Jordanië

Uit Wegenwiki
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
al-ʾUrdunniyyah
Hoofdstad Amman
Oppervlakte 92.300 km²
Inwonertal 11.043.000
Lengte wegennet 8.672 km
Lengte snelwegennet 190 km
Eerste snelweg 2011[1]
Benaming snelweg ?
Verkeer rijdt rechts
Nummerplaatcode HKJ[2]

Jordanië (Arabisch: الأردن; Al-ʾUrdunn), formeel het Hasjemitisch Koninkrijk Jordanië, is een land in het westen van Azië, gelegen in het Midden-Oosten, telt 11 miljoen inwoners en is circa 2,5 keer zo groot als Nederland. De hoofdstad is Amman.

Inleiding

Geografie

Jordanië is gelegen in het Midden-Oosten, met een zeer korte kustlijn aan de Golf van Aqaba. Het land grenst aan Syrië, Irak, Saudi-Arabië, Israël en de Palestijnse gebieden. Het land meet circa 390 kilometer van noord naar zuid en 355 kilometer van oost naar west. Grote delen van Jordanië bestaan uit onbewoonde woestijn, met name in het oosten en zuiden. Het grootste deel van de bevolking woont in het noordwesten van het land, waar het landschap wat heuvelachtiger is. Het hoogste punt is de 1.854 meter hoge Jabal Umm ad Dami in het uiterste zuiden van Jordanië. Het laagste punt is de Dode Zee op -408 meter. Slechts 2% van het landoppervlak van Jordanië is geschikt voor de landbouw. De kustlijn is 26 kilometer lang rond de stad Aqaba, maar het land heeft ook een kustlijn van 50 kilometer aan de Dode Zee.

Het noordwesten van Jordanië heeft een Mediterraan klimaat, maar is een groot deel van het jaar erg droog. Het binnenland en zuiden is nog droger en heeft een woestijnklimaat. De gemiddelde maximumtemperatuur in Amman varieert van 13°C in de winter tot 33°C in de zomer. De neerslag valt nagenoeg volledig in de periode november-maart. In de winter valt soms sneeuw in het noorden van Jordanië.

Demografie

Jordanië had begin 20e eeuw slechts een beperkt inwonertal van circa 200.000 in 1920. Het duurde tot de jaren '60 voordat de grens van 1 miljoen inwoners overschreden werd, daarna ging de bevolkingsgroei sneller en in 2018 werd de grens van 10 miljoen inwoners overschreden. Het overgrote deel van de bevolking woont in het noordwesten van Jordanië. Het land heeft 10 steden met meer dan 100.000 inwoners, hiervan is de hoofdstad Amman met 1.350.000 inwoners met afstand het grootste. Zarqa en Irbid zijn de tweede en derde stad. Circa 84% van de bevolking woont in de steden. Zo'n 98% van de bevolking is Arabisch. In Jordanië wonen circa 2 miljoen Palestijnen. In Jordanië wordt het Arabisch gesproken, Engels wordt relatief veel gesproken in de zakenwereld.

Economie

Het land heeft een relatief diverse economie, verdeeld over handel, financiën, transport, mijnbouw en maakindustrie. De overheid speelt echter een vrij grote rol in de Jordaanse economie. Het land moet een groot deel van zijn voedsel importeren omdat er een tekort aan water is en het overgrote deel van de landoppervlakte niet geschikt is voor de landbouw. Het land heeft niet veel grondstoffen, in 1987 werd aardgas ontdekt maar de voorraden hiervan zijn zeer klein vergeleken met de andere landen in de regio. Het land heeft potentie om schalieolie te winnen, maar de kosten daarvan liggen relatief hoog. Het toerisme speelt een relatief belangrijke rol, Jordanië geldt als één van de meest stabiele en toegankelijke landen in het Midden-Oosten en heeft diverse toeristische attracties.

