N-I (Spanje)
N-I | |||
Begin | Madrid | ||
Einde | San Sebastián | ||
Lengte | 475 km | ||
|
De N-I, sinds 2015 formeel de N-1,[1] is een carretera nacional in Spanje. De weg vormt een verbinding van Madrid naar San Sebastián, maar is grotendeels vervangen door snelwegen. Nog twee delen van de oorspronkelijke N-I bestaan nog, rond Aranda de Duero en van Burgos naar Miranda de Ebro. De oorspronkelijke lengte was 475 kilometer.
Routebeschrijving
Tussen Madrid en Burgos is de N-I vervangen door de A-1. Delen van de oorspronkelijke route bestaan nog wel, met name bij de plaatsen ten noorden van Madrid. In de meeste gevallen is de weg omgenummerd, alleen rond Aranda de Duero bestaat de N-I nog over ruim 15 kilometer. De N-I loopt hier over de oorspronkelijke bypass van Aranda de Duero.
Een tweede deel van de route bestaat nog tussen Burgos en Miranda de Ebro. Dit deel is ruim 90 kilometer lang, en de autosnelweg AP-1 verloopt er parallel aan. Tussen Burgos en Miranda de Ebro liggen alleen wat kleine plaatsjes op de route. De N-I verloopt overwegend door vlak terrein, behalve bij Pancorbo, waar de weg door een kloof loopt. Bij Miranda de Ebro ligt een noordelijke rondweg. Ter hoogte van Armiñón gaat de N-I over in de A-1.
Geschiedenis
Voorgeschiedenis & Plan REDIA
De N-I was als één van de radiale wegen van Madrid één van de belangrijkste wegen van Spanje. Onder het Plan de Modernización de carreteras van 1950 is de weg al puntsgewijs gemoderniseerd tussen Madrid en Irún. In de periode 1949-1958 is de N-I tussen San Sebastián en Errenteria al van 2 naar 4 rijstroken verbreed.[2] Een grotere upgrade van de N-I volgde eind jaren '60 als onderdeel van het Plan REDIA, waarbij de weg met name tussen Madrid en Burgos werd verbreed naar een rijbaan van 12 meter breed en al enkele omleggingen bij kleine plaatsen werden gerealiseerd. Dit was één van de hoogste prioriteiten uit het Plan REDIA en was in 1969 al voltooid.
Onder het Plan REDIA zijn er tussen Madrid en Burgos omleggingen bij Oquillas en Bahabón de Esgueva aangelegd, evenals enkele tracéverleggingen tussen de dorpen om de ontwerpstandaarden van de weg te verbeteren. Op hellingen werd een kruipstrook aangelegd. Bij Madrid en Burgos had de N-I al deels 4 rijstroken, echter gedeeltelijk nog zonder fysieke rijbaanscheiding. De weg had duidelijk zijn smalste en meest bochtige profiel in de provincie Gipuzkoa, met name over de bergpas Etxegarate. Hier is de weg veelal op een profiel van 9 meter breed aangelegd, met vluchtstroken van 1 meter breed in plaats van 2,5 meter zoals gebruikelijk was in het Plan REDIA. Bij San Sebastián had de weg ook gedeeltelijk 4 rijstroken zonder rijbaanscheiding.
De werkzaamheden aan de N-I uit het Plan REDIA hebben uiteindelijk 1980 miljoen peseta's gekost.[3]
Latere aanpassingen
Niet onder het Plan REDIA vielen de delen in de provincies Álava en Navarra, aangezien deze delen in het beheer waren van de provinciebesturen. De delen van de N-I in deze provincies werd wat later aangepakt.
Ook geen onderdeel van het Plan REDIA was de ongelijkvloerse bypass van Aranda de Duero, die pas later is aangelegd, vermoedelijk in de jaren '70. Dit was tot die tijd de grootste bebouwde kom tussen Madrid en Burgos. Tot de bouw van de A-1 hadden ook Lerma en Sarracín geen bypass.
Eén van de grootste knelpunten op de route was de stad Vitoria-Gasteiz, hier moest het verkeer door het historische centrum. In 1968 begon de bouw van een stadsring, die in de jaren daarna werd geopend. Op 15 april 1972 opende een 2 kilometer lang viaduct met 2 rijstroken in het oosten van de stad.[4] Dit viaduct is begin jaren 2000 vervangen door een verdiepte ligging met 4 rijstroken. In de jaren '90 opende de autovía rond Vitoria-Gasteiz, waarna de oude delen van de N-I bij deze stad zijn omgenummerd tot de N-102 en N-104.
