Hogesterktebeton

Uit Wegenwiki
Naar navigatie springen Naar zoeken springen

Hogesterktebeton is een betonmengsel dat een hogere sterkte heeft dan gebruikelijke betonmengsels. Er wordt onderscheid gemaakt tussen regulier hogesterktebeton (HSB), zeer hogesterktebeton (ZHSB) en ultra hogesterktebeton (UHSB).

Toepassing

Hogesterktebeton betreft een betonmengsel dat bijna vloeibaar is en een hoge dichtheid heeft. Hierdoor is het mogelijk om met een relatief laag gewicht een zeer sterke betonnen constructie te realiseren. Hogesterktebeton wordt toegepast in bijvoorbeeld de bruggenbouw, zowel complete nieuwbouw als renovaties van bestaande stalen bruggen.

Bij het overlagen van een orthotroop dek van stalen bruggen met hogesterktebeton wordt een hechtlaag aangebracht en vervolgens de hogesterktebeton in een wapening gestort. Dit luistert nauwer dan reguliere betonstort en vereist meer specialisme. De betonnen laag is 60 mm dik en voorzien van een slijtlaag om de verkeerslast te dragen.

Bij de toepassing van hogesterktebeton komt de bouwkwaliteit erg nauw. Daardoor wordt meestal gebruik gemaakt van een tent over de brug om optimale klimatologische omstandigheden te behouden en weersinvloeden zo veel mogelijk te beperken. De risico's nemen zonder een tent fors toe en om de vereiste hoge kwaliteit te halen wordt een tent zeer aanbevolen.

Geschiedenis

In de jaren '70 werden in Nederland bij diverse bruggen lichtbeton toegepast. Dit was een betonsoort met een lage dichtheid waardoor het totaal gewicht van de brug lager was en de constructie een minder massieve aanblik had. Slechts een klein aantal grote bruggen in Nederland zijn met dit beton gebouwd, zoals de Houtensebrug en de eerste Stichtse brug, beiden onderdeel van de A27. Dit type beton wordt tegenwoordig niet meer toegepast voor grote bruggen.

Als vervolg werd hogesterktebeton ontwikkeld in het begin van de jaren '90. Dit betonmengsel is veel dichter dan lichtbeton, waardoor ook ranke ontwerpen gerealiseerd kunnen worden. In 1992 is door de Bouwdienst Rijkswaterstaat en de TU Delft begonnen met de ontwikkeling van dit betonmengsel. In 1993-1995 zijn een drietal kleine viaducten met dit betontype aangelegd, meest prominent een 82 meter lang viaduct van de A44 in het knooppunt Burgerveen.[1]

Eind jaren '90 werden grotere praktijkproeven uitgevoerd. De eerste grote brug die gebouwd werd met hogesterktebeton was de tweede Stichtsebrug van de A27 in 1999, die vanwege de eigenschappen van hogesterktebeton een identiek uiterlijk heeft als die van de eerste Stichtsebrug, die in lichtbeton is uitgevoerd. Daarna volgde de Dintelhavenbrug van de A15 in 2001, dat de langste overspanning van alle betonnen bruggen in Nederland heeft. Daarna volgde de Jan Blankenbrug van de A2 bij Vianen. Nadien is hogesterktebeton veelvuldig toegepast in de Nederlandse wegenbouw.

Hogesterktebeton als overlaging bij stalen bruggen

Na de positieve ervaringen van hogesterktebeton bij nieuwbouw werd het ook toegepast voor de renovatie van stalen bruggen. Deze bruggen, veelal uit de jaren '60, hadden te maken met vermoeiing in het orthotrope dek. In 1998 is gestart met studies voor het overlagen van stalen bruggen met hogesterktebeton om de levensduur van de bruggen significant te verlengen en vervanging circa 30 jaar uit te kunnen stellen. In 2000 werd de keuze gemaakt om de stalen dekken met hogesterktebeton te overlagen, waarna een periode van proeven, analyses en laboratoriumonderzoek volgde. Vanaf 2005 werden de eerste praktijkproeven gehouden.

Na de eerste praktijkproeven met hogesterktebeton op delen van de val van de tweede Van Brienenoordbrug in 2000 en 2001 en de Calandbrug in 2003 is besloten om twee grote bruggen volledig te overlagen met hogesterktebeton, namelijk de oostelijke rijbaan van de Moerdijkbrug (A16) en de Hagesteinsebrug (A27). Deze zijn in de periode 2005-2006 uitgevoerd. Hieruit bleek dat specialisme noodzakelijk was, er was in eerste instantie sprake van een onvoldoende vlakke laag en een onvoldoende stroefheid van de slijtlaag.

Een ander probleem bleken holle ruimtes in het beton te zijn, iets wat bij hogesterktebeton juist zo veel mogelijk vermeden wordt. Nadere inspectie liet zien dat dit hoofdzakelijk was veroorzaakt doordat op sommige plekken een te dicht net van wapening was aangebracht waardoor het beton op die plekken niet goed tussen de wapening was gekomen. Nadat het proces verbeterd was is de westelijke rijbaan van de Moerdijkbrug in 2008 zonder problemen overlaagd met hogesterktebeton. Het is daarna ook toegepast op enkele betonnen bruggen, waaronder de Hollandse brug (A6).[2]

Rijkswaterstaat heeft na de praktijkproeven een groot aantal stalen bruggen in Nederland versterkt met hogesterktebeton. In 2008 is het Programma Renovatie Stalen Bruggen gestart waarin 25 stalen bruggen met hogesterktebeton zijn gerenoveerd. In 2019 is de techniek voor het eerst in Duitsland toegepast op de Rheinbrücke Maxau bij Karlsruhe, daarbij leunend op de Nederlandse kennis.[3] In 2023 is hogesterktebeton door een Nederlands bouwbedrijf toegepast om de Emschertalbrücke in Herne. Deze techniek is interessant voor Duitsland omdat hier duizenden bruggen in dermate slechte staat verkeren dat sloop de enige optie werd geacht, terwijl een versterking met hogesterktebeton sloop zou kunnen voorkomen.

Hogesterktebeton heeft als nadeel dat het veel gewicht toevoegt aan de hoofddraagconstructie. De brug wordt dan in totaliteit zwaarder belast dan waar bij het ontwerp vanuit is gegaan. Bij een aantal herberekeningen van stalen bruggen met een betonnen rijdek is inmiddels gebleken dat het oude betonnen rijdek het einde van hun technische levensduur hebben bereikt (degradatie, moment- of dwarskrachtproblematiek). Verwacht wordt dat dit bij meer betonnen dekken gaat gebeuren.[4]

In andere talen

  • Duits (Deutsch): Hochfestem Beton
  • Engels (English): High-Strength Concrete

Zie ook

Referenties