Lijst van bruggen over de Volga

Dit is een lijst van bruggen over de Volga. De Volga (Russisch: Волга) is een 3.531 kilometer lange rivier in Rusland. De rivier stroomt door Centraal-Rusland en Zuid-Rusland en mondt uit in de Kaspische Zee. Het is de langste rivier van Europa. Tevens is het de grootste rivier in debiet (afvoer) van gemiddeld 8.000 m³/s, en het grootste stroomgebied met 1.360.000 km². Vier van de tien grootste steden van Rusland liggen in het stroomgebied, waaronder de hoofdstad Moskou. Steden als Yaroslavl, Nizhny Novgorod, Kazan, Samara en Volgograd liggen direct aan de rivier, andere steden zoals Ufa en Perm liggen aan zijrivieren. Een groot deel van de rivier is ingedamd met waterkrachtcentrales, met een aantal van de grootste stuwmeren ter wereld. De Volga is een brede rivier, zeker bij stuwmeren, waardoor er relatief weinig brugverbindingen voor het wegverkeer over de rivier zijn. De Volga heeft grote betekenis in de Russische cultuur.

Stroomgebied

De Volga ontspringt in de Valdai Hills in het westen van het oblast Tver op 225 meter boven zeeniveau. Het eerste deel wordt meteen gevormd door een serie meren, waarna de rivier zich vanaf Selizharovo vormt. De rivier stroomt eerst zuidwaarts, later oostwaarts door het oblast Tver. De eerste wat grotere plaats aan de rivier is Rzhev, de eerste grotere stad aan de rivier is Tver. De rivier stroomt hier op 130 meter hoogte. Vanaf Tver is de Volga al een vrij grote rivier van 300 meter breed. Het eerste grote stuwmeer is het Ivankovo Reservoir bij Dubna. De rivier stroomt kortstondig door het oblast Moskva waarna het weer door Tver stroomt in noordoostelijke richting naar het reusachtige Rybinsk Reservoir in het oblast Yaroslavl.

Opvallend is dat de Volga het Rybinsk Reservoir op bijna dezelfde plek weer verlaat, in zuidoostelijke richting. Daarna liggen de grotere steden Yaroslavl en Kostroma aan de Volga. De rivier stroomt hier een stukje door het oblast Kostroma. Daarna volgt het reusachtige Gorky Reservoir. De Volga is hier in zuidelijke richting afgebogen en stroomt door de stad Nizhny Novgorod in het gelijknamige oblast Nizhny Novgorod. In Nizhny Novgorod volgt de eerste grote zijrivier in de vorm van de Oka.

Vanaf Nizhny Novgorod is de Volga meer dan 1 kilometer breed en heeft riviereilanden. De rivier stroomt oostwaarts door de republieken Chuvashia en Mari El. Vanaf hier is de Volga een schakeling van grote stuwmeren, als eerste het Cheboksary Reservoir, waar de stad Cheboksary aan ligt. Oostelijker bereikt men de grote stad Kazan in de republiek Tatarstan. Dit is het punt waar de Volga een grote bocht maakt en naar het zuiden stroomt.

Vervolgens wordt de Volga gevormd door het Kuybyshev Reservoir, het grootste stuwmeer van Europa. Hier stroomt ook de grote rivier de Kama in het reservoir. Het reservoir ligt deels in het oblast Ulyanovsk, aan het stuwmeer ligt ook de gelijknamige stad Ulyanovsk, waar het stuwmeer nauwer is en er bruggen overheen zijn. Bij de stad Tolyatti in het oblast Samara ligt de enorme stuwdam van Zhiguli. Hierna maakt de Volga een bocht van 180 graden waar de grote stad Samara aan ligt.

Zuidelijk van Samara maken de bossen en weilanden plaats voor kale steppe. Hierna volgt het langwerpige Saratov Reservoir, waarvan de stuwdam bij de kleine stad Balakovo ligt. Stroomafwaarts vormt de Volga weer een rivier van 2 kilometer breed, waar de stad Saratov in het gelijknamige oblast Saratov aan is gelegen. Daarna volgt het meer dan 300 kilometer lange Volgograd Reservoir, het laatste stuwmeer van de Volga. Dit is gelegen in de oblasten Saratov en Volgograd.

