Kosovo

Uit Wegenwiki
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
Kosova - Косово
Hoofdstad Priština / Prishtinë
Oppervlakte 10.908 km²
Inwonertal 1.773.000
Lengte wegennet ? km
Lengte snelwegennet 140 km[1]
Eerste snelweg 2011
Benaming snelweg Autoput

Autostradë

Autoudhë

Verkeer rijdt rechts
Nummerplaatcode RKS

Kosovo (Kosova) is een de-facto onafhankelijk land in Zuidoost-Europa. Het landje telt 1,7 miljoen inwoners en de hoofdstad is Priština / Prishtinë. De Servische naam van de stad is in het Nederlands gebruikelijker. Met een oppervlakte van 10.908 km² is het land ongeveer ter grootte van een kwart van Nederland.

Inleiding

Geografie

Kosovo is gelegen in het binnenland van de westelijke Balkan. Het grenst aan Servië, Noord-Macedonië, Albanië en Montenegro. Kosovo meet maximaal 145 kilometer van west naar oost en 155 kilometer van noord naar zuid. Het land bestaat uit twee grote valleien met gebergtes langs de randen, wat het van oudsher moeilijk bereikbaar maakt en de reden is dat Kosovo historisch gezien niet op belangrijke transportverbindingen lag. Het hoogste punt is de 2.656 meter hoge Gjeravica in het grensgebied met Montenegro. Deze berg ligt in het Bjeshkët e Nemuna, ook wel bekend als de Albanese Alpen. Het gebergte Malet e Sharrit in het zuiden kent ook toppen tot meer dan 2.000 meter en is in Kosovo een nationaal park. Het centrale deel van Kosovo wordt gevormd door twee vlaktes, die van oudsher bekend stonden als Kosovo i Metohija, in het Albanees Dukagjini. Door Kosovo stromen alleen kleine rivieren.

Kosovo heeft een landklimaat met mediterrane en alpiene karakteristieken. De gemiddelde maximumtemperatuur in Priština varieert van 2°C in januari tot 26°C in juli. Kosovo kent een neerslag van 600 mm per jaar, en is daarmee aan de droge kant. De neerslag valt vrij uniform gedurende het jaar. In de winter valt veel sneeuw, zeker in de bergen maar ook tot in de valleien.

Demografie

In 2022 had Kosovo een inwonertal van 1,7 miljoen.[2] Het inwonertal van Kosovo krimpt vanwege migratie, in 1997 piekte het inwonertal op 2,18 miljoen. Anders dan de rest van de Balkan heeft Kosovo nog een relatief hoog geboortecijfer en een relatief laag sterftecijfer. De bevolking bestaat voor circa 90% uit Albanezen en 4-8% Kosovaarse Serviërs. De Serviërs wonen hoofdzakelijk in het uiterste noorden van Kosovo. De Albanese bevolking groeit aanzienlijk sneller dan de Servische bevolking, pas in de 19e eeuw bereikte Kosovo een Albanese meerderheid, en vanwege het conflict in 1999 zijn veel Serviërs gevlucht naar Servië. De officiële talen in Kosovo zijn het Albanees en Servisch. Het Albanees wordt door 90-95% van de bevolking gesproken, de rest spreekt hoofdzakelijk Servisch en enkele Turkse talen.

Kosovo heeft twee grotere steden, Priština en Prizren. Daarnaast zijn er 13 steden met 50.000 tot 100.000 inwoners, waardoor Kosovo relatief verstedelijkt is. De 15 grootste gemeenten zijn samen goed voor zo'n tweederde van de totale Kosovaarse bevolking.

Economie

Kosovo is in transitie van de oude Joegoslavische planeconomie, waarbij de transitie naar een markteconomie verstoord werd door de Kosovo-oorlog. De Kosovaarse economie is groeiend, maar het welvaartsniveau is één van de laagste in Europa. Het land blijft sterk afhankelijk van geld van Kosovaren die in het buitenland werken. De werkloosheid is de hoogste in Europa en wordt geschat op circa 30%. Een deel van de economie is informeel. In Kosovo betaalt men met de euro, maar Kosovo is geen onderdeel van de Europese Unie of de Eurozone.

