Noord-Macedonië

Uit Wegenwiki
(Doorverwezen vanaf Macedonië)
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
Северна Македонија

Severna Makedonija

Hoofdstad Skopje
Oppervlakte 25.713 km²
Inwonertal 1.836.000
Lengte wegennet 9.573 km
Lengte snelwegennet 294 km[1]
Eerste snelweg 1979
Benaming snelweg Avtopat
Verkeer rijdt rechts
Nummerplaatcode MK / NMK

Noord-Macedonië (Macedonisch: Северна Македонија, Severna Makedonija) is een land in het zuidoosten van Europa. Het land ligt in de zuidelijke Balkan en telt 1,8 miljoen inwoners en is ongeveer ter grootte van driekwart van Nederland. De hoofdstad is Skopje.

Inleiding

Naam

Het land noemde zichzelf vanaf onafhankelijkheid de Republiek Macedonië (Macedonisch: Република Македонија Republika Makedonija). Na onafhankelijkheid van Joegoslavië in 1991 werd het in 1993 lid van de Verenigde Naties, maar vanwege een geschil met Griekenland over het gebruik van de naam Macedonië werd het toegelaten onder de naam Voormalige Joegoslavische Republiek Macedonië. In het Engels stond de republiek bekend als de 'Former Yugoslav Republic of Macedonia', afgekort FYROM.

Als onderdeel van een akkoord met Griekenland is voorgesteld de naam te wijzigen naar Noord-Macedonië (Macedonisch: Република Северна Македонија, Republika Severna Makedonija), waarvoor op 1 oktober 2018 een referendum werd gehouden. Hierin stemde 94% voor, maar de opkomst was met 37% te laag om het referendum geldig te laten zijn. Op 19 oktober 2018 stemde het Macedonische parlement met tweederde meerderheid in met de naamswijziging.[2] Op 11 januari 2019 waren alle amendementen voor de naamswijziging in het Macedonische parlement met de vereiste tweederde meerderheid aangenomen.[3] Op 25 januari 2019 stemde het Griekse parlement in met de naamswijziging.[4] Op 12 februari 2019 werd gemeld dat het land zijn naam officieel heeft gewijzigd in Noord-Macedonië.[5]

Geografie

Noord-Macedonië ligt in de zuidelijke Balkan en grenst kloksgewijs aan Kosovo, Servië, Bulgarije, Griekenland en Albanië. Het land meet 200 kilometer van west naar oost en 130 kilometer van noord naar zuid. Het land wordt gevormd door de centrale vallei waardoor de rivier de Vardar stroomt, geflankeerd door tal van bergketens. De 2.764 meter hoge Korab op de grens met Albanië is het hoogste punt van Noord-Macedonië. Er zijn diverse bergketens met toppen van meer dan 2.000 meter. Er zijn twee grote natuurlijke meren in Macedonië, het Meer van Ohrid en het Meer van Prespa. Tevens zijn er een aantal stuwmeren.

Het land heeft een continentaal klimaat met mediterrane kenmerken. Het land heeft koude winters en hete zomers. De gemiddelde maximumtemperatuur in Skopje varieert van 4°C in januari tot 31°C in juli. De temperaturen kunnen in de zomer stijgen tot rond 40°C en in de winter dalen tot rond -20°C. Sneeuw is normaal in de winter maar blijft in de lagere gelegen delen vaak niet lang liggen. In de bergen ligt tot in de zomer sneeuw.

Demografie

Het inwonertal van Noord-Macedonië groeide van 1,2 miljoen in 1950 naar een piek van 2,08 miljoen in 1988. De bevolkingsgroei van het land is vanaf de tweede helft van de 20e eeuw afgezwakt door een dalend geboortecijfer. Sinds 2019 is het aantal sterftes groter dan het aantal geboorten, waardoor het inwonertal begon te krimpen, zoals het geval is in een groot deel van de westelijke Balkan. Er zijn twee grote bevolkingsgroepen in het land, de Macedoniërs, die circa 65% van de bevolking uitmaken en de Albanezen, die circa 25% van de bevolking uitmaken. De resterende 10% wordt door kleine minderheden gevormd, waarvan de Turken de grootste groep vormen met 4%.

Noord-Macedonië heeft één grote stad, de hoofdstad Skopje die 526.000 inwoners telt, circa een kwart van de Macedonische bevolking. Andere steden zijn aanzienlijk kleiner, Bitola en Kumanovo tellen beiden rond 70.000 inwoners en Prilep en Tetovo zijn de enige andere steden met meer dan 50.000 inwoners.

