Masterplan N201+

Een van de grootste provinciale wegenprojecten in Nederland van de laatste decennia betreft het project Masterplan N201+. Dit betrof een omvangrijk project bestaande uit verschillende deelprojecten in de regio rond Schiphol die zijn uitgevoerd in de periode 2007 tot en met 2014.

Initiële doel van het Masterplan N201+ was doorgaand verkeer uit de kernen van de plaatsen Aalsmeer en Uithoorn te halen door een nieuwe N201 om deze plaatsen heen te leggen, onder meer via de uiteindelijk aangelegde Waterwolftunnel en het Amstel Aquaduct. Het project was echter veel groter dan dat en omvatte bijvoorbeeld ook een geheel nieuw afrittencomplex voor de aansluiting Hoofddorp van de A4, inclusief de aanleg van parallelbanen en de aanleg van een aansluiting Hoofddorp-Zuid. Ook een upgrade van de (huidige) N232 aan de oostkant van Schiphol maakte onderdeel uit van het project, inclusief de nieuwe Bosrandbrug en een nieuw aangelegde fly-over voor verkeer richting de A9.

Geschiedenis en Planvorming

De N201 is een wegverbinding die tussen Hilversum en Zandvoort loopt in de provincies Noord-Holland en Utrecht. Een groot deel van deze weg is aangelegd in de jaren dertig van de vorige eeuw, inclusief de Aalsmeerderbrug bij Aalsmeer en de Cruquiusbrug bij Heemstede. Zoals gebruikelijk in die tijd liep de weg dwars door dorpskernen, zoals in Aalsmeer en Uithoorn.

In de decennia na de Tweede Wereldoorlog is de N201 met name tussen Uithoorn en Heemstede verbreed. Mede door de groei van Schiphol en de Bloemenveiling van Aalsmeer, die tussen Aalsmeer en Uithoorn gelegen is, is de hoeveelheid (vracht)verkeer op deze corridor steeds verder toegenomen. Dit leidde tot veel congestie en andere verkeersoverlast in onder meer Aalsmeer en Uithoorn. Brugopeningen van de Aalsmeerderbrug en de Irenebrug (bij Uithoorn) versterkten dit nog verder.

Al in de jaren zestig en zeventig waren in de regio gedachtes om de N201 uit de dorpskernen van Aalsmeer en Uithoorn weg te halen. Plannen voor een A80 ten noorden van beide plaatsen werden echter nooit geconcretiseerd.

Enkele decennia later werden de plannen echter steeds concreter. Gaandeweg werd echter ook duidelijk dat men er met alleen een omlegging bij Aalsmeer en Uithoorn niet zou zijn. Ook bijvoorbeeld bij de afrit Hoofddorp van de A4 was verbetering wenselijk, omdat het zowel in de ochtend- als avondspits muurvast stond. Het wegvak tussen de A4 en Hoofddorp behoorde met meer dan 65 duizend motorvoertuigen per dag tot de drukste provinciale wegen van Nederland.

Na een PPS-Haalbaarheidsstudie in 2000 hebben de betrokken overheden op 7 mei 2001 een bestuursovereenkomst afgesloten met als doel: “de op het project N201-plus betrekking hebbende delen van de IGGV (Inter-Gemeentelijke Gebieds-Visie) in concrete acties te vertalen om te komen tot de realisatie van het project N201-plus door middel van een, bij voorkeur publiek-private samenwerking, of een daaraan – qua financieel resultaat en slagvaardigheid – gelijkwaardige samenwerkingsstructuur”.

Uiteindelijk stemden op 3 januari 2003 de Provinciale Staten van Noord-Holland in met de voordracht over het Regioakkoord N201, waarmee afspraken die gemaakt zijn over de uitvoering van het Masterplan N201 zijn vastgelegd. In dit Regioakkoord staat onder meer opgenomen:

“De Stuurgroep N201+ legt met dit Regioakkoord het resultaat vast van het werk, dat het afgelopen jaar onder de werking van deze Bestuursovereenkomst is verricht. Het biedt de gelegenheid om een einde te maken aan een meer dan 40-jaar durende discussie. Aanpak van de weg betekent concreet bijdragen aan een substantiële verbetering van de kwaliteit van onze leefomgeving. Allerlei opties zijn onderzocht, marginale aanpassingen bieden geen oplossing. Voor het eerst in 40 jaar zitten de bestuurders van de publieke partijen op één lijn. De gemeente Amstelveen kan zich als enige niet in het Regioakkoord vinden, tot teleurstelling van de overige partijen. Wij zijn ervan overtuigd dat nu niets doen, de besluitvorming over de N201 wederom enkele jaren naar achteren zal schuiven. Niets doen is geen keuze meer.”

