IJsselbrug Westervoort

IJsselbrug
Overspant	IJssel
Rijstroken	4+2+2
Totale lengte	570 meter
Hoofdoverspanning	105 meter
Hoogte brugdek	21,6 meter
Openstelling	08-03-1961 / 06-04-1964 / 1990
Verkeersintensiteit	123.500 mvt/etmaal
Locatie	kaart

De IJsselbrug bij Westervoort is een brug in Nederland, gelegen in de autosnelweg A12 bij de stad Westervoort. De brug overspant de IJssel en is de op één na zuidelijkste brug over deze rivier. De overspanning is in totaal 570 meter lang.

Kenmerken

De IJsselbrug bestaat uit drie bruggen. De noordelijkste brug is een betonnen kokerbrug en heeft 4 rijstroken, waarvan er twee afvallen naar het knooppunt Velperbroek. Daarnaast is er een vluchtstrook en een verbinding voor langzaam verkeer. De middelste brug is een stalen liggerbrug en verwerkt het verkeer vanaf Arnhem naar Oberhausen en telt twee rijstroken zonder vluchtstrook. De zuidelijkste brug is ook een stalen liggerbrug en verwerkt het verkeer vanaf het knooppunt Velperbroek naar Westervoort en Duitsland. Er is sprake van een ongebruikelijk parallelsysteem van 4+2+2 rijstroken, waarvan er richting westen 2x2 doorgaand zijn, en richting oosten 2x3, later 2x2 rijstroken.

De twee zuidelijke bruggen zijn identieke stalen bruggen. De bruggen hebben een betonnen rijdek op de aanbruggen en een orthotroop stalen rijdek op de hoofdbrug. De noordelijke brug is een betonnen brug.

De brug overspant de rivier de IJssel, plus een groot deel van de uiterwaarden op de westoever. Ten westen van de brug bevindt zich het knooppunt Velperbroek en ten oosten ervan de aansluiting Westervoort. De rijbanen komen na die tweede aansluiting samen. De brug ligt 5 kilometer ten oosten van het centrum van Arnhem. 2 kilometer stroomopwaarts ligt de Westervoortsebrug, waarover de lokale weg en de spoorverbinding van Arnhem naar Oberhausen verloopt. 15 kilometer stroomafwaarts ligt de Doesburgbrug waarover de N317 verloopt.

Geschiedenis

De bouw van de eerste brug, circa 1960.

De aanleg van de derde brug in 1989.

De IJsselbrug bij Westervoort was onderdeel van de rijksweg 12, die zijn oorsprong heeft in het Rijkswegenplan 1938. Met de bouw van het talud van de A12 werd reeds in 1942 begonnen, die in 1943 echter weer gestaakt is vanwege het verloop van de Tweede Wereldoorlog en tekort aan materiaal en arbeiders.

Kort na de Tweede Wereldoorlog had het verkeer alleen de beschikking over een noodbrug bij Westervoort, deze lag niet bij de huidige A12, maar was de Westervoortsebrug, onderdeel van de oude rijksweg van Arnhem naar Zevenaar. Daarom had de voltooiing van de A12 rond Arnhem en verder tot de grens met Duitsland een hoge prioriteit in de wederopbouwjaren.

Op 8 maart 1961 heeft de directeur-generaal ir. A.G. Maris de eerste brug met twee rijstroken opengesteld.

Vervolgens is gebouwd aan de tweede overspanning. De centrale liggers zijn op 29 mei 1963 ingevaren. Op 6 april 1964 opende de tweede brug, zodat er 2x2 rijstroken tussen het knooppunt Velperbroek en Westervoort in gebruik genomen konden worden.

In 1990 is de derde brug opengesteld, zodat er 8 rijstroken beschikbaar waren over de IJsselbrug.

Toekomst

De stalen brug uit 1961 is theoretisch het meest kwetsbaar voor vermoeiingen van een serie van 25 bruggen in Nederland waar op korte tot middellange termijn maatregelen nodig zijn. In september 2018 is de oudste brug enkele dagen afgesloten geweest vanwege onduidelijke 'onregelmatigheden'. Nadere inspecties hebben aangetoond dat er geen sprake was van scheurvorming. Een renovatie van de brug is gepland, alhoewel men in maart 2019 ook sprak van een mogelijke vervanging. In november 2019 werd echter weer gesproken van een renovatie.

De renovatie is in september 2022 gestart. De stalen bruggen van de rijbanen van de A12 richting Zevenaar verkeren echter in dermate slechte conditie dat het daarvoor al noodzakelijk was om de stalen overspanningen te ontlasten, de restlevensduur was indertijd geschat tot 1 januari 2021. Vanaf 25 januari 2020 is het verkeer daarom omgelegd, periodiek worden de stalen bruggen ontlast, waarbij er op de betonnen brug richting Arnhem een permanente werkzone is met 5 versmalde rijstroken (3 richting Arnhem en 2 richting Zevenaar), plus 2 rijstroken richting Zevenaar beurtelings op één van de twee stalen bruggen. Deze situatie duurt tot de renovatie van de brug start.

Als eerste wordt de middelste brug gerenoveerd, vervolgens de zuidelijke. De restlevensduur van de stalen bruggen is daarmee verlengd naar op 1 januari 2023, dus de renovatie van minimaal één van de twee stalen bruggen moet voor die datum afgerond zijn. Na renovatie moet de levensduur van de brug met tenminste 30 jaar verlengd worden. De renovatie moest volgens de oorspronkelijke planning in mei 2024 gereed zijn, echter in december 2022 werd gemeld dat de renovatie tot medio 2026 zou duren. De wegwerkzaamheden veroorzaakten grote verkeershinder, de A12 groeide uit tot het grootste knelpunt van de ochtendspits in 2023.

Verkeersintensiteiten

In 1990 maakten reeds 72.000 voertuigen van de IJsselbrug gebruik, en het was destijds de drukste oeververbinding in de regio Arnhem. In 2002 was dit gestegen naar 104.000 voertuigen per etmaal en 111.000 voertuigen in 2006. In 2010 was dit iets minder met 106.000 voertuigen per etmaal. In 2019 was dit gestegen naar 123.500 voertuigen per dag.