Mozambique

Moçambique
Hoofdstad	Maputo
Oppervlakte	801.590 km²
Inwonertal	30.067.000
Lengte wegennet	6.950 km
Lengte snelwegennet	8 km
Eerste snelweg	?
Benaming snelweg	Auto-Estrada
Verkeer rijdt	links
Nummerplaatcode	MOC

Mozambique (Portugees: Moçambique), formeel de Republiek Mozambique (República de Moçambique), is een groot land in het zuiden van Afrika. Het land ligt aan de oostkust en is circa 20 keer zo groot als Nederland en telt 30 miljoen inwoners. De hoofdstad is Maputo.

Inleiding

Geografie

Mozambique ligt in zuidelijk Afrika en beslaat een groot deel van de oostkust van deze regio, gelegen aan de Indische Oceaan. Het land grenst aan Tanzania, Malawi, Zambia, Zimbabwe, Zuid-Afrika en Swaziland. De Comoros en Mayotte liggen ten oosten van Mozambique, evenals het reusachtige eiland Madagaskar. Mozambique is een groot land, het meet maximaal 1700 kilometer van noord naar zuid en 1100 kilometer van west naar oost, alhoewel een vrij groot deel van het land smaller is dan dat. De hoofdstad Maputo ligt helemaal in het zuiden.

Het land heeft een gevarieerd landschap, de kustvlakte gaat over in plateaus en lage en hogere bergketens. De 2440 meter hoge Monte Binga op de grens met Zimbabwe is het hoogste punt van Mozambique. Tal van rivieren wateren af vanaf de hooglanden naar de Indische Oceaan, de grootste daarvan is de Zambezi.

Mozambique heeft een tropisch klimaat met een nat en droog seizoen. De neerslag is het hevigst langs de kust en neemt naar het noorden en zuiden af. Het binnenland van Zuid-Mozambique heeft een woestijnklimaat. De gemiddelde maximumtemperatuur in de hoofdstad Maputo varieert van 24 tot 30 °C, met hogere temperaturen tijdens de zomer, wat ook het natte seizoen is. In Maputo valt circa 800 mm neerslag per jaar, grotendeels in de periode van november tot en met maart.

Demografie

Mozambique heeft een snelgroeiend inwonertal, van 6 miljoen in 1950 naar 30 miljoen tegenwoordig. De hoofdstad Maputo telt 1,1 miljoen inwoners, maar de voorstad Matola is met 1,6 miljoen inwoners groter dan de hoofdstad zelf. Daarnaast zijn er nog 11 steden die tussen 100.000 en 700.000 inwoners tellen.

In Mozambique zijn tal van etniciteiten, waarbij Bantu-stammen nagenoeg de gehele bevolking uitmaken, er zijn kleine groepen Europeanen en Aziaten. In het land is het Portugees de officiële taal en de meest gesproken taal, door circa 50% van de bevolking. In de steden wordt het Portugees het meest als eerste taal gesproken. Het Swahili wordt veel in het noorden van Mozambique gesproken.

Economie

Mozambique is een arm land, dat nog steeds herstellende is van de burgeroorlog. De economische groei wordt vooral onderbroken door periodes van natuurrampen, veelal overstromingen na cyclonen, zoals in 2000 en 2019. De economie is hoofdzakelijk gebaseerd op de landbouw, veelal voor de eigen voedselvoorziening. De landbouw is op kleine schaal, het land heeft behoorlijke agrarische potentie maar een groot deel van het land is ongecultiveerd. De beperkte infrastructuur is een hindernis voor economische ontwikkeling. Een groot deel van de bevolking buiten de grote steden heeft geen toegang tot schoon drinkwater.

Geschiedenis

Bantu-stammen trokken over een periode van eeuwen naar wat nu Mozambique is. In het noorden werd een eigen cultuur ontwikkeld door de Swahili. De Swahili-kust van Noord-Mozambique werd frequent aangedaan door handelaren uit het Arabisch schiereiland en Zuid-Azië. De reis van de Portugees Vasco da Gama in 1498 markeerde de start van Portugese invloed in deze regio. Vanaf de 16e eeuw begonnen de Portugezen de Arabische invloed in de regio te verdringen. Mozambique werd een Portugese kolonie en stond eeuwenlang onder Portugees bestuur.

