Iran

Uit Wegenwiki
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
ایران - Irān
Hoofdstad Tehran
Oppervlakte 1.648.195 km²
Inwonertal 87.591.000
Lengte wegennet 221.352 km
Lengte snelwegennet 3.005 km[1]
Eerste snelweg ?
Benaming snelweg آزادراه
Verkeer rijdt rechts
Nummerplaatcode IR

Iran (Farsi: ایران, Irān) is een groot land in Azië aan de Perzische Golf. Het land is ruim 40 keer zo groot als Nederland en telt 87 miljoen inwoners. De hoofdstad is Tehran.

Inleiding

Geografie

Iran ligt in West-Azië, gelegen aan zowel de Perzische Golf als de Indische Oceaan en de Kaspische Zee. Het land grenst kloksgewijs aan Turkmenistan, Afghanistan, Pakistan, Irak, Turkije, Armenië en Azerbeidzjan. Het land meet maximaal 1.400 bij 1.400 kilometer, alhoewel de grootste afstand diagonaal is, circa 2.300 kilometer vanaf het noordwesten naar het zuidoosten. Iran is hiermee een groot land, het 17e grootste land ter wereld qua landoppervlak.

Grote delen van Iran zijn bergachtig of bestaan uit woestijngebieden. Het Zagrosgebergte is gelegen in het westen en zuiden van Iran en kent toppen tussen veelal 3.000 en 3.300 meter, maar de 4.050 meter hoge Oshtorankuh in Lorestan is een stuk hoger. In het noordwesten van Iran liggen meer geïsoleerde bergketens, gescheiden door grote valleien, waaronder ook het grote Meer van Urmia ligt. In deze regio ligt de 4.811 meter hoge Sabalan, de op twee na hoogste berg van Iran en de hoogste in het noordwesten. Het hoogste gebergte van Iran is de Alborz in het centrale noorden, globaal tussen de hoofdstad Tehran en de Kaspische Zee. Hier is de 5.609 meter hoge Damavand gelegen, dit is met afstand de hoogste berg van Iran en de enige top boven de 5000 meter. Damavand is een vulkaan en ligt hemelsbreed 70 kilometer ten noordoosten van Tehran. In het grensgebied met Turkmenistan ligt het Kopet Dag, dat toppen tot circa 3.100 meter kent. Het gebergte Hazaran ligt in het zuidoosten van Iran, dat toppen tot 4.500 meter kent.

Grote woestijngebieden vindt men vooral in het midden en oosten van Iran. Bekend zijn de Dasht-e Kavir ten zuidoosten van Tehran en de extreem droge en hete Dasht-e Lut in het oosten. In het zuidoosten liggen ook woestijngebieden in de regio Balochistan. Iran heeft meerdere eilanden in de Perzische Golf, de grootste hiervan is Qeshm nabij Bandar Abbas. Kleinere eilanden liggen ook in de Straat van Hormuz, die bestuurd worden door Iran maar geclaimd worden door de Verenigde Arabische Emiraten. De afstand tussen Iran en Oman via de Straat van Hormuz bedraagt slechts 50 kilometer.

Alhoewel grote delen van Iran uit droog en woestijnachtig gebied bestaat, zijn er delen van Iran waar het klimaat meer gematigd is, door neerslag of door de grotere hoogte. Het noordwesten van Iran kent op grote schaal landbouw, met name rond het Meer van Urmia. Het meest afwijkend van de rest van Iran is de kuststrook van de Kaspische Zee, dat een subtropisch klimaat met bossen en landbouw heeft. Deze streek is veel groener dan de rest van Iran. De overgang van subtropische wouden naar de kale berghellingen van de Alborz is zeer abrupt.

