Jakarta
Jakarta is de hoofdstad van Indonesië. De stad telt 10.562.000 inwoners, en het stedelijk gebied, dat Jabodetabek heet, telt 34.540.000 inwoners en is het op één na grootste stedelijke gebied ter wereld.
Inleiding
Jakarta ligt aan de noordkust aan de westkant van het eiland Java. De stad is gelijkwaardig met het district Jakarta, maar de voorsteden liggen ook in de provincies Jawa Barat en Banten. Het stedelijk gebied ligt in een kustvlakte, met weinig hoogteverschillen, alhoewel het naar het zuiden iets oploopt. Even ten zuiden van de stad ligt de 3.019 meter hoge vulkaan Mount Gede. Het stedelijk gebied is immens en de overgang van agglomeratie naar dichtbevolkt platteland is soms moeilijk vast te stellen.
De agglomeratie meet circa 60 kilometer van oost naar west en 50 kilometer van noord naar zuid. De bevolkingsdichtheid is in het district Jakarta behoorlijk hoog, maar wordt daarbuiten minder. Anders dan in veel Aziatische steden woont het gros van de bevolking van Jakarta in laagbouw en niet in flats. Rond het centrum liggen oude en vrij arme woonwijken, naar buiten toe wordt de stedelijke structuur meer geordend met grotere woningen die vaak direct naast elkaar gebouwd zijn als rijtjeshuizen. De voorsteden zijn een mix van ongeorganiseerde, maar dichtbebouwde vrijstaande woningen, en meer planmatige wijken, met vrijstaande villa's en rijtjeshuizen die steeds talrijker worden. Aan de rand van de agglomeratie worden in hoog tempo nieuwe woonwijken uit de grond gestampt.
Jakarta ligt aan een kustlijn die te maken heeft met sterke bodemdaling, waardoor kustgebieden steeds vaker onder water staan, in sommige delen van het stedelijk gebied zijn rijstvelden permanent open water geworden, dit is het meest zichtbaar ten oosten van de stad. De bodemdaling en wateroverlast is een significante bedreiging voor de leefbaarheid van Jakarta. Het probleem is echter niet in alle delen van de stedelijke regio even groot.
Jakarta heeft een tropisch moessonklimaat met het hele jaar door maximumtemperaturen tussen 29 en 31 °C. Er valt het hele jaar door regen, maar met een forse piek van oktober tot mei. In Jakarta valt meer dan 1.800 mm regen per jaar, meer dan twee keer zo veel als in Nederland. Er is vrijwel het hele jaar door een hoge luchtvochtigheid.
Naam
De naam van de stedelijke regio is een samenvoeging (porte-manteau) van de primaire steden. Met de groei van de stedelijke regio is de definitie meermaals aangepast. Jabodetabek staat voor Jakarta–Bogor–Depok–Tangerang–Bekasi. In uitgebreidere versie heet het Jabodetabekjur, met de toevoeging van Cianjur. Nog groter heet het Jabodetabekpunjur, met Puncak en Cipanas.
De oorspronkelijke naam voor de agglomeratie was Jabotabek en kwam in de jaren '70 tot stand. In 1999 werd Depok toegevoegd.
Wegennet
Jakarta heeft een relatief gestructureerd hoofdwegennet, met een vrij groot netwerk van toll roads, tolwegen die als autosnelweg zijn uitgebouwd. Jakarta heeft drie ringwegen, de Inner Ring Road, de Outer Ring Road en de Outer Ring Road 2. Er zijn drie belangrijke autosnelwegen die naar andere delen van Java leiden, namelijk de Jakarta - Tangerang Toll Road naar het westen, de Jagorawi Toll Road naar het zuiden en de Jakarta - Cikampek Toll Road naar het oosten. Deze laatste is het belangrijkste voor doorgaand verkeer naar de andere grote steden op Java en is onderdeel van de Trans-Java Toll Road. Daarnaast zijn er nog twee kortere autosnelwegen, de Jakarta - Serpong Toll Road naar het zuidwesten en de Sedyatmo Toll Road naar de luchthaven van Jakarta.
