Melbourne
Melbourne (mɛlbərn) is de hoofdstad en grootste stad van de staat Victoria in Australië. De stad telt 5.031.000 inwoners en is afhankelijk van de definitie de grootste of één na grootste stad van het land.
Inleiding
Geografie
Melbourne ligt in het centrale zuiden van de staat Victoria, aan de Yarra River die hier in de Port Phillip Bay uitmondt, een onderdeel van de Zuidelijke Oceaan. Melbourne ligt in een vrij vlak gebied, alhoewel er wat beboste heuvels naar het oosten zijn. Het grootste deel van de regio buiten de stad bestaat uit eindeloze weilanden. De stad heeft een gematigd zeeklimaat, met milde winters en warme zomers. Naar het noorden liggen de hete binnenlanden en naar het zuiden de koude oceaan, wat vaak hevige onweersbuien veroorzaakt. Sneeuwval is echter zeer zeldzaam. De gemiddelde maximumtemperatuur varieert van 14 °C in juli tot 26 °C in februari. Het vriest zelden in Melbourne, de laagst gemeten temperatuur is -2,8 °C. In de zomer kent Melbourne incidentele hitte, de hoogst gemeten temperatuur is 46,4 °C, meer dan 20 °C hoger dan normaal.
De stad heeft een centrum aan de Yarra River, iets landinwaarts gelegen van de Port Phillip Bay. Ten westen ervan ligt het havengebied met zware industrie. De agglomeratie is gelijkmatig in alle richtingen gegroeid, en meet tegenwoordig 50 bij 50 kilometer, behalve langs de Port Phillip Bay, die een natuurlijke begrenzing vormt. Er liggen weinig andere grote steden in de regio. De belangrijkste nabijgelegen stad is Geelong. De woonwijken zijn omvangrijk en bestaan vrijwel uitsluitend uit vrijstaande woningen. Bedrijventerreinen vindt men voornamelijk langs de randen van de stad, in het westen, noorden en zuidoosten. Sprake van subcentra is er echter niet, het centrum van Melbourne domineert. De luchthaven van Melbourne ligt in het noordwesten van de stad, op circa 18 kilometer van het centrum. De stad heeft bijna onbeperkte ruimte om te groeien, de Port Phillip Bay en de beboste heuvels in het noordoosten vormen de enige natuurlijke begrenzingen.
Geschiedenis
Melbourne is een jonge stad, het gebied werd in 1835 voor het eerst verkend door Europeanen. In 1836 werd een dorp gesticht, dat in 1837 Melbourne genaamd werd. In 1851 werd goud gevonden in Victoria, wat een periode van enorme groei voor Melbourne inluidde. De economische groei piekte in 1880 en Melbourne was destijds de rijkste stad ter wereld. De stad was daardoor lange tijd de belangrijkste van Australië. In 1956 werden er de zomerspelen gehouden. Vanaf de jaren 50 nam de suburbanisatie sterk toe, maar vanaf de jaren 70 haalde Sydney de stad in om de belangrijkste van Australië te worden. Tussen 1989 en 1992 volgde er een sterke teruggang van de lokale economie.
Sinds 1997 groeit de stad weer sterk, en was in 2004 de snelstgroeiende stad van Australië. De stad heeft de economische crisis van 2007 tot 2010 het beste doorstaan van alle grote Australische steden. Tussen 1956 en 1991 verdubbelde het inwonertal van 1,5 naar 3 miljoen, verder groeiend naar 4,1 miljoen in 2011 en 5 miljoen in 2022. De verwachting is dat Melbourne weer de grootste stad van Australië zal worden, er zijn twee definities van het stedelijk gebied en op één daarvan werd Melbourne vanaf 2018 weer de grootste stad van Australië.[1]
Wegennet
Melbourne heeft het meest omvangrijke snelwegennet van alle Australische steden, met een bijna volledige ringweg en diverse radiale snelwegen. Het onderliggend wegennet is in een ruim grid gebouwd, met grote hoofdwegen die 1 mijl uit elkaar liggen. De Metropolitan Ring Road en de EastLink vormen samen de ringweg, waarbij er in het noordoosten nog een ontbrekende schakel is. De Princes Freeway, Hume Freeway en de Western Freeway zijn de lange-afstandssnelwegen die uit de stad lopen. Daarnaast is ook de Calder Freeway van belang als doorgaande snelweg tot buiten de agglomeratie. Binnen het stedelijk gebied liggen diverse snelwegen, zoals de Eastern Freeway en de Monash Freeway die het oosten van de stad bedienen, en de West Gate Freeway en de Tullamarine Freeway in het westen en noorden van de stad. Alle radiale snelwegen worden door de CityLink rond het centrum van Melbourne met elkaar verbonden. Naar het noordoosten is het snelwegennet het minst ontwikkeld, maar hier geldt ook dat de stedelijke ontwikkeling hier beperkter is dan in andere delen van Melbourne. Korte snelwegen in het zuidoosten van de agglomeratie zijn de Frankston Freeway, Mornington Peninsula Freeway en de South Gippsland Freeway.