In Noord-Macedonië spreekt men het Macedonisch, een Zuid-Slavische taal die sterk verwant is aan het Bulgaars. Het Macedonisch wordt in het Cyrillisch geschreven. Het Albanees wordt hoofdzakelijk in het noordwesten van Noord-Macedonië gesproken.

Economie

Het land ondergaat sinds 1996 een economische hervorming met een gestage economische groei. Het land heeft een lage inflatie en lage belastingen wat het aantrekkelijk maakt voor buitenlandse bedrijven. Het land is nog steeds een ontwikkelingsland en relatief arm, alhoewel duidelijk welvarender dan het naburige Albanië. De economie is sterk op handel gericht, en niet op landbouw, zoals bij veel armere landen gebruikelijk is. Het toerisme is in opkomst, met name het Meer van Ohrid is populair. In 2022 bedroeg het gemiddelde salaris 47.700 denar per maand (€ 775).[6]

Geschiedenis

Macedonië was één van de grote koninkrijken uit de oudheid, dat geassocieerd wordt met Griekenland. De regio heeft onder controle gestaan van diverse historische rijken, naast de Grieken ook de Bulgaren, Serviërs en Ottomanen. Macedonië stond meer dan 500 jaar onder Ottomaans bestuur tussen 1400 en 1912. Macedonië was echter geen administratieve regio binnen het Ottomaanse Rijk, maar behoorde tot de grotere provincie Rumelia. Eind 19e eeuw begon Macedonisch nationalisme de kop op te steken. Na de Balkanoorlogen van 1912 en 1913 kwam het gebied onder het bestuur van de Serviërs te staan, het heette tussen 1912 en 1922 Zuid-Servië (Južna Srbija), later stond de regio bekend als de Vardarbanaat binnen het Koninkrijk Joegoslavië. Tijdens de Tweede Wereldoorlog was het gebied bezet en opgedeeld tussen de Italianen en Bulgaren, die tot de asmogendheden behoorden. Na de Tweede Wereldoorlog was Macedonië één van de zes republieken die Joegoslavië vormden.

Op 8 september 1991 werd een referendum gehouden waarin de vraag werd gesteld of Macedonië onafhankelijk moest worden, waarin 96% voor stemde, bij een opkomst van 75%. Deze dag wordt gezien als de onafhankelijkheidsdag van Macedonië. Het was de enige voormalige Joegoslavische republiek die zich vreedzaam afscheidde. Het land werd dan ook niet getroffen door de Joegoslavische oorlogen uit begin jaren '90, maar het land werd wel gedestabiliseerd tijdens de Kosovo-oorlog in 1999. Dit leidde tot een Albanese opstand, waarbij sommigen met geweld een afscheiding van de Albanees sprekende delen van Macedonië wilden bewerkstelligen. Dit leidde tot een korte oorlog in 2001 die vooral in het westen werd gevochten. Het conflict eindigde met een staakt het vuren onder leiding van de NAVO, waarna akkoorden werden gesloten om de Albanese minderheid meer erkenning te geven.

Wegennet

De A2/A4 rond Skopje.
Het snelwegennet van Noord-Macedonië.

Het publieke wegennet van Noord-Macedonië beslaat 14.182 kilometer, waaronder 294 kilometer autosnelweg, 911 kilometer nationale wegen, 3.771 kilometer regionale wegen en 9.258 kilometer lokale wegen.[7] In 2021 werd een netwerk van 14.410 kilometer weg vastgesteld, waarvan 9.283 kilometer geasfalteerd, 1.221 kilometer 'macadam' en 3.905 kilometer onverhard. Het wegennet is geclassificeerd in 897 kilometer hoofdwegen (A), 3.794 kilometer regionale wegen, 335 kilometer autosnelweg, 553 kilometer Europese weg en 9.719 kilometer lokale weg. Op het hoofdwegennet en regionale wegennet waren in totaal 1.114 bruggen.[8]

Hoofdwegennet

Het hoofdwegennet bestaat uit A-wegen, de avtopatishta die ook autosnelwegen kunnen zijn. Noord-Macedonië is een belangrijk doorvoerland naar Griekenland en die route is dan ook grotendeels uitgebouwd als autosnelweg. Daarnaast bestaat er een snelweg vanaf Skopje naar Gostivar, en heeft Skopje een snelwegring. Het snelwegennet wordt opgewaardeerd, met name bestaande snelwegen die worden gerenoveerd, aangezien ze vaak vluchtstroken missen. Het onderliggend wegennet bestaat uit een paar grote wegen, maar door het bergachtige karakter van het land en de lage bevolkingsdichtheid is het wegennet niet dicht.

