N361 (Nederland)

Uit Wegenwiki
Naar navigatie springen Naar zoeken springen
N361
Begin Groningen
Einde Tytsjerk
Lengte 74 km
Lijst van Nederlandse niet-autosnelwegen
Route

Aansluiting Winsum Groningen

Adorp

Sauwerd

Winsum → Middelstum

→ Warffum

Mensingeweer

→ Eenrum

Wehe-Den-Hoorn → Oldehove

Ulrum

→ Grijpskerk

-> Schiermonnikoog

Lauwerssluizen

→ Holwerd / Buitenpost

Dokkum

→ Drachten / Emmen

→ Kollum

Rinsumageast

Gytsjerk

→ Leeuwarden / Groningen

De N361 is een niet-autosnelweg en provinciale weg in Nederland, gelegen in de provincies Groningen en Friesland. Deze voert van de N46 in de stad Groningen, via Winsum, het Lauwersmeer en Dokkum tot aan de N355 bij Tytsjerk over een lengte van circa 74 kilometer. De weg is een belangrijke ontsluitingsroute voor Noordwest-Groningen, het eiland Schiermonnikoog en Dokkum, maar is desondanks niet hoogwaardig uitgebouwd.

Routebeschrijving

Groningen

De N361 begint op de geregelde aansluiting met de N46, de oostring van Groningen, waar vandaan de weg binnen de bebouwde kom met 1x2 rijstroken naar het zuiden loopt. Niet lang daarna buigt de weg naar het westen af, en loopt dan evenwijdig aan het Van Starkenborghkanaal, waarbij de spoorlijn Groningen - Roodeschool met een hoge boogbrug het kanaal en de weg kruist. Het bebouwde gebied van Groningen laat men dan achter zich, waarna de weg naar het noorden afbuigt en de loop van het kanaal verlaat. De weg loopt door open gebied min of meer parallel aan de spoorlijn Groningen - Roodeschool en loopt dan door diverse dorpen op de route, zoals Adorp en Sauwerd waarna de weg door Winsum loopt. Hier geeft de weg aansluiting op de N996 en de N363 die respectievelijk richting het oosten en noordoosten lopen. De N361 buigt hier richting het westen af, en vormt de ontsluiting voor enkele plaatsen langs de route zoals Mensingeweer, Wehe-Den-Hoorn, Leens en Ulrum waar de weg door of vlak langs loopt. Onderwijl geeft de weg aansluiting op de N984 naar het noorden richting Eenrum en Pieterburen, de N983 naar het zuiden richting Zuidhorn en de N388 naar het zuiden richting Zoutkamp. Even na de N388 voert de weg vlak langs en door het Nationaal Park Lauwersmeer waar deze naar het noorden afbuigt. Daarbij komt de weg na enige tijd aan bij de Waddenzee en buigt dan af naar het westen, waar deze evenwijdig aan de kustlijn loopt. Hier bevindt zich tevens de aansluiting met de veerverbinding richting het waddeneiland Schiermonnikoog. Bij de Lauwerssluizen verlaat men de provincie Groningen.

N361 bij Lauwersoog.

Friesland

Direct op de provinciegrens is de weg een autoweg waar 100 km/h gereden mag worden. De weg ligt hier kortstondig langs een dijk, waarbij de Waddenzee aan de noordzijde van de dijk ligt, en het Lauwersmeer direct aan de zuidzijde. Hierna buigt de weg richting het zuidwesten af, en loopt weer door open gebied, enkele kleine plaatsjes passerend waarbij de weg richting Dokkum loopt. De meeste aansluitingen in Friesland zijn uitgevoerd als voorrangskruispunt of rotonde. Bij Dokkum eindigt het autoweggedeelte en hier vormt de N361 de oostelijke en zuidelijke rondweg van de stad en heeft er enkele aansluitingen mee. Ook zijn er aansluitingen met de N910 richting Buitenpost en aan de zuidwestkant van de stad met de N356, de ontsluitingsweg richting de N31 en richting noorden naar Ameland. Deze aansluiting is uitgevoerd als rotonde. Daarna voert de weg weer door open gebied en is weer een autoweg. Er volgen daarbij nog twee aansluitingen uitgevoerd als voorrangskruispunten, een met Rinsumageast en een met de Kolkhuzerwei, waar plaatselijk de snelheid is teruggebracht naar 70 km/h. Even ten noorden van Aldtsjerk eindigt het autoweggedeelte, waarna een ruime S-bocht volgt en de N361 richting het zuiden voert en de plaatsjes Oentsjerk en Gytsjerk passeert, waarna de weg even ten zuiden van Ryptsjerk eindigt op een verkeerslichten geregeld kruispunt met de N355, de secundaire weg tussen Groningen en Leeuwarden.