Iran heeft tal van verschillende klimaatzones en is klimatologisch één van de meest diverse landen ter wereld. Een groot deel van Iran wordt echter gekenmerkt door hete woestijnklimaten of droge bergklimaten. Hoger gelegen delen hebben een koud woestijnklimaat. In grote delen van het land valt weinig neerslag en is weinig landbouw mogelijk. Het noordwesten van Iran kent een meer mediterraans klimaat, het uiterste noorden rond de Kaspische Zee kent een subtropisch klimaat. Sneeuw valt in de winter in de bergen, maar ook tot in de woestijngebieden die lager gelegen zijn. De gemiddelde maximumtemperatuur in Tehran varieert van 6°C in januari tot 34°C in de zomer. Er valt ruim 400 mm per jaar. In het subtropische noorden valt tot wel 1700 mm, maar de meeste andere delen van Iran zijn veel droger, met name in het zuiden en oosten. Enkele plaatsen in deze regio staan bekend als de heetste ter wereld, met in de zomer temperaturen tot meer dan 50°C.

Demografie

Het inwonertal van Iran groeide oorspronkelijk vrij traag van 10 miljoen rond 1920 naar 20 miljoen rond 1955. Daarna zette een explosieve bevolkingsgroei in, het land passeerde de 50 miljoen inwoners in de jaren '80 en circa 80 miljoen in 2015.

Met afstand de grootste stad van Iran is de hoofdstad Tehran, dat 8,7 miljoen inwoners telt en een agglomeratie van circa 15 miljoen inwoners telt. Mashhad in het noordoosten van het land telt circa 3 miljoen inwoners en Isfahan in het midden telt 2 miljoen inwoners. Daarnaast tellen Karaj, Shiraz, Tabriz, Qom en Ahwaz elk tussen de 1 en 1,5 miljoen inwoners. De bevolking van Iran is in hoge mate verstedelijkt, er zijn 18 steden met meer dan een half miljoen inwoners. Bijna 80% van de bevolking woont in een grotere stad.

Er zijn geen officiële cijfers over de etniciteiten in Iran. De Perziërs omvatten circa 61% van de bevolking en Azeri's circa 16%. Koerden vormen circa 10% van de bevolking. Andere groepen zijn kleiner, zoals de Lurs, Balochi's en Arabieren. De grote minderheidsgroepen Koerden en Azeri's wonen vooral in het westen van het land, de rest van Iran is homogener Perzisch. In het zuidoosten wonen de Belochi's. Arabieren wonen vooral in het zuidwesten en centrale zuiden.

Het Perzisch (Farsi) is de officiële taal van Iran. Dit is een Indo-Europese taal die in het Perzische alfabet wordt geschreven. De taal wordt ook in andere landen in de regio gesproken, zoals Afghanistan en Tadzjikistan. Het Azeri en Koerdisch worden op grote schaal in het westen van Iran gesproken. Het Arabisch wordt alleen in kleine regio's in het zuiden gesproken door de Arabische minderheid.

Iran is een islamitisch land en het grootste sjiïtische land ter wereld. Circa 90-95% van de bevolking is sjiïtisch, met soennieten vooral onder delen van de Koerden en Arabieren. Er is een kleine groep christenen en nog kleinere groepen andere religies. Er zijn geen statistieken van atheïsme, maar de Iraanse diaspora is in hoge mate niet religieus.

Economie

De economie is sterk afhankelijk van olie- en gasinkomsten en Iran heeft één van de grootste olie- en gasreserves ter wereld. Het ontbreekt het land aan raffinagecapaciteit zodat veel brandstof geïmporteerd moet worden, die vervolgens sterk gesubsidieerd wordt door de inkomsten uit de olie- en gashandel. De benzineprijzen zijn hierdoor één van de laagste ter wereld. Benzine kost in Iran slechts € 0,03 per liter.[2][3] Lange tijd reed vrijwel heel Iran op gelode benzine en op voertuigen zonder katalysator, waardoor de uitstoot van schadelijke stoffen door transport in Iran veel hoger is dan in andere landen. De hoofdstad Tehran heeft een bijzonder slechte luchtkwaliteit.[4] Sinds 2012 wordt ongelode benzine geproduceerd.[5] Iran spendeerde in 2022 100 miljard dollar aan energiesubsidies.[6]

Iran is vanwege internationale sancties relatief zelfvoorzienend en heeft op verschillende terreinen inheemse industrieën ontwikkeld. Iran heeft een relatief grote auto-industrie vooral om aan de binnenlandse vraag te kunnen voldoen.