In het begin van de jaren '70 werd de N-I tussen Miranda de Ebro en Vitoria-Gasteiz naar 2x2 rijstroken verbreed. Wanneer dit exact is geopend is niet bekend, de weg werd in 1974 al genoemd als 'autovía'.[5] Dit was geen autovía zoals men dat tegenwoordig kent, er was eenvoudigweg een tweede rijbaan naast gelegd en de oude rijbaan werd een éénrichtingsweg. Dit is al aangelegd voordat de AP-1 gebouwd werd. De weg had indertijd al ongelijkvloerse aansluitingen, maar ook een groot aantal erfaansluitingen en landbouwgebieden die direct op de weg ontsloten werden. Het meest moderne deel was indertijd tussen Nanclares de la Oca en Vitoria. De N-I verliep via wat nu de N-102 is naar de stad Vitoria.
Tussen 1978 en 1984 is de AP-1 tussen Burgos en Miranda de Ebro opengesteld als tolweg. Dit was het eerste langere deel van de N-I dat vervangen werd door een nieuwe snelweg. Sinds 2018 is zwaar vrachtverkeer verboden op dit deel van de N-I,[6] en werd de AP-1 tolvrij, zodat doorgaand verkeer geen tol meer hoeft te vermijden via de N-I.
Vanaf de jaren '80 is de N-I vervangen door de A-1 tussen Madrid en San Sebastián. Het deel tussen Madrid en Burgos kon daarbij eenvoudig verdubbeld worden door een tweede rijbaan naast de oude weg te leggen, wat met de bouw van ongelijkvloerse aansluitingen leidde tot een autovía van de eerste generatie. Het nummer N-I werd nog gebruikt voor alle autovía-delen tot de grote hernummering van 2003, een uitzondering was echter de provincie Gipuzkoa in Baskenland, die geen hernummering heeft doorgevoerd, de autovía is daar nog steeds als de N-I bewegwijzerd. In het zuiden van Burgos is de N-I omgenummerd tot de BU-11.
Recentere aanpassingen
In 2010 is het wegennet rond San Sebastián hernummerd. De N-I is toen ingekort tot de Lasarte-Oria, het deel van San Sebastián tot Irun is sindsdien als de GI-636 genummerd, en het deel tussen Lasarte-Oria en San Sebastián is als de GI-212 genummerd. De hernummering vond plaats in verband met de openstelling van de nieuwe AP-8 rond San Sebastián, waardoor diverse wegen rond de stad zijn hernummerd.
Op 5 december 2013 opende een ongelijkvloerse rondweg van Santa María Ribarredonda (tussen Burgos en Miranda de Ebro). De 4,2 kilometer lange enkelbaans rondweg kostte € 12,4 miljoen.[7] In 2021 zijn nieuwe ongelijkvloerse aansluitingen bij Rubena en Quintanapalla aangelegd.[8][9] Ook zijn in 2018 procedures voor een 5,6 kilometer lange omlegging ter hoogte van Monasterio de Rodilla gestart.[10][11]
Bergpassen
Puerto de Somosierra
De Puerto de Somosierra is het hoogste punt van wat voorheen de N-I was, gelegen op de grens van Madrid en Castilla y León. De 1.440 meter hoge bergpas zelf ligt echter net iets zuidelijker dan de regiogrens, in het dorp Somosierra. Het is van oudsher één van de meest betekenisvolle bergpassen van Spanje, als primaire verbinding van Madrid naar de noordelijke Meseta. De bergpas ligt ongeveer 400 meter hoger dan de hooglanden in de regio. Het wordt geflankeerd door het Sierra de Somosierra, dat toppen tot 2.100 meter in de omgeving heeft.
De bergpas ligt in de bebouwde kom van Somosierra. De A-1 gaat hier tegenwoordig met landtunnel langs maar bereikt min of meer dezelfde hoogte. De oude N-I is ten noorden van de bergpas nog bewaard gebleven maar heeft geen functie meer. Zuidelijk van Somosierra heeft de voormalige N-I nog een rol in het lokale verkeer.
