M39 (Uzbekistan)

	M39
Begin	Tashkent (KZ)
Einde	Termez (AFG)
Lengte	645 km
Route Tashkent Sirdaryo Djizak Bulungur Samarkand Guzor Dekhanabad Akkurgon Termez

De M39 is een hoofdweg in Uzbekistan. De weg is de belangrijkste van het land en vormt een noord-zuidroute door het oosten, midden en zuiden van het land, vanaf de grens met Kazachstan via Tashkent, Sirdaryo en Samarkand naar Termez aan de grens met Afghanistan. Een klein deel van de route verloopt door Kazachstan, waardoor de M39 in Uzbekistan in twee delen is opgesplitst. De M39 is 539 en 106 kilometer lang, met een totale lengte van 645 kilometer. Volgens de officiële definitie behoort ook de ringweg van Tashkent tot de M39, wat de totale lengte op 725 kilometer brengt.

Routebeschrijving

De M39 bij Jomboy, nabij Samarkand.

Een paar kilometer ten noorden van de Uzbeekse hoofdstad Tashkent steekt de A2 uit Kazachstan de grens met Uzbekistan over en is een weg met 2x2 rijstroken naar Tashkent. De M39 verloopt formeel dwars door de stad, maar verkeer kan ook via de Ring Tashkent. De M39 telt door Tashkent veelal 2x2, maar ook delen met 2x3 rijstroken en enkele ongelijkvloerse aansluitingen. In het zuiden van Tashkent is een aansluiting met de A373 die naar de Ferganavallei leidt. De M39 voert dan zuidwestwaarts door vlak agrarisch gebied. Tussen Taskent en Sirdaryo is de M39 over 55 kilometer met 2x2 rijstroken uitgerust en soms ongelijkvloerse kruisingen. Dit deel wordt soms als aytisnelweg beschouwd, maar is daar eigenlijk te substandaard voor. In Sirdaryo steekt men de rivier de Syr Darya over, waarna de M34 afsplitst naar Dushanbe in Tadzjikistan. Niet ver hierna volgt de grens met Kazachstan.

De M39 voert voor 24 kilometer over het grondgebied van Kazachstan, en bedient daarbij het dorp Slavyanka. Daarna komt men weer in Uzbekistan. Doorgaand verkeer neemt echter de route via Gulistan. De M39 voert daarna in zuidwestelijke richting, door vlak agrarisch gebied. De M39 loopt over het algemeen kaarsrecht. Rond Jizzakh ligt een oostelijke rondweg die 2x2 rijstroken telt. Men kruist er de A376, die naar Khujand in Tadzjikistan verloopt. Men steekt na Jizzakh een lage bergrug over, feitelijk een onderdeel van de Kyzylkumwoestijn. De M39 voert daarna weer door vlakker gebied naar de grote stad Samarkand, de op één na grootste stad van Uzbekistan. Rond Samarkand ligt een oostelijke rondweg, die 2x2 rijstroken en een enkele ongelijkvloerse kruising kent.

Samarkand is een belangrijk knooppunt. Aan de noordzijde begint de M37 die naar Bukhara en Ashgabat in Turkmenistan loopt. Aan de oostkant van Samarkand begint de A377 die naar Tadzjikistan loopt, en aan de zuidkant slaat de A378 af naar het zuidwesten van Uzbekistan. De M39 is vanaf hier enkelbaans en verloopt zuidwaarts, door een laag gebergte, de uiterste westelijke uitlopers van het Pamirgebergte. De M39 stijgt naar maximaal zo'n 1700 meter hoogte via een lage bergpas. Daarna komt men weer in vlakker en geïrrigeerd gebied, waarna de weg tussen Shahrisabz en Guzar weer 2x2 rijstroken telt. Hier begint de A380, die via Bukhara naar Nukus in het verre noordwesten van Uzbekistan loopt. De M39 begint dan aan het laatste deel van zijn route, door de desolate Karakumwoestijn, door een gebied met lage zanderige bergen. Hier liggen minder grote plaatsen op de route, slechts wat woestijndorpjes. Uiteindelijk bereikt men het vlakke zuiden van Uzbekistan, en rijdt men door de landbouwvlaktes die geïrrigeerd worden vanuit de rivier de Amu Darya. Men bereikt dan Termez, een wat grotere stad aan de grens met Afghanistan. Hier eindigt ook de M41 uit Dushanbe. Ter plekke ligt een brug die de M39 aansluit op het Afghaanse wegennet. Men kan dan verder naar Mazar-i-Sharif.

Geschiedenis

De M39 bij Yangiyul, net ten zuiden van Tashkent.

De M39 was ten tijde van de Sovjetunie één van de belangrijkste wegen in Centraal-Azië en verliep vanaf Almaty naar Termez over een afstand van 1.465 kilometer, via Bishkek, Shymkent, Tashkent en Samarkand. Grote delen van de route zijn met 2x2 rijstroken uitgebouwd, namelijk vrijwel het gehele deel in oostelijk Uzbekistan, rond Tashkent en tot Samarkand. Tevens zijn rondwegen bij Jizzakh en Samarkand aangelegd met 2x2 rijstroken, wat het doorgaande belang van de M39 benadrukte. Na 1991 kwam de M39 in drie landen te liggen, namelijk Kazachstan, Kyrgyzstan en Uzbekistan.

