Liggerbrug
Een liggerbrug is een brugtype waarbij liggers de overspanning vormen. Het is de meest voorkomende brugsoort omdat ze goedkoop en snel te bouwen zijn. Met name kleine overspanningen worden als liggerbrug gebouwd, vaak viaducten over andere wegen, viaducten binnen knooppunten en aanbruggen. Als hoofdbrug over grotere rivieren zijn ze zeldzamer vanwege de geringe maximale overspanning, er zijn dan één of meerdere brugpijlers in de watergang nodig. Liggerbruggen worden zowel in staal als in beton uitgevoerd, tegenwoordig worden stalen liggerbruggen nog zelden toegepast vanwege vermoeiing en de hogere prijzen van staal ten opzichte van beton.
Een voordeel van reguliere liggerbruggen is dat de lengte feitelijk ongelimiteerd is zolang geen grote of hoge overspanningen benodigd zijn. Bij veel brugtypes nemen de kosten bij grotere overspanningen exponentieel toe, bij liggerbruggen blijft de kostenstijging bij een langere overspanning gelijk. Ze zijn daarom uitermate geschikt voor zeer lange overspanningen waar geen grote doorvaarthoogte is benodigd en waar het water ondiep genoeg is om brugpijlers in te bouwen. De langste bruggen ter wereld zijn liggerbruggen, zoals de 38,4 kilometer lange Lake Pontchartrain Causeway in de Verenigde Staten. Bovendien zijn liggerbruggen goed te combineren met andere brugtypes zoals basculebruggen, tuibruggen en hangbruggen. Ook wordt de liggerbrug veel als aanbrug van bijvoorbeeld een boogbrug gebruikt.
Kenmerken
Een liggerbrug wordt met liggers in de lengterichting gebouwd. Dit kunnen ook stalen liggers zijn, met name bij oudere bruggen. Er worden niet tot nauwelijks stalen liggerbruggen meer gebouwd, mede vanwege de hoge staalprijs en vermoeiing van staal op de langere termijn. Alle reguliere liggerbruggen in Nederland met een hoofdoverspanning van meer dan 100 meter zijn stalen liggerbruggen. Liggerbruggen zijn goedkoop en snel te bouwen, maar het nadeel zijn de geringe lengte van de hoofdoverspanningen, namelijk afhankelijk van de te fabriceren liggers. Liggerbruggen worden zeer veel voor korte viaducten gebouwd op plekken waar geen grote overspanningen nodig zijn, zoals in stedelijk gebied of over smallere kanalen. Grote rivierbruggen zijn zelden traditionele liggerbruggen, maar meestal kokerbruggen. Een bekende liggerbrug is het viaduct Basisweg in de A5 in Amsterdam.
Balkenbrug
Een liggerbrug, ook wel een balkenbrug genoemd, bestaat er in meerdere vormen. Er is dan sprake van een brugdek met balken onder het brugdek. Hierbij nemen de balken de trekkracht op zich en de brugplaat de drukkracht. Deze kunnen zowel in beton als staal uitgevoerd zijn. Het aantal balken / liggers varieert per brug, sommige liggerbruggen hebben maar twee liggers, anderen 3, 4 of vele liggers. Tussen de liggers in de lengterichting van de brug werden in het verleden ook dwarsdragers toegepast om de last van de brug beter te verdelen over de verschillende liggers. Zonder dwarsdragers worden alleen de liggers onder het voertuig belast terwijl de andere liggers bijna onbelast blijven. Dwarsdragers worden vanwege hun complexiteit niet veel meer toegepast bij liggerbruggen. Bij ter plekke gestorte bruggen leidt dit tot lastige bekistingen en bij geprefabriceerde liggers tot moeilijke aansluitingen.
Geprefabriceerde liggers
Een voordeel van de liggerbrug is dat de liggers geprefabriceerd kunnen worden, dit onder betere omstandigheden dan bij het storten op de bouwplaats, waar het kunstwerk meer blootgesteld is aan de elementen. Geprefabriceerde liggers hebben daardoor een hogere kwaliteit. Ook reduceert dit de bouwtijd en dus verkeershinder.