De kwaliteit van de wegen kunnen sterk verschillen, de hoofdwegen zijn vaak redelijk goed uitgebouwd met smalle vluchtstroken en vaak als driestrooksweg, maar de kwaliteit van het wegdek wisselt van weg tot weg, alhoewel de hoofdwegen wel een redelijk wegdek hebben. Het wegennet van Noord-Macedonië is van oudsher een stuk beter ontwikkeld dan dat van buurland Albanië.

Druk is het wegennet niet, de meeste wegen verwerken niet meer dan 2.000 voertuigen per dag. Rondom het Meer van Ohrid kan het wel drukker zijn door toeristenverkeer. Wegbeveiliging zoals geleiderails komen vrij veel voor in bergachtige gebieden, ook langs lokale wegen. Markering varieert van versleten in steden tot zeer duidelijk op hoofdwegen. Voor enkele snelwegen moet tol betaald worden, dit wordt aangekondigd met borden in het Macedonisch, Albanees, Engels, Frans en Duits. De kantmarkeringen zijn vaak geel, een relatieve uitzondering in Europa. Niet alle autosnelwegen hebben al vluchtstroken. In de steden kan spoorvorming voorkomen, maar wegen vol met gaten zijn op de hoofdwegen een uitzondering.

Op 8 maart 2023 werd een contract getekend om voor € 1,3 miljard 110 kilometer autosnelweg aan te leggen. Dit was veruit het grootste wegencontract ooit in Noord-Macedonië, en omvatte de voltooiing van de A2 tussen Tetovo en de Albanese grens als autosnelweg en de upgrade van de A3 tussen Bitola en Prilep tot autosnelweg.[9]

Autosnelwegen en hoofdwegen in Noord-Macedonië


Wegbeheer

De nationale wegbeheerder is Јавно претпријатие за државни патишта (Public Enterprise for State Roads).[10] Dit werd in 2008 opgericht en is een agentschap van het ministerie van transport en communicatie (Министерство за Транспорт и Врски).[11]

Europese wegen

Europese wegen in Noord-Macedonië

E65E75E852E871


Tolwegen

Op autosnelwegen (avtopat) in Noord-Macedonië wordt tol geheven. Dit is een open tolsysteem waarbij men af en toe tolpoorten passeert. Deze tolpoorten zijn niet zo groot uitgevoerd als bijvoorbeeld in Frankrijk of Italië, maar zijn vanwege de lage verkeersintensiteiten ook niet nodig. Men kan enkel contant en met credit cards betalen.[12][13] In 2011 zijn de tolwegen geprivatiseerd met een concessionaire, in plaats van de wegbeheerder van de Macedonische overheid. Tol kan alleen in Macedonische denars (MKD) worden betaald. Voor 25 september 2012 accepteerde men tijdelijk euro's. Vanwege de omwisselkosten, die de concessionaire maakte, is die service stopgezet. In 2017 is een optioneel elektronisch tolsysteem ingevoerd.[14][15] In 2019 is elektronische tolheffing met een smart card ingevoerd.[16]

Bewegwijzering

De bewegwijzering is op de snelwegen groen met witte letters, op het onderliggend wegennet blauw voor de hoofdwegen en geel voor de lagere wegenklasse. Vrijwel alle borden op de grote wegen zijn tweetalig; Cyrillisch en het Latijnse schrift. Sommige wegwijzers kunnen wel erg oud zijn. Toeristische doelen zijn op bruine borden. Langs de snelwegen staan vaak vorkborden, maar portalen zijn zeldzaam, meestal worden ze aan het viaduct van de kruisende weg opgehangen. Afstandsborden zijn langs snelwegen gebruikelijk en zijn zowel in het Cyrillisch als Latijnse schrift. Rondom Skopje is de bewegwijzering om onduidelijke redenen ook in het Frans uitgevoerd, de rondweg van Skopje heet "Transit" en "Périphérique". Stapelborden komen ook voor rond Skopje. De wegnummers worden met het Griekse snelwegschildje aangegeven, dat weer op zijn beurt op de Duitse Autobahn-schildjes zijn gebaseerd. De bewegwijzering in steden is redelijk en is regelmatig geïntegreerd met verkeerslichten.

Verkeersborden wijken af van wat men meestal in Europa ziet; in plaats van een witte achtergrond hebben ze een gele achtergrond. De uitvoering is veelal wel hetzelfde en zijn gelijk aan die in Nederland.

