Inhaalverbod
Een inhaalverbod is een verbod om in te halen. In dit artikel gaat het specifiek om inhaalverboden voor het vrachtverkeer op autosnelwegen in Nederland, het inhaalverbod voor vrachtwagens (IVV). Op veel snelwegen met 2x2 rijstroken geldt in Nederland een inhaalverbod, in elk geval tijdens de brede spitsuren. Op sommige drukke snelwegen geldt een inhaalverbod op werkdagen gedurende de gehele dag. Op rustige snelwegen geldt veelal geen inhaalverbod. Inhaalverboden worden niet toegepast op snelwegen met meer dan 2 rijstroken per richting omdat blijkt dat dit niet effectief is.[1]
Geschiedenis
Inhaalverboden zijn het eerst in 2003 ingevoerd. In 2013/2014 is het beleid geactualiseerd na een aantal wegverbredingen. Op 300 kilometer autosnelweg heeft in die tijd een verbreding plaatsgevonden en is het inhaalverbod hier geschrapt. Daarentegen is het op circa 300 kilometer 2x2 snelweg ingevoerd omdat de verkeersdrukte dit vereist. Ook zijn in 2013/2014 meer trajecten van alleen een spitsverbod naar een inhaalverbod gedurende de gehele dag (6-19 uur) gegaan. Daarnaast zijn vanaf 2013 op trajecten met een inhaalverbod over meer dan 30 kilometer achtereen inhaalvlakken gerealiseerd.[2] Vanaf 2015 is ook het inhaalverbod bij 17 van de 20 spitsstroken rechts opgeheven.
Criteria
Er zijn diverse cijfers die ten grondslag liggen aan het inhaalverbod voor vrachtverkeer;
- alleen op autosnelwegen met 2 rijstroken per richting
- niet op wegvakken met een spitsstrook (uitzonderingen mogelijk)
- geen inhaalverbod indien er meer dan 750 vrachtwagens per uur rijden, dit leidt tot colonnevorming
- de I/C-verhouding. Bij meer dan 0,56 wordt een inhaalverbod overwogen, alleen in de spits of ook daartussen
- het aantal interacties op trajecten die onder de I/C-waarde van 0,56 liggen. Bij meer dan 1600 interacties per uur wordt een inhaalverbod voorgesteld
- trajecten langer dan 30 kilometer zijn ongewenst
- de huidige data en de toekomstige prognose
Plaatsing borden
Het verkeersbord F3 dient aan beide zijden van de rijbaan te worden geplaatst. Tevens dient het verkeersboord F4 (einde inhaalverbod) aan het einde van het inhaalverbod geplaatst te worden.
Permanent
Weinig landen passen permanente inhaalverboden op het gehele netwerk toe. In Slowakije mogen vrachtwagens nergens inhalen, in België mag dat ook niet, tenzij anders aangegeven. Sinds 1 juli 2023 geldt in Polen een permanent inhaalverbod voor vrachtverkeer op alle autosnelwegen met 2 rijstroken per richting.
Vaste tijden
Er zijn in de regel twee types inhaalverboden met vaste tijden, spitsinhaalverboden tussen 06:00 - 10:00 uur en van 15:00 - 19:00 uur, of een inhaalverbod overdag op werkdagen van 06:00 - 19:00 uur. Deze inhaalverboden worden met verkeersborden langs de snelweg aangegeven.
Dynamisch
Een dynamisch inhaalverbod wordt op elektronische borden boven de weg aangegeven en wordt ingezet al naar gelang van de drukte. In de praktijk wordt dit in Nederland vrijwel nergens toegepast, maar in bijvoorbeeld Duitsland komt het vrij veel voor.
Statistieken
Op circa 42% van de autosnelwegen in Nederland met 2x2 rijstroken geldt een inhaalverbod. Dit komt neer op 35% van de totale snelweglengte in Nederland. Op wegen met 200 kilometer spitsstrook gold tot 2015 een inhaalverbod als de spitsstrook open is. In 2019 had 556 kilometer wegvak een inhaalverbod met spitsvenster en 1037 kilometer een dagvenster. In 2019 is voorgesteld om het aantal kilometer wegvak met een inhaalverbod uit te breiden in verband met een actualisatie van de cijfers. Het spitsvenster zou dan gereduceerd worden van 528 naar 303 kilometer, maar het aantal dagvensters uitgebreid van 1051 naar 1432 kilometer. Inclusief de overige inhaalverboden (al dan niet dynamisch) wordt het aantal kilometers rijbaan met een inhaalverbod dan uitgebreid van 1733 naar 1901 kilometer.[3]
Voordelen
Een voordeel van het inhaalverbod is dat inhalende vrachtwagens het overige, snellere verkeer niet belemmeren in de doorstroming. Daardoor is de doorstroming vaak beter voor het snelverkeer. Tevens worden daarmee traag rijdende kolonnes op de linkerrijstrook verminderd.