Classificatie

De N361 heeft geen éénduidige classificatie. De weg is op verschillende plekken ingericht als erftoegangsweg, gebiedsontsluitingsweg en stroomweg. Het stroomweggedeelte loopt vanaf Lauwersoog tot de oostkant van Dokkum en van de westkant van Dokkum tot Aldtsjerk. De maximumsnelheid is hier 100 km/h en inhalen is veelal toegestaan. De rest van de route is overwegend een gebiedsontsluitingsweg met een maximumsnelheid van 50 km/h binnen en 80 km/h buiten de bebouwde kom. Het deel door Oentsjerk en Gytsjerk is ingericht met een shared space-achtige constructie en is niet ingericht op doorgaand verkeer. Tussen Adorp en Winsum is de weg deels als erftoegangsweg ingericht met een maximumsnelheid van 60 km/h.

Geschiedenis

Geschiedenis in Friesland

Voorgeschiedenis

Van oorsprong was er geen doorgaand verkeer langs de kust tussen Friesland en Groningen omdat hier de Lauwerszee was. Er was wel een wegverbinding langs de zuidkant van de baai, maar doorgaand oost-westverkeer gebruikte wat nu de N355 tussen Leeuwarden en Groningen is. Deze route had een aftakking van Quatrebras naar Dokkum. Deze route was geen rijksweg, in tegenstelling tot het traject vanaf Quatrebras zuidwaarts naar Burgum en Drachten.

Aanleg van de Lauwerszeeweg

In 1965 stelde de provinciale staten van Friesland voor om drie autowegen aan te leggen, waaronder de Lauwerszeeweg.[1] In die periode was ook de drooglegging of afsluiting van de Lauwerszee een belangrijk item in Friesland en de politiek in Den Haag.[2] Uiteindelijk werd besloten om de Lauwerszee niet in te polderen, maar wel af te sluiten met een 13,5 kilometer lange zeedijk. Hiermee ontstond het Lauwersmeer en de mogelijkheid om een wegverbinding over de nieuwe zeedijk aan te leggen die het noorden van Friesland en Groningen verbond. Op 25 mei 1969 werd de Lauwerszee afgesloten.[3][4][5]

Het oudste deel van de Lauwerszeeweg is het noordoostelijkste deel tussen Anjum en Lauwersoog, dat kort na de afdamming van de Lauwerszee werd aangelegd en op 25 april 1970 gedeeltelijk in gebruik werd genomen.[6] De officiële opening volgde op 1 juni 1970.[7] Op 18 december 1974 opende het wegvak van Metslawier tot Anjum.[8] Het deel tussen Dokkum en Metslawier is begin 1975 geopend.[9]

Tegelijkertijd werd gebouwd aan de autoweg ten zuidwesten van Dokkum. Dit was oorspronkelijk gepland om in Leeuwarden in het verlengde van de Anne Vondelingweg te beginnen, maar het deel tussen Leeuwarden en Oudkerk is nooit aangelegd vanwege de impact op een nog onaangetast deel van Friesland en de impact op weidevogels. De omlegging vanaf Oenkerk rond Oudkerk tot Steenendam opende op 20 september 1973 voor het verkeer.[10] Het deel van Steenendam naar Rinsumageest is grotendeels over het bestaande tracé verbeterd, de omlegging van Rinsumageest en verder tot aan de zuidwestkant van Dokkum is als geheel nieuwe weg midden jaren '70 in gebruik genomen. Het traject van Leeuwarden naar Oudkerk (Aldtsjerk) is echter nooit aangelegd. In 1990 waren er nog acties voor de bouw van deze weg.[11] Uiteindelijk werd in het jaar 2000 gekozen om de 'Centrale As' te ontwikkelen, een oostelijkere route vanaf Nijega naar Dokkum.[12] De Centrale As is uiteindelijk in 2016 opengesteld als de N356.