Bij de grote stad Volgograd ligt een stuwdam, bij Volgograd ligt ook een laatste grote bocht in de rivier, die naar het zuidoosten afbuigt. Vanaf Volgograd is de Volga meer natuurlijk meanderend en heeft vele zijtakken en riviereilanden. De breedte van de hoofdtak varieert sterk en het hele stroomdal met zijtakken is hier veelal zo'n 20 kilometer breed. De rivier stroomt hier meer door woestijnachtig gebied, niet ver van de grens met Kazachstan. Dit deel ligt al grotendeels in het oblast Astrakhan, maar de republiek Kalmykia heeft ook een kort stuk aan de Volga.

De laatste grotere stad aan de Volga is Astrakhan, hier splitst de Volga zich in de grote Volgadelta naar de Kaspische Zee. De stad Astrakhan ligt op -20 meter hoogte. De monding van de Volga is meer dan 200 kilometer breed en omvat ook een klein stukje van Kazachstan. De Volga heeft in de delta geen duidelijke hoofdtak, er zijn talloze kleine distributietakken. Het westelijkste deel is wat gekanaliseerd om scheepvaart mogelijk te maken.

Volgadelta

De Volgadelta is de grootste rivierdelta in Europa. De Volgadelta is grotendeels een landinwaarts gelegen delta, in de vorm van een driehoek. De Volgadelta ligt beneden zeeniveau, omdat het bassin van de Kaspische Zee beneden zeeniveau ligt. De voornaamste stad in de delta is Astrakhan, de hoofdstad van het oblast Astrakhan. Dit is ook de zuidelijkste mogelijkheid om de Volga over te steken, daardoor is deze stad van groot strategisch belang en een doorvoerroute naar Kazachstan. Het oostelijkste deel van de rivierdelta bevindt zich ook in Kazachstan.

Bij het dorp Narimarov, 40 kilometer ten noorden van de stad Astrakhan bevindt zich een groot regelwerk waarin de verdeling van het water van de Volga gereguleerd kan worden. In droge jaren kan meer water naar het oostelijk deel van de delta worden afgevoerd om hier de belangrijke visgronden in stand te houden.

De Volgadelta is gedurende de 20e eeuw sterk gegroeid van circa 3.200 km² naar meer dan 27.200 km². De delta is een groen, waterrijk gebied, maar is feitelijk klimatologisch een woestijngebied, er valt in Astrakhan maar 230 mm neerslag per jaar. De Volgadelta ligt in een gebied met grote temperatuursverschillen, van -25 of lager in de winter tot rond 40 graden in de zomer.

Een kenmerk van het westelijk deel van de delta zijn de lineaire duinen, gevormd door de harde wind. Deze duinen liggen midden in de wetlands, wat het een uniek landschap maakt. De Volgadelta is dunbevolkt, er zijn een aantal dorpen ten zuiden van Astrakhan maar geen plaatsen bij de vele mondingen aan de Kaspische Zee. Een groot deel van het kustgebied bestaat uit ontoegankelijke moerassen.

De scheepvaart maakt gebruik van de meest westelijke tak van de Volga, waarvan het laatste deel gekanaliseerd is. Het gekanaliseerde deel is 65 kilometer lang en is ook het verst in de Kaspische Zee gelegen land van de hele Volgadelta.

Zijrivieren

De Volga omvat vele zijrivieren. Veruit de belangrijkste zijn de Oka en de Kama. De Kama heeft een grotere afvoer dan de Volga op het punt waren ze samenvloeien in het Kuybyshev Reservoir.

rivier	lengte
Medveditsa	259 km
Mologa	456 km
Kostroma	354 km
Unzha	426 km
Oka	1.500 km
Kerzhenets	290 km
Sura	841 km
Vetluga	889 km
Sviyaga	375 km
Kama	1.805 km
Samara	594 km
Bolshoy Irgiz	675 km

Stuwdammen

De Volga is voor een aanzienlijk deel van zijn route ingedamd met grote stuwdammen om met waterkracht elektriciteit op te wekken. Een waterkrachtcentrale wordt in het Russisch afgekort als een ГЭС (GES). De grootste is de Zhiguli Hydroelectric Station bij Tolyatti, welke het Kuybyshev Reservoir vormt. De Zhiguli dam was van groot belang voor de Russische auto-industrie, nabij de dam werd de grootste autofabriek van de Sovjetunie gebouwd.