In de jaren '60 groeiden communistische en anti-koloniale krachten in Afrika, waaronder ook Mozambique. In 1964 begon een gewapende opstand die leidde tot een onafhankelijkheidsoorlog. In die periode hield het Portugese leger de controle over de steden en hadden rebellen de macht over het platteland. Na de val van de Estado Novo in Portugal werd Mozambique in 1975 onafhankelijk. Direct na onafhankelijkheid werd een socialistische éénpartijstaat opgericht. Kort na onafhankelijkheid brak een burgeroorlog uit die in de context van de Koude Oorlog gezien moet worden. In 1990 werd een nieuwe grondwet vastgesteld waarin Mozambique een democratie werd. De burgeroorlog kwam in 1992 ten einde. In 1994 werden de eerste vrije verkiezingen gehouden. Midden jaren '90 keerden veel vluchtelingen terug naar hun thuisgebied.

Jaren van burgeroorlog en een cycloon in 2000 verwoestten de al beperkte infrastructuur. Tijdens de Portugese koloniale tijd werd maar een beperkt wegennet ontwikkeld in het land. In 2019 werd Mozambique opnieuw zwaar getroffen door een cycloon.

Wegennet

De N12 naar Nacala.

In 2020 had Mozambique een netwerk van 6.950 kilometer verharde weg.

In Mozambique rijdt men links, wat opvallend is omdat het nooit een Britse kolonie is geweest. Dit komt omdat Mozambique grenst aan voormalige Britse kolonies die allemaal links rijden. Voor 1928 reed Portugal links maar deze verandering is in Mozambique nooit doorgevoerd. In andere Portugese kolonies zoals Angola en Guinea-Bissau is dat wel gewijzigd.

Het wegennet is beperkt ontwikkeld, er is één lange noord-zuidroute (N1) vanaf Maputo tot Pemba die de meeste grotere plaatsen aandoet en 2.477 kilometer lang is. Het aantal oost-westwegen is beperkt, de belangrijkste verloopt vanaf Maputo naar de grens met Zuid-Afrika. Een andere oost-westas (N6) verloopt vanaf de havenstad Beira naar de grens met Zimbabwe. Tevens loopt er een weg vanuit de regio Quelimane naar het zuiden van Malawi (N11) en een doorgaande route van Blantyre in Malawi naar Harare in Zimbabwe doorkruist het noordwesten van Mozambique (N7).

Autosnelwegen

Mozambique heeft geen echte autosnelwegen, de enige weg die enigszins als autosnelweg beschouwd zou kunnen worden is de N2 in het westen van Maputo. Ook de brug over de baai van Maputo is snelwegachtig.

Nationale wegen

Een nationale weg heet in Mozambique een estrada nacional. Ze worden opgedeeld in een primaire klasse en een secundaire klasse. De wegen van de primaire klasse zijn bijna altijd geasfalteerd, die van de secundaire klasse vaak niet. In het wegnummeringsyssteem zijn ze wel in één serie genummerd.

De nationale wegen zijn verhard en de verbeterde wegen zijn vaak modern ontworpen, alhoewel de maximumsnelheid van 120 km/h ambitieus is. De staat van onderhoud dicteert vaak de werkelijke rijsnelheid, evenals de omgeving. Sommige streken van Mozambique kennen een dichtbevolkt platteland waardoor er veel huizen langs de weg staan en veel langzaam verkeer onderweg is. In andere delen van Mozambique is de bevolkingsdichtheid stukken lager en kan men hogere rijsnelheden verwachten indien de conditie van de weg goed is.

Alle grotere steden in Mozambique worden met een serie van 14 nationale wegen ontsloten. De enige omissie is een nationale weg naar de grens met Tanzania. Ook is er ten zuiden van Maputo geen verharde weg naar de zuidgrens van het land. Het netwerk van de 14 genummerde nationale wegen is relatief dun, maar Mozambique heeft geen ontwikkeld platteland.

Wegklassen

De belangrijkste estradas nacionais in Mozambique.

Mozambique had in 2010 een netwerk van 30.056 kilometer geclassificeerde wegen, waarvan 6.286 kilometer was verhard. Het wegennet wordt opgedeeld in vier wegklassen:

wegklasse	lengte	verhard	onverhard
Primária	5.971 km	4.728 km (80%)	1.243 km
Secundária	4.915 km	838 km (17%)	4.078 km
Terciária	12.603 km	667 km (5%)	11.936 km
Vicinal	6.567 km	54 km (1%)	6.513 km
totaal	30.056 km	6.286 km (21%)	23.770 km

Tolwegen

In Mozambique zijn diverse tolwegen. Rond de hoofdstad Maputo liggen meerdere tolwegen, zoals de N2 als westelijke invalsweg, de brug over de Maputo Bay als zuidelijke invalsweg en de noordelijke ringweg. Ook elders in Mozambique komen tolwegen voor.