Nadelen
Een groot nadeel van langdurige inhaalverboden is kolonnevorming van vrachtwagens op de rechterrijstrook. De traagste vrachtwagen bepaalt immers het tempo van alle vrachtwagens. Dit leidt in de praktijk tot korte volgafstanden en mogelijk meer aanrijdingen. Met name in België komen ongebruikelijk veel vrachtwagenchauffeurs om het leven bij verkeersongevallen en in grote delen van het land geldt een permanent inhaalverbod. Een ander nadeel is dat door de kolonnevorming het lastiger wordt om in- en uit te voegen. Bij ernstige kolonnevorming is een verbreding van de autosnelweg de meest effectieve oplossing, het vrachtverkeer kan dan inhalen zonder het overige verkeer te verstoren. Nederlandse snelwegen die bekendstaan om de kolonnevorming zijn bijvoorbeeld de A1, A15 en A67.
In andere landen
Duitsland
In Duitsland worden inhaalverboden voor het vrachtverkeer per situatie en wegtraject bekeken, feitelijk dezelfde situatie als in Nederland. Inhaalverboden kunnen dynamisch, star of permanent zijn. Bij starre inhaalverboden gelden bijvoorbeeld in spitsperioden een vast inhaalverbod. Dynamische inhaalverboden worden met signaalgevers aangegeven boven de weg. Permanente inhaalverboden zijn trajecten waar inhalen altijd verboden is. In Duitsland gebeuren relatief veel zware ongevallen met vrachtverkeer, een te korte volgafstand is een belangrijke oorzaak.
Hongarije
In Hongarije geldt tussen 6 en 22 uur een inhaalverbod voor vrachtauto's op het complete autosnelwegennet. Lokaal kunnen ook inhaalverboden 24 uur per dag gelden.
Oostenrijk
In Oostenrijk geldt sinds 1 juni 2014 een permanent verbod op vrachtverkeer in de 3e en 4e rijstrook van rechts. Inhalen mag op brede snelwegen alleen op de 2e rijstrook van rechts.[4]
Slovenië
In Slovenië is er sinds 1 november 2021 sprake van een inhaalverbod op alle autosnelwegen tussen 6 en 18 uur.[5][6]
Slowakije
Op alle wegen in Slowakije geldt een inhaalverbod voor vrachtverkeer, ook op de autosnelwegen. Dit is opvallend gezien het relatief geringe verkeersaanbod buiten de regio Bratislava.
Zwitserland
In Zwitserland geldt een algemeen inhaalverbod voor vrachtwagens in alle tunnels langer dan 300 meter en sinds 30 oktober 2013 zijn op diverse trajecten een inhaalverbod ingesteld, tijdens de spits of permanent. Daarvoor had Zwitserland maar op weinig trajecten een inhaalverbod voor vrachtverkeer (afgezien van de tunnels). Tussen 2012 en 2014 is 530 kilometer snelweg bestudeerd, waarna op 290 kilometer een dynamisch of permanent inhaalverbod is ingesteld.[7] Dit is afhankelijk van het wegprofiel (2x2 of 2x3 rijstroken), het aandeel vrachtverkeer, de totale verkeersintensiteiten en de hellingsgraad.
Referenties
- ↑ Waar en wanneer geldt er een inhaalverbod voor vrachtwagens? | rijksoverheid.nl
- ↑ Verruiming van het inhaalverbod vrachtwagens en verhoging maximumsnelheid vrachtverkeer | rijksoverheid.nl
- ↑ Inhaalverbod vrachtverkeer - actualisatie 2019 | platformparticipatie.nl
- ↑ Ab 1. Juni mehr Verkehrssicherheit durch LKW Fahrverbot auf der dritten bzw. vierten Spur | asfinag.at
- ↑ Z novembrom prepoved prehitevanja tovornih vozil na celotnem avtocestnem omrežju | dars.si
- ↑ Overtaking ban from 1 November for HGV | promet.si
- ↑ Lastwagenüberholverbote - weniger Stau und mehr Sicherheit | astra.admin.ch