Wat opvalt aan de snelwegen van Melbourne is dat de capaciteit beduidend groter is dan in de meeste andere Australische metropolen, vooral vergeleken met Sydney. 2x3 rijstroken is voor de belangrijkste snelwegen wel het minimum. Er zijn diverse trajecten met 2x4 en 2x5 rijstroken. Snelwegen met 2x2 rijstroken liggen vooral in de periferie van Melbourne en hebben minder doorgaand belang. De Princes Freeway is tussen Melbourne en Geelong doorlopend met 2x3 rijstroken uitgebouwd, één van de weinige interstedelijke snelwegen in Australië waar dit het geval is. Anders dan andere Australische metropolen heeft Melbourne relatief weinig snelwegtunnels. De belangrijkste tunnel is de Domain Tunnel in de CityLink. Andere tunnels zijn korter. Er is één grote brug, die in de West Gate Freeway gelegen is. Her en der zijn kleine dalviaducten, voornamelijk langs de rand van Melbourne in de Metropolitan Ring Road en de Western Freeway.
Geschiedenis
De bouw van de snelwegen in Melbourne begon in de jaren 60. De aanleg van de Monash Freeway begon begin jaren 60, en midden jaren 60 werden de eerste delen opengesteld. De snelwegenbouw werd geaccelereerd in het "1969 Melbourne Transportation Plan",[2] dat onder andere voorzag in de bouw van een groot aantal autosnelwegen. Dit plan voorzag een snelwegennet van 510 kilometer in en rond Melbourne. Niet alle verbindingen zijn gebouwd, en sommige zijn pas decennia later gerealiseerd, zoals de EastLink en de CityLink. Al in 1973 werden de meeste snelwegplannen rond het centrum van Melbourne afgeblazen, en de meeste vrijgehouden corridors werden in 1976 verkocht aan ontwikkelaars, wat later problemen gaf, want het niet bouwen van deze snelwegen stopte de ontwikkeling van het stedelijk gebied en de bijbehorende mobiliteit niet. De CityLink is later in en rond het centrum aangelegd als tolweg. De meeste snelwegen in Melbourne zijn begin jaren 70 aangelegd, met een tweede golf van snelwegprojecten vanaf midden jaren 90. Ook werden veel snelwegen verbreed naar 2x3 tot 2x5 rijstroken.
Toekomst
Aangezien het snelwegennet van Melbourne zeer behoorlijk ontwikkeld is, is de noodzaak voor uitbreiding minder groot dan in andere Australische steden. Een belangrijke ontbrekende schakel is het noordoostelijk deel van de Metropolitan Ring Road, ook wel de North East Link genoemd. Afhankelijk van het gekozen tracé ontbreekt hier 10 tot 18 kilometer van de ringweg, wat door een gevoelig gebied loopt met wat heuvels, natuurgebied en riviertjes. In 2017 werd aangekondigd dat deze ontbrekende schakel voor A$ 16,5 miljard aangelegd zou gaan worden.[3]
Een andere ontbrekende schakel is de aansluiting van de Eastern Freeway op de CityLink, hier ontbreekt circa 4,5 kilometer snelweg. De bouw hiervan zal ondergronds plaatsvinden, omdat de vrijgehouden corridor in 1976 verkocht is aan ontwikkelaars. Het project was gepland om in 2014 te starten, maar de nieuwe premier Daniel Andrews van Victoria annuleerde de contracten, wat de belastingbetaler $ 1,1 miljard kostte. Vervolgens bleken zijn eigen adviseurs het project als één van de belangrijkste in Victoria aan te duiden.[4]
Verkeersintensiteiten
Melbourne heeft niet extreem hoge verkeersintensiteiten omdat de stad erg uitgespreid is en een voor Australische begrippen redelijk omvangrijk snelwegennet heeft, waardoor verkeer minder op één verbinding gebundeld wordt zoals in andere Australische steden. Een groot deel van de snelwegen binnen het stedelijk gebied tellen tussen 100.000 en 150.000 voertuigen per dag, met enkele pieken tot circa 175.000 voertuigen per dag. Van de tolwegen CityLink en EastLink zijn geen verkeersgegevens bekend.