Wegbeheer

De nationale wegbeheerder in Mozambique is de Administração Nacional de Estradas (ANE). ANE werd in 1999 opgericht om alle geclassificeerde wegen in Mozambique te beheren en ontwikkelen. ANE beheert 30.056 kilometer weg, waarvan 6.286 kilometer geasfalteerd is.

In 2003 is het wegenfonds (Fundo de Estradas) opgericht om de wegenbouw te bekostigen.

Geschiedenis

De Ponte Maputo-Katembe.

De N7 tussen Vanduzi en Changara.

In het verleden waren er vrijwel geen verbindingen tussen het noorden en zuiden van Mozambique, de rivier de Zambezi splitste het land in tweeën. In 1934 opende de Ponte Dona Ana bij Mutarara, dit was oorspronkelijk alleen een spoorbrug. Met een lengte van 3,7 kilometer was het lange tijd de langste brug van het land. De brug raakte in de jaren '80 tijdens de burgeroorlog beschadigd en is begin jaren '90 met steun van de Verenigde Staten herbouwd en omgevormd tot een smalle verkeersbrug, de eerste over de Zambezi in het oosten van het land.

De infrastructuur van Mozambique ontwikkelde zich vooral in de laatste jaren van de Portuguese koloniale periode, met name in de jaren '50-60 en begin jaren '70 werd door Portugal fors in de industrie en transport van het land geïnvesteerd, in deze periode kwam het grootste deel van het huidige wegennet tot stand, waaronder diverse grote bruggen over de rivieren. In 1968 opende de Ponte Samora Machel over de Zambezi bij Tete, dit is een middelgrote hangbrug en was de eerste verkeersbrug over de Zambezi in Mozambique. Dit was circa 25 jaar lang de enige wegbrug over de Zambezi in Mozambique, tot de herbouwde Ponte Dona Ana opende.

Bij onafhankelijkheid in 1975 was Mozambique relatief ontwikkeld voor Sub-Sahara Afrika. Het had een vrij grote industriële sector en een redelijk functionerende infrastructuur, in het zuiden wel meer dan in het noorden. Tijdens de Mozambikaanse Burgeroorlog kwam er weinig terecht van de verdere ontwikkeling van het wegennet. De burgeroorlog barstte kort na onafhankelijkheid los en duurde tot 1992. In die periode had de regering alleen de controle over de grotere steden, het platteland stond onder controle van de oppositie. Tijdens de oorlog is de koloniale infrastructuur beschadigd geraakt en in sommige gevallen vernietigd. Tijdens de oorlog was transport over land levensgevaarlijk vanwege overvallen en banditisme. Het transport kwam feitelijk grotendeels tot stilstand. In 1982 intervenieerde Zimbabwe in de oorlog om transportverbindingen naar de havens veilig te stellen. Malawi deed in 1987 hetzelfde, aangezien het Mozambikaanse regeringsleger in deze gebieden geen controle had. Na de oorlog lag Mozambique vol met landmijnen. Deze zijn na de oorlog opgeruimd, in 2015 werd het land vrij van landmijnen verklaard.

In 1997 is de eerste internationale PPS concessie gegund om de N4 tussen Pretoria en Maputo te onderhouden en moderniseren. De tolheffing startte in het jaar 2000. Nadien zijn op meer plekken in Mozambique wegverbeteringen uitgevoerd die een tolcomponent hadden. Met name het Portugese bouwbedrijf Mota-Engil was zeer actief in Mozambique. Het wegennet van Mozambique is na het einde van de burgeroorlog verder ontwikkeld met Europese, Japanse en Chinese steun.

Tussen 2005 en 2009 is als onderdeel van de N1 de Ponte Armando Emílio Guebuza over de Zambezi bij Caia aangelegd. De brug opende op 1 augustus 2009 voor het verkeer, dit was de eerste brug dichter bij de kust. Tussen 2011 en 2014 is bij Tete de Ponte Kassuende aangelegd, 6 kilometer stroomafwaarts van de Ponte Samora Machel. Deze kokerbrug opende op 12 november 2014 voor het verkeer.

In de periode 2010-2020 is een groot deel van de resterende kilometers onverharde nationale weg in Mozambique verhard, tegen 2021 waren er nog maar twee vrij korte delen van de N11 en N14 die onverhard waren. De staat van onderhoud was echter vaak een probleem, met name op de N1, die de langste route van Mozambique vormt.