Rondwegen van Dokkum

Bij Dokkum verliep de doorgaande weg oorspronkelijk over de westelijke en noordelijke rondweg. De weg is ontwikkeld als de westelijke rondweg van Dokkum. Tot de bouw van de rondweg werd in 1935 besloten,[13] maar de bouw werd vertraagd vanwege de Tweede Wereldoorlog. De rondweg is uiteindelijk op 2 april 1949 opengesteld.[14] Het oostelijkste deel van de 'Rondweg Noord' is over de oude spoorlijn Leeuwarden - Anjum aangelegd. Deze spoorlijn is in 1901 in gebruik genomen. Al in 1935 werd het reizigersvervoer over dit deel van de spoorlijn gestaakt omdat het onrendabel was. In 1973 werd ook het goederenvervoer hier gestaakt, waarna dit deel is omgebouwd tot de noordelijke rondweg van Dokkum, die in 1975 werd opengesteld en aansloot op de toen ook net geopende autoweg naar Lauwersoog.[15]

De oorspronkelijke westelijke en noordelijke rondweg van Dokkum was minder geschikt voor doorgaand verkeer vanwege een groot aantal kruisingen en het feit dat de weg in de bebouwde kom was komen te liggen. Een rondweg rond de zuid- en oostkant van Dokkum was al enige tijd gepland, maar werd in 1991 van het meerjarenprogramma wegen afgevoerd.[16] Uiteindelijk wist men de rondweg toch weer een hoge prioriteit te geven en op 18 januari 1993 kwam de financiering voor de bouw van de weg rond.[17] De rondweg rond Dokkum is uiteindelijk in 1996 geopend. Een tweede westelijke rondweg van Dokkum werd vervolgens gepland als onderdeel van de N356 richting Holwerd.[18]

Latere aanpassingen

De N361 is oorspronkelijk aangelegd als de Lauwerszeeweg. Per 1 januari 1980 werden de namen gewijzigd naar het Fries, de Lauwerszeeweg werd daarmee de Lauwerséwei.[19] In 2010 is de N361 door Oentsjerk en Gytsjerk ingericht als shared space, in anticipatie op de openstelling van de Centrale As (N356) tussen Dokkum en Burgum. Dit deel staat nogal in contrast met de autoweg verder naar Dokkum. Van juni tot juli 2017 zijn de voorrangskruispunten Anjum en Morra omgebouwd naar ovondes.

Openstellingsgeschiedenis

traject lengte datum
Anjum - Lauwersoog 6,6 km 25-04-1970
Oenkerk - Steenendam 4,3 km 20-09-1973
Metslawier - Anjum 4,2 km 18-12-1974
Dokkum - Metslawier 4,3 km 00-0x-1975
Steenendam - Dokkum 6,8 km 00-00-197?

Geschiedenis in Groningen

In Groningen bestond al een serie secundaire wegen in de globale route van de huidige N361 die de dorpen tussen Groningen en de Lauwerszee ontsloten. Dit was één van de meer primaire wegen van de westelijke Hunsingo. Dit is echter nooit een rijksweg geweest. De verbinding Zoutkamp-Groningen was in het Rijkswegennet 1821 aangewezen als Groote Weg van tweede klasse. Tot volledige uitbouw als straatweg was het echter nooit gekomen.

De N361 tussen Groningen en Winsum is eind jaren 1930 als een van de eerste Groninger provinciale wegen geasfalteerd, verbreed op een rechtgetrokken tracé en voorzien van fietspaden aan beide kanten. Het gedeelte bij de stad Groningen is tegelijkertijd met de aanleg van het Van Starkenborghkanaal op een nieuw tracé aangelegd. In Adorp en Sauwerd loopt de weg dwars door het dorp en zijn diverse panden gesloopt bij de aanleg, maar in Winsum koos men voor een randweg.

Het tracé van de N361 rond Wehe-den-Horn, Leens en Ulrum is aangelegd over de oude spoorlijn Winsum - Zoutkamp. Deze spoorlijn werd in 1922 in gebruik genomen maar bleek al snel onrendabel. In 1942 werd het spoorverkeer gestaakt en is vervolgens opgebroken. In de tweede helft van de jaren '60 is de N361 over de spoorlijn aangelegd en op 23 mei 1969 over een lengte van 15,5 kilometer opengesteld.[20][21]

Na de sluiting van de zeedijk rond de Lauwerszee was de verbinding aan de kant van Groningen uitgevoerd over de zeedijk tot aan de weg Westpolder en vanaf daar naar Vierhuizen. Later werd een nieuwe weg door de voormalige Lauwerszee aangelegd die een modernere wegverbinding tussen Lauwersoog en Vierhuizen vormde. Deze nieuwe wegverbinding door het drooggelegde Lauwersmeer was echter omstreden.[22] In die tijd waren er twee routes, de noordelijke route voerde door het militair oefenterrein, de zuidelijke route is uiteindelijk in de jaren '80 aangelegd als de Marneweg.[23] Van de 10 kilometer lange weg is uiteindelijk in 1988 de eerste 7,5 kilometer in gebruik genomen en in 1990 de resterende 2,5 kilometer.[24]