Geschiedenis

Jordanië wordt al bewoond sinds de prehistorie en werd ontwikkeld tijdens de oudheid. Het Nabateaanse koninkrijk bestond tussen 400 BC en 106 AD, toen het werd geannexeerd door het Romeinse rijk. Dit ging later op in het Byzantijnse Rijk en het gebied kwam vanaf de late middeleeuwen onder het bestuur van de Ottomanen te staan. Na de Arabische revolutie tegen het Ottomaanse bestuur in 1916 werd het land opgedeeld door de Fransen en Britten. Het zuidelijk deel van de regio kwam onder Brits mandaat te staan en heette Transjordanië. In 1946 werd dit een onafhankelijk land. Tijdens de Israëlisch-Arabische oorlog van 1947-1948 nam het de West Bank in bezit en bestuurde het gebied als integraal onderdeel van Transjordanië tot het land dit gebied verloor tijdens de Zesdaagse oorlog van 1967. Jordanië gaf claims op de West Bank officieel op in 1988 en tekende in 1994 als tweede Arabische land een vredesverdrag met Israël. Jordanië geldt als één van de meest stabiele landen in het Midden-Oosten, maar gebrek aan grondstoffen en een tekort aan water door de snelle bevolkingsgroei vanaf midden 20e eeuw zorgde ervoor dat het land zich economisch wat langzaam ontwikkelt.

Wegennet

Het hoofdwegennet van Jordanië.

In 2021 beschikte Jordanië over 8.672 kilometer weg, waarvan 3.403 kilometer als 'highway' is geclassificeerd, 2.361 kilometer als secondary road en 2.908 kilometer als rural road.[3]

Het wegennet van Jordanië is relatief goed ontwikkeld, met circa 8.000 kilometer verharde weg, waarvan 750 kilometer dubbelbaans wegen, waarvan weer circa 190 kilometer als volwaardige autosnelwegen zijn uitgebouwd. In Jordanië rijdt men rechts. Het wegennet bestaat uit een groter netwerk in het noordwesten rond Amman en Irbid en enkele transitroutes naar andere delen van het land, waarbij vooral de route vanaf Aqaba via Amman naar de Syrische grens goed bereden wordt. Richting Saudi-Arabië en Irak gaat minder verkeer. Jordanië is tevens een toevoerroute voor de Palestijnse gebieden.

De belangrijkste weg is de Highway 15, die over bijna de volle lengte is uitgebouwd als een dubbelbaans weg. Deze weg is 385 kilometer lang en loopt vanaf de Syrische grens via Amman naar Aqaba. De Route 35 is eveneens een belangrijke snelweg, langs Amman naar Irbid. De overige dubbelbaans wegen zijn kortere stukken in de regio Amman. De stad Amman heeft een redelijk ontwikkeld wegennet, met veel ongelijkvloerse kruisingen en snelwegachtige delen.

Alhoewel Jordanië meer dan 600 kilometer dubbelbaans weg had, waren er weinig echte snelwegen in het land. De in 2011 opengestelde oostelijke bypass van Amman was de eerste volwaardige snelweg. In 2018 is 120 kilometer van Highway 30 tussen Al Zarqa en de grens met Saudi-Arabië uitgebreid tot autosnelweg. Later is ook een westelijke bypass van Irbid als autosnelweg geopend.

Het wegverkeer is sterk toegenomen in Jordanië. Het aantal geregistreerde motorvoertuigen groeide van 1 miljoen in 2010 naar 1,8 miljoen in 2021, een groei van 80% in ruim 10 jaar tijd.

Autosnelwegen in Jordanië

Er is geen officiële autosnelwegstatus in Jordanië. Alhoewel er honderden kilometers wegen met 2x2 rijstroken zijn, hebben deze wegen in een groot aantal gevallen variabele mate van ongelijkvloersheid. In de hoofdstad Amman zijn dubbelbaans wegen die grotendeels ongelijkvloers zijn, maar ook substandaard kenmerken hebben, zoals krappe aansluitingen of T-kruispunten zonder conflicten. Een aantal corridors zijn echter volwaardiger uitgebouwd;

  • Airport Highway van Amman: Highway 15 & Highway 35: 30 kilometer
  • Amman Bypass: 40 kilometer
  • Irbid Bypass: 17 kilometer
  • Highway 30 tussen Zarqa en de grens met Saudi-Arabië: 120 kilometer
Hoofdwegen in Jordanië

Highway 5Highway 10Highway 15Highway 20Highway 25Highway 30Highway 35Highway 40Highway 50Highway 55Highway 60Highway 65


Amman

De Jamal Abdul Nasser Circle in Amman.