Het land heeft toeristische potentie met natuurschoon, oude historische steden en archeologische opgravingen, maar een slecht imago en een instabiele politieke situatie zorgt ervoor dat het toerisme uit met name westerse landen achterblijft. De meeste toeristen in Iran komen uit andere landen in de regio.

Geschiedenis

Iran is één van de oudste beschavingen ter wereld en ontwikkelde vanaf het 4e millennium BC. Het land werd voor het eerst verenigd onder de Meden in de 7e eeuw BC. Het bereikte zijn hoogtepunt in de 6e eeuw BC onder Cyrus II de Grote, het Perzische Rijk van de Achaemeniden strekte vanaf de Middellandse Zee en Zwarte Zee tot in Centraal-Azië en de vallei van de Indus. In de 4e eeuw BC viel dit rijk en werd het een onderdeel van het Griekse Rijk onder Alexander de Grote. Dit werd opgevolgd door het rijk van de Parthen tussen 247 BC en 224 AD. Dit werd opgevolgd door het rijk van de Sassaniden tot de 6e eeuw. Arabieren veroverden Iran in de 7e eeuw en brachten de islam en verdreven daarmee de oudere godsdiensten. In de middeleeuwen kwam het gebied onder bestuur van het Mongoolse Rijk te staan. Men wist de Mongolen te verdrijven, waarna het land verenigd werd onder de Safawieden in de 15e eeuw. Vanaf dat moment werd Iran een sjïitisch land. Het was een machtig land gedurende de 18e eeuw, maar kwam vanaf de 19e eeuw in conflict met het Russische Rijk, waar het territorium aan verloor. Begin 20e eeuw werd Iran een monarchie, die pro-westers was. In 1979 volgde een revolutie waarna een streng islamitische republiek werd opgericht, die sterk anti-westers was. Dit resulteerde in een politiek systeem waarin het parlement en president democratisch gekozen wordt, maar de werkelijke macht bij de theocratie ligt in de vorm van de hoogste leider van Iran, Khomeini tussen 1979 en 1989 en Khamenei sinds 1989.

Wegennet

De national highways van Iran.
De freeways van Iran.

In 2018 beschikte Iran over een wegennet van 221.352 kilometer. Hiervan zijn 88.873 kilometer geclassificeerd als inter-city roads, waarvan 2.401 kilometer freeway, 18.122 kilometer highway, 25.814 kilometer main roads en 42.253 kilometer by-roads. Daarnaast is 132.479 kilometer als rural roads geclassificeerd, waarvan 110.318 kilometer is verhard.[7]

Iran heeft een redelijk goed ontwikkeld wegennet, met name in en tussen de grote steden. Met name de hoofdstad Tehran heeft een groot snelwegennet, en er zijn in die regio ook interstedelijke autosnelwegen. Een landelijk snelwegennet ontbreekt, maar veel hoofdwegen zijn met 4 rijstroken uitgerust. Door de desolaatheid van grote delen van het land is het wegennet vaak dun, zeker in het oosten. Hoofdwegen verbinden alle steden en enigszins belangrijke plaatsen. De meeste grotere steden hebben wel één of meerdere autosnelwegen. Veel internationaal verkeer is er in Iran niet, wel vervoeren Iraanse transportbedrijven goederen naar bijvoorbeeld Turkije, Azerbeidzjan en Pakistan. Iran is een belangrijke handelspartner voor Armenië, alhoewel er geen directe wegen heen lopen.