Hoewel het Rijk bereid was een bijdrage van 170 miljoen euro te verstrekken, was dit flink minder dan de 315 miljoen euro waarop werd gehoopt. Hierop is gezocht naar een versoberingen in het ontwerp van de plannen en een vergroting van de bijdragen van andere partijen. Op 14 september 2004 hebben de Provinciale Staten van Noord-Holland ingestemd met het ontwerp en financiële dekking van het Masterplan N201 en opdracht gegeven om het project uit te voeren.

Ten tijde van het afsluiten van het Regioakkoord bestond de verwachting dat het Masterplan N201+ in 2010 uitgevoerd zou zijn. Het project is uiteindelijk uitgevoerd in de periode 2007 tot en met 2014 en heeft uiteindelijk in totaal 650 miljoen euro gekost.. Het Rijk heeft hiervan een bijdrage geleverd van € 178 miljoen euro, de provincie Noord-Holland € 165 miljoen, de stadsregio Amsterdam € 116 miljoen en de gemeente Haarlemmermeer € 55 miljoen. Ook andere gemeentes, de provincie Utrecht, Schiphol en de Bloemenveiling hebben bijdrages geleverd.

Deelprojecten

Binnen het Masterplan N201+ kunnen verschillende deelprojecten worden onderscheiden. Al deze deelprojecten hadden een zodanige omvang dat ze ieder feitelijk als gewoon project zouden kunnen worden beschouwd.

Deelproject	Openstelling
Verbreding Kruisweg naar 2x3 rijstroken	2011
Omlegging om Uithoorn en Aalsmeer	2012 - 2014
Verbreding van de Fokkerweg naar 2x2 rijstroken	2013
Omlegging bij Schiphol Rijk	2013
Aansluitingen A4	2013
Aansluiting A9	2013
Omlegging Amstelhoek	2014

Verbreding Kruisweg

De verbreding van de (toenmalige) N201, ter plaatse ook wel Kruisweg genoemd, tussen de aansluiting Hoofddorp op de A4 en de Aalsmeerderbrug bij Aalsmeer van 2x2 naar 2x3 rijstroken is het eerste onderdeel van het Masterplan N201+ dat is gerealiseerd.

Onderdeel van dit deelproject is ook de afsluiting van de kruising met de Aalsmeerderweg bij Rozenburg en de realisatie van een fietsbrug om fietsers en voetgangers de mogelijkheid te blijven geven om de Kruisweg over te blijven steken. Verder is op de aansluiting met de Fokkerweg een zuidelijke tak bijgebouwd voor het verkeer dat voorheen over de Aalsmeerderweg reed.

Aanleiding om de Kruisweg te verbreden was de grote hoeveelheid verkeer met congestie tot gevolg. In 2012 reden op dit wegvak ongeveer 54.000 motorvoertuigen per werkdag.

De initiële bedoeling was werkzaamheden om de weg ter plaatse te verbreden vanaf eind 2003 uit te voeren. Uiteindelijk heeft dit enkele jaren vertraging plaatsgevonden en heeft de uitvoering pas tussen 2009 en 2011 plaatsgevonden. Op 1 juni 2011 is ter hoogte van de Aalsmeerderweg de drie rijstroken richting het oosten opengesteld, samen met de nieuwe fietsbrug, waarna op 26 september 2011 de derde rijstrook richting het westen is opengesteld. De werkzaamheden zijn uitgevoerd door aannemer Dura Vermeer.

Na de omlegging van de N201 rond 2013 is dit wegvak omgenummerd naar N196 en is de hoeveelheid verkeer substantieel afgenomen tot ongeveer 18.000 motorvoertuigen per werkdag. Feitelijk is de verbreding van dit stuk weg daarom maar een jaar of twee zinvol gebleken.

Omlegging Aalsmeer – Uithoorn

De verlegde N201 ter hoogte van de Waterwolftunnel.

