Groene golf

Definitie

Reeks van achtereenvolgens groen tonende verkeerslichten waarvan de regelingen zodanig zijn gecoördineerd dat verkeer dat een bepaalde snelheid rijdt, op een bepaald traject niet hoeft te stoppen.

Toelichting

Een groene golf is binnen de regeling te beschouwen als een coördinatie tussen twee geregelde richtingen A en B, waarbij al het verkeer of een groot gedeelte van het verkeer dat tijdens groen de stopstreep passeert bij richting A, bij de stroomafwaarts gelegen richting B zonder noemenswaardige verliestijd de (denkbeeldige) stopstreep passeert.

Een groene golf is mogelijk in één of twee richtingen en kan zowel betrekking hebben op voetgangers en ander langzaam verkeer als op gemotoriseerd verkeer. Daarnaast is er verschil in de toepassing bij twee kruispunten welke op relatief korte afstand van elkaar liggen en bij twee of meer kruispunten welke op relatief grote afstand van elkaar liggen.

Voetgangers

Wanneer er wordt gesproken over een groene golf voor voetgangers betreft dit in bijna alle gevallen een oversteek op een geregeld kruispunt met twee of meer deeloversteken. Om de wachttijd en/of het comfort te vergroten voor de voetganger dat men niet bij elke deeloversteek hoeft te wachten stelt de wegbeheerder vaak de eis dat er in beide looprichtingen een groene golf moet zijn. Aan deze eis wordt voldaan als:

1. een snelle voetganger die bij startgroen op de eerste oversteek vertrekt, groen treft bij aankomst op de tweede oversteek
2. een langzame voetganger die bij startgroen op de eerste oversteek vertrekt:
   • het midden van de tweede oversteek is gepasseerd bij start van de roodfase (eind groen- en groenknipperfase) bij exclusieve oversteken
   • het einde van de tweede oversteek heeft bereikt bij start van de roodfase (eind groen- en groenknipperfase) bij niet-exclusieve oversteken

Met name voor de langzamere voetganger is het van belang dat de roodfase niet te vroeg ingaat, anders bestaat de mogelijkheid dat men twijfelt om de oversteek af te ronden en terugloopt. Met een formule kan berekend worden wat de tijdstippen startgroen en startrood moeten zijn op de diverse deeloversteken om van een groene golf te kunnen spreken. Voor een snelle voetganger wordt meestal uitgegaan van een snelheid van 1,2 m/s en voor langzame voetgangers van een snelheid van 0,8 m/s.

Hierboven is geschetst hoe een groene golf in één richting kan worden bewerkstelligd. Voor een groene golf in twee richtingen is het van belang dat aanvullende eisen worden gesteld aan de relatie tussen het startgroen van de tweede deeloversteek met het startgroen en startrood van de eerste deeloversteek. De groenfasen zullen minimaal voor een deel moeten samenvallen.

Diverse signaalgroepconfiguraties zijn mogelijk bij voetgangersoversteken met deeloversteek:

1. beide oversteken in twee signaalgroepen, waarbij zowel deeloversteek A als B een eigen signaalgroep krijgen
2. beide oversteken in twee signaalgroepen, waarbij de naar de middenberm gaande oversteek een eigen signaalgroep krijgt en de van de middenberm afgaande oversteek een eigen signaalgroep
3. beide oversteken in drie signaalgroepen, waarbij de korte oversteek één signaalgroep toebedeeld krijgt en de lange oversteek twee signaalgroepen
4. beide oversteken in vier signaalgroepen

Alle vier de configuraties hebben hun eigen voor- en nadelen. Een nadeel van gekoppelde voetgangersoversteken is dat door de meestal hoge ontruimingstijden van de verschillende oversteken (een conflicterende richting kan pas realiseren na afloop van de ontruimingstijd van beide richtingen) de capaciteit van een kruispunt nadelig wordt beïnvloed. In veel gevallen is toepassing van configuraties 2, 3 en 4 gebruikelijk om de negatieve effecten te verminderen zodat er kostbare ontruimingstijd bij ontbreken van voetgangers op één richting wordt vermeden. Hierbij is het overigens mogelijk dat een voetganger op deeloversteek A in de groenfase loopt, terwijl een wachtende voetganger op deeloversteek B nog in de roodfase van zijn deeloversteek staat te wachten en de voetganger van deeloversteek A ziet aankomen.

Fietsers

Wanneer er wordt gesproken over een groene golf voor fietsers zijn er drie situaties mogelijk:

1. groene golf tussen twee (deel)oversteken over één weg
2. groene golf tussen twee (deel)oversteken met afslaande beweging over één weg
3. groene golf tussen twee of meer kruispunten

In Situatie 1 is het noodzakelijk dat er een groene golf actief is omwille van comfort/geloofwaardigheid of door de onmogelijkheid van opstelruimte tussen beide oversteken. Een harde koppeling is dan actief tussen de eerste oversteek en de tweede oversteek. Op min of meer dezelfde manier als bij voetgangers kunnen de tijdstippen startgroen van oversteek A en B worden bepaald evenals de tijdstippen eindgroen. Aan de groene golf wordt voldaan als:

1. een oprijdende fietser bij startgroen op de eerste oversteek groen treft bij aankomst op de tweede oversteek
2. een ontruimende fietser bij eindgroen op de eerste oversteek afrijdt en bij eindgroen de stopstreep van de tweede oversteek passeert

In de meeste gevallen is de koppeltijd tussen beide tijdstippen startgroen langer dan de koppeltijd tussen beide tijdstippen eindgroen, daar het startgroen bepaald wordt door juist vertrekkende fietsers en het eindgroen wordt bepaald door de afrijsnelheid van al op snelheid zijnde fietsers.