Autosnelwegen in Iran

Een autosnelweg wordt in het Farsi een آزادراه, in het Engels een freeway genaamd. Freeways zijn volwaardige autosnelwegen, vaak met 2x3 rijstroken. Ze zijn genummerd in een landelijk systeem (Freeway 1, Freeway 2, etc.) Het netwerk van autosnelwegen besloeg in oktober 2023 3.005 kilometer.[8] De meeste freeways liggen in het centrale noorden, als invalswegen van Tehran, maar ook in enkele andere delen van het land. Autosnelwegen worden bewegwijzerd met blauwe borden.

No. Route Lengte
Freeway 1 Qazvin - Rasht 165 km
Freeway 2 Mashhad / Tehran - Tabriz 758 km
Freeway 3 Tehran - Chalous 125 km
Freeway 5 Tehran - Saveh - Qom / Borujerd - Khorramabad - Ahvaz 490 km
Freeway 6 Saveh - Hamedan 175 km
Freeway 7 Tehran - Qom - Isfahan - Shiraz 465 km
Freeway 9 Isfahan 32 km
Freeway 16 Tabriz - Urmia 118 km
Freeway 51 Isfahan - Zob Ahan 28 km

Expressways in Tehran

In de hoofdstad Tehran ligt een zeer dicht netwerk van expressways. Dit zijn dubbelbaans, ongelijkvloerse wegen, vaak door bestaande stadswegen free-flow te maken. Het netwerk van expressways in Tehran is één van de dichtste ter wereld, er zijn bijna geen plekken die meer dan 2 kilometer van een expressway liggen.

Nationale hoofdwegen in Iran

De nationale hoofdwegen van Iran heten in het Farsi een جاده, en worden in het Engels een highway genoemd. De primaire highways zijn genummerd in een systeem van 11 t/m 99. De nationale hoofdwegen van Iran zijn allemaal verhard en relatief veel van deze wegen zijn met 2x2 rijstroken uitgevoerd, maar deze worden onderscheiden van de freeways, doorgaans hebben ze gelijkvloerse kruispunten of bebouwde kommen op de route. Een klein aantal highways is meer dan 1.000 kilometer lang, de langste is de Highway 37 met een lengte van 1.470 kilometer. Nationale hoofdwegen worden bewegwijzerd met groene borden.

Expressways en Freeways in Iran

Tehran Urban Expressways
Abshenasan ExpresswayAhang ExpresswayAllameh Jafari ExpresswayAshrafi Esfahani ExpresswayKashani ExpresswayAzadegan ExpresswayBabayi ExpresswayBagheri ExpresswayBakeri ExpresswayBasij ExpresswayBehesht-e-Zahra ExpresswayBesat ExpresswayBorujerdi ExpresswayChamran ExpresswayDoran ExpresswayFath ExpresswayHakim ExpresswayHamedani ExpresswayHemmat ExpresswayImam Ali ExpresswayJalal-e-Ale Ahmad ExpresswayJavaneh ExpresswayKazemi ExpresswayKordestan ExpresswayMahallati ExpresswayModares ExpresswayJenah ExpresswayNajafi Rastegar ExpresswayNavvab ExpresswayNiayesh ExpresswayNorthern Behesht-e-Zahra ExpresswayQale Morghi ExpresswayResalat ExpresswaySadr ExpresswaySaidi ExpresswaySayyad ExpresswayShahid Bakeri ExpresswayShadid Sattari ExpresswayShahid Haghani ExpresswayNouri ExpresswayTondguyan ExpresswayYadegar-e-Emam ExpresswayYasini ExpresswayZeinoddin Expressway
Freeways
Freeway 1Freeway 2Freeway 3Freeway 5Freeway 6Freeway 7Freeway 9Freeway 16Freeway 51Qom - Garmsar FreewayTehran - Pardis FreewayGhadir Freeway

Highways in Iran

1112141516171819212223242627313233353637383941434445464748495152535556585962636465676871727377787981828384868788919293949596979899


Wegnummering

Wegnummer van een Freeway.