Het deelproject Omlegging Aalsmeer - Uithoorn omvatte de aanleg van een 2x2-stroomweg met deels ongelijkvloerse en deel gelijkvloerse aansluitingen vrijwel over het tracé van de ooit geplande A80, ten noorden van Aalsmeer en Uithoorn. Belangrijkste onderdeel van het deelproject is de Waterwolftunnel, een lange tunnel onder de Ringvaart Haarlemmermeer door, inclusief de uitwatering. Verder is de aansluiting met de N231 uitgevoerd met een fly-over vanuit het zuiden naar het westen en een volledig ongelijkvloerse aansluiting met de N521, de Zijdelweg.

Op 1 oktober 2012 is het eerste gedeelte van dit deelproject opengegaan, tussen de N231 en de Amsterdamseweg in Uithoorn. Op 22 april 2013 openden de Waterwolftunnel en aansluitende wegvakken. De aansluiting met de N521 en Zijdelweg is op 31 maart 2014 opengesteld voor verkeer van/naar westelijke richting. De volledige aansluiting is op 16 mei 2014 geopend.

Na de openstelling van het nieuwe weggedeelte is een groot deel van de 'oude' N201 dat door Aalsmeer en Uithoorn liep omgenummerd naar N196 waarna in de jaren erna het grootste deel van deze voormalige N201 is aangepast naar wegen voor lokaal verkeer.

Verbreding Fokkerweg (N232)

De Fokkerweg die langs de oostkant van Schiphol loopt is in de periode 2010 tot 2011 tussen Oude Meer en het bedrijventerrein Anthony Fokker Business Park verbreed van 1x2 naar 2x2 rijstroken. Tevens is een parallelweg aangelegd ter ontsluiting van de bedrijven aan de oostkant van de Fokkerweg.

Nadat de werkzaamheden zijn afgerond heeft dit wegvak het wegnummer N232 gekregen in het verlengde van de N232 dat langs Schiphol-Noord liep.

Omlegging Schiphol-Rijk

De omlegging Schiphol-Rijk betreft de aanleg van een nieuw wegvak van de N201 tussen de aansluiting Hoofddorp met de A4 en de Waterwolftunnel, op de grens tussen de gemeentes Haarlemmermeer en Aalsmeer. Vanwege de ligging van Schiphol heeft dit wegvak uiteindelijk een s-vormige loop gekregen.

Er is lang discussie geweest over de plaats waar de omlegging Schiphol-Rijk precies zou moeten komen te lopen. Feitelijk was sprake van twee varianten: (1) een weg op een lang viaduct boven de Fokkerweg of (2) de Boerenlandvariant, enkele honderden meters ten westen van de Fokkerweg. De plaats van deze laatste variant was eigenlijk gereserveerd voor een eventuele tweede Kaagbaan van Schiphol.

Mede vanwege de lagere kosten (39 miljoen versus 52 miljoen euro) en de uitdrukkelijke wens van de gemeente Haarlemmermeer is uiteindelijk besloten voor de Boerenlandvariant te kiezen, hoewel de kans bestond dat wanneer de tweede Kaagbaan alsnog zou worden aangelegd, de N201 verplaatst zou moet worden. Hierover is tussen de verschillende partijen op 27 augustus 2009 een convenant afgesloten.

Tegen de aanleg van de Boerenlandvariant is veel weerstand gekomen van een aantal grondeigenaren. Op een laat moment is een schikking getroffen en is het betreffende wegvak als één van de laatste onderdelen van Masterplan N201+ aangelegd. Mede om tijd te winnen (en niet te hoeven wachten tot grond ingeklonken zou zijn) is besloten een deel van het wegvak op een palenmatras aan te leggen. De aanleg van dit gedeelte heeft in ongeveer vier maanden plaatsgevonden. Uiteindelijk is de omlegging Schiphol-Rijk in fases opengegaan. Het noordelijke deel, van de Koolhovenlaan tot aan de aansluiting met de N232 werd op 9 april 2013 geopend met een 2-0-systeem vanwege werkzaamheden, waarna op 22 april 2013 hetzelfde wegvak volledig is geopend vanwege de opening van de Waterwolftunnel. Het resterende deel is op 15 december 2013 opengegaan voor verkeer. In 2023 is de ruimtereservering voor de tweede Kaagbaan vervallen waardoor het risico dat de omgelegde N201 verplaatst zou moeten worden van tafel is.