Balkenbrug met variabele hoogte
In het verleden werden balkenbruggen veel toegepast met een variabele hoogte van de liggers. Dit lijkt vanaf de zijkant op gecantileverde kokerbruggen, maar bestaat hier gewoon uit liggers met een variabele hoogte. Een voordeel is dat in het midden van de brug een grotere doorrij- of doorvaarthoogte gerealiseerd kan worden zonder dat de hele brug hoger hoeft te komen liggen. Dit type brug is in België veel toegepast en heet ook wel een "zwaluwstaartbrug". Dit type brug werd gebouwd in een tijd dat materiaalkosten een bepalende rol speelden in de aanlegkosten. Tegenwoordig speelt arbeidsloon de bepalende rol en daardoor werd dit materiaalbesparende ontwerp steeds minder toegepast.
Liggerbruggen in Nederland
| brug | hoofdoverspanning | route | openstelling |
|---|---|---|---|
| Lekbrug Hagestein | 155 m |  |
24-06-1981 |
| Rijnbrug Rhenen | 143 m |  |
27-11-1957 |
| Scharbergbrug | 115 m |  |
11-04-1973 |
| Haringvlietbrug | 106 m |  |
00-00-1964 |
| IJsselbrug Westervoort | 105 m |  |
18-04-1961 |
| Moerdijkbrug | 100 m |  |
00-00-1978 |
| Suurhoffbrug | 95 m |  |
00-00-1972 |
| Biezenbrug | 90 m |  |
00-00-1999 |
| Ketelbrug | 80 m |  |
00-00-1970 |
| Louis Raemaekersbrug | 80 m |  |
00-00-1953 |
| Hollandse Brug | 50 m | |
04-06-1968 |
Geschiedenis
Liggerbruggen worden sinds het begin van de wegenbouw toegepast, in eerste instantie voor kleine overspanningen. Als grotere overspanning werd de stalen liggerbrug minder gebruikt. Het waren goedkopere bruggen dan de stalen boogbrug, maar de maximale overspanning die een stalen liggerbrug mogelijk maakt is relatief gering. Vaak bestaat de hoofdoverspanning van een dergelijke brug uit een ander type. De stalen liggerbrug is in Nederland slechts enkele keren toegepast in de jaren '50-80. De Rijnbrug Rhenen (N233) was in 1957 de eerste grotere stalen liggerbrug in Nederland. De meest recente grote stalen liggerbrug was de Lekbrug Hagestein (A27) die in 1981 is opengesteld, dit is tevens de langste liggerbrug in Nederland.
Liggerbruggen worden nog veelvuldig toegepast voor kleinere kunstwerken zoals viaducten over de snelweg, korte viaducten van de snelweg over andere wegen en flyovers in knooppunten. De maximale overspanning hiervan is relatief klein. Het grote voordeel van liggerbruggen is dat de liggers elders geprefabriceerd kunnen worden waardoor de totale bouwtijd kort is. Sommige liggerbruggen zijn in een tijdsbestek van slechts enkele maanden gebouwd.
Liggerbruggen in de Verenigde Staten
In de Verenigde Staten komen liggerbruggen op grote schaal voor, met name bij zogenaamde causeways, lange bruggen over water met een geringe doorvaarthoogte en korte overspanningen. Veel van deze bruggen zijn in de jaren '60 gebouwd om baaien te overspannen. Ze zijn goedkoop en snel aangelegd en een aantal van deze liggerbruggen is in slechte conditie. Voor rivierbruggen en bruggen waar een hogere overspanning benodigd is worden ze zelden toegepast. Liggerbruggen worden verder op zeer grote schaal in knooppunten gebruikt met flyovers, met name de vele stackknooppunten in Texas. Ook worden ze veel gebruikt bij verhoogde snelwegen. De langste brug ter wereld, de Lake Pontchartrain Causeway in Louisiana, is een liggerbrug van 38,4 kilometer lengte.
In andere talen
- Engels (English): beam bridge