Ierland

Uit Wegenwiki
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
Éire - Ireland
Hoofdstad Dublin
Oppervlakte 70.273 km²
Inwonertal 4.593.000
Lengte wegennet 117.318 km
Lengte snelwegennet 993 km[1]
Eerste snelweg 1983
Benaming snelweg Motorway
Verkeer rijdt links
Nummerplaatcode IRL

Ierland (Ireland) is een land in West-Europa. Het land ligt op het gelijknamige eiland Ierland en telt 4,5 miljoen inwoners. De hoofdstad is Dublin.

Inleiding

Geografie

Ierland is een groot eiland in de Atlantische Oceaan, ten westen van Groot-Brittannië. Het eiland is opgedeeld in de Republic of Ireland en Northern Ireland. Het land Ierland meet zo'n 400 kilometer van noord naar zuid en maximaal 250 kilometer van west naar oost. De afstand tot Wales bedraagt ruim 80 kilometer. De oost- en zuidkust van Ierland is vlak tot glooiend, met kleine hoogteverschillen in het kustgebied. De westkust is ruiger, met lage bergen. Verspreid over West-Ierland liggen bergketens die ondanks hun geringe hoogte vaak boven de boomgrens liggen. Het uiterlijk van het gebergte is daardoor veel meer Alpien dan de hoogte doet vermoeden. De 1.038 meter hoge Carrauntoohil is het hoogste punt van Ierland, gelegen in het zuidwesten. Het midden en oosten van Ierland zijn glooiend tot licht heuvelachtig en bestaat grotendeels uit weilanden. Ierland heeft betrekkelijk weinig grote bosgebieden, alhoewel her en der grotere bossen zijn, het grootste deel van het Ierse landschap is open. Ongeveer 12% van het Ierse oppervlak is bebost, waarvan een groot deel productiebossen zijn. Landbouw wordt op 64% van de oppervlakte van Ierland bedreven. Ierland heeft bovendien veel veengebieden en korte rivieren. De River Shannon is met 386 kilometer de langste rivier van Ierland.

Economie

Ierland is tegenwoordig een hoogontwikkeld land met een moderne dienstensector. Het land is vanaf de jaren '80 sterk ontwikkeld van een agrarische economie naar een diensteneconomie. Er zitten relatief veel techbedrijven in Ierland, aangetrokken door de lage belastingen. Gedurende de jaren '90 groeide Ierland zeer snel, een fenomeen dat de 'Celtic Tiger' werd genoemd. Er ontstond echter een grote bubble in het onroerend goed, die in 2007 klapte, waardoor Ierland één van de zwaarst getroffen landen van de economische crisis vanaf 2008 was. De Ierse economie kromp 11,3% in 2009, de grootste krimp sinds de jaren '50, maar begon geleidelijk weer te groeien.

Demografie

Ierland heeft onstuimige demografische veranderingen ondergaan. Vanaf midden 18e eeuw begon de bevolking snel te groeien, van 3 miljoen in 1740 naar meer dan 8 miljoen rond 1850. De Ierse hongersnood van 1845 tot 1850 zorgde echter voor een massale emigratie naar Noord-Amerika, Australië en Nieuw-Zeeland. Over een periode van 50 jaar halveerde het inwonertal, en Ierland heeft sindsdien nooit meer de bevolkingspiek van midden 19e eeuw bereikt, een dergelijke trend hebben andere Europese landen niet gekend. De krimp van de Ierse bevolking stabiliseerde in de jaren '20 van de 20e eeuw tot iets onder 3 miljoen en begon pas vanaf jaren '70 weer substantieel te groeien. In de periode 1990-2008 had Ierland de hoogste bevolkingsgroei van de Europese Unie, door een hoog geboortecijfer en een hoog migratiesaldo. De economische crisis van 2008 zette echter een rem op de bevolkingsgroei.

Het land is tegenwoordig relatief ruraal in karakter. De enige grote stad is de hoofdstad Dublin, die 1,2 miljoen inwoners telt, een kwart van de Ierse bevolking. De stad Cork is de enige andere stad met meer dan 100.000 inwoners. Ierland heeft slechts 5 steden met meer dan 50.000 inwoners.