Traject door Kazachstan

De oorspronkelijke route door Kazachstan.

De M39 voert sinds 1991 24 kilometer over het grondgebied met Kazachstan. Er zijn hier nooit grensposten aangelegd en dit deel is niet in gebruik meer als transitroute. Oorspronkelijk moest het verkeer omrijden via de M34 via Gulistan. Omstreeks 2009 is een nieuwe weg met 2x2 rijstroken aangelegd die de omweg via Gulistan afsnijdt maar niet over Kazachstaans grondgebied voert. Hiermee bestaat er een functionele bypass van Kazachstan die over de gehele lengte 2x2 rijstroken telt. Deze route is ongeveer 25 kilometer langer dan de oorspronkelijke route door Kazachstan.

Kazachstan heeft aan haar zijde van beide grenzen in 2017 een grenspost herbouwd, maar Uzbekistan heeft dit nog niet gedaan, waardoor er nog steeds geen doorgaande wegverbinding is op deze route.

Grensbrug naar Afghanistan

Oorspronkelijk liep de M39 dood in Termez, de zuidelijkste stad van Uzbekistan. In 1982 opende de Afghanistan–Uzbekistan Friendship Bridge bij Termez voor het verkeer. Dit was lange tijd de enige brug over de rivieren die de noordgrens van Afghanistan vormen en ook de enige grensovergang tussen Uzbekistan en Afghanistan. De brug werd in mei 1997 gesloten toen de Afghaanse Taliban de stad Mazar-i-Sharif innam en ervoor zorgde dat de lokale rebellen zich moesten terugtrekken naar zuidelijk Uzbekistan. Op 9 december 2001 is de brug weer opengesteld. De brug is een vakwerkbrug, met een gedeeld dek voor wegverkeer en railverkeer. De spoorlijn wordt sinds 2010 naar Mazar-i-Sharif in Afghanistan verlengd.

Nieuwe route Samarkand - Guzar

   De nieuwe dubbelbaans route Samarkand - Guzar (A378)

   De oorspronkelijke route van de M39

De M39 verloopt tussen Samarkand en Guzar via een kronkelige bergweg over de Takhtakaracha Pass, ook wel bekend als de Kityabskiy Pass. Volgens sommige bronnen is deze pas 1788 meter hoog, volgens hoogtedata is dit ongeveer 100 meter lager. Dit is met afstand het lastigste deel van de M39 voor vrachtverkeer, en ook het enige deel dat geen 2x2 rijstroken telt.

In 2010 begonnen werkzaamheden om een vlakkere westelijke route tussen Samarkand en Guzar aan te leggen, in de corridor van de A378, die oorspronkelijk van Samarkand naar Qarshi verliep, maar sinds 2010 is gedefinieerd als verlopende van Samarkand naar Guzar. Deze route is 15 kilometer langer dan de M39, maar bereikt niet meer dan zo'n 800 meter boven zeeniveau. De weg is in fases naar 2x2 rijstroken verbreed over de volledige lengte en is sindsdien de preferente route tussen Samarkand en Guzar.

Als onderdeel van de nieuwe weg naar Guzar is ook een oostelijke bypass van Guzar aangelegd die omstreeks 2017 of 2018 is opengesteld voor het verkeer. Dit omvatte ook 12 kilometer van de M39.

Verdubbeling in Zuid-Uzbekistan

In 2016 is een 15 kilometer lang deel tussen Shahrisabz en Yakkabog verbreed naar een betonweg met 2x2 rijstroken. Tussen Yakkabog en Kamashi had de weg al een brede rijbaan met vier rijstroken, vermoedelijk uit de tijd van de Sovjetunie.

Omstreeks 2015 is de bypass van Sherabad naar 2x2 rijstroken verbreed. Ook is in 2015 of 2016 een bypass met 2x2 rijstroken langs Angor aangelegd. Omstreeks 2018 is een circa 120 kilometer lang traject tussen Dekhkanabad en Sherabad naar 2x2 rijstroken verbreed. Kort daarna is een 17 kilometer lange bypass van Dekhkanabad aangelegd. Het deel tussen Guzar en Dekhkanabad was in 2019 nog enkelbaans. De resterende delen tussen Sherabad en Termez hadden al een zeer brede rijbaan waar de vier gemarkeerde rijstroken soms wel en niet zichtbaar zijn op satellietbeelden.

Toekomst

Op het traject van Tashkent naar Samarkand moet de eerste tolweg van Uzbekistan worden aangelegd, dit is een 290 kilometer lange tolweg die Syrdarya en Bakht bypasst, in plaats van de hedendaagse M34/M39 die door deze steden gaat. Ook is een 4,4 kilometer lange toltunnel gepland onder de 1675 meter hoge Taxtaqoracha Pass ten zuiden van Samarkand.

Zie ook

• Ring Tashkent