Oversteekplaats

Uit Wegenwiki
(Doorverwezen vanaf Maastrichtse opstelling)
Naar navigatie springen Naar zoeken springen

Definitie

Door wegmarkering in dwarsrichting aangegeven deel van de rijbaan ten behoeve van het oversteken.


Toelichting

Oversteekplaatsen bestaan voor zowel voetgangers als fietsers. Voor landbouwverkeer spreekt men van overpaden. Er zijn verschillende typen oversteekplaatsen die hieronder worden weergegeven.

Voetgangersoversteekplaats (VOP)

Een oversteekplaats voor voetgangers. Deze is doorgaans uitgevoerd met zebramarkering, maar kan ook van kanalisatiestrepen zijn voorzien. Bij een zebrapad hebben voetgangers voorrang bij het oversteken, bij kanalisatiestrepen niet. Deze voorrang volgt overigens niet uit het zebrapad zelf, maar uit het verkeersbord model L2.

Het verkeersbord L2. Richtlijn is het bord en de bijbehorende zebramarkering niet toe te passen bij GOPs. Voorrang volgt alleen uit het bord, dus niet uit de markering.

Geregelde voetgangersoversteekplaats (GOP)

Dit is een oversteekplaats voor voetgangers waarbij de voorrang wordt geregeld met verkeerslichten. Bij veel kruispunten die geregeld worden met een VRI liggen wel zebrapaden, maar ontbreekt het bord. Als de VRI niet in werking is, hebben de voetgangers dus geen voorrang. Om verwarring over de voorrang te voorkomen, moet er daarom bij een GOP geen zebrapadmarkering worden toegepast, evenmin als het bijbehorende verkeersbord (model L2). Helaas is dit een richtlijn die weinig wordt toegepast door wegbeheerders.

Delfts licht

Een aparte uitvoering van de GOP is het zogenaamde Delfts licht. Hierbij is het rode voetgangerslicht vervangen door een knipperende oranje driehoek. Ook het oranje licht voor het kruisende verkeer knippert. Voetgangers moeten dan zelf bepalen wanneer zij het veilig achten om over te steken. Omdat een GOP niet gecombineerd kan worden met zebrapadmarkering en het bijbehorende bord, hebben de voetgangers geen voorrang. Met een druk op de knop kunnen zij echter groen licht aanvragen. Het verkeerslicht van het kruisende verkeer springt dan op rood.

Maastrichtse opstelling

De Maastrichtse opstelling in Assen, bij het station. Foto: Kaaiman

Een bijzondere opstelling van de GOP betreft de Maastrichtse opstelling. Hierbij staan de voetgangerslantaarns niet in de looprichting van de voetganger (aan de overkant van de oversteek), maar juist op dezelfde manier als bij andere verkeerslantaarns bij andere modaliteiten gebeurt (aan de zijde waar men aan de oversteek begint). Wanneer het groene voetgangerslicht wordt getoond en voetgangers starten met de oversteek zien zij niet meer het licht dat voor hen is bedoeld, omdat zij van het licht weglopen in plaats van er naar toe. Uit evaluaties is gebleken dat voetgangers dit als onprettig ervaren, omdat zij dan niet meer kunnen zien of ze genoeg tijd hebben om over te steken. Aan de andere kant heeft dit wel als voordeel dat wanneer het rode voetgangerslicht is getoond de oversteek volledig vrij is, zodat overige conflicterende richtingen eerder naar groen gestuurd kunnen worden. Binnen een fasecyclus is er dus meer groen beschikbaar voor niet-voetgangersrichtingen.

In 1984 is het eerste exemplaar verschenen in Maastricht en in 1988 stonden er drie exemplaren. Daarnaast stonden ook exemplaren in Naarden en Landgraaf. Hoeveel voetgangersoversteken in totaal zijn toegepast in Nederland met deze opstelling is niet bekend. Bekend zijn onder meer Assen, 's-Hertogenbosch en Groningen waar deze opstelling ook is toegepast. Sinds 1 juli 2019 is deze opstelling opgenomen in de regeling verkeerslichten en kan deze dus overal in Nederland worden toegepast.[1][2]

EcoGOP

Om iets te doen aan de lange wachttijden voor voetgangers en de lange ontruimingstijden voor GOPs (bij grote oversteken duurt de ontruimingstijd vaak meer dan 10 seconden waardoor de kruispuntcapaciteit fors afneemt) is er een voetgangerslicht ontworpen, die met behulp van radardetectie detecteert of er voetgangers over willen steken en in de gaten houden hoe snel de voetganger loopt. Dit heeft als voordeel dat de groenfase verlengd of juist verkort kan worden afhankelijk van de loopsnelheid van de voetganger.

Helaas hebben 2 proeven niet tot het gewenste resultaat geleid omdat de detectie niet betrouwbaar genoeg was. Wel zijn enkele punten overgenomen uit de testfases, zoals ledverlichting in het wegdek die de tijd aangeeft dat het groene licht nog brandt en een zandloper als wachttijdvoorspeller en groentijdaanduiding.

Zebrapaden niet overal verkeersveilig

Vaak worden oversteekplaatsen voor fietsers en voetgangers gecombineerd op één locatie. Daarbij kan een verkeersveiligheidsprobleem ontstaan wanneer voor de voetgangers een zebrapad wordt gebruikt, omdat fietsers en voetgangers ten opzichte van elkaar dan ongelijk in de voorrang verkeren ten opzichte van verkeer op de rijbaan. Zebrapaden worden bij voorkeur niet toegepast op voorrangswegen bij kruispunten, omdat dit onduidelijke voorrangssituaties op kan leveren.

Fietsersoversteek

De fietsersoversteek wordt aangeduid met blokmarkering of met kanalisatiestrepen in dwarsrichting.

Vaak wordt het asfalt voorzien van een rode kleur, zodat de oversteek beter opvalt.

Tegenwoordig komt het regelmatig voor dat fietsoversteken in de voorrang worden gelegd. In dat geval worden ook haaientanden toegepast evenwijdig aan de blokmarkering. Fietsers in de voorrang op een oversteekplaats is echter gevaarlijk, omdat fietsers dan veelal op assertieve wijze voorrang nemen, ook wanneer dat onveilig is. (Vergelijk het dat de machinist van een trein zijn voertuig tijdig tot stilstand moet kunnen brengen voor een overweg, omdat de zwakkere kruisende verkeersdeelnemers op de overweg voorrang zouden hebben). Dergelijke maatregelen mogen het comfort voor de fietsers verhogen, maar zijn intrinsiek onveiliger dan een traditionele voorrangsregeling waarbij de overstekende fietser voorrang moet verlenen.

Landbouwverkeeroversteek

Voor landbouwverkeer en ander langzaam verkeer worden er soms oversteken gecreëerd op autowegen en gebiedsontsluitingswegen. Hier mag men meestal niet afslaan, of vanaf de doorgaande weg de oversteek op. Deze oversteken worden overpaden genoemd.

Bronnen

  • Buitink, J. (mei 2006) Nooit meer rood voor een leeg kruispunt. Gemeente Rotterdam DS+V
  • DTV Consultants (z.d.). De EcoGOP. Breda

In andere talen

VOP

  • Engels (English): pedestrian crossing, zebra path, pelican crossing
  • Duits (Deutsch): Fußgängerübergang
  • Deens (Dansk): Fodgængerfelt
  • Frans (Français): passage piétons, passage clouté
  • Spaans (Español): paso de peatones
  • Pools (Polski): Przejście dla pieszych

GOP

  • Engels (English): controlled crossing

Referenties