De omlegging Schiphol-Rijk heeft twee rijbanen met ieder twee rijstroken. Verder liggen op dit wegvak drie aansluitingen. Een halve ongelijkvloerse kruising bij Schiphol Logistics Park, nabij Rijsenhout, een groot uitgevoerd kruispunt (met onder meer drie rechtdoorstroken op de N201) bij de Koolhovenlaan en een kruispunt bij de aansluiting met de N232 nabij de Waterwolftunnel. De oude N201, die is omgenummerd naar N196, wordt ongelijkvloers en zonder aansluiting gekruist.

Aansluitingen A4

De omgelegde N201 bij de nieuwe aansluiting Hoofddorp.

De ‘oude’ aansluiting Hoofddorp van de A4 was een halfklaverbladaansluiting die direct aansloot op de voormalige N201.

Als onderdeel van het Masterplan N201+ is deze oorspronkelijke aansluiting Hoofddorp opgeheven en is iets ten zuiden hiervan een nieuwe aansluiting aangelegd. Deze aansluiting is aangelegd als een zogenoemde Parclo, een type aansluiting die in Nederland weinig wordt toegepast. Deze aansluiting is ruim opgezet, inclusief kruisingen met de ‘oude’ N201 en met de lokale Taurusavenue. Mede doordat door de aansluiting heen een vrijliggende busbaan loopt hebben een aantal verbindingsbogen een VRI om conflicten met busverkeer te vermijden. Aannemer voor dit deelproject was MNO Vervat, een bedrijfsonderdeel van Boskalis Nederland.

Bedoeling was om de werkzaamheden in 2010 te starten zodat deze medio 2012 afgerond zouden kunnen zijn. Doordat verschillende grondeigenaren hun grond niet wilden verkopen, heeft de aanleg vertraging opgelopen. Tijdens de aanleg is de vertraging verder opgelopen, onder meer door technische aanpassingen in het ontwerp en vertraging bij de verlegging van een gastransportleiding.

De nieuwe aansluiting Hoofddorp is voor verkeer gefaseerd in gebruik genomen. Een deel van de aansluiting is op 16 september 2013 geopend waardoor de curieuze situatie ontstond dat voor bepaalde verkeersrelaties nog de oude op- en/of afritten gebruikt moesten worden en voor andere relaties de nieuwe. Op 15 december 2013 zijn de overige delen voor verkeer geopend

Naast de nieuwe aansluiting Hoofddorp is een kilometer zuidelijker de aansluiting Hoofddorp-Zuid gebouwd, die via een 2x2 rijstroken tellende verbindingsweg aantakt op de Bennebroekerweg. Deze aansluiting is eveneens op 15 december 2013 voor verkeer geopend.

Als deelproject is een parallelbaansysteem langs de A4 tussen de aansluiting Hoofddorp en Hoofddorp-Zuid aangelegd. De parallelbanen hebben in elke richting 2 rijstroken en een doorlopende weefstrook en beginnen of eindigen direct ten noorden van het brugrestaurant. De parallelbanen zijn, hoewel deze de status van autosnelweg hebben, de eerste tien jaar in eigendom en beheer bij de Provincie Noord-Holland. De westelijke parallelbaan is, tijdelijk met één rijstrook, op 16 september 2013 in gebruik genomen, de oostelijke op 7 oktober 2013.

Tenslotte is als onderdeel van het deelproject ter hoogte van de Geniedijk tussen de aansluitingen Hoofddorp en Hoofddorp-Zuid over de A4 een nieuwe 300 meter lange fietsbrug gelegd. De brug is ontworpen door Verburg Hoogendijk Architekten en gemaakt van Cortenstaal dat destijds voor het eerst met goedkeuring van Rijkswaterstaat is toegepast. Dit staal gebruikt het roest als een beschermingslaag en is daarmee onderhoudsvriendelijk en sluit aan bij de uitstraling van de Stelling van Amsterdam waar de Geniedijk een onderdeel van uit maakt. De brugdelen zijn in de nachten van 2 op 3 oktober en 3 op 4 oktober 2012 binnen 10 minuten geplaatst om kosten en overlast voor het verkeer te beperken. De brug is op 18 mei 2013 opengesteld. Op 10 mei 2014 heeft de fietsbrug de naam Kick Pruijs-brug gekregen.