De hoofdstad Amman is een dichtbebouwde en dichtbevolkte stad die over diverse heuvels en valleien is uitgespreid. Het wegennet is daardoor organisch van karakter. De stad heeft een relatief uitgebreid netwerk van grote stadswegen, er is een centrumring en een serie bypasses die een driehoek rond de stad vormen voor doorgaand verkeer en verkeer tussen de buitenwijken. De ringweg rond het centrum is gedeeltelijk ongelijkvloers, met ondertunnelde kruispunten of viaducten over kruispunten. Het westelijk en noordelijk deel van de centrumring kent daardoor een overwegend free-flow karakter, de oost- en zuidring kent meer kruispunten. Een landmark in Amman is de Abdoun Bridge, een extradosed bridge van het westelijk deel van de centrumring.

Binnen de centrumring liggen een aantal belangrijke stadswegen, veelal op de bodem van de dalen, omringd door bebouwing op heuvels. Dit is een mix van street canyons, tunnels en smalle straten. Binnen de centrumring zijn nog een aantal ondertunnelde kruisingen.

De buitenwijken zijn minder dicht bebouwd en bestaan grotendeels uit flats. Enkele invalswegen hebben ondertunnelde kruispunten en flyovers, maar niet gestructureerd. De noordwestelijke en zuidwestelijke invalsweg zijn het beste uitgebouwd. Net buiten Amman liggen grootschaliger bypasses voor doorgaand verkeer. De oostelijke bypass ligt vrij ver buiten de stad en heeft meer het karakter van een autosnelweg. De westelijke bypass is meer een ongelijkvloers gemaakte stadsweg en is een voortzetting van de weg naar de luchthaven. Deze weg heeft veel ondertunnelde kruispunten. De noordelijke bypass is een dubbelbaans weg die de contouren van het terrein volgt en daardoor bochtig is. Slechts een aantal kruisingen zijn ongelijkvloers.

Het wegennet van Amman is verweven met dat van Zarqa, een nabijgelegen grote stad. Er zijn drie wegverbindingen tussen Amman en Zarqa, de oude hoofdweg die vrijwel volledig in bebouwd gebied ligt, een semi-autosnelweg van de oude Highway 15 die in de jaren '70 als 18 kilometer lange dual carriageway is aangelegd en later nog verder verbreed is, en de Highway 30 die een dubbelbaans, maar minder hoogwaardige verbinding vormt en op de noordelijke bypass van Amman aansluit.

Alle invalswegen van betekenis zijn dubbelbaans tot buiten Amman.

Geschiedenis

jaar verharde wegen[4]
1965 1.840 km
1966 2.457 km
1967 2.693 km
1968 1.985 km
1969 2.146 km
De Abdoun Bridge in Amman, geopend in 2006.

De belangrijkste transportverbindingen van Jordanië waren van oudsher de Highway 15 als primaire noord-zuidroute van het land, de Highway 10 naar Irak, de Highway 35 tussen Amman en Irbid en de Highway 40 van Amman naar Jeruzalem. Op de westoever van de Jordaan was de weg van Nablus via Jeruzalem naar Hebron een belangrijke wegverbinding.

In de jaren '60 werd door de Jordaanse overheid significant in het wegennet geïnvesteerd. Tussen 1965 en 1969 nam het verharde wegennet dat onderdeel is van de primary roads met circa 50% toe van 980 naar 1.457 kilometer. In 1967 verloor Jordanië de westoever van de Jordaan, waardoor het wegennet kromp, westelijk van de Jordaan waren de meeste wegen geclassificeerd als secondary roads, het ging om bijna 600 kilometer secondary roads en 130 kilometer primary roads dat Jordanië in 1967 verloor. Het verharde wegennet groeide in die tijd van 60% naar 83% onder de primary roads en van 55% naar 63% onder secondary roads. In 1966 waren de secondary roads nog voor 79% verhard, omdat de westoever van de Jordaan relatief dichtbevolkt was en secondary roads daar vaker verhard waren dan in de rest van Jordanië. In 1968 was de motorisatiegraad in Jordanië nog erg laag, destijds reden er slechts 11.000 personenauto's rond in het land.