In Situatie 2 kan een groene golf een comfortverhogende en/of verkeersveiligheidverhogende maatregel zijn. Een groene golf is in deze situatie dan ook niet vereist. Bij grote aantallen afslaande fietsbewegingen over twee geregelde oversteken is dit wel aan te bevelen. Daarnaast bestaan er ook situaties waarbij enkel afslaande fietsbewegingen voorkomen (bv een aan één zijde gelegen tweerichtingenfietspad dat overgaat in een aan twee zijden gelegen éénrichtingfietspad) waarbij het uit oogpunt van geloofwaardigheid toch noodzakelijk is om een harde koppeling aan te brengen (of in ieder geval een meeaanvraag met de tweede oversteek). Op deze manier hoeft de fietser niet tweemaal of minder te wachten wat de roodlichtnegatie doet verminderen.

Situatie 3 is een bijna niet voorkomende situatie aangezien er een hoge mate van pelotondiffusie optreedt; Door de grote mate van snelheidsverschil van een groep van oprijdende fietsers spreidt deze groep zich snel uit over een relatief kort traject waardoor al snel de meeste fietsers buiten de groene golf terechtkomen. In Amsterdam is op de Raadhuisstraat een groene golf actief voor fietsers over elf verkeerslichten als men een snelheid aanhoudt van 18 km/h. Dit wordt ter plaatse nergens kenbaar gemaakt. Met nieuwere technieken zoals lopende ledlampjes in het wegdek in de verplaatsingssnelheid van de groene golf wordt toch gepoogd dit comfort voor fietsers te kunnen bieden. In enkele steden buiten Nederland is zo'n systeem actief, hierbij komt dan wel de vraag opzetten of dit beheerstechnisch aanvaardbaar is.

Groene golven in Nederland

Weg	Traject	Soort groene golf	Tijdstip actief
	Krommenie: Op- en afritten N246 - Rosariumlaan	halfstarre	ma - vr spits
	Alkmaar: Kooimeerplein - Huiswaarderweg	halfstarre	elke dag 5.30 - 24.00
	Halfweg	?	?
	Haarlem: Spaarnwoude - Papentorenvest	halfstarre	?
	Haarlem: Oudeweg - Spaarndamseweg	?	?
	Haarlem: Jansweg - Kruisweg	?	dagelijks
	Haarlem: Kinderhuissingel - Schotersingel	?	dagelijks
	N205 - Van Heuven Goedhartlaan-west	halfstarre	ma - vr spits
	Van Heuven Goedhartlaan-oost - A4-oost	halfstarre	elke dag 6.00 - 24.00
	Aalsmeerderdijk - Zwarteweg	halfstarre	elke dag 6.00 - 21.00
	zie N8	zie N8	zie N8
	Amerikaweg - Dreef	?	?
	Jan Gijzenkade - Leidsevaart	halfstarre	dagelijks 6.30 - 23.00
	N9 Steve Bikoweg - N508 Nollenweg	halfstarre	dagelijks 5.30 - 24.00
	Zuiderweg - Sportlaan	peloton	bij 6 of meer auto's op doorgaande richting
	Rembrandtlaan (Veghel) - A50	ODYSA (=halfstar)	?
	Hoogstraat - Groenstraat	ODYSA (=halfstar)	?
s102	Heining - Luvernus	ODYSA (=halfstar)	?
s102	Radarweg - Kabelweg	?	iig spitsen
s112	Gooiseweg - Waterlooplein	?	?
-	Alphen a/d Rijn: Eisenhowerlaan	?	?
-	Bergen Op Zoom: Gehele Randweg Noord en West	ODYSA (=halfstar)	elke dag 6.00 - 20.00
-	Breda: Noordelijke Rondweg	?	?
-	Breda: Emerparklaan	?	?
-	Breda: Claudius Prinsenlaan	?	?
-	Breda: Zuidelijke Rondweg (Gepland, ingebruikname 2013)	?	?
-	Haarlem: Rijksstraatweg - Op- en afritten N208-west	halfstar	iig spitsen
-	Hoorn: Oostergouw - Keern	?	?
-	Hoorn: Rijnweg - Kernweg	?	?
-	Leidschendam: Noordsingel	halfstar?	24/7?

In andere talen

• Engels (English): green wave
• Duits (Deutsch): Grüne Welle
• Tsjechisch (Česky): Zelená vlna
• Spaans (Español): Ola verde
• Zweeds (Svenska): Grön våg