Bijna alle autosnelwegen tellen 2x3 rijstroken en sommige stukken tellen 2x4 rijstroken. De autosnelwegen zijn relatief modern ontworpen en enigszins vergelijkbaar met de autosnelwegen van Maleisië. Ze zijn moderner dan in bijvoorbeeld India. Het alignement is ook modern, veel autosnelwegen beschikken over vluchtstroken en vrij ruim opgezette knooppunten met andere autosnelwegen. Sommige autosnelwegen verlopen verhoogd op viaducten, maar dit geldt lang niet voor alle autosnelwegen, het gros ligt op maaiveld en komt alleen op viaducten om een andere weg te kruisen. Het snelwegennet is naar omvang van de bevolking niet bijzonder groot. Bijgevolg staan er dan ook zeer veel files in Jakarta. De bevolkingsgroei van de regio is enorm geweest. In de jaren '60 had de stad nog geen miljoen inwoners. In 2014 had het stedelijk gebied 30 miljoen inwoners.
Lijst van autosnelwegen
autosnelweg | route | lengte | opening |
---|---|---|---|
Antasari - Depok Toll Road | Jakarta - Depok | 21 km | 2018-2024 |
Becakayu Toll Road | Bekasi - Jakarta | 13 km | 2017 |
Bogor Toll Road | Bogor | 11 km | 2014-2021 |
Jagorawi Toll Road | Jakarta - Bogor - Ciawi | 59 km | 1978 |
Jakarta - Cikampek Toll Road | Jakarta - Bekasi - Cikampek | 73 km | 1988 |
Sheikh Mohammed bin Zayed Elevated Toll Road | Jakarta - Bekasi - Karawang | 36 km | 2019 |
Jakarta - Cikampek II Toll Road | Jakarta - Cikampek | 62 km | 2023 |
Jakarta - Serpong Toll Road | Jakarta - Serpong | 17 km | 2005-2021 |
Jakarta - Tangerang Toll Road | Jakarta - Tangerang | 33 km | 1984 |
Jakarta Inner Ring Road | Jakarta | 45 km | 1987-1996 |
Jakarta Outer Ring Road | Jakarta | 65 km | 1990-2014 |
Jakarta Outer Ring Road 2 | Jakarta | 110 km | 2012-2023 |
Sedyatmo Toll Road | Jakarta - Soekarno-Hatta International Airport | 14 km | 1985 |
Sunter - Pulo Gebang Toll Road | Jakarta | 10 km | 2021 |
Tanjung Priok Access Road | Jakarta - Tanjung Priok | 17 km | 2010-2017 |
Geschiedenis
Koloniale periode
In 1619 werd Jakarta gesticht met de naam Batavia. Dit zou de hoofdstad van de Verenigde Oostindische Compagnie en later Nederlands-Indië blijven voor meer dan 320 jaar. De Nederlanders legden een stelsel van kanalen aan om het gebied af te wateren. In de koloniale tijd ontwikkelden zich twee centra, de Benedenstad, dicht bij de kust, en het wat hoger gelegen Weltevreden, ongeveer 5 kilometer landinwaarts. De koloniale stad is in die periode vooral in de noord-zuidrichting gegroeid. Een netwerk van wegen werd ontwikkeld, evenals spoorwegen. In 1862 werd gasverlichting geïntroduceerd op het stratennet van Batavia. In 1882 opende de eerste gemechaniseerde tramlijn van Batavia.
Met de opening van het Suezkanaal in 1869 nam het belang van Batavia als havenstad toe. In 1885 werd oostelijker in Tanjung Priok een nieuwe, modernere haven gebouwd. Aan het einde van de 19e eeuw had Batavia 115.000 inwoners. Het platteland rond Batavia was echter altijd al dichtbevolkt, in 1905 had de grotere regio al 2,1 miljoen inwoners. In 1930 had de stad 435.000 inwoners. In 1942 viel Batavia aan de Japanners. De stad werd onder Japanse bezetting hernoemd naar Jakarta. In 1945 werd het door de geallieerden bezet en teruggegeven aan de Nederlanders, vier jaar later werd Indonesië onafhankelijk en werd de naam definitief gewijzigd naar Jakarta.