Vanwege de vele stuwdammen heeft de Volga relatief weinig natuurlijk stroomgebied, dit komt met name ten westen van Tver voor, evenals het meest stroomafwaarts gelegen deel van Volgograd tot de Volgadelta met de Kaspische Zee. Daartussen zijn slechts korte stukken waar de Volga nog een natuurlijk stroomgebied heeft.

Alle stuwdammen hebben ook een wegverbinding, in de meeste gevallen waren dit de eerste wegverbindingen over de Volga in de betreffende streken.

dam	naam	oppervlakte	jaar oplevering stuwdam
Volga Hydroelectric Station	Volgograd Reservoir	3.117 km²	1961
Saratov Hydroelectric Station	Saratov Reservoir	1.831 km²	1971
Zhiguli Hydroelectric Station	Kuybyshev Reservoir	6.450 km²	1957
Cheboksary Dam	Cheboksary Reservoir	2.190 km²	1986
Nizhny Novgorod Hydroelectric Station	Gorky Reservoir	1.591 km²	1955
Rybinsk Hydroelectric Station	Rybinsk Reservoir	4.580 km²	1940
Uglich Hydroelectric Station	Uglich Reservoir	249 km²	1940
Ivankovo Dam	Ivankovo Reservoir	327 km²	1936

Debiet

Het gemiddelde debiet (afvoer) bij Astrakhan bedraagt 8.060 m³/s. Dit is ongeveer vier keer dat van de Rijn. In droge jaren kan dit dalen tot 5.000 m³/s, bij extreme waterafvoer kan dit sterk oplopen tot meer dan 40.000 m³/s.

Het meeste water stroomt al in het noorden en midden van Rusland de Volga in, zuidelijk van Samara is het gebied een droge steppe, dit deel kent ook geen grote zijrivieren meer. Het grootste deel van het debiet van de Volga komt door sneeuwsmelt van april tot juni, gevolgd door grondwater en regen. De gemiddelde neerslag over het hele stroomgebied van de Volga ligt rond 660 mm per jaar, dit neemt van noord naar zuid af.

In het voorjaar ontstaan vaak overstromingen, met name in de valleien rond Samara en stroomafwaarts van Volgograd. De stuwmeren beperken echter de schade van overstromingen en er is relatief weinig in de uiterwaarden van de Volga gebouwd, waardoor overstromingen vaak weinig impact hebben. Sinds 1926 zijn er geen catastrofale overstromingen meer geweest in de vallei van de Volga. Voor regulering door stuwdammen waren er pieken van 67.000 m³/s waargenomen bij de samenvloeiing van de Kama.

De Volga als waterweg

Dankzij de grote stuwdammen is de Volga bevaarbaar voor grote schepen, de rivier heeft een grote betekenis voor transport in Europees Rusland. Alle stuwdammen zijn uitgerust met grote, dubbele sluizen. Grote schepen kunnen een groot deel van de Volga bevaren, vanaf de Kaspische Zee tot in het oblast Tver, kleinere schepen kunnen tot Rzhev varen. De grote sluizen meten 290 x 29,5 meter, er zijn er acht tussen de Kaspische Zee en Rybinsk en eentje verder tot Dubna. De sluizen in de Volga behoren tot de grootste in Europa. Op de Volga varen vaak grote duwbakcombinaties. Het overgrote deel van de Volga is geclassificeerd als CEMT-klasse VIc tussen Dubna en de Kaspische Zee. Het deel tussen Tver en Dubna is geclassificeerd als CEMT-klasse VIa.^[1]

Het lastigste deel van de Volga voor de scheepvaart ligt tussen Nizhny Novgorod en de stuwdam van Gorodets. Dit deel is relatief ondiep en vergt veel baggerwerk om het bevaarbaar te houden. Er zijn daardoor plannen voor een stuwdam met sluizen dichter bij Nizhny Novgorod om het waterpeil tot de stuwdam van Gorodets te verhogen.

De Volga wordt vooral gebruikt voor het transport van bulkproducten, zoals olie, graan en chemicaliën. Daarnaast is pleziervaart mogelijk, zoals kleine cruiseschepen. In de Volgadelta is de westelijke tak gekanaliseerd zodat schepen makkelijker de Kaspische Zee kunnen bereiken.