Elders op de route waren grote delen van de N361 ontstaan vanuit de oorspronkelijke secundaire wegen tussen de dorpen en hadden een lagere ontwerpsnelheid. Op 29-31 oktober 2016 is de tracéverlegging van ruim 3 kilometer tussen Winsum en Mensingeweer in gebruik genomen. De provincie Groningen heeft in het voorjaar van 2017 het gebied rondom de veerhaven naar Schiermonnikoog heringericht. De rijbaan van de N361 heeft daarbij de breedte en snelheid van een erftoegangsweg met een snelheid van 60 km/h gekregen. Er zijn twee rotondes bijgekomen op de route. In 2020 is een rotonde in Sauwerd gerealiseerd.

Verkeersintensiteiten

In 2010 reden dagelijks 10.900 voertuigen tussen Groningen en Adorp, stijgend naar 11.900 voertuigen tussen Sauwerd en Winsum. Tussen Winsum en Leens rijden 6.200 voertuigen, dalend naar 2.600 voertuigen tussen Ulrum en Lauwersoog. Bij Anjum rijden 3.000 voertuigen, stijgend naar 6.100 voertuigen tussen Metslawier en Dokkum. Bij Burdaard rijden 8.200 voertuigen, stijgend naar 13.000 voertuigen tussen Gytsjerk en Ryptsjerk.[25]

Referenties

  1. Drie nieuwe provinciale wegen dwars door Friesland (16-01-1965) | Leeuwarder Courant
  2. Kamer-meerderheid tegen beslissing Lauwerszee (15-02-1960) | De Volkskrant
  3. Serie met oude verhalen over het Lauwersmeer | dvhn.nl
  4. "De Lauwerssé" twintig jaar „ticht" | digibron.nl
  5. Hoe het Lauwersmeer in 50 jaar uitgroeide tot een van de mooiste natuurgebieden van Nederland | lc.nl
  6. Weg Anjum naar Lauwersoog voor deel klaar (24-04-1970) | Leeuwarder Courant
  7. Weg Anjum - Lauwersoog heet H. M. Gerbrandijweg (02-06-1970) | Leeuwarder Courant
  8. Sneller naar Lauwersoog (19-12-1974) | Leeuwarder Courant
  9. Nieuwe weg door Oostdongeradeel (11-05-1974) | Leeuwarder Courant
  10. Nieuwe weg Oenkerk - Oudkerk - Steenendam morgen in gebruik (19-09-1973) | Leeuwarder Courant
  11. 'Westelijke weg goed voor de Trynwâlden (25-09-1990) | Leeuwarder Courant
  12. wegenstructuur Noordoost Fryslân | commissiemer.nl
  13. De westelijke rondweg om Dokkum (08-07-1935) | Leeuwarder Courant
  14. Rondweg Dokkum geopend (04-04-1949) | Leeuwarder Courant
  15. Eerste Dokkumer tunnel in aanbouw (15-03-1975) | Leeuwarder Courant
  16. CDA pleit bij Maij-Weggen voor rondweg Dokkum (03-11-1992) | Leeuwarder Courant
  17. Financiering Dokkummer rondweg rond (19-01-1993) | Leeuwarder Courant
  18. 'Westelijke Rondweg Dokkum zeer onzeker' | waldnet.nl
  19. Hollânske nammen wurde Frysk (17-10-1979) | Leeuwarder Courant
  20. Nieuwe weg naar Lauwersoog | dekrantvantoen.nl
  21. Nieuwe weg naar Lauwersoog (23-05-1969) | Nieuwsblad van het Noorden
  22. Commissie verdeeld over nieuwe weg door Lauwersmeer (08-04-1976) | Nieuwsblad van het Noorden
  23. De Marneweg (06-04-1984) | Leeuwarder Courant
  24. Marneweg volgend jaar klaar (19-05-1989) | Nieuwsblad van het Noorden
  25. verkeersmonitor.nl
Genummerde wegen in de provincie Groningen

Autosnelwegen: A7A28

Niet-autosnelwegen: N7N33N46N355N360N361N362N363N364N365N366N367N368N370N372N374N378N385N386N387N388

N860N861N865N962N963N964N966N967N969N972N973N974N975N976N978N979N980N981N982N983N984N985N987N988N989N990N991N992N993N994N995N996N997N998N999

Genummerde wegen in de provincie Fryslân (Friesland)

Autosnelwegen: A6A7A31A32

Niet-autosnelwegen: N7N31N32N351N353N354N355N356N357N358N359N361N369N380N381N383N384N390N392N393N398

N712N910N913N917N918N919N924N927N928N979N981