. De 3-cijferige routes zijn gerelateerd aan de tweecijferige routes.

N-wegen worden soms onderbroken door de ringwegen, of vallen samen met R-wegen. Incidenteel zijn N-wegen incompleet met ontbrekende schakels.

Referenties

N-wegen in België

N1 · N10 · N11 · N12 · N13 · N14 · N15 · N16 · N17 · N18 · N19 · N101 · N102 · N103 · N104 · N105 · N106 · N107 · N108 · N109 · N110 · N111 · N112 · N113 · N114 · N115 · N116 · N117 · N118 · N119 · N120 · N121 · N122 · N123 · N124 · N125 · N126 · N127 · N128 · N129 · N130 · N131 · N132 · N133 · N134 · N135 · N136 · N137 · N138 · N139 · N140 · N141 · N142 · N144 · N146 · N148 · N149 · N150 · N151 · N152 · N153 · N154 · N155 · N156 · N159 · N165 · N171 · N173 · N174 · N177 · N179 · N180 · N183 · N184 · N186

N2 · N20 · N21 · N22 · N23 · N24 · N25 · N26 · N27 · N28 · N29 · N200 · N201 · N202 · N203 · N204 · N205 · N206 · N207 · N208 · N209 · N210 · N211 · N212 · N213 · N214 · N215 · N216 · N218 · N219 · N220 · N221 · N222 · N223 · N225 · N226 · N227 · N228 · N229 · N230 · N232 · N233 · N234 · N236 · N237 · N238 · N239 · N240 · N241 · N242 · N243 · N244 · N245 · N247 · N248 · N249 · N250 · N251 · N252 · N253 · N254 · N255 · N256 · N257 · N258 · N259 · N260 · N261 · N262 · N263 · N264 · N265 · N266 · N267 · N268 · N269 · N270 · N271 · N272 · N273 · N274 · N275 · N276 · N277 · N278 · N279 · N280 · N281 · N282 · N283 · N284 · N285 · N286 · N287 · N288 · N289 · N290 · N291 · N292 · N293 · N294 · N295 · N296 · N297 · N298 · N299

N3 · N30 · N31 · N32 · N33 · N34 · N35 · N36 · N37 · N38 · N39 · N300 · N301 · N302 · N303 · N304 · N305 · N306 · N307 · N308 · N309 · N310 · N311 · N312 · N313 · N314 · N315 · N317 · N318 · N319 · N320 · N321 · N322 · N323 · N324 · N325 · N326 · N327 · N330 · N331 · N332 · N333 · N334 · N335 · N336 · N337 · N338 · N339 · N340 · N341 · N342 · N343 · N344 · N345 · N346 · N347 · N348 · N350 · N351 · N353 · N355 · N356 · N357 · N358 · N359 · N360 · N362 · N363 · N364 · N365 · N366 · N367 · N368 · N369 · N370 · N371 · N372 · N373 · N374 · N375 · N376 · N377 · N378 · N379 · N380 · N382 · N384 · N386 · N388 · N389 · N390 · N391 · N392 · N393 · N395 · N396 · N397 · N398 · N399

N4 · N40 · N41 · N42 · N43 · N44 · N45 · N46 · N47 · N48 · N49 · N400 · N402 · N403 · N404 · N405 · N406 · N407 · N408 · N409 · N410 · N411 · N414 · N415 · N416 · N417 · N419 · N420 · N422 · N423 · N424 · N425 · N426 · N430 · N434 · N435 · N436 · N437 · N438 · N439 · N440 · N441 · N442 · N444 · N445 · N446 · N447 · N448 · N449 · N450 · N451 · N452 · N453 · N454 · N455 · N456 · N457 · N458 · N459 · N460 · N461 · N462 · N463 · N464 · N465 · N466 · N467 · N469 · N470 · N473 · N474 · N485 · N493 · N494 · N495 · N496 · N498 · N499