Puerto de la Brújula
De Puerto de la Brújula is een 981 meter hoge bergpas van de N-I tussen Burgos en Vitoria. Het is het hoogste punt tussen de Meseta Central en Baskenland. Deze pas werd al sinds de oudheid gebruikt. Het is een weinig uitgesproken bergpas, de bergen rondom zijn amper hoger. De bergpas is tegenwoordig een grote truck stop.
Puerto de Etxegarate
De Puerto de Etxegarate is de primaire bergpas in Baskenland, die echter niet op een provinciegrens ligt. De 656 meter hoge bergpas is tegenwoordig geheel onderdeel van de A-1, maar vroeger verliep de N-I hier over de pashoogte met een wegrestaurant. Deze situatie bestaat nog steeds, maar de voormalige N-I is feitelijk één rijbaan van de A-1 geworden, die ter plaatse het meest substandaard van de gehele A-1 is.
Er zijn meerdere namen voor de bergpas. Van vroeger uit werd vooral de Spaanse naam gebruikt, gespeld als de Puerto de Echegarata of Puerto de Echegarate. De Baskische naam is Etxegarate mendatea, de officiële Spaanse naam is tegenwoordig de Puerto de Etxegarate.
Verkeersintensiteiten
Op de N-I tussen Burgos en Miranda de Ebro rijden ondanks de parallelle AP-1 nog 8.500 tot 10.000 voertuigen per etmaal. Dit is vrijwel allemaal tolontwijkend verkeer. Op veel plekken is het aandeel vrachtverkeer 50%.
Referenties
- ↑ Ley 37/2015, de 29 de septiembre, de carreteras. | boe.es
- ↑ HISTORIA DE LA VARIANTE DE SAN SEBASTIAN | euskomedia.org
- ↑ Programa REDIA. Itinerario Madrid-Irún (MOP, 1969) | metidosencarretera.esy.es
- ↑ El Scalextric y la primera circunvalación de Vitoria-Gasteiz | gasteizhoy.com
- ↑ Estas son las autopistas y autovías Españolas (21-04-1974) | abc.es
- ↑ Nota informativa sobre el estado de gestión de los convenios para el desvío obligatorio subvencionado del tráfico de pesados tipo 2 de la N-I a la AP1 y de la N-120 a la AP71 | fomento.gob.es
- ↑ Fomento abre al tráfico la variante de Santa María Ribarredonda, de la N-I, en Burgos | fomento.gob.es
- ↑ Mitma aprueba provisionalmente y somete a información pública el proyecto de trazado de la modificación de las obras de mejora de la N-1 en el tramo de Rubena a Fresno de Rodilla | mitma.es
- ↑ licita el contrato de obras de mejora de la carretera N-I entre Rubena y Fresno de Rodilla | fomento.gob.es
- ↑ Fomento somete a información pública el proyecto de la Variante de Monasterio de Rodilla, en la N-I | fomento.gob.es
- ↑ Fomento aprueba el expediente de información pública del proyecto de la Variante de Monasterio de Rodilla en la N-I | fomento.es
Carreteras nacionales in Spanje |
---|
N-I • N-II • N-III • N-IV • N-V • N-VI N-102 • N-104 • N-110 • N-111 • N-113 • N-120 • N-121 • N-122 • N-123 • N-124 • N-125 • N-126 • N-135 • N-141 • N-145 • N-150 • N-152 • N-154 • N-156 • N-204 • N-211 • N-220 • N-221 • N-225 • N-230 • N-232 • N-234 • N-237 • N-238 • N-240 • N-241 • N-260 • N-301 • N-310 • N-320 • N-322 • N-323 • N-325 • N-330 • N-331 • N-332 • N-335 • N-336 • N-337 • N-338 • N-339 • N-340 • N-341 • N-344 • N-349 • N-350 • N-351 • N-352 • N-354 • N-357 • N-362 • N-400 • N-401 • N-403 • N-420 • N-430 • N-431 • N-432 • N-433 • N-435 • N-442 • N-443 • N-445 • N-446 • N-501 • N-502 • N-521 • N-523 • N-525 • N-532 • N-536 • N-540 • N-541 • N-544 • N-547 • N-550 • N-551 • N-552 • N-554 • N-555 • N-556 • N-559 • N-601 • N-603 • N-610 • N-611 • N-620 • N-621 • N-622 • N-623 • N-625 • N-627 • N-629 • N-630 • N-631 • N-632 • N-634 • N-635 • N-636 • N-637 • N-638 • N-640 • N-642 • N-644 • N-651 • N-655 |