Geschiedenis

Kosovo was eeuwenlang een onderdeel van het Ottomaanse Rijk. De provincie Kosovo in het Ottomaanse Rijk was groter dan het hedendaagse Kosovo en omvatte ook delen van Albanië en Macedonië. Tijdens de Eerste Balkanoorlog van 1912-1913 verloor het Ottomaanse Rijk zijn Europese territoria, waaronder Kosovo, dat een onderdeel van het Koninkrijk Servië werd. Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd Kosovo bezet door Bulgarije en Oostenrijk-Hongarije. Aan het einde van de Eerste Wereldoorlog in 1918 werd het Koninkrijk Joegoslavië gesticht, waaronder ook Kosovo viel. Begin 20e eeuw was Kosovo het toneel van demografische veranderingen, waarbij Albanezen en Serviërs probeerden om demografisch de overhand te krijgen in Kosovo.

Na de invasie van Joegoslavië in 1941 werd Kosovo toegewezen aan Albanië, dat onder bestuur van Italië stond. De demografische oorlog mondde uit in een conflict tussen Serviërs en Kosovaren gedurende de Italiaanse bezetting. Na de Tweede Wereldoorlog behoorde Kosovo weer tot Joegoslavië en was een autonome provincie ervan. In de decennia daarna nam het aandeel Albanezen in Kosovo sterk toe door de hoge geboortecijfers van Albanezen, in deze periode nam hun aandeel toe van 75 tot 90% van de bevolking.

Toen Joegoslavië uit elkaar begon te vallen werd in 1990 de onafhankelijke Republiek Kosovo uitgeroepen. Dit land werd alleen door Albanië erkend. Omdat Joegoslavië druk was met de oorlogen in Kroatië en Bosnië kon de Republiek Kosovo enige tijd bestaan zonder grootschalig ingrijpen van Belgrado. Midden jaren '90 brak echter intern conflict onder de Albanezen uit, waarbij het geweldloze verzet van de in 1992 gekozen president Rugova het moest afleggen tegen de gewelddadige paramilitaire groepen van het Kosovo Liberation Army (KLA / UÇK). Dit leidde tot de Kosovo-oorlog. In 1999 bombardeerde de NAVO Joegoslavië om een staakt het vuren af te dwingen. De oorlog zorgde voor grote volksverhuizingen en demografische veranderingen in Kosovo, dat steeds meer door Albanezen gedomineerd werd. Later dat jaar werd Kosovo onder tijdelijk VN-bestuur geplaatst, waarbij het territoriaal een deel van Joegoslavië bleef. Uiteindelijk verklaarde Kosovo zich op 17 februari 2008 onafhankelijk van Servië. Het land wordt inmiddels door een groot aantal landen erkend, waaronder de meeste Europese landen.

Wegennet

Het wegennet van Kosovo is onderontwikkeld, en er voeren geen belangrijke internationale routes door het land. De belangrijkste wegen lopen vanaf Priština naar Skopje en Kukës in Albanië. Mondjesmaat worden nieuwe wegen aangelegd, vooral rond Priština. Een prioriteit van de Kosovaarse regering was een snelweg naar Albanië, die tussen 2009 en 2013 aangelegd is. Dit was de eerste snelweg van Kosovo. Verbindingen richting Servië of Montenegro hebben minder prioriteit, maar de weg naar Skopje is wel een belangrijke hoofdroute, ook hier ligt sinds 2019 een snelweg tot aan de grens met Noord-Macedonië. Een snelweg naar de Servische grens werd altijd als belangrijk gezien, maar is gezien de huidige politieke verhoudingen tussen beide landen onrealistisch. De hoofdwegen zijn goed begaanbaar, met nieuw asfalt, maar werkzaamheden met omleidingen over onverharde parallelle wegen komen wel voor.

2x2 wegen bestaan in de omgeving van Priština, een aantal wegen wordt gedeeltelijk ongelijkvloers of verbreed naar 2x2 rijstroken, zoals de N2 en N9.

In Kosovo zijn zo'n 215.000 voertuigen geregistreerd, maar het daadwerkelijke aantal voertuigen ligt hoger, omdat veel voertuigen in het buitenland geregistreerd staan, omdat men met Kosovaarse kentekens Servië niet in kwam.