In de periode 1971-1975 is de oude Highway 15 tussen Amman en Zarqa als een 2x2 weg over een nieuw tracé aangelegd, dit was vermoedelijk de eerste dubbelbaans weg buiten Amman. Dit was echter geen volwaardige autosnelweg, alhoewel de weg na 2000 verder is opgewaardeerd. Grote wegenprojecten in de jaren '70 waren de bouw van het zuidelijk deel van de Highway 65 tussen Safi en Aqaba, de bouw van het zuidelijk deel van de Highway 5 van Ma'an naar de grens met Saudi-Arabië, en later in de jaren '70 en mogelijk begin jaren '80 de rest van Highway 5 door de woestijn van Oost-Jordanië. In de jaren '70 is ook de Highway 30 als verbinding tussen Zarqa en Azraq aangelegd. Dit was de eerste weg ten oosten van Amman. Later in de jaren '70 is ook de Highway 40 tussen Amman en Azraq aangelegd. Hiermee kwam een groot deel van het Jordaanse hoofdwegennet al voor 1980 tot stand.

Tolwegen

In 2023 werd gesproken over de invoering van tolheffing in Jordanië.[5]

Wegnummering

Het wegnummeringssysteem van Jordanië heeft veel overeenkomsten met dat van Israël, waarbij noord-zuidroutes oneven nummers hebben en oost-westroutes even nummers. De routes 5, 15, 25, 35 en 65 zijn de belangrijkste noord-zuidassen, de routes 10, 20, 30, 40, 50 en 60 zijn belangrijke oost-westassen, de route 40 is bijvoorbeeld de weg van Amman naar Baghdad. Het huidige wegnummersysteem is omstreeks 1985 ingevoerd.

Lijst van hoofdwegen

# No. Route Lengte
Highway 5 Highway 10 - Azraq - Ma'an - grens Saudi-Arabië 420 km
Highway 10 Highway 65 - Irbid - Tarbil - grens Irak 350 km
Highway 15 grens Syrië - Al Mafraq - Al Zarqa - Amman - Ma'an - Aqaba 410 km
Highway 20 Highway 65 - Ajloun - Jarash 44 km
Highway 25 grens Syrië - Ramtha - Al Zarqa - Amman 110 km
Highway 30 Damia - Amman - Al Zarqa - grens Saudi-Arabië 195 km
Highway 35 Damia - Irbin - Amman - Petra - En Naab 395 km
Highway 40 Highway 65 - Amman - Highway 30 130 km
Highway 50 Al Mazraa - Karak - Highway 15 66 km
Highway 55 Irbid - Ajloun 35 km
Highway 60 Feifa - Tafila - Jurf al Darawish 51 km
Highway 65 Highway 10 - Aqaba 375 km

Bewegwijzering

In Jordanië worden blauwe wegwijzers met witte letters gebruikt, zowel in het Arabisch als het Engels, wat beiden ook officiële talen zijn in het land.[6] Wegnummers worden in een groen vlak met een geel kader en gele nummers aangegeven, sterk vergelijkbaar met het afritnummer van België.

Referenties

Wegen van Azië

AfghanistanArmeniëAzerbeidzjanBahrainBangladeshBhutanBruneiCambodjaChinaCyprusFilippijnenGeorgiëIndiaIndonesiëIrakIranIsraëlJapanJemenJordaniëKazachstanKoeweitKyrgyzstanLaosLibanonMaleisiëMaledivenMongoliëMyanmarNepalNoord-KoreaOmanOost-TimorPakistanPalestijnse gebiedenQatarRuslandSaudi-ArabiëSingaporeSri LankaSyriëTaiwanTadzjikistanThailandTurkijeTurkmenistanUzbekistanVerenigde Arabische EmiratenVietnamZuid-Korea