Guatemala

Uit Wegenwiki
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
Guatemala
Hoofdstad Guatemala City
Oppervlakte 108.890 km²
Inwonertal 17.980.000
Lengte wegennet 4.863 km
Lengte snelwegennet 10 km
Eerste snelweg 197x
Benaming snelweg Autopista
Verkeer rijdt rechts
Nummerplaatcode GCA[1]

Guatemala (Spaans: República de Guatemala) is een land in Centraal-Amerika, onderdeel van het continent Noord-Amerika. Het land is ruim 2,5 keer zo groot als Nederland en telt bijna 18 miljoen inwoners. De hoofdstad is Guatemala City.

Inleiding

Geografie

Guatemala is het meest westelijke van de Centraal-Amerikaanse landen, het kent een langere kustlijn met de Pacifische Oceaan in het zuiden en een kortere kustlijn met de Caribische Zee in het noorden. Het grenst in het westen en noorden aan Mexico, in het noordoosten aan Belize en in het oosten aan Honduras en El Salvador. Met grenzen met 4 landen heeft Guatemala de meeste buurlanden van alle Centraal-Amerikaanse landen. Het land meet maximaal 450 kilometer van noord naar zuid en 390 kilometer van west naar oost.

Guatemala is het meest bergachtige land van alle Centraal-Amerikaanse landen en heeft ook het hoogste punt ervan, de 4.202 meter hoge Volcán Tajumulco. De hooglanden liggen in het binnenland, op enige afstand van de Pacifische kust. Hier zijn bijna alle grotere steden gelegen. Grote delen van de hooglanden liggen tussen 1.500 en 3.000 meter boven zeeniveau, met bergruggen die daar nog bovenuit rijzen. De Pacifische kustregio is vlakker, de overgang van het laagland naar het hoogland is abrupt. De Caribische kustregio is kleiner, maar ook vlakker. Het noorden van Guatemala bestaat uit het departement Petén en omvat ook uitgestrekte laaglanden en jungles, afwijkend van de rest van Guatemala.

De rivieren van Guatemala zijn vrij kort aan de Pacifische kant, maar wat langer aan de Caribische kant. In het oosten van Guatemala liggen twee grote meren. Het land ligt in de tropische zone, maar door de hooglanden is het klimaat daar aanzienlijk meer getemperd. De Pacifische en Caribische kustregio's, evenals Petén hebben een vochtig tropisch klimaat met hoge temperaturen gedurende het hele jaar. Guatemala City kent maximumtemperaturen tussen 24 en 27°C, enkele hoger gelegen steden zijn nog wat koeler. Vorst komt in het hooggebergte soms voor.

Demografie

Guatemala telt bijna 18 miljoen inwoners, het is het meest bevolkte land van Centraal-Amerika. Het inwonertal groeide gedurende de 20e eeuw van 885.000 inwoners in 1900 naar 11 miljoen in 2000, de grootste groei van alle landen in de Amerika's. De hoofdstad van het land is het gelijknamige Guatemala, dat ook wel Ciudad de Guatemala of Guatemala City wordt genoemd om het te onderscheiden van het land. De stad telt 3 miljoen inwoners, het is daarmee de grootste stad in Centraal-Amerika. De meeste andere grote steden liggen ook in de hooglanden, zoals Quetzaltenango, Huehuetenango en Chimaltenango. Elders in de hooglanden liggen tal van kleine stadjes.

Opvallend, maar in lijn met de rest van Centraal-Amerika, is dat er geen grotere plaatsen aan de kust liggen. De belangrijkste havenstad aan de Pacifische Oceaan is Puerto Quetzal en de belangrijkste havenstad aan de Caribische Zee is Puerto Barrios. In de noordelijke regio Petén zijn weinig grote plaatsen.

De inwoners van Guatemala zijn 41% Mestizo (gemixt Indo-Amerikaans en Europees) en 41% inheems, het hoogste aandeel in Latijns-Amerika na Peru en Bolivia. Het aandeel inheemse bevolking is veel groter dan in andere Centraal-Amerikaanse landen. De meeste inheemse bevolking stamt af van de Maya's. Blanke Guatemalteken maken de resterende 18% van de bevolking uit. Ook dit is relatief hoog vergeleken met de rest van Centraal-Amerika, zodat Guatemala etnisch het meest diverse land in de regio is.

In Guatemala wordt het Spaans gesproken, dat door het grootste deel van de bevolking als eerste of tweede taal gesproken wordt. Daarnaast zijn er 21 inheemse talen die in meer of mindere mate gesproken worden. Vanwege de omvangrijke inheemse bevolking worden inheemse talen in Guatemala ook meer gesproken dan elders in Centraal-Amerika.