In Ierland is het Iers de officiële nationale taal, maar in de praktijk is het Engels dominant, het Iers wordt in het dagelijks leven vooral in geïsoleerde plattelandsgebieden in West-Ierland gesproken. In grote delen van Ierland wordt het Iers niet tot nauwelijks gesproken.

Geschiedenis

Het eiland Ierland behoorde oorspronkelijk tot het Verenigd Koninkrijk van Groot-Brittannië en Ierland. Begin 20e eeuw begon een steeds sterkere afscheidingsbeweging in Ierland te ontstaan. Op 6 december 1922 kreeg het gehele eiland zelfbestuur, de Irish Free State. Een maand later voegde Northern Ireland zich weer bij het Verenigd Koninkrijk. Ierland was echter niet onafhankelijk, het bleef onderdeel van het Britse Rijk. In 1922-1923 volgde een jaar lang een burgeroorlog in Ierland over het Anglo-Iers Verdrag van 1921. Binnen dit verdrag zou Ierland niet volledig onafhankelijk worden, maar een dominion zoals Canada en Australië. De burgeroorlog eindigde met een overwinning voor de kant die pro-verdrag was. In 1937 werd een nieuwe grondwet ingevoerd waarin Ierland het gehele eiland claimde, en de opsplitsing van Ierland en Noord-Ierland in 1922 illegaal werd beschouwd.

Ierland bleef neutraal tijdens de Tweede Wereldoorlog. In 1948 werd de Republic of Ireland Act goedgekeurd en werd een jaar later van kracht, waarbij Ierland alle banden met het Verenigd Koninkrijk brak en een volledig onafhankelijke republiek werd. In 1955 werd Ierland lid van de Verenigde Naties en in 1973 kwam het bij de Europese Gemeenschap. De Noord-Ierse kwestie bleef echter een probleem, vooral tijdens 'The Troubles' in de jaren '70-90. Gewelddadige incidenten kwamen hoofdzakelijk in Noord-Ierland voor, maar deden zich incidenteel ook in de republiek Ierland voor. Het Noord-Ierse conflict werd met het Goedevrijdagakkoord van 1998 beëindigd. Als onderdeel hiervan werd de territoriale claim op Noord-Ierland beëindigd. Inwoners van Noord-Ierland konden daarna kiezen om Brits of Iers staatsburgerschap te houden.

Wegennet

Ierland heeft een National Road Network dat 5.306 kilometer beslaat en bestaat uit motorways, dual carriageways en single carriageway roads.[2] Het totale publieke wegennet van Ierland beslaat bijna 100.000 kilometer.

Het nationale wegennet van Ierland bestaat uit national primary roads, dit zijn de N-wegen. De meeste van dit soort wegen zijn enkelbaans en gaan vaak nog door bebouwde kommen. Echter diverse N-wegen hebben opgewaardeerde trajecten, met verbeterde tracés, ongelijkvloerse kruisingen en incidenteel 2x2 rijstroken. Het snelverkeer tussen de grote steden verloopt per motorway. Het Ierse snelwegennet is grotendeels radiaal op Dublin gebaseerd, dat wil zeggen dat Dublin met veel andere steden is verbonden, maar andere steden onderling maar zelden per motorway verbonden zijn. De M18 is één van de weinige motorways die niet van of naar Dublin verloopt.

Ierland had tot eind jaren '90 een zeer beperkt aantal autosnelwegen, wat in de jaren 2000 een snelle groei doormaakte. In 2015 bestond het snelwegennet uit 913 kilometer, wat voor ongeveer de helft als PPS project was uitgevoerd. Verkeersdrukte komt vooral in Dublin voor. Rondom Dublin ligt tevens een bypass, inclusief een tolbrug. Tussen de haven van Dublin en de M1 aan de noordzijde ligt een tunnel die een hoge tol kent voor personenauto's, maar voor vrachtwagens tolvrij is. Een aantal andere autosnelwegen zijn tevens tolwegen.