Er zijn diverse kanalen gegraven naar andere rivieren. Het Volga-Donkanaal maakt scheepvaart mogelijk tussen de Kaspische Zee en de Zwarte Zee. Dit maakt het ook mogelijk dat goederen getransporteerd over de Volga toegang hebben naar de wereldzeeën. De Volgobalt, het Volgo-Baltic Waterway, is een serie kanalen via de grote meren van noordelijk Rusland die een verbinding vanaf de Volga naar Sankt Petersburg en de Baltische Zee mogelijk maken. Deze beginnen vanaf het Rybinsk Reservoir en verbinden naar het Onegameer en het Ladogameer.

Moskou ligt aan de rivier de Moskva, dat een zijrivier is van de Oka die in de Volga stroomt bij Nizhny Novgorod. Daarnaast bestaat er ook het Moskoukanaal, dat de stad verbindt met de Volga bij Dubna, naar het noorden toe.

De Volga vriest in de winter dicht en is daardoor niet het hele jaar door te gebruiken. Gemiddeld is de rivier in het noorden en midden 200 dagen per jaar ijsvrij en in het zuiden 260 dagen per jaar. De rivier vriest meestal eind november dicht en de heropening volgt vanaf maart rond Astrakhan tot midden april op de rest van de rivier. Mede doordat de rivier grotendeels 150 dagen per jaar niet bevaarbaar is behoren de binnenhavens niet tot de grootste in Europa qua jaarlijkse overslag.

Veerdiensten over de Volga

De Volga is grotendeels een brede rivier, mede doordat grote delen in stuwmeren liggen. De rivier heeft daardoor betrekkelijk weinig bruggen, daardoor zijn er ook nog de nodige veerdiensten over de Volga. In 2021 waren er nog 18 veerdiensten over de Volga.^[2] Tot in de jaren '80 waren veerdiensten de voornaamste manier om de Volga te kruisen, aangezien er voor die tijd maar weinig bruggen waren, hoofdzakelijk bij de grote noordelijke steden maar veel minder op het centrale en zuidelijke deel.

Enkele grotere steden liggen aan de Volga maar hebben helemaal geen brug, de grootste hiervan is Samara. Bij Nizhny Novgorod is maar één brug over de Volga, bij Kazan ook lange tijd maar één. Daardoor zijn in deze streken nog veerdiensten. Op het zuidelijk deel van de Volga liggen steden als Syzran en Kamyshin die geen brugverbinding over de Volga hebben. Een andere belangrijke veerdienst is bij Kozmodemyansk, als verbinding tussen twee delen van de republiek Mari El die geen brugverbinding hebben.

Vanwege het geringe aantal brugverbindingen vormt de Volga zowel mentaal als fysiek een grote barrière voor transport over land.

Geschiedenis

De eerste brugverbindingen over de Volga waren in het noorden van Rusland, waar de rivier smaller was. De meeste vroegere bruggen waren spoorbruggen, de eerste wegbrug was vermoedelijk de Old Volzhsky Bridge in Tver in 1900. In 1913 opende in Yaroslavl de eerste spoorbrug over de Volga. Tijdens de Russische burgeroorlog zetten beide zijden oorlogsschepen in op de Volga.

In de jaren '30 van de 20e eeuw begon de Sovjetunie met de bouw van stuwdammen op het noordelijk deel van de Volga, daarbij gebruik makend van gevangenen uit de goelag. De twee eerste dammen werden in 1940 opgeleverd. Hiermee waren er ook de eerste wegverbindingen over de Volga op deze locaties, bij Dubna en Uglich. Tijdens de Tweede Wereldoorlog bereikten de Duitsers op twee locaties de Volga, in het noorden bij Rzhev en Tver en in het zuiden bij Stalingrad (het latere Volgograd). De slag om Stalingrad ging grotendeels om controle over de westoever van de Volga en was de grootste veldslag van de Tweede Wereldoorlog. Aangezien bij Stalingrad destijds nog geen bruggen of dammen waren was de oorlogsschade aan de Volga-infrastructuur gering. Bij Tver werden wel bruggen verwoest.

Na de Tweede Wereldoorlog begon men met de grootschalige industrialisatie van de steden rond de Volga. In 1952 opende de eerste na-oorlogse wegbrug over de Volga, in de stad Astrakhan. Tussen 1950 en 1957 werd de Zhiguli Dam gebouwd bij Tolyatti, waar de grote autofabriek van AvtoVAZ werd gebouwd tussen 1966 en 1970, waardoor dit een grote industriële site werd, en een locatie waar men de Volga kon oversteken, niet al te ver van Samara.