Economie

Guatemala is de grootste economie van Centraal-Amerika, vooral ook omdat Guatemala met afstand het grootste land qua inwonertal is. Per inwoner blijft het inkomen achter, Guatemala is één van de armste landen in Centraal-Amerika. Bijna de helft van de bevolking leeft onder de armoedegrens. De export van Guatemala is betrekkelijk divers, het grootste deel bestaat uit landbouwproducten, die relatief weinig toegevoegde waarde aan de economie hebben, maar ook de maakindustrie is present, met de export van textielproducten. Mijnbouwproducten spelen een wat kleinere rol, maar meer dan in veel andere Centraal-Amerikaanse landen.

Conflict en corruptie heeft ervoor gezorgd dat de Guatemalteekse economie zich niet goed kon ontwikkelen. Het verschil tussen Guatemala City en de rest van het land is daarbij vrij groot. Geld van Guatemalteken in de Verenigde Staten is de belangrijkste bron van inkomsten in Guatemala, het land is dus sterk afhankelijk van buitenlandse hulp. Het toerisme speelt geleidelijk een wat grotere rol in de economie, met name voor eco-toerisme en naar archeologische vindplaatsen van de Mayacultuur.

Geschiedenis

De Maya's ontwikkelden de eerste infrastructuur in Guatemala, dat tot de oudste beschavingen in de Amerika's behoort. De Spanjaarden begonnen het gebied vanaf 1519 te koloniseren. Het land werd vooral vanuit Mexico gekoloniseerd. De kolonie werd vanaf 1609 bestuurd als de Capitanía General de Guatemala, Guatemala was in die tijd het belangrijkste centrum van de Spaanse koloniale macht in Centraal-Amerika, bijna heel Centraal-Amerika behalve Panama werd vanuit Guatemala bestuurd.

In 1821 werd Guatemala onafhankelijk van Spanje, gevolgd door een instabiele periode met conflict en verschillende groeperingen die de macht probeerden over te nemen. Er bestond enige tijd de onafhankelijke staat Los Altos, dat uiteindelijk samen met de rest van Guatemala opging in de Verenigde Staten van Centraal-Amerika, een land dat van 1823 tot 1839 bestond. In 1840 poogde België om controle over het gebied te krijgen, maar dit faalde. Midden 19e eeuw kwamen er veel Duitsers naar de regio. In 1847 verklaarde Guatemala zich onafhankelijk. De rest van de 19e en begin 20e eeuw werd gekenmerkt door de klassieke conflicten tussen de liberalen en conservatieven, dat veel voorkwam in Latijns-Amerika in die tijd.

In 1917 werd Guatemala City verwoest tijdens een zware aardbeving. Guatemala was een bondgenoot van de Verenigde Staten en arresteerde in 1941 alle Duitse inwoners van het land. In 1945 werden de eerste vrije verkiezingen in Guatemala gehouden. Kort na de Tweede Wereldoorlog werd Guatemala een belangrijk land in de strijd tegen het communisme, wat tot intern conflict leidde. In 1954 volgde een staatsgreep, gesteund door de CIA. In 1960 mondde intern conflict uit tot een burgeroorlog van linkse rebellen tegen de regering. De burgeroorlog zou uiteindelijk 36 jaar duren en leidde tot tussen 140.000 en 200.000 doden. In 1996 werd een vredesakkoord getekend, waarna Guatemala zich kon normaliseren en vrije verkiezingen volgden.

Wegennet

   Ruta centroamericana
   Ruta nacional

Door de decennia durende interne conflicten is er nooit een goed onderhouden wegennet van de grond gekomen in Guatemala. De meeste wegen zijn kronkelende bergwegen, alhoewel er rond Guatemala City enkele dubbelbaans wegen liggen. Spectaculair is de dual carriageway van Guatemala City naar Escuintla, die over korte afstand 500 meter daalt en kronkelende rijbanen kent. Er loopt tevens een dual carriageway van Guatemala City naar Quetzaltenango, en de CA9 is naar 2x2 rijstroken verbreed tussen Guatemala City en Sanarate. Het meeste verkeer speelt zich af in en rond de hoofdstad Guatemala City. In de stad is geen echt snelwegennet, maar er zijn wel enkele snelwegachtige wegen met ongelijkvloerse kruisingen. De Anillo Periférico komt het dichtst bij een autopista, en is de enige weg van Guatemala die volledig ongelijkvloers is. Eén van de problemen is het bergachtige karakter van de stad, waardoor een ringweg nooit van de grond is gekomen. Alle vlakke delen van het stedelijk gebied zijn dichtbebouwd. Enkele hoofdassen zijn hoogwaardig uitgebouwd met rijbaanscheidingen en incidentele ongelijkvloerse kruisingen. Rond het centrum is een gridpatroon.