Motorways in Ierland


N-roads in Ierland

N1N2N3N4N5N6N7N8N9N10N11N12N13N14N15N16N17N18N19N20N21N22N23N24N25N26N27N28N29N30N31N33N40N50

N51N52N53N54N55N56N58N59N60N61N62N63N65N66N67N68N69N70N71N72N73N74N75N76N77N78N80N81N83N84N85N86N87


Europese wegen

Ierland heeft een viertal Europese wegen. In tegenstelling tot in het Verenigd Koninkrijk worden ze in Ierland wel bewegwijzerd.

Europese wegen in Ierland

E1E20E30E201


Congestie

Ierse steden zijn opvallend filegevoelig. In de Congestion Index van TomTom stond Dublin in 2018 op plaats 6 van meest filegevoelige Europese steden.[3] Cork stond op plaats 32 en Limerick op plaats 60. Gezien de relatief beperkte omvang van die steden is een hoge notering opvallend. Het contrast is echter groot met de rest van het land, waar het verkeersaanbod relatief laag is.

Een zwak punt van Dublin is dat al het verkeer op de westring geconcentreerd wordt en dat er relatief weinig rivierkruisingen zijn. Een tweede ring van Dublin is in het verleden overwogen. Ook zijn de invalswegen van Dublin substandaard. Cork heeft eveneens het probleem van een beperkt aantal rivierkruisingen en het ontbreken van goede stadswegen. Ook heeft Cork geen volledige ringweg. Limerick heeft veel van dezelfde problemen die Dublin en Cork ook hebben, opvallend voor een kleine stad als Limerick.

Geschiedenis

Jaren 80

Plannen voor de eerste snelweg dateren van 1973, toen de rondweg van Dublin werd voorgesteld. Dit werd echter niet direct uitgevoerd, en in 1983 opende de eerste motorway van Ierland, de bypass van Naas in de M7, en het eerste deel van de M1 in het noorden van Dublin, thans onderdeel van de M50. In 1985 werd dit deel verlengd tot aan Dublin Airport.

Jaren 90

In de jaren 90 begon een uitbreiding van het Ierse snelwegennet, in eerste instantie vooral als dual carriageway. In 1990 opende het westelijke gedeelte van de M50 om Dublin, die de N3, N4 en N7 verbond. In 1991 opende het eerste deel van de M11 net ten zuiden van Dublin. In 1993 werd de M7 verlengd tot Newbridge, inclusief een aftakking van de M9 naar Kilcullen. In 1994 openden twee stukken, een korte bypass van de M1 rond Dunleer, en de M4 tussen Leixlip en Kilcock. In 1996 opende het noordelijke deel van de M50 om Dublin. In 1997 opende de M7 rond Portlaoise en in 1998 de opening van de M1 bij Balbriggan.

Alhoewel de jaren 90 een versnelling waren ten opzichte van de snelwegaanleg in de jaren 80, was het nog maar een beginpunt, daar vooral rondom Dublin snelwegen werden aangelegd. Het platteland en de andere grote steden van Ierland waren enkel over lange enkelbaans routes te bereiken waardoor delen van het land relatief geïsoleerd lagen.

Jaren 2000

De aanleg van 2000 - 2009 begon traag, en in 2001 opende alleen een deel van de M1 tot Dundalk. In 2002 werden geen snelwegen opengesteld, maar in 2003 werd de aanzet gegeven tot een grootschalige aanleg van snelwegen. De verschillende delen van de M1 werden verbonden, waardoor er een doorgaande snelweg van Dublin naar Dundalk ontstond. In dat jaar werden de ontbrekende schakels in de M7 bij Kildare verbonden. Per 20 januari 2005 moesten alle borden en wegwijzers metrisch zijn.[4]

In 2005 nam de snelheid verder toe en werd de M4 verlengd tot Kinnegad; de weg had de primeur de eerste tolweg van Ierland te zijn. In hetzelfde jaar opende de rondweg van Dundalk voor het verkeer. Vrijwel gelijktijdig werd de M50 tot aan de M11 doorgetrokken, zodat er een volwaardige bypass voor Dublin ontstond. In 2006 werd het zuidelijk deel van de M8 ten noorden van Cork, als tolweg, opgeleverd voor het verkeer. In dat jaar werd een begin gemaakt met de M6 tussen Kinnegad en Tullamore.