Moderne periode
In de jaren '50 en '60 groeide Jakarta zeer snel, en werden nieuwe stadswegen aangelegd om de groei van de bevolking te accommoderen. Tussen 1960 en 1962 werd het Semanggi Interchange aangelegd ten zuidwesten van het centrum, als eerste klaverblad van Indonesië. In de eerste helft van de jaren '60 werden grote publieke werken uitgevoerd om het prestige van Jakarta te verbeteren. In die periode werden brede stadswegen aangelegd, zoals de Jalan M.H. Thamrin en Jalan Jenderal Sudirman, noord-zuidroutes vanaf het Merdeka Square met het in 1962 geopende klaverblad verbonden. In die tijd werd ook Jalan Jenderal Gatot Subroto aangelegd, een belangrijke stadsweg die de eerste echte bypass van Jakarta vormde en later is omgevormd tot het zuidwestelijk deel van de Inner Ring Road. In het oosten van Jakarta werd de Jalan Jenderal Ahmad Yani aangelegd, een stadsweg die de haven van Tanjung Priok met het zuiden verbond, daarmee later het oostelijk deel van de Inner Ring Road vormend.
Na de val van Soekarno in 1965 zette zijn voorganger vol in op de uitbreiding en modernisatie van Jakarta om de nog steeds explosieve bevolkingsgroei te accommoderen. Begin jaren '70 werden belangrijke stadswegen aangelegd die de begrenzing van de Golden Triangle van Jakarta vormen, waarin het central business district van de stad werd ontwikkeld. In de jaren '70 werden stadswegen meer aan de toenmalige rand van Jakarta ontwikkeld. De eerste autosnelweg was de Jagorawi Toll Road, die in 1978 werd opengesteld tussen Jakarta, Depok en Bogor. Dit werd de primaire zuidelijke invalsweg. In 1984 opende de Jakarta - Tangerang Toll Road als de primaire westelijke invalsweg. De tweede autosnelweg was de Sedyatmo Toll Road naar de luchthaven die in 1985 gereed kwam, tegelijkertijd met de opening van het nieuwe Soekarno–Hatta International Airport. In 1988 opende de Jakarta - Cikampek Toll Road als oostelijke invalsweg, hiermee had Jakarta autosnelwegen in drie richtingen.
Begin jaren '80 was Jakarta nog maar beperkt buiten de Inner Ring Road gegroeid. In 1986 werd begonnen om de Jakarta Inner Ring Road aan te leggen, de binnenste ringsnelweg die ontwikkeld werd vanuit de oudere stadswegen die begin jaren '60 onder Soekarno waren aangelegd. Dit was in 1996 voltooid. Inmiddels was Jakarta zo snel gegroeid dat midden jaren '90 een aanvang werd gemaakt met de tweede ringweg, de Jakarta Outer Ring Road, in eerste instantie aan de zuidkant van Jakarta.
Vanwege de Aziatische financiële crisis van 1997 kwam de ontwikkeling van nieuwe infrastructuur in en rond Jakarta tijdelijk tot stilstand. De groei van de regio stopte echter niet, tegen 2000 was het stedelijk gebied van Jakarta al 20 tot 25 kilometer buiten de Inner Ring Road gegroeid. De Jakarta Outer Ring Road was tegen 2007 voor een aanzienlijk deel voltooid, maar de westring liet wat langer op zich wachten en was in 2014 voltooid.
In het kader van de grote infrastructurele werken van na 2010 werd ook een derde ringweg gepland, de Jakarta Outer Ring Road 2, die grotendeels in de periode 2019-2023 gereed kwam. In 2017 opende het eerste deel van de Becakayu Toll Road in Bekasi In 2019 opende een 36,4 kilometer lang viaduct boven de Jakarta - Cikampek Toll Road in het oosten van Jakarta en de voorstad Bekasi. Het snelwegennet besloeg in 2013 zo'n 250 kilometer binnen de agglomeratie. In 2023 was dit gegroeid naar circa 420 kilometer.
Toekomst
In Jakarta zijn twee dubbeldeks tunnels gepland, die zowel voor waterafvoer als voor verkeerdoeleinden dienen. Het project kost $ 2,9 miljard en wordt wel het Jakarta Integrated Tunnel Project genaamd.[1] In het zuiden van Jakarta wordt de Antasari - Depok Toll Road aangelegd, die parallel aan de Jagorawi Toll Road zal verlopen. Tussen 2015 en 2022 zouden in het centrum van Jakarta 6 tolwegen worden aangelegd.[2] Uiteindelijk is in 2021 één van de verhoogde tolwegen gedeeltelijk in gebruik genomen.[3]
Congestie
Jakarta heeft te maken met chronische congestie. In 2016 stond Jakarta op nummer drie in de congestion index van TomTom.[4]