Wegnummering

A-wegen

In 1996 heeft Macedonië de oude Joegoslavische nummering losgelaten en een eigen M-nummering geïmplementeerd. Dit netwerk bestond uit 6 M-wegen die de grootste steden van het land verbonden. In 2010-2011 is het wegennet opnieuw hernummerd[17] en zijn A-nummers ingevoerd, ditmaal uit 4 A-wegen, alhoewel het netwerk in kilometers groter is dan het voormalige M-netwerk. A-nummers kunnen ook aftakkingen hebben. Alle autosnelwegen zijn A-wegen, maar er zijn ook een aantal niet-snelwegen met een A-nummer. De prefix A lijkt dan ook niet expliciet voor avtopat te staan. Administratief gezien hebben deze wegen nog een suffix waaruit de status van de weg blijkt.[18] De wet van de wegcategorisering dateert van 2010, maar de definitieve wegnummering zelf is in 2011 geïntroduceerd.[19]

  • Aa Snelweg (Автопат)
  • Аб Expressweg (Брз пат)
  • Ам Magistrale weg (магистрален пат)
  • Ан Niet-gebouwde weg (неизграден пат)

Regionale wegen

Zie Regionalniot pat.

De regionale wegen hebben een complex wegnummersysteem met 4- en 5-cijferige nummers. Er zijn regionale wegen van de eerste en tweede categorie, waarbij het wegnummer is gebaseerd op die klasse en de kruisende wegen.[20]

Verkeersveiligheid

jaar verkeersdoden
2017 155
2018 133
2019 132
2020 125
2021 116

Maximumsnelheden

wegtype Vmax

De maximumsnelheid is 50 km/uur binnen de bebouwde kom en 90 km/uur daarbuiten. Op autowegen geldt 110 km/uur, op autosnelwegen geldt 130 km/uur.[21]

Oorspronkelijk golden in Macedonië andere maximumsnelheden, namelijk 60 km/h in de bebouwde kom, wat een gebruikelijke maximumsnelheid binnen de bebouwde kom was door heel Oost-Europa, 80 km/h buiten de bebouwde kom, 100 km/h op autowegen en 120 km/h op autosnelwegen. Circa 2008 is de maximumsnelheid op deze wegtypen met 10 km/h verhoogd maar binnen de bebouwde kom met 10 km/h verlaagd. Men moet dag en nacht dimlicht voeren.

Referenties

  1. stand 31-12-2023
  2. Macedonia’s Parliament Backs 'Name' Agreement with Greece | balkaninsight.com
  3. Macedonian MPs Pass Amendments to Change Country’s Name | balkaninsight.com
  4. Macedonia and Greece: Vote settles 27-year name dispute | bbc.com
  5. FYROM is officially renamed North Macedonia | ekathimerini.com
  6. www.stat.gov.mk
  7. ROAD NETWORK | roads.org.mk
  8. Statistical Yearbook of Republic of North Macedonia, 2022
  9. Ковачевски: Со договорот за изградба на коридорите 8 и 10 д, добиваме нови 110 километри современ автопат | vlada.mk
  10. roads.org.mk
  11. mtc.gov.mk
  12. toll Macedonia op dalnicni-znamky.com
  13. Ценовник по делници | makedonijapat.com.mk
  14. Нема веќе плаќање патарина во евра | dnevnik.com.mk
  15. New electronic toll collection station being built in Romanovce | mia.mk
  16. Maqedoni, filloi pagesa elektronike në autostrada (Video) | telegrafi.com
  17. ОДЛУКА ЗА КАТЕГОРИЗАЦИЈА НА ДРЖАВНИТЕ ПАТИШТА | Службен весник на Република Македонија 30.09.2011
  18. Уредба за критериуми за категоризација | Roads.org.mk
  19. Исправка на Одлуката за категоризација на државните патишта („Службен весник на РМ“ бр.150/2011)
  20. Уредба за утврдување на критериуми за категоризација на јавните патишта и нивните ознаки, Службен весник на РМ број 13 од 01.02.2010 година
  21. ЗАКОН ЗА БЕЗБЕДНОСТ НА СООБРАЌАЈОТ НА ПАТИШТАТА - wet op verkeersveiligheid, artikels 35 & 36
Wegen van Europa

AlbaniëAndorraArmeniëAzerbeidzjanBelarusBelgiëBosnië-HerzegovinaBulgarijeCyprusDenemarkenDuitslandEstlandFinlandFrankrijkGeorgiëGriekenlandHongarijeIerlandIJslandItaliëKazachstanKosovoKroatiëLetlandLiechtensteinLitouwenLuxemburgNoord-MacedoniëMaltaMoldaviëMonacoMontenegroNederlandNoorwegenOekraïneOostenrijkPolenPortugalRoemeniëRuslandSan MarinoServiëSloveniëSlowakijeSpanjeTsjechiëTurkijeVaticaanstadVerenigd KoninkrijkZwedenZwitserland

in cursief landen die deels in Europa liggen of met Europa geassocieerd worden