In 2008 opende een groot deel van de M8, waardoor deze snelweg de langste van Ierland werd. In hetzelfde jaar opende de M9 rond Carlow en de M6 tot aan Athlone, waardoor het Ierse snelwegennet serieus vorm begon te krijgen.

Op 28 augustus 2009 werden een flink aantal bestaande dual carriageways administratief opgewaardeerd naar motorways. De M6 werd voltooid van Galway naar Athlone en de eerste delen van de Atlantische corridor M17, M18 en M20 begonnen vorm te krijgen.

2010 en verder

In 2010 zijn een flink aantal lange projecten die eind jaren 2000 gestart waren opgeleverd, bij elkaar 250 kilometer nieuwe snelweg, waaronder 61 kilometer van de M3 van Dublin naar Kells, 74 kilometer van de M7 tussen Portlaoise en Limerick, 64 kilometer van de M9 tussen Carlow en Waterford en ontbrekende delen van de M8 naar Cork.

Een belangrijk project is de Atlantische corridor in het westen van het land, vanaf Cork via Limerick en Galway naar Sligo. Deze route zal omgebouwd worden naar dual carriageway en motorway tot circa 2015, bestaande uit de M17, M18 en M20. Een ander ambitieus project is een grote ring van Dublin, zo'n 30 kilometer buiten de bestaande ringweg M50. Deze zal van de M1 bij Drogheda naar de M7 bij Newbridge lopen, maar niet verlengd worden tot de M11. Ook is de verwachting dat de N11 naar Wexford grotendeels omgebouwd zal worden naar M11. De M4 wordt mogelijk verlengd van Mullingar naar Longford.

Het geplande netwerk zal 1.118 kilometer snelweg bedragen, bijzonder veel voor een land met 4,5 miljoen inwoners. Sinds 2013 worden kilometerpaaltjes geïnstalleerd langs motorways & dual carriageways, op elke 500 meter.

Wegbeheer

De hoofdwegen in Ierland worden beheerd door Transport Infrastructure Ireland.[5] TII werd in augustus 2015 gecreëerd en verving de voorganger National Roads Authority (NRA) en de Railway Procurement Agency (RPA). De samenvoeging en hernaming van de NRA werd onzinnig genoemd aangezien de RPA alleen ging over de aanbestedingen van lightrail in Dublin en niet over het algemene spoorwegennet in Ierland. De RPA was een klein overheidsagentschap dat nagenoeg geen raakvlak had met de NRA.

Het feitelijk wegbeheer is weer opgedeeld in drie klassen. De autosnelwegen zijn onder concessie, dit zijn twee typen, de Motorway Maintenance and Renewal Contracts (MMaRCs) en de PPS-contracten. De national roads zijn in het beheer van de lokale overheden.

Service areas

Het Ierse snelwegennet wordt gekenmerkt door een chronisch gebrek aan parkeerplaatsen en tankstations. In recente jaren zijn enkele nieuwe service areas gebouwd. Verzorgingsplaatsen direct langs de snelweg noemt men een online service area. Een verzorgingsplaats bij een afrit noemt men een offline service area.

Tol

Op de meeste motorways in Ierland wordt tol geheven.[6] De M50 rond Dublin heeft electronic toll collection (ETC) met de tag eFlow.[7][8] De tolrekeningen worden hiervan ook naar buitenlanders gestuurd door het bedrijf Euro Parking Collections.[9]

Bewegwijzering

Snelwegen

De bewegwijzering is in principe gelijk aan die van het Verenigd Koninkrijk, maar met een metrisch systeem. De borden zijn blauw op de snelwegen en de nummers hebben het Transport lettertype, de Engelstalige plaatsen staan in hoofdletters, en de Ierse in Transport Medium, wat op cursief lijkt. Wegnummers worden in platte text, met prefix, dus "M2" aangegeven. Het snelwegbord dat het begin van de snelweg aanduidt heeft het wegnummer en wordt met het snelwegsymbool gepresenteerd, en ook op deze manier op de toeleidende bewegwijzering. Indirecte nummers worden tussen haakjes weergegeven.