Het Iraanse hoofdwegennet is genummerd in een grid, met even nummers die oost-west lopen en oneven nummers die noord-zuid lopen. Dit systeem loopt op naar het oosten en zuiden. Snelwegen hebben een andere nummering, het aantal landelijke snelwegen is sowieso sterk beperkt. Stedelijke snelwegen hadden voorheen meestal geen nummer, maar een naam, die ook op de bewegwijzering terug komt. In 2019 heeft Tehran echter een netwerk van bewegwijzerde 'Urban Routes' geïntroduceerd.

In de jaren '60 werd een eerste wegnummering in Iran ingevoerd. De huidige wegnummering is eind jaren '80 geïntroduceerd. Hierbij werd een grid geïntroduceerd. Indertijd was voorzien dat de nummers 1 t/m 9 waren gereserveerd voor freeways en de nummers 10 t/m 99 voor national highways. Later werd duidelijk dat 9 wegnummers voor freeways niet genoeg was en is de nummering uitgebreid met 2-cijferige freeways.

Asian Highways

Asian Highways in Iran

AH1AH2AH8AH70AH71AH72AH75AH78AH81AH82AH88


Bewegwijzering

Iran gebruikt blauwe wegwijzers op freeways en groene op expressways en andere hoofdwegen, alhoewel veel expressways feitelijk ook autosnelwegen zijn. De bewegwijzering is redelijk goed ontwikkeld, en wordt zowel in het Farsi als Engels aangegeven, alhoewel in het Engels regelmatig spelfouten voorkomen. De expressway en freewaysymbolen komen ook terug op de bewegwijzering. Vorkborden worden toegepast, die extra groot zijn door de tweetaligheid. Het toegepaste lettertype is het Highway Gothic font, ook wel Interstate genoemd, en is gebruikelijk in veel landen, waaronder de Verenigde Staten en Nederland. Pijlen zijn vaak open. Portaalborden geven niet noodzakelijkerwijs de juiste hoeveelheid rijstroken aan, maar zijn meer een indicatie voor de rechtdoordoelen.

Wegnummers worden zowel in het Farsi als met Latijnse cijfers aangegeven.

Freeway 7. De S en N geven windrichtingen aan (South en North).
Wegnummer van een Highway.

Wegmarkering

Iran gebruikt gele markering voor kantmarkeringen en om rijrichtingen te scheiden. Rijstroken die in dezelfde richting lopen worden gescheiden door witte markeringen. In sommige stedelijke gebieden willen markeringen wel eens weggesleten zijn. Op kleurgebied zijn de wegmarkeringen niet altijd even consistent.

Bebakening

Vangrails worden regelmatig toegepast op hoofdwegen en zijn vaak, net als de stoepranden, met een zwart-wit patroon geverfd met reflecterende verf. In Iran worden blauw-witte reflectorpaaltjes gebruikt, met oranje reflectoren, die verder gelijk zijn aan die in Duitsland, afgezien van de kleuren. Ook zwart-witte reflectoren komen voor.

Verkeersborden

Iran is lid van de Weense conventie en gebruikt dezelfde verkeersborden als in Europa gebruikelijk is.

Maximumsnelheid

type weg Vmax
bibeko
bubeko -
freeway

Verkeersveiligheid

Iran is een notoir onveilig land. Tussen 2005 en 2022 kwamen bijna 352.000 mensen om het leven bij verkeersongevallen. Het aantal verkeersdoden in Iran is bijna hetzelfde als dat van de gehele Europese Unie bij elkaar.[9]

Referenties

Wegen van Azië

AfghanistanArmeniëAzerbeidzjanBahrainBangladeshBhutanBruneiCambodjaChinaCyprusFilippijnenGeorgiëIndiaIndonesiëIrakIranIsraëlJapanJemenJordaniëKazachstanKoeweitKyrgyzstanLaosLibanonMaleisiëMaledivenMongoliëMyanmarNepalNoord-KoreaOmanOost-TimorPakistanPalestijnse gebiedenQatarRuslandSaudi-ArabiëSingaporeSri LankaSyriëTaiwanTadzjikistanThailandTurkijeTurkmenistanUzbekistanVerenigde Arabische EmiratenVietnamZuid-Korea