In de jaren '50 en '60 werden op enkele andere plekken bruggen of dammen aangelegd, waarmee in die periode bij de meeste grotere steden de eerste wegverbinding over de Volga gereed kwam, zoals bij Ulyanovsk in 1958, bij Nizhny Novgorod in 1959, bij Volgograd in 1961, bij Yaroslavl in 1962 en bij Saratov in 1965. De belangrijkste ontbrekende stad in dit rijtje was Kazan, volgens sommige bronnen is de tweede spoorbrug bij Zelenodolsk die in 1957 opende ook in gebruik geweest voor wegverkeer,^[3] later is hier echter een veerdienst gekomen waar de M7 van gebruik maakte tot in 1989 de Zaymishchensky Bridge dichter bij Kazan opende.

In de jaren '80 kwamen diverse andere bruggen over de Volga gereed in de nadagen van de Sovjetunie. In 1981 opende een derde brug in Tver, in 1986 opende de brug over de stuwdam van Cheboksary en in 1988 opende de tweede brug bij Astrakhan. Daarmee kwamen er in totaal 4 wegverbindingen over de Volga gereed in de laatste 10 jaar van de Sovjetunie.

Na het uiteenvallen van de Sovjetunie kwam de ontwikkeling van infrastructuur grotendeels stil te liggen. Diverse projecten die in de jaren '80 waren gestart werden gestaakt. De eerste nieuwe brugverbinding die gereed kwam was bij Saratov in 2000. In 2003 opende de eerste brug bij Kineshma. In de periode 2006-2009 openden bruggen bij Volgograd, Ulyanovsk en Yaroslavl. Daarna kwam de bouw van nieuwe bruggen op een lager tempo te liggen. In 2018 opende een brug bij Dubna, eveneens werd een tweede brug van de M10 bij Tver in gebruik genomen en de bestaande vervangen, waardoor hier sindsdien de breedste brug over de Volga ligt met 2x4 rijstroken.

In 2021 begon de bouw van de eerste nieuwe brug over het middendeel van de Volga in meer dan 30 jaar tijd, namelijk de brug van de M12 over de Volga aan de zuidkant van Kazan.

Lijst van bruggen over de Volga

Deze lijst is stroomopwaarts opgebouwd van de Volgadelta tot Tver.

Brug	Route	Hoofdoverspanning	Type	Rijstroken	Opening
Old Astrakhan Bridge	-	230 m	vakwerkbrug	1x2	1952
New Astrakhan Bridge		150 m	liggerbrug	2x2	1988
Volgograd Bridge	-	150 m	liggerbrug	2x2	2007
Volga Dam		-	liggerbrug	1x2	1961
Saratov Bridge		166 m	boogbrug	1x3	1965
New Saratov Bridge	SKAD	157 m	kokerbrug	2x2	2000
Saratov Dam	-	-	liggerbrug	1x2	1971
Zhiguli Dam		-	liggerbrug	1x2	1957
Ulyanovsk Bridge		159 m	vakwerkbrug	1x2	1958
New Ulyanovsk Bridge	-	221 m	vakwerkbrug	2x2	2009
Zaymishchensky Bridge		149 m	liggerbrug	2x2	1989
Cheboksary Dam		-	liggerbrug	2x2	1986
Borskiy Bridge		161 m	boogbrug + vakwerkbrug	2x2	1965 / 2017
Nizhny Novgorod Dam		-	liggerbrug	1x2	1955
Kineshma Bridge		154 m	kokerbrug	2x2	2003
Kostroma Bridge		148 m	kokerbrug	2x2	1970
October Bridge		145 m	kokerbrug	2x2	1966
Jubilee Bridge		147 m	kokerbrug	2x2	2006
Rybinsk Bridge		128 m	boogbrug	1x2	1963
Rybinsk Dam		-	liggerbrug	1x2	1950
Uglich Dam		-	liggerbrug	1x2	1940
Kalyazin Bridge		105 m	vakwerkbrug	1x2	1979
Kimry Bridge	-	128 m	kokerbrug/tuibrug	1x2	1978
Dubna Bridge	-	168 m	boogbrug	2x2	2018
Ivankovo Dam		-	liggerbrug	1x2	1936
East Bridge (Tver)		126 m	boogbrug	2x2	1981
New Volzhsky Bridge		49 m	boogbrug	2x2	1956
Old Volzhsky Bridge		93 m	vakwerkbrug	1x2	1900
Migalovsky Bridge		128 m	kokerbrug	1x4	1961, 2018