Nationale en regionale wegen zijn in beheer bij het ministerie van verkeer.[3]

Snelwegen en hoofdwegen in Kosovo


Europese wegen

Kosovo heeft de E-wegen van Servië geërfd. Onduidelijk is of Kosovo ook het AGR-verdrag heeft getekend.

Europese wegen in Kosovo

E65E80E851


Bewegwijzering

De bewegwijzering is buiten de hoofdwegen matig tot non-existent. Op de hoofdwegen staan gewoon wegwijzers. De bewegwijzering bestaat uit blauwe borden met witte letters. Een mix aan types wordt gebruikt, waaronder het Duitse type en oudere Joegoslavische types. Doelen worden vaak tweetalig aangegeven; Albanees en Servisch, rondom Prizren komt ook Turks voor zodat er drietalige borden zijn. Landencodes worden op de nieuwere wegwijzers gebruikt om aan te geven dat het om een buitenlands doel gaat. De nieuwere bewegwijzering kan modern genoemd worden. E-nummers worden op een blauwe achtergrond weergegeven.

Wegnummering

Kosovo heeft vanaf 2015 N-nummers geïntroduceerd voor de hoofdwegen, die het oude Joegoslavische wegnummeringssysteem verving. De prefix "N" staat voor rrugë nacionale in het Albanees of nacionalni put in het Servisch. De wegnummering zelf is nog wel gebaseerd op het oude Joegoslavische systeem, waardoor met meer om een verandering van prefix ging dan een echte hernummering. Wegnummers staan niet altijd goed aangegeven. Daarnaast zijn er driecijferige R-nummers voor rruga regjionale.

De autosnelwegen van Kosovo zijn genummerd met de prefix "R", de nummering is gebaseerd op een internationaal systeem van verbindingen op de westelijke Balkan dat administratief ontwikkeld wordt door de South East Europe Transport Observatory (SEETO).[4] De R6a, R6b en R7 verlopen daarbij door Kosovo.[5][6] Deze verbindingen zijn een aanvulling op de TEN-T verbindingen.

Grenzen

Er zijn een beperkt aantal grensovergangen, en de controles met Albanië, Montenegro en Noord-Macedonië zouden niet streng zijn. De grens met Servië is echter een ander verhaal, en wordt door Kosovaren weinig gebruikt, aangezien men in Servië Kosovo niet als zelfstandig land ziet, en men Servië dus illegaal binnen zou zijn gekomen, behalve wanneer men Servische kentekens heeft. Met Kosovaars paspoort kwam men voorheen Servië niet in. Het internationale verkeer maakt daardoor meestal gebruik van de grensovergang richting Skopje, en Albanees verkeer gebruikt die bij Morinë met Albanië. In recente jaren lijken de grenscontroles tussen Kosovo en Servië wat soepeler te verlopen.

Tol

In Kosovo zijn nog geen tolwegen. Wel is er een ecotax verplicht voor alle geregistreerde voertuigen in Kosovo, en voor buitenlandse voertuigen die de grens met Kosovo oversteken. In 2012 is hiervoor een wet ingevoerd.[7] De tax bedraagt € 40 per jaar voor lichte voertuigen en € 90 per jaar voor zware voertuigen (>3,5 ton). Buitenlandse voertuigen moeten een ecotax van € 10 betalen voor lichte voertuigen en € 30 voor zware voertuigen. Men krijgt dan een certificaat dat op de voorruit moet worden aangebracht. Motoren zijn vrijgesteld.

Referenties

Wegen van Europa

AlbaniëAndorraArmeniëAzerbeidzjanBelarusBelgiëBosnië-HerzegovinaBulgarijeCyprusDenemarkenDuitslandEstlandFinlandFrankrijkGeorgiëGriekenlandHongarijeIerlandIJslandItaliëKazachstanKosovoKroatiëLetlandLiechtensteinLitouwenLuxemburgNoord-MacedoniëMaltaMoldaviëMonacoMontenegroNederlandNoorwegenOekraïneOostenrijkPolenPortugalRoemeniëRuslandSan MarinoServiëSloveniëSlowakijeSpanjeTsjechiëTurkijeVaticaanstadVerenigd KoninkrijkZwedenZwitserland

in cursief landen die deels in Europa liggen of met Europa geassocieerd worden