Buiten de regio Guatemala City is het aantal wegen beperkt, er zijn een aantal transitroutes naar de buurlanden, zoals naar de Mexicaanse staat Chiapas, naar San Salvador in het land El Salvador en een tweetal routes naar Honduras. In de noordelijke helft van Guatemala is amper sprake van een wegennet. Er is maar één grensovergang met Belize. In het noordelijke departement Petén, dat een derde van het landoppervlak beslaat, is maar één weg van de hoogste wegklasse, en geen één ruta nacional. Langs de vlakke zuidelijke kuststrook lopen geen doorgaande oost-westwegen, wel bereiken enkele wegen vanuit het binnenland de kuststrook, maar er zijn geen grotere steden langs de Pacifische kust gelegen.

De wegen zijn vaak in slechte toestand, en veel voertuigen op de weg zijn onveilig, met name vrachtwagens en bussen, vaak oude Amerikaanse modellen. In 2012 besloeg het nationale wegennet (red vial nacional) 8.696 kilometer, waarvan 6.337 kilometer geasfalteerd was en nog 2.359 kilometer onverhard was.

Rutas nacionales in Guatemala

CA1CA2CA8CA9CA10CA11CA12CA13CA14

RN1RN2RN5RN7RN8RN9RN10RN11RN12RN13RN14RN15RN16RN17RN18RN19RN20RN23FTN


Geschiedenis

Door de Guatemalteekse burgeroorlog tussen 1960 en 1996 verslechterde de conditie van het wegennet dermate dat het nauwelijks nog in staat was economische activiteit in het land te ondersteunen. In 1994 besloot de regering daarom het wegennet op te waarderen en een nationaal wegennet (red vial nacional) vast te stellen. De ontwikkeling van deze wegen kreeg prioriteit, en daarom is in 1996 het wegenfonds (fondo vial) opgericht. Als uitvoerend agentschap is in 1997 het Unidad Ejecutora de Conservación Vial (COVIAL) opgericht. Het wegennet is daarna langzaam verbeterd, maar is nog onderontwikkeld vergeleken met buurlanden Mexico en El Salvador. In 2018 is in navolging van veel Latijns-Amerikaanse landen het eerste PPS project gegund om met tolheffing de weg tussen Escuintla en Puerto Quetzal op te waarderen naar autopista.[2]

Wegnummering

Rutas centroamericanas

Er zijn drie wegnummerlagen in Guatemala, het hoogste netwerk zijn de rutas centroamericanas met de prefix "CA", een geïntegreerd systeem met de buurlanden ten zuiden van Guatemala. Het loopt niet door tot in Mexico. De CA-1 is onderdeel van de Interamericana, de transitroute van El Salvador via Guatemala City naar de Mexicaanse grens. De CA-2 door het zuiden van het land loopt, een eind landinwaarts van de kust. De CA-9 vormt een route tussen Guatemala City en Puerto Barrios aan de Caribische kust. De CA-10 en CA-12 zijn korte routes in het oosten van Guatemala.

Rutas nacionales

Het nationale wegennet bestaat uit één- en tweecijferige nummers, die een N, S, E, W suffix krijgen als ze gesplitst zijn in twee routes, wat vaak voorkomt, bijvoorbeeld de 9N en 9S. De meeste nummers hebben één cijfer, wegen met een regionale functie hebben twee cijfers. De afkorting is RN. De nummering loopt van 1 t/m 20, plus de RN23. De Franja Transversal del Norte (FTN) heeft geen nummer, maar wordt vaak als een ruta nacional beschouwd vanwege zijn grote lengte en doorgaand belang voor de betreffende regio.

Rutas departementales

Tevens zijn er departementale wegen. Deze zijn per departement genummerd, het wegnummer krijgt in administratieve documenten een prefix, de afkorting van het departement. Bijvoorbeeld de SRO-17 is de ruta departementale 17 van het departement Santa Rosa. De Guatemalteekse departementen zijn meestal klein, dus per departement zijn er niet heel veel genummerde rutas departementales. Vaak is maar een beperkt deel van deze rutas departementales geasfalteerd.

Bewegwijzering

De bewegwijzering in Guatemala is vergelijkbaar met wat men elders in Centraal-Amerika aantreft, met groene wegwijzers met witte kapitaalletters. De bewegwijzering is niet al te ver doorontwikkeld. Plompe pijlen zijn kenmerkend voor de Centraal-Amerikaanse bewegwijzering, en ook in Guatemala. Wegnummers worden doorgaans aangegeven.[3][4][5]

Referenties

Wegen van Noord-Amerika

Antigua en BarbudaBahamasBarbadosBelizeCanadaCosta RicaCubaDominicaDominicaanse RepubliekEl SalvadorGrenadaGuatemalaHaïtiHondurasJamaicaMexicoNicaraguaPanamaSaint Kitts en NevisSaint LuciaSaint Vincent en de GrenadinesTrinidad en TobagoVerenigde Staten