Het wegennet in Maputo is relatief ontwikkeld, bijna alle wegen en straten zijn verhard. De belangrijkste wegen zijn met 2x2 rijstroken uitgebouwd. Buiten het centrum en de oudere wijken zijn wel bijna alle wegen onverhard. Op 11 november 2018 opende een hangbrug over de baai van Maputo, dit was bij openstelling de grootste overspanning in Afrika.

Tussen 2013 en 2015 is een noordelijke ringweg van Maputo aangelegd, een 28 kilometer lange weg met 2x2 rijstroken die voornamelijk gelijkvloers is met rotondes, maar ook enkele ongelijkvloerse elementen heeft. In 2021 is een tolplein op de ringweg aangelegd die op 1 februari 2022 in gebruik is gesteld.

Wegnummering

De huidige wegnummering van Mozambique is omstreeks 2010 ingevoerd en verving een ouder systeem met driecijferige nummers.

De wegnummering van Mozambique is opgedeeld in estradas nacionais (nationale wegen) en estradas regionais (regionale wegen). De nationale wegen hebben de prefix 'N' op de bewegwijzering en soms 'EN' in schrijftaal. De primaire nationale wegen van Mozambique zijn genummerd van de N1 t/m N14, waarbij de N1 de voornaamste noord-zuidroute van het land vormt en de andere nummers van zuid naar noord oplopen. Opvallend is dat er geen primaire nationale wegen naar de grens met Tanzania verlopen. De secundaire nationale wegen zijn veelal aftakkingen, genummerd met een 3-cijferig nummer. Deze nummering verloopt globaal van zuid naar noord op maar er zijn uitzonderingen. Het laagste nummer is de N101, het hoogste de N381. Deze secundaire nationale wegen vallen in de regel onder twee verschillende wegklassen, de estradas primárias zijn veelal nummers in de N100-serie en de estradas secundárias zijn nummers in de N200/300 serie, die laatste zijn vaak onverhard.

De regionale wegen zijn genummerd met een driecijferig en soms viercijferig R-nummer. Deze nummers lijken enigszins geclusterd, maar er zit geen duidelijk systeem in. Het leeuwendeel van deze wegen is onverhard. De nummering is een voortzetting van de nationale wegen, beginnend met de R400 en eindigend met de R1299.

Estradas nacionais

#	No.	Route	Lengte
	N1	Maputo - Manhica - Chongoene - Inchope - Caia - Nicoadala - Nampula - Namialo - Metoro - Pemba	2.477 km
	N2	Maputo - Boane - Namaacha (gr. eSwatini)	77 km
	N3	Bongolo - Goba (gr. eSwatini)	32 km
	N4	Maputo - Ressano Garcia (gr. Zuid-Afrika)	82 km
	N5	Lindela - Inhambane	35 km
	N6	Beira - Dondo - Inchope - Chimoio - Manica - Machipanda (gr. Zimbabwe)	290 km
	N7	Gimo - Cantandica - Tete - Zobue (gr. Malawi)	485 km
	N8	Changara - Cuchamano (gr. Zimbabwe)	49 km
	N9	Tete - Manje - Nsadzu (gr. Zambia)	271 km
	N10	Nicoadala - Quelimane	40 km
	N11	Malei - Milange (gr. Malawi)	212 km
	N12	Namialo - Monapo - Nacala	115 km
	N13	Nampula - Ribaue - Malema - Cuamba - Mandimba - Lichinga	655 km
	N14	Metoro - Montepuez - Balama - Marrupa - Malanga - Lichinga	629 km

Bewegwijzering

Een wegwijzer in Mozambique.

Zie ook de SADC Road Traffic Signs Manual.

De bewegwijzering in Mozambique volgt globaal de standaarden van de South African Development Community (SADC). In 1999 werd de Road Traffic Signs Manual van de SADC vastgesteld, waar Mozambique ook een ondertekenaar van was. In Mozambique worden zowel blauwe als groene borden gebruikt, naar Zuid-Afrikaans model. Er bestaan ook afstandsborden. Wegmarkeringen zijn geel en wit, met gele kantmarkeringen en witte middenmarkering, het tegenovergestelde van dat in de Verenigde Staten. Rivieren worden duidelijk aangegeven.

Maximumsnelheid

In de Codigo de Estrada (wegcode) van 2011 is de maximumsnelheid vastgesteld. De maximumsnelheid voor personenauto's bedraagt 60 km/h in de bebouwde kom en 120 km/h buiten de bebouwde kom. Voor vrachtwagens geldt 60 en 100 km/h. Mozambique heeft daarbij wellicht de hoogste maximumsnelheid op reguliere wegen ter wereld.