N5 · N50 · N51 · N52 · N53 · N54 · N55 · N56 · N57 · N58 · N59 · N500 · N501 · N502 · N503 · N504 · N505 · N506 · N507 · N508 · N509 · N510 · N511 · N512 · N513 · N514 · N515 · N516 · N517 · N518 · N519 · N520 · N521 · N522 · N523 · N524 · N525 · N526 · N527 · N528 · N529 · N530 · N531 · N532 · N533 · N534 · N535 · N536 · N537 · N538 · N539 · N540 · N541 · N542 · N543 · N544 · N545 · N546 · N547 · N548 · N549 · N550 · N551 · N552 · N553 · N554 · N555 · N556 · N559 · N560 · N561 · N562 · N563 · N564 · N565 · N566 · N567 · N568 · N569 · N570 · N571 · N572 · N573 · N574 · N575 · N576 · N577 · N578 · N579 · N580 · N581 · N582 · N583 · N584 · N585 · N586 · N587 · N589 · N590 · N591 · N592 · N593 · N594 · N595 · N596 · N597 · N598 · N599

N6 · N60 · N61 · N62 · N63 · N64 · N65 · N66 · N67 · N68 · N69 · N600 · N601 · N602 · N603 · N604 · N605 · N606 · N607 · N608 · N609 · N610 · N611 · N612 · N613 · N614 · N615 · N616 · N617 · N618 · N619 · N620 · N621 · N622 · N623 · N624 · N625 · N626 · N627 · N628 · N629 · N630 · N631 · N632 · N633 · N634 · N636 · N637 · N638 · N639 · N640 · N641 · N642 · N643 · N644 · N645 · N646 · N647 · N648 · N649 · N650 · N651 · N652 · N653 · N654 · N655 · N656 · N657 · N658 · N659 · N660 · N661 · N662 · N663 · N664 · N665 · N666 · N667 · N669 · N670 · N671 · N672 · N673 · N674 · N675 · N676 · N677 · N678 · N679 · N680 · N681 · N682 · N683 · N684 · N685 · N686 · N689 · N690 · N692 · N693 · N694 · N695 · N696 · N697 · N698 · N699

N7 · N70 · N71 · N72 · N73 · N74 · N75 · N76 · N77 · N78 · N79 · N700 · N701 · N702 · N712 · N715 · N716 · N717 · N718 · N719 · N721 · N722 · N723 · N725 · N726 · N729 · N730 · N731 · N732 · N733 · N739 · N742 · N743 · N744 · N745 · N746 · N747 · N748 · N750 · N751 · N752 · N753 · N754 · N755 · N756 · N757 · N758 · N759 · N760 · N761 · N762 · N763 · N764 · N765 · N766 · N767 · N768 · N769 · N770 · N771 · N772 · N773 · N774 · N777 · N779 · N784 · N789 · N790 · N793 · N794 · N795

N8 · N80 · N81 · N82 · N83 · N84 · N85 · N86 · N87 · N88 · N89 · N800 · N801 · N802 · N803 · N804 · N805 · N806 · N807 · N808 · N809 · N810 · N811 · N812 · N813 · N814 · N815 · N816 · N817 · N818 · N819 · N820 · N821 · N822 · N823 · N824 · N825 · N826 · N827 · N828 · N829 · N830 · N831 · N832 · N833 · N834 · N835 · N836 · N837 · N838 · N839 · N840 · N841 · N842 · N843 · N844 · N845 · N846 · N847 · N848 · N849 · N850 · N851 · N852 · N853 · N854 · N855 · N856 · N857 · N859 · N860 · N864 · N865 · N869 · N870 · N871 · N872 · N873 · N874 · N875 · N876 · N877 · N878 · N879 · N880 · N881 · N882 · N883 · N884 · N885 · N886 · N887 · N888 · N889 · N890 · N891 · N892 · N893 · N894 · N895 · N896 · N897 · N898 · N899

N9 · N90 · N91 · N92 · N93 · N94 · N95 · N96 · N97 · N98 · N99 · N902 · N904 · N905 · N907 · N908 · N909 · N910 · N911 · N912 · N913 · N914 · N915 · N918 · N919 · N920 · N921 · N922 · N923 · N924 · N925 · N928 · N929 · N930 · N931 · N932 · N933 · N934 · N935 · N936 · N937 · N938 · N939 · N940 · N941 · N942 · N943 · N944 · N945 · N946 · N947 · N948 · N949 · N951 · N952 · N953 · N954 · N955 · N957 · N958 · N959 · N961 · N963 · N964 · N967 · N969 · N971 · N972 · N973 · N975 · N977 · N978 · N981 · N982 · N983 · N984 · N988 · N989 · N990 · N991 · N992