Op afstandsborden worden een aantal doelen weergegeven, in het Engels en in het Iers, met daarachter de afstand in kilometers. Boven de afstand staat "km". Helemaal bovenaan staat het wegnummer in platte tekst op een ruiter. Afritnummers worden in een zwart vak met een wit kader en witte letters aangegeven. Er is geen afritsymbool. E-nummers worden sporadisch aangegeven.

Vorkborden zijn eenvoudig, en bestaan niet meer uit twee pijlen zonder pijlkop. Links naast de pijl staat de afstand tot het beslissingspunt en daar weer links van de afslaande doelen. Boven de rechtdoorpijl staan de rechtdoordoelen, met daaronder, naast de pijl, het wegnummer in platte tekst. Sommige vorkborden zijn behoorlijk hoog door het aantal doelen.

Portaalborden zijn vrij massief, en bestaan uit grote blauwe borden op een grijze achtergrond waar het bord aan vast gemaakt is. In sommige gevallen staan windrichtingen aangegeven, zoals "NORTHBOUND". De pijlen op portaalborden wijzen naar beneden, en zijn enigszins platte pijlen, maar wel vrij breed. Daar de Ierse namen vaak vrij lang zijn en uit meerdere woorden bestaan, worden borden al vrij snel rommelig, wat verergerd wordt doordat wegnummers indirect met haakjes en platte tekst, en direct alleen in platte tekst staan weergegeven.

De doelenkeuze is over het algemeen vrij helder, soms staan windrichtingen er ook bij aangegeven. De grote steden worden gebruikt als doel. Op de M50 worden voor rechtdoordoelen niet altijd doelen langs andere snelwegen aangegeven, maar enkel de windrichting plus een aantal lokale doelen zoals de haven en de luchthaven van Dublin. Doordat Ierland vrij klein is staan lange-afstandsdoelen vrij beperkt aangegeven, meer dan 200 kilometer zal men niet snel tegenkomen.

Hoofdwegen

De bewegwijzering op dual carriageways en national roads hebben groene borden met witte letters, verder qua layout gelijk aan dat van de snelwegen. De wegnummers worden in het geel en met platte tekst met prefix, dus "N4" weergegeven. Soms staan er wel erg veel indirecte doelen aangegeven, bijvoorbeeld rond Limerick. Indirecte wegnummers staan tussen haakjes, indirecte doelen niet.

Regionale en lokale wegen

De bewegwijzering op R- en ongenummerde wegen bestaat uit witte borden met zwarte letters. Verwijzingen naar andere typen wegen (bijvoorbeeld N-wegen en M-wegen) worden in de kleur van dat betreffende systeem weergegeven. Bijvoorbeeld wanneer er een doel naar de motorway leidt, wordt dat in een blauw vak aangegeven, zonder kader.

Verkeersveiligheid

jaar verkeersdoden
2010 212
2011 186
2012 162
2013 188
2014 193
2015 162
2016 188
2017 157
2018 142
2019 141
2020 147
2021 136
2022 157

In 2010 vielen 47 doden per 1 miljoen inwoners in Ierland, een daling van 51 procent ten opzichte van het jaar 2001. Hiermee is Ierland één van de meest verkeersveilige landen van de Europese Unie,[10] wat mede te danken is aan de bouw van veel snelwegen in recente jaren. In 2015 vielen 36 doden per 1 miljoen inwoners, waarmee Ierland één van de veiligste EU-landen is.[11] Sinds 2011 fluctueert het aantal verkeersdoden in dezelfde bandbreedte, zonder een structurele daling.

Referenties

Wegen van Europa

AlbaniëAndorraArmeniëAzerbeidzjanBelarusBelgiëBosnië-HerzegovinaBulgarijeCyprusDenemarkenDuitslandEstlandFinlandFrankrijkGeorgiëGriekenlandHongarijeIerlandIJslandItaliëKazachstanKosovoKroatiëLetlandLiechtensteinLitouwenLuxemburgNoord-MacedoniëMaltaMoldaviëMonacoMontenegroNederlandNoorwegenOekraïneOostenrijkPolenPortugalRoemeniëRuslandSan MarinoServiëSloveniëSlowakijeSpanjeTsjechiëTurkijeVaticaanstadVerenigd KoninkrijkZwedenZwitserland

in cursief landen die deels in Europa liggen of met Europa geassocieerd worden