Aansluiting A9

De nieuw Bosrandbrug met links het fly-over in de N232.

Het deelproject Aansluiting A9 betreft de verbreding naar 2x3-rijstroken van de Fokkerweg (N232) tussen de N231 en de aansluiting met de A9. De kruising met de Bosrandweg is richting het noorden voorzien van een dubbelstrooks eenrichting-fly-over. Deze fly over kent buiten de twee landhoofden tien steunpunten.

Verder is een rotonde nabij de Schipholdraaibrug omgebouwd tot een T-kruispunt met verkeerslichten. De Schipholdraaibrug is voor gemotoriseerd verkeer omgebouwd in een eenrichtingsweg en aangesloten op een nieuw aangelegde oprit op de A9 richting het oosten, zodat een vrije doorstroming is ontstaan voor verkeer vanuit de Fokkerweg naar de A9-oost.

De werkzaamheden voor het deelproject Aansluiting A9 zijn in de zomer van 2009 begonnen en uitgevoerd door aannemer Dura Vermeer. De eerste betonstort voor de fly-over nabij de aansluiting met de N231 heeft op 19 april 2012 plaatsgevonden. De aanleg van de fly over heeft in het najaar van 2012 enkele maanden vertraging opgelopen, onder meer door problemen met een drager van de fly-over, er meer kabels in de weg lagen en omdat er oude funderingen in de grond werden gevonden.

Hoewel het in eerste instantie geen onderdeel uitmaakte van het Masterplan N201+ is in dezelfde periode de nabij het deelproject Aansluiting A9 gelegen Bosrandbrug aan het begin van de N231 vervangen. De nieuwe brug is voor voet- en fietsverkeer op 16 november 2012 geopend, voor het autoverkeer is de Bosrandbrug open gegaan op 22 april 2013, gelijktijdig met de Waterwolftunnel. Op 15 mei 2013 was de officiële opening met genodigden.

Nadat de nieuwe Bosrandbrug is opengesteld is men begonnen met het ombouwen van de Schipholdraaibrug en de toeleidende wegen naar de nieuwe situatie dat verkeer op de Schipholdraaibrug alleen nog naar het oosten zou kunnen gaan. In de periode van 13 juni tot en met 19 juni 2013 zijn de Schipholdijk en de rotonde bij de Schipholdraaibrug in Schiphol-Oost afgesloten en omgebouwd tot een T-splitsing. Direct na afronding hiervan is ook de fly-over in de richting van deze T-splitsing in gebruik genomen. De nieuwe situatie bij de Schipholdraaibrug (en de invoeger naar de A9) is op 18 juli 2013 in gebruik genomen.

Omlegging Amstelhoek

Het Amstel Aquaduct.

Het deelproject Omlegging Amstelhoek sluit aan de oostkant op het deelproject Omlegging Aalsmeer – Uithoorn. Op dit nieuwe wegvak is een weg van ruim 2800 meter aangelegd met 2x1 rijstroken. Aan het begin van dit wegvak is het 135 meter lange Amstel Aquaduct aangelegd waarmee doorgaand verkeer ongelijkvloers de rivier de Amstel kan kruisen. Aan de andere kant van de rivier loopt het nieuwe weggedeelte ongeveer een kilometer door de provincie Utrecht om na een grote bocht aan te sluiten op de ‘oude’ N201 nabij Amstelhoek.

De werkzaamheden voor de Omlegging Amstelhoek begonnen op 1 februari 2011. De bedoeling was dat de omlegging Amstelhoek eind 2013 voor verkeer open zou gaan. Eind 2013 is echter geconstateerd dat het weggedeelte tussen het aquaduct en de Amsterdamseweg niet aan de gestelde eisen voldeed. Daarnaast bleken er in maart 2014 nog wat technische problemen te zijn bij het aquaduct waardoor de openstelling nog verder vertraagd werd. Uiteindelijk is dit deelproject op 15 mei 2014 door Minister Melanie Schultz van Haegen geopend, een dag later werd het wegvak voor verkeer opengesteld. Met deze opening zijn alle deelprojecten van het